Eén man kan het verschil maken
Theo van Gogh verdedigt zijn vriend Pim Fortuyn
ZATERDAG
8 JUNI
2002
Theo van Gogh: „Ik was dus waarachtig niet van de likkende deurmat, maar ik vond dat Pim Fortuyn in een aantal dingen gelijk had. En ik vond het een moedige man, hij durfde." Foto: GPD/Phil Nijhuis
Cineast en columnist Theo
van Gogh laat graag van
zich horen. Door de jaren
beëindigde hij menig
dienstverband met
knallende ruzie. De
afgelopen weken koos hij de
kant van Pim Fortuyn. Nu
zijn vriend Fortuyn zich niet
meer kan verdedigen, gaat
Van Gogh door. Wie verpest
het politieke klimaat in
Nederland? Dat doen dan
altijd nog Melkert, De Graaf
en Rosenmöller. Wie zaait,
zal oogsten.
door Dolf Rogmans
I k ken die Fortuyn al jaren.
Heb hem vijf jaar geleden
I voor het eerst geïnterviewd.
Ik ging wel eens met hem eten, één
keer per jaar of zo. De laatste tijd
werd dat contact intensiever. Ik
sprak hem twee tot drie keer per
week. We hebben veel gelachen. Je
begrijpt toch wel dat het vrolijk was
na zo'n debat waarin hij Melkert had
aangepakt. Hij vroeg ook of ik ka
merlid wilde worden, maar dat heb
ik niet gedaan. Ik houd van mijn
kind en ik houd van mijn werk. Dus
waarom zou ik in godsnaam kamer
lid worden?
Plus, ik zag al die corrupte pyg
meeën op die lijst staan, Ferry Hoo-
gendijk en consorten, ja daar wil ik
liever niet mee geassocieerd worden.
Ik heb op Fortuyn gestemd als een
soort eresaluut aan een vermoorde
politicus en niet omdat ik zo dolen
thousiast was op Mat Herben en al
die andere mensen. Toen ik van de
moord op Fortuyn hoorde, dacht ik
eerst: 'Ik ga niet stemmen'. Toen
kwam Kok de avond van te voren
uitleggen dat we verstandig moesten
stemmen en toen dacht ik: 'Dan
stem ik maar Fortuyn'.
We belden vaker toen de verkie
zingskoorts ging oplaaien. Die zon
dag nadat het interview met hem in
de Volkskrant stond, heb we ander
half uur aan de telefoon gezeten. Hij
wilde toen stoppen. Hij zei: 'Ik ga
failliet en ga zeggen dat ik verkeerd
ben geciteerd'. 'Nee, je bent niet ver
keerd geciteerd', zei ik. Fortuyn zei:
'Maar ik heb het over veel meer din
gen gehad'. Ik zeg: 'Ja, dat is een
blunder. Dan moet je maar beter
formuleren. Bovendien vind ik dat je
gelijk hebt'. Nu denk ik: 'Had ik dat
maar niet gedaan. Dan had-ie nog
geleefd'. In de hemel zegt hij nu:
'Het is goed zo'. Maar je denkt er
toch over na. Hij was heel heftig in
dat gesprek.
Op de begrafenis zag ik Harry Mens.
Die stond daar te huilen en zei: 'Ik
heb levenslang'. Daarmee doelde hij
op mensen die hem uitfloten. Ik zei:
'Harry dat is over drie weken voor
bij'. Dat was niet in de kerk, maar tij
dens de begrafenis met vijftig men
sen op Westerveld waar een fantasti
sche negerin met zo'n kont rond het
graf van Fortuyn liep te dansen.
Mens belde me later op. Of ik in zijn
programma Business Class wilde ko
men. 'We gaan het eens uitprobe
ren', zei hij. 'Ik behoud me het recht
voor je per uitzending te ontslaan'.
Ik zei: "Yes Harry'. En toen vroeg hij
of ik van plan was een das te dragen.
Ik zei: 'Zeker niet Harry'Daar had-ie
dan wel begrip voor. Misschien is
het na twee uitzendingen afgelopen
en misschien kan ik daar vanaf sep
tember een seizoen meedraaien. Ik
ga m'n best er voordoen en als ik
ontslagen word, vind ik het ook best.
Ik zit daar gewoon. En in mijn eerste
column zal ik een lijstje met tien
punten neerzetten waar ik het zeker
niet over zal hebben en dan zal ik de
tweede keer al die tien punten be
handelen."
