Postzakken vol klachten
van beleggers
'We zijn misleid door Legio Lease'
Reportage
Theo van Gogh
blijft zijn vriend
Pim Fortuyn
verdedigen
Het leven van
een illegale
familie in
Nederland
In België
bestaan
geen
wachtlijsten
De 'Stichting Lease-
verlies' werkt aan een
gigantische schadeclaim
tegen het Leidse bedrijf
Legio. Duizenden klanten
van Legio (voorheen:
Legio Lease) dachten via
het slimme aandelen-
leaseplan van het bedrijf
een klein fortuin te
vergaren, maar verloren
uiteindelijk grote
bedragen. Volgens de
Consumentenbond heeft
Legio haar klanten ten
onrechte gouden bergen
beloofd, en kan het
bedrijf rekenen op een
claim van honderden
miljoenen euro. Heeft
het Leidse bedrijf haar
klanten bewust bedot?
Of zijn de gedupeerden
naïeve goudzoekers die
niet tegen hun verlies
kunnen?
door Peter Groenendijk
In februari 2001 meldt een adver
tentie in de landelijke dagbla
den: 'Ook u kunt al over 3 jaar
een DRIEdubbele winst van maar
liefst f 20.654,00 ontvangen. Belas
tingvrij!' Anneke van Kuilen (67)
leest de advertentie, geplaatst door
het Leidse bedrijf Legio, en loopt
met de krant in de hand naar haar
man Wil, die net met pensioen is.
Wil is al net zo enthousiast, en het
echtpaar besluit zich aan te melden
bij Legio. Voor 500 gulden per
maand leasen zij vanaf dat moment
een aandelenpakket. Ze verheugen
zich al op de tienduizenden guldens
die ze over drie jaar zullen ontvan
gen.
Vijftien maanden later slaapt me
vrouw Van Kuilen nog maar zelden
langer dan een paar uur per nacht.
Het voorlopige resultaat van de be
legging: een verlies van 11.800 euro,
waar het echtpaar volledig zelf voor
moet opdraaien. ,,Dat kunnen we
nooit betalen", zegt ze. „Ik weet niet
meer wat we moeten doen."
Het leek allemaal zo mooi. Legio,
een jong bedrijf aan de Schipholweg
in Leiden, sprong begin jaren negen
tig handig in op de groeiende be
langstelling van particulieren voor
het beleggen in aandelen. Tiendui
zenden Nederlanders zagen hun
kans schoon en kochten producten
als de 'winstverdriedubbelaar',
waarmee zij een aandelenpakket
'leasden'.
Het principe van aandelen-lease is
eenvoudig. De klant sluit een over
eenkomst af waarbij het bedrijf (hier:
Legio) de consument een bedrag
leent. Dat geld wordt direct gebruikt
om er effecten mee aan te kopen.
Tijdens de looptijd betaalt de consu
ment maandelijks een bedrag: de
rente over de lening. Die was tot
voor kort ook nog eens fiscaal aftrek
baar. Na afloop van de looptijd moet
de lening worden afgelost: daarna is
de winst die met de effecten is be
haald, volledig voor de klant.
Ommekeer
Jarenlang ging het goed. De oplo
pende beurskoersen zorgden voor
winsten van duizenden tot tiendui
zenden guldens per klant. Heel wat
particulieren hielden een nieuwe au
to of een mooie vakantie over aan
het Legio-avontuur. Er waren wel
eens klachten - over de agressieve
verkoopmethode van Legio, bijvoor
beeld - maar de klant was over het
algemeen tevreden.
Tot eind 2000. De aandelenkoersen
kelderden, en daarmee de winst van
Legio-klanten. Beleggers die zich al
hadden verheugd op mooie bedra
gen, kregen de rekening gepresen
teerd: na aflossing van de rente en
het terugbetalen van de lening draai
den zij op voor de waardeverminde
ring van het 'geleasde' aandelenpak
ket. Dat liep voor sommige mensen
op tot tienduizenden guldens.
Minstens één belegger pikte dat niet.
De man, wiens naam niet bekend is,
stapte naar de klachtencommissie
van het Dutch Securities Institute
(DSI), het keurmerkinstituut van de
effectensector. En die gaf hem vorige
Foto: Archief/Henk Bouwman
maand gelijk. Legio moet het con
tract met de man nu vernietigen en
hem al zijn geld terugbetalen. Het
verlies komt voor rekening van Le
gio.
De DSI-uitspraak was een morele
opsteker voor duizenden andere ge
dupeerden. Zij verenigden zich on
langs in de Stichting Lease-verlies,
een initiatief van de Consumenten
bond en advocaat Willem Schone-
wille. Die laatste is ook woordvoer
der van de stichting. „Het aantal ge
dupeerden dat wij vertegenwoordi
gen loopt nu al in de duizenden",
zegt hij. „Vier weken geleden heb
ben wij de inschrijving geopend.
