Socialist in toga
ER
BIJ
Advocaat Prem Radhakishun
is overtuigd Nederlander
Prem Radhakishun: „Ik ben hindoe, ik ben zwart, ik ben een opportunist, ik ben een arrogante klootzak, maar ik ben wel Nederlander." Foto: GPD/Phil Nijhuis
ZATERDAG
15JUNI
2002
Prem (spreek uit: Prim)
Radhakishun is een
advocaat met het hart op
de tong. Geboren in
Suriname, maar door en
door Nederlander. „Als ik
Surinamer zou zijn, wat doe
ik dan hier?!' Een socialist in
toga. „Alle regels zijn voor
iedereen."
door Dick Hofland
ls ik kook, zie je de per-
U fecte integratie tussen
^^^^kde Surinaamse en Ne
derlandse cultuur. Rijst, maar dan
met bloemkool en bonen. Asperges,
maar gebakken in kerrie. Ik luister
naar de hindi-popversie van 'Een
beetje verliefd', héérlijk. Hema-wor-
sten, ik vreet ze van heb ik jou daar,
met mosterd uit het vuistje maar net
zo goed in Surinaams getinte ge
rechten. Ik heb ook een intercultu
reel huwelijk. Jullie denken: 'Twee
zwarten, dus hetzelfde', maar mijn
vrouw behoort tot de zogeheten mu-
lattengroep.
Zij heeft een Duitse achternaam. Ik
ben geboren in Suriname, ik heb er
twintig jaar gewoond, maar, hallo, ik
ben een Nederlander! Een zwarte
Nederlander, die met veel culturele
bagage uit India en Suriname is ge
voed en die de hele integratie al in
Suriname doorgemaakt heeft. Ik heb
er voor gekozen Nederlander te zijn.
Mijn identiteit is Nederlands. Als ik
Surinamer zou zijn, wat doe ik dan
hiér?!
Je bent Nederlander of je bent Suri
namer, of Turk, of Marokkaan. Niet
alle twee. Iedereen die vindt dat-ie
Surinamer is, moet lekker oprotten
naar Suriname. Iedereen die vindt
dat-ie Turk is, moet lekker oprotten
naar Turkije. Iedereen die vindt dat-
ie Marokkaan is, moet lekker oprot
ten naar Marokko. Ik geloof niet in
een dubbele loyaliteit. Je kunt je wél
happy voelen bij culturele uitingen
van je geboorteland. Iemand die
Turks spreekt en Turks kookt, kan
heel goed Nederlander zijn, maar als
het er om gaat wat je bent, dan zul je
moeten kiezen. Het feit alleen al dat
veel allochtonen in Nederland zich
Surinamer, Turk of Marokkaan noe
men, vind ik een crime.
Dat is géén eng nationalisme van
mij. Ik ben hindoe, ik ben zwart, ik
ben een opportunist, ik ben een ar
rogante klootzak, maar ik ben wel
Nederlander. Ik ben tegenstander
van de dubbele nationaliteit, ook
voor Nederlanders die in Brasschaat
of een andere Belgische plaats gaan
wonen om geen belasting in Neder
land te hoeven betalen. Moeten zij
weten, maar dan behoren ze ook de
rechten te verliezen die Nederlan
ders hebben, want dan zijn het bui
tenlanders.
Als Nederland tegen Suriname zou
voetballen, ben ik voor Nederland.
Met hart en ziel. Ik kan je tachtig na
delen van Nederland opnoemen - te
koud, te stresserig, te hard werken -
maar de Nederlandse normen, waar
den en opvattingen zijn de mijne.
Ook al zijn die moeilijk te benoe
men, want de Soundmixshow, de te
late NS, zijn dat Nederlandse waar
den? De basishouding van liefde
voor andere mensen, zeker bij de
jonge generatie die niet raar opkijkt
van een hoofddoek, is dat het? Of
komt het misschien omdat mijn
vrouw en kinderen hier wonen? Is
het een gemoedstoestand?
Ik weet wel, dat als ik zeg: 'Ik ga naar
huis', dan is dat voor mij hier, mijn
huisje in Amsterdam. Dit is mijn
huis, mijn thuis, mijn tempel. Mijn
roots liggen misschien in Suriname,
maar ik ga hier dood en word hier
gecremeerd. Het liefst na zo'n For-
tuyn-uitvaart; opgebaard in de Bijl
mer sporthal, met muziek van Kis-
hore Kuma en Asha Bhosle, Indiase
popartiesten. Iedereen wil mijn kist
nog even aanraken. Geen bloemen,
bloemen horen in de natuur. En na
mijn dood schreeuwt iedereen:
Prem had het zo gewild! Ik maak een
video met mijn punten en er komt
een marathon-uitzending van twaalf
uur op tv met Prems visie op de we
reld.