„Fortuyn was voor mij absoluut
geen heilige, maar dat hoeft ook he
lemaal niet. Wat ik bijvoorbeeld
geestig vond, is dat hij tegen mij zei:
'Ik vrees mijn politieke tegenstan
ders niet, maar mijn eigen lijst wel'.
Ik zei ook altijd alles tegen die For
tuyn, ook als ik het er niet mee eens
was. Ik zei bijvoorbeeld tegen hem:
'De milieuparagraaf van jou is een
schande. Je kunt wel merken dat je
geen kinderen hebt'. Ik vond hem
geen echte Europeaan, zijn Engels
was werkelijk erbarmelijk. Ik was dus
waarachtig niet van de likkende
deurmat, maar ik vond dat hij in een
aantal dingen gelijk had. En ik vond
het een moedige man, hij durfde.
Ik moest ook altijd erg lachen als hij
Melkert te grazen nam. Melkert ge
droeg zich voortdurend of hem zijn
speeltje, het premierschap, werd af
genomen, waarvoor hij zich al die ja
ren had warmgelopen. Er kwam een
outsider en die boorde hem dat door
de neus. Een prachtig gezicht was
dat. De macht kan niet genoeg beke
ken worden op die manier. Wat ik
ook leuk vond, was dat-ie gewoon
dingen durfde te zeggen. Hij ver
klaarde dat-ie voor de republiek was,
wat je niet zegt als je voor veel zetels
gaat. Hij was politicus genoeg om
dat later te nuanceren, maar hij was
ten principale voor de republiek. Ei
genlijk vond ik alles leuk aan hem.
Als hij bij Ivo Niehe zat en zei: 'Ik
proef aan het zaad van een man wat
hij de avond daarvoor gedronken
heeft', dan zag je die Niehe met een
witte neus bijna van de stoel vallen
van verbazing. Welke politicus durft
dat nu te zeggen?
Dat en de politieke punten waarmee
ik het eens was. Ik vind dat er niet
genoeg gewaarschuwd kan worden
voor de, let wel, fundamentalistische
islamieten. De diehards daarvan,
daar heb je alle reden voor om bang
voor te zijn.
Ik zag in Fortuyn ook een antwoord.
Als hij premier was geworden, denk
ik dat je een aantal wezenlijke veran
deringen had gehad in Nederland.
De WAO, de immigratie. Er was ook
een verandering van toon gekomen.
Fantastisch toch, een premier die
zegt dat hij met Marokkanen naar
bed gaat en dat hij naar de
darkroom blijft gaan. Kortom, er was
een frank en vrij klimaat gekomen
dat heilig is vergeleken met wat je nu
hebt.
Op 12 maart nam ik het voor het
eerst voor Fortuyn op tijdens het Bal
der Geweigerden, de pendant van
het Boekenbal. Het was geweldig. Ik
hield daar op het podium een preve-
lementje. Ik zei: 'Ik durf het bijna
niet te zeggen, maar ik stem Pim
Fortuyn'. Dus luid boegeroep en luid
applaus en toen schreef NRC Han
delsblad de volgende dag tanden
knarsend dat het applaus het boege
roep overstemde. Toen dacht ik:
'Goh wat is er toch aan de hand'?
Ik kwam op voor Fortuyn, omdat ik
vond dat hij in een heel groot aantal
opzichten gelijk had. Of het nu ging
over de gezondheidszorg, de islam
of artikel 1 van de Grondwet. Ik be
greep dan ook niets van de commo
tie over dat interview in de Volks
krant. Maar toen begon het wel, de
hetze tegen Fortuyn. Anne Frank
werd erbij gehaald. Afijn die hele
reeks van dingen. Je mag toch wel
een Grondwetsartikel ter discussie
stellen? Op een heel redelijke manier
bovendien. Hij zei er bovendien nog
bij, heel letterlijk: 'Als meneer el-
Moumni het er over heeft dat ho
mo's minder zijn dan varkens dan
moet-ie dat kunnen zeggen'. Daar
heb ik helemaal geen moeite mee. Ik
vind dat je niet radicaal genoeg kunt
zijn als het gaat om vrijheid van me
ningsuiting. Dat geldt natuurlijk ook
voor Melkert, Rosenmöller en De
Graaf. Alleen je moet dan niet klagen
als er iemand wordt neergeschoten
en dat er dan mensen zijn zoals ik
die zeggen: 'Het zou er toch wel eens
iets mee te maken kunnen hebben
dat het klimaat zo is aangezet.