Ik veroordeel de Nederlandse staat
omdat ze mensen niet laat kiezen.
Daardoor zitten we met het pro
bleem van de integratie. Alles mag,
alles is goed, maar je hoeft vooral
geen Nederlander te worden. Ik ben
het eens met Fortuyn, die zei: 'Word
je mijn kameraad, dan word je mede
Nederlander. Zo niet, dan ga je lek
ker naar het buitenland'. Hij is er
voor verketterd, maar je ziet dat de
problemen zich opstapelen als je
lang niet kiest. Fortuyn zei meer dan
alle andere politici bij elkaar. Hij had
niet alleen diepgang, maar hij kon
het ook nog in één, twee zinnen zeg
gen. Dat is de kunst, want als je echt
weet hoe de zaken in elkaar zitten,
kun je het in een paar zinnen vertel
len. Ik was jaloers op Fortuyn. Niet
vanwege zijn oplossingen, want die
vind ik veel te rechts, maar omdat hij
deed zoals ik het gewild zou hebben:
ongebreideld tegen de schenen
schoppen. Ik houd van tegen sche
nen schoppen, want als je schopt
gaan ze wel nadenken. En dat recal
citrante van hem, ik ben ook graag
heel recalcitrant. Soms jeuken mijn
handen net zo hevig, maar je moet
ook weten wat je te verliezen hebt. Ik
ben een burgerlijke lui, ik houd van
mijn vrouw en kinderen, van mijn
huisje-boompje-beesje. Fortuyn zei
gewoon dat-ie met Marokkaanse
jongetjes sliep. Hij had lak aan alles.
Mensen die lak aan alles hebben,
zijn oprecht.
Ik herken veel van zijn analyses. Als
je niets herkent, is het een
schreeuwlelijk. Dat is de fout die veel
mensen hebben gemaakt, of beter:
de fout die mensen altijd en eeuwig
maken. Niet willen luisteren naar
wat je als een abjecte mening ziet. Ik
heb geleerd dat als iemand iets brult
wat je niet aanstaat, je jüist moet
luisteren.
Ik ben lid geweest van de PvdA,
maar heb mijn lidmaatschap opge
zegd in november 2000. Het kostte
me negen jaar voordat mijn ogen
open gingen; mijn lidmaatschap was
een voorbeeld van niet nadenken,
van niet luisteren naar meningen die
me niet aanstonden. Zo lang heeft
het geduurd voordat ik durfde be
kennen dat de PvdA rechts en arro
gant was geworden. In Rotterdam is
de PvdA zo'n vijftig jaar de baas ge
weest. Hoeveel zwarten zijn daar in
die tijd wethouder geworden? For
tuyn komt en er zit meteen een
zwarte wethouder. Voor de LPF zit
ten meer zwarten in de Tweede Ka
mer dan voor de PvdA. Dat zijn din
gen waar veel PvdA'ers niet naar
luisteren.
Opgroeien in Suriname is heerlijk.
Zoveel leuke feesten, ik denk wel
tachtig per jaar, dank zij al die ver
schillende godsdiensten. Ik ben hin
doe, maar ik leef niet volgens dog
ma's. Ik eet rund. Ik ben een beetje
van alles, want alle religies hebben
hun schoonheid. Ik geloof wel in re-
incarnatie. Het idee dat je een nieu
we kans krijgt, spreekt me wel aan.
Meer dan het begrip hemel, dat vind
ik te blijvend, te onveranderlijk. Mijn
naam komt ook uit het hindi en be
tekent 'goddelijke liefde'. Maar ach,
als ik Jan Willem had geheten, was ik
net zo trots op mijn naam geweest.
Mijn familie komt oorspronkelijk uit
India, maar mijn vader behoorde al
tot de tweede generatie Indiërs in
Suriname. De familie van mijn moe
ders kant was wat je stabiele mid
denklassers zou kunnen noemen:
onderwijzers, verpleegkundigen, die
sfeer. De familie van mijn vaders
kant behoorde tot de elite: artsen,
wiskundigen, minister van financi
en, vice-president, premier.
Van de zeven kinderen van mijn va
der hebben er, anders dan je mis
schien zou verwachten, maar twee
een academische opleiding. Vier zijn
er goed terecht gekomen, drie zijn
totaal mislukt. Ik hoor bij degenen
die goed terecht zijn gekomen, maar
dat is niet omdat ik nou zo goed kon
leren. Rechten ben ik gaan doen om
dat het de makkelijkste studie is.
Op het vwo ben ik twee keer blijven
zitten in dezelfde klas. Ik deed liever
andere dingen: feesten, marihuana
roken. Ik heb de banden doorgesne
den bij iemand die mijn moeder uit
schold. Ik heb gevochten, ik heb veel
verkeerde dingen gedaan, zo ernstig
dat er iemand dood had kunnen
gaan. Voor hetzelfde geld had ik een
strafblad gehad, had ik nooit advo
caat kunnen worden. Ik heb geluk
gehad en ik weet: wij zijn niet heilig,
niemand is beter dan een ander. Tel
je zegeningen.
Ik was pas advocaat, toen ik een cli
ënt kreeg met wie ik vroeger in de
klas had gezeten. Hij was een junkie
geworden. Op dat moment realiseer
de ik me: had ik ook kunnen zijn. Als
ik destijds geen verblijfsvergunning
in Nederland had gekregen, was ik
misschien wel illegaal geworden. Ik
kwam hier met zeven gulden op zak
en ik heb het gered. Ik had net zo
goed crimineel kunnen worden.
Bij vrijwel al mijn cliënten denk ik:
Dat had ik ook kunnen zijn. Daar
door weet ik dat ik alles moet doen
voor die cliënt. En daardoor neem ik
ook al dat soort cliënten aan. Als ik
zou moeten kiezen tussen iemand
die wordt verdacht van beursfraude
waar ik een leuk bedrag aan kan ver
dienen of een Marokkaanse jongen
die in de narigheid zit, dan neem ik
toch de zaak van die Marokkaanse
jongen. Zeker vijfentachtig procent
van mijn zaken bestaat uit pro deo-
gevallen.
Ik ben geen Spong of Hammerstein.
Spong is de stilist onder advocaten,
maar ik vind beiden briljant, bril
jant, met die 'haat-zaak' tegen politi
ci en journalisten. Wedden dat ze
het gaan winnen? Als ik die aan
klacht aan mijn broek had gekregen,
had ik mijn schouders opgehaald.
Maar De Graaff, Eenhoorn, Oudkerk,
noem ze maar op, die schijten bag
ger. Omdat ze wéten dat ze 't heb
ben gedaan en er reden is om te ver
volgen. Spong en Hammerstein la
ten hen weten dat politici onder
werp kunnen zijn van de repressieve
regels die ze zelf hebben opgesteld.
Regels waardoor jij en ik tegen een
agent niet kut-agent mogen zeggen.
Politici dachten altijd dat de regels
die ze maakten niet voor hen golden.
De politieke elite heeft altijd gedacht
onschendbaar te zijn. Spong en
Hammerstein dwingen politici nu
tot nadenken. Over wat ze doen en
over wat ze zeggen. Iedere politicus
moet zich vanaf nu realiseren dat hij
zelf ook slachtoffer kan worden van
de wetten en maatregelen die hij
voorstelt.
Je kunt als advocaat niet hard en fel
genoeg controleren en aanjagen.
Niet voor niets worden in dictaturen
het eerst advocaten vermoord. Ad
vocaten zijn de luis in de pels. De
dictator zegt: 'Ik red u'. De advocaat
zegt: 'U bent dictator' en beargu
menteert het vervolgens. Een advo
caat is een gevaar voor de onder
drukker van de vrijheid. Spong en
Hammerstein zijn een gevaar voor
de paarse elite. Zij maken duidelijk
dat het recht van ons is en niet van
hunnie. Daarom vind ik ze geniaal.
Ik beweer inderdaad dat er repressie
is, niet in de vorm van een dictatuur,
godzijdank niet, maar in de vorm
van maatregelen die wel voor het
volk gelden en niet voor de elite. Het
lijkt een beetje op Marx, dat geef ik
toe, maar wetten zijn mechanismen
van de elite om het volk te onder
drukken. Als we in Wassenaar net zo
scherp alle belastingaangiften zou
den bekijken zoals we in Den Haag
naar de formulieren van de uitke
ringstrekkers kijken, dan vinden we
net zo veel valsheid in geschrifte.