Ik ben uitvoerig bedreigd nadat ik
voor Fortuyn was opgestaan. Niet te
lefonisch, niet met kogels, maar met
belletjes, briefjes en wat meer. Ik
weet dat als ik naar de politie ga, ze
me hard uitlachen en bovendien
heb ik zo iets van: 'Ik heb schijt aan
jullie allemaal'. Ik vind het, dus ik
zeg het. Maar goed. Ik heb er wel
eens over nagedacht. Ik heb een
kind. Is het dat allemaal waard?
Henk Westbroek stapt uit de poli
tiek. Kan ik me goed voorstellen.
Ik begrijp totaal niet waarom na dat
interview die haatcampagne tegen
Fortuyn is begonnen. Even daarvoor
was er een debat in Felix Meritis in
Amsterdam waarbij Rick van der
Ploeg Fortuyn overtuigend versloeg
met argumenten. Geen fascisten,
geen dit en geen dat, maar gewoon
op argumenten. Zo hoort dat. In de
campagne heb ik alleen maar Anne
Frank en die hele reeks van belache
lijke namen voorbij zien komen. Ik
noem Fortuyn dan ook het laatste
slachtoffer van de Tweede Wereld
oorlog. Maar ze kunnen niet ancfers.
Het zijn talentloze politici, zowel
Melkert, De Graaf als Rosenmöller
hebben in wezen heel weinig talent
en ze kunnen dus alleen teruggrij
pen naar Anne Frank bij gebrek aan
argumenten. Kierewiet is dat.
Je geeft mensen zo het alibi om te
zeggen: 'Als ik Fortuyn pak, dan ben
ik een tirannendoder. Dat is een heel
oud gegeven. Dat kwam al voor bij
de Romeinen en de Grieken. Daar
was het zo: een tiran mag je doden.
Je geeft mensen een excuus. Ik zeg
niet dat Volkert van der G. in op
dracht van Melkert heeft gehandeld.
Het is wel zo dat Fortuyn weken te
gen mij gezegd heeft: 'Ik ben bang.
Het komt er aan'. Dat is dus niet
voor niets geweest. Hij heeft daar
heel erg gelijk in gekregen. Ik heb al
tijd geroepen: 'Stel je niet aan. Als je
wordt doodgeschoten, heb je de my-
tische status bereikt die je wilde'. Bij
de massahysterie die na zijn dood
ontstond, valt overigens best een
kanttekening te plaatsen. Alhoewel
hij het waarschijnlijk fantastisch had
gevonden.
Het is toch raar dat mensen zoals ik,
die zeiden dat ze op Fortuyn gingen
stemmen, met de nek werden aan
gekeken. Als je er over nadenkt...
Nova en Den Haag Vandaag zijn
programma's van het gesubsidieer
de gedachtegoed die hun heil bij de
Partij van de Arbeid hebben gevon
den en daar al dan niet lid van zijn.
Die zagen in twee maanden tijd hun
wereld in duigen vallen. Daarom
kreeg je de ene na de andere tenden
tieuze reportage over Fortuyn. Het
feit dat Job Frieszo met het CD-pro-
gramma stond te wapperen, van mij
mag het, natuurlijk mag het, maar
het is wel een verdraaiing van wat hij
heeft gezegd.
Folkert Jensma van de NRC. Die
schreef eerst dat het een schande
zou zijn als er een premier Fortuyn
was die op 4 mei een krans zou leg
gen op de Dam en na de moord op 6
mei schreef hij in The New York Ti
mes een veel gematigder artikel;
geen rechts-extremist, een modern
politicus. Dat is van een windvane-
righeid waar je mond van open valt.
En dan zie je ook hoe het NRC aan-
schurkt tegen het establishment.
Ik wil ook een Fortuyn-film maken.
Een van de ideeën, ik denk niet dat
ik het er door krijg, is de film 'Folkert
en Volkert' te noemen, waarbij de
wedergang van de NRC-hoofdredac-
teur en de moordenaar worden ge
toond. Ik denk dat ik meer sympa
thie heb voor de moordenaar dan
voor de hoofdredacteur. Tomas
Ross, Jan Rutger Achterberg van de
VARA en ik zijn druk bezig met de
film. Of die doorgaat hangt van geld
af, maar vooral of de VARA het aan
durft. Een van de pijlers van die film
is wel de totale opluchting in Den
Haag na de aanvankelijke paniek. Ik
zag de dag daarna op tv Balkenende
het Binnenhof binnenkomen als de
toekomstige premier, als een neger
die ging neuken. Helemaal swingend
in de heupen kwam hij binnen. Ge
weldig gezicht.
Er wordt nu weer sfeer geschapen
alsof linkse partijen niet meer kun
nen functioneren omdat ze aan alle
kanten bedreigd worden. Dat heeft
wel degelijk met de campagne te
maken en niet alleen met de moord.
Ik denk namelijk dat als Fortuyn ver
moord was en er voor die tijd alleen
een harde en zakelijke campagne
was geweest, dat niemand het dan in
zijn hoofd had gehaald te zeggen dat
er gedemoniseerd werd. Nee, als je
zo fel tekeer gaat, dan krijg je dat te
rug. Wie zaait zal oogsten.
Ik heb niet geroepen dat Melkert een
aanhanger van Stalin was en dat hij
mensen ging vermoorden. Dat heeft
Melkert wel over Fortuyn geroepen.
En als Fortuyn het over de WAO had,
zei de PvdA meteen: 'Als je kanker
hebt, word je niet meer verpleegd'.
Dat was echt niet wat hij gezegd
had. Dat deugde niet. Dus nu geen
beklag. Ik vind het zeer verwerpelijk
dat er pistolen naar Melkert worden
gestuurd en ik ben tegen elke vorm
van geweld en dat kun je van Mel
kert niet zeggen.
Ik vind dat iedereen alles moet kun
nen zeggen. Ik ben zelf 9,5 jaar voor
de rechter geweest met Leon de
Winter vanwege een column van
mij. Ik houd helemaal niet van dat
soort dingen. Iedereen moet kunnen
zeggen wat-ie vindt. Het grappige
wat Hammerstein en Spong doen, is
dat ze artikel 137 c en d van het Wet
boek van strafrecht gebruiken tegen
linkse mensen, terwijl het altijd ge
hanteerd is tegen rechtse mensen.
Dat Melkert nog eens voor de Hoge
Raad zou kunnen aantreden, is wel
een aanlokkelijk perspectief. Maar ik
vind dat Melkert moet kunnen zeg
gen wat ie gezegd heeft en dat er
niemand vervolgd moet worden
vanwege zijn mening. Ontwaakt Ne
derland, want op een morgen wordt
u wakker en is Le Pen de baas. Dat
sloeg helemaal nergens op, maar hij
mag het wel zeggen.
Veel van wat de laatste tijd is ge
beurd, had voorkomen kunnen wor
den als Kok na de begrafenis de kerk
uit was gelopen en het volk had toe
gesproken. Hij had moeten zeggen
dat een democratie is gebaseerd op
tolerantie. Dat hij fouten heeft ge
maakt en dat hem dat speet. En dat
hij hoopte dat het nu afgelopen was
met de bedreigingen en agressie in
het belang van ons allen. Als hij dat
gezegd had, was hij alsnog een groot
staatsman geworden. Nu zag ik hem
gapen op de eerste rij en afgaan via
de zijdeur. Wat een afgang voor de
Partij van de Arbeid. Willen de ver
houdingen tussen links en rechts in
Nederland weer normaliseren, dan
moeten er nieuwe mensen komen
bij D66, Pvda en Groenlinks.
De LPF doet het heel slecht. Ik denk
dat de LPF zal worden weggespeeld
tijdens de kabinetsformatie en bij de
eerstkomende verkiezingen zal ver
liezen. Fortuyn was bijvoorbeeld te
gen de JSF. Hij zei tegen mij: de kans
dat het project miljarden meer gaat
kosten is zo groot, daar mag je nooit
aan meedoen. De LPF wordt nu vol
ledig ingepakt.
Fortuyn gaf een stem aan honderd
duizenden mensen die niet gehoord
werden. Maar er komt geen nieuwe
Fortuyn. Als er een les is te trekken
uit het afgelopen half jaar is het wel
dat één man het verschil kan maken.
Ik heb mijn zoon uitgelegd dat dat
nooit meer gaat gebeuren.