Wedden?
Een werknemer kan als hij ontslagen
wordt en daar zelf schuldig aan is,
bestraft worden met een forse kor
ting op de WW of zelfs helemaal
geen WW krijgen. Moet hij naar de
bijstand. Een politicus die net zulk
verwijtbaar gedrag vertoont waar
door hij moet worden ontslagen,
krijgt twaalf jaar wachtgeld mee en
dat is als snel minimaal tachtigdui
zend euro per jaar. En nu net weer
de JSF, die nieuwe straaljager. We
zouden toch geen zaken meer doen
met foute bedrijven? Lockheed heeft
prins Bernhard omgekocht en dat
bedrijf geven we nu een blanco che
que. Kan iemand mij dat uitleggen?
Ik word wel eens een socialist in toga
genoemd. Omdat ik geëngageerd
ben. Als ik dat ben, dan is mijn enga
gement: alle regels zijn voor ieder
een. Maar ik doe niets uit een hoger,
nobel streven. Ik kom voor niemand
op. Ik kom voor mezelf op. Ik wil wel
graag dat iedereen het naar de zin
heeft. Als wij hier met z'n allen lek
ker zitten te eten, drinken en praten
en jij staat buiten honger te hebben,
dan vind ik dat niet leuk. Als jij het
prettig hebt, heb ik het prettig. Ei
genlijk egoïstisch, want ik wil het
naar mijn zin hebben. Nou ja, ik ge
loof wel in een grondnorm: doe een
ander niet aan wat jij niet wil dat ze
jou aandoen. Wil je niet worden uit
gebuit? Buit dan een ander niet uit.
Wil je niet in elkaar geslagen wor
den, houd dan zelf ook je handjes
thuis.
Onderdeel van die grondnorm is ook
dat de overheid niet bepaalt wat ik
wel en niet mag eten en drinken. Als
ik coke wil gebruiken, moet dat kun
nen, met de opmerking dat over
daad schaadt. Je moet het dus wel
goed regelen. Maak coke-sigaretten
met een hoeveelheid coke vergelijk
baar met nicotine in sigaretten of ca
feïne in koffie. Dezelfde norm die je
stelt voor alcohol en tabak mag je
ook voor coke en heroïne stellen.
Ethiek? Ethiek is niet belangrijk. De
slavenhandel was indertijd volgens
velen zeer verantwoord. Dus wat is
ethisch verantwoord? Als drugs op
die manier vrij worden, ligt ook met
een de hele handel op z'n gat en lo
pen de gevangenissen voor een
groot deel leeg. Mensen zijn bang,
want ze hebben denkbeelden dat
hun kinderen junkies worden. Men
vergeet dat men ook zelf opvoedt. Er
kan altijd iets fout gaan, maar denk
er over na. Het gaat om denken.
Maar negentig procent van de men
sen is te lui om te denken. Je wordt
er ook moe van, o jongen het is zo
vermoeiend. En je moet de conse
quenties van je denken accepteren.
Ik denk altijd. Ik ben lui, maar niet in
denken. Dat heeft niets met intelli
gentie te maken. Ik ben gewoon ijve
riger in denken en koken dan in
schoonmaken, strijken en wassen.
En omdat ik er ijveriger in ben, doe
ik het ook beter. Als ik denk is het
rustig in mijn hoofd. Bezig zijn is
geen onrust. De zee is heel erg rust
gevend, maar is wel constant in be
weging. Stilstaand water geeft geen
rust. Het is heel vaak rustig in mijn
hoofd, maar nooit stil.
Ik praat ook graag. Of mensen luiste
ren zal me een zorg zijn. Ik denk dat
ik een heel groot ego heb. Ik ben ook
wel arrogant, maar niet minachtend,
ik kijk op niemand neer. Ik meen al
les wat ik zeg. Op het moment dat ik*
het zeg, want ik weet niet of ik blij-
vend zo denk. Op mijn achtentwin
tigste was ik veel radicaler. Nu ben ik
veertig, getrouwd, heb twee dochters
en een zoon, en dat verandert mijn
gedrag, mijn kijk op de schoonheid
van het leven, het belang van het le
ven. Ik heb geen wijsheid, ik heb wel
een mening. En ik sluit niet uit dat
mijn mening de waarheid is. Maar ik
sluit ook niet uit dat-ie het niet is."