Sindsdien halen we dagelijks een
volle postzak op bij het postkan
toor."
Al die duizenden klanten voelen zich
misleid door Legio. Ze zijn niet goed
voorgelicht over de risico's die ze lie
pen, zegt Schonewille, en nergens
stond volgens hem vermeld dat het
avontuur ook wel eens op een flink
verlies zou kunnen uitdraaien. „De
specifieke risico's die de contracten
met zich meebrachten, zijn niet
goed doorgegeven aan de consu
ment. En in de wet staat dat wan
neer mensen verlies lijden door mis
leiding of onvolledige informatie
voorziening, de verantwoordelijk
heid voor die verliezen ligt bij dege
ne die die informatie heeft verstrekt
of had moeten verstrekken."
Grens overschreden
Een ander bezwaar van de advocaat
is dat Legio voor veel mensen con
tracten heeft opgesteld die een te
grote aanslag vormden op het
maandelijks inkomen van de betref
fende klant. „De regeling toezicht op
effectverkeer bepaalt dat je van de
klant bij een dergelijk contract maar
een bepaald percentage van het net
to-inkomen mag innen. Die grens is
in veel zaken overschreden.
Deze klacht wordt bevestigd door
Bas Koot, tot 2000 werknemer van
Labouchere dat in 1998 eigenaar van
Legio was geworden. „De inkomens-
toets werd door Legio nogal eens ge
negeerd", herinnert hij zich. „Men
sen betaalden een onevenredig deel
van hun loon per maand. Ik ken een
voorbeeld van een man die netto
2.800 gulden verdiende en maande
lijks 3.000 gulden moest overmaken.
Dat kan gewoon niet. De instelling is
verplicht te controleren dat maxi
maal 25 procent van het netto
maandinkomen aan termijnen voor
leasecontracten wordt besteed."
Koot, nu directeur van advies- en
bemiddelingsbureau Intenvall, stelt
dat het makkelijk anders had ge
kund. „Labouchere, de firma die in
1998 eigenaar werd van Legio, ver
kocht soortgelijke producten en daar
heeft men de zaken heel anders aan
gepakt. In reclame-uitingen werd
duidelijk gemaakt dat je als deelne
mer ook verlies kunt lijden."
In 2000 werd Labouchere gekocht
door Dexia Bank, dat daarmee ook
eigenaar werd van het inmiddels in
opspraak geraakte Legio. Dexia Bank
voert nu het woord namens het
Leidse bedrijf, maar wil vrijwel niets
kwijt over 'de affaire'. „Wij zeggen
niets over de aantijgingen betreffen
de slechte voorlichting en het innen
van een te groot deel van het inko
men van klanten. Onze juristen zijn
met de zaak bezig. Iets meer infor
matie biedt een brief die Legio-klan
ten onlangs thuis kregen. De brief
was opgesteld naar aanleiding van
de slechte publiciteit van de afgelo
pen maanden. Legio geeft toe dat er
misschien wel eens iets mis is ge
gaan: „Het gaat om enkele honderd
duizenden contracten en natuurlijk
wordt daar wel eens een fout ge
maakt."
Bedenkingen
Zijn duizenden Legio-klanten inder
daad misleid door het Leidse bedrijf,
zoals de Stichting Lease-verlies be
weert? Contijn van Marle, als fiscalist
en jurist werkzaam bij Stichting De
Ombudsman in Hilversum, heeft
zijn bedenkingen bij de beschuldi
ging. „Ik wil deze mensen niet louter
als slachtoffers betitelen", zegt hij.
„Ze zijn misleid, maar met hun ei
gen hebzucht als ondergrond. Het
gaat om mensen die bang zijn voor
beleggen, maar wel een graantje wil
den meepikken van de koersstijgin
gen. Verkopers, zoals die van Legio,
hpbben daar handig gebruik van ge
maakt."
Handige misleiding, zo oordeelt Van
Marle dus. Kan Legio daarvoor wor
den aangepakt? Van Marle: „Het lijkt
erop dat men in enkele gevallen in
strijd met de wet gehandeld heeft,
dat ben ik met Schonewille eens.
Maar de meeste zaken hebben daar
geen betrekking op." In de meeste
gevallen gaat het om misleiding. De
klant kreeg niet duidelijk te horen
dat hij ook verlies kon lijden. Van
Marle: „Je kunt dat gebrek aan voor
lichting moreel verwerpelijk noe
men. In mijn ogen zijn figuren als
die van Legio wolven die de geld
markt afstropen, op zoek naar
slachtoffers. Zulke figuren hebben
altijd bestaan, en zullen altijd blijven
bestaan."
Beleggers, zegt Van Marle, hadden
gewoon beter moeten weten. In de
wereld van beleggingen zijn al langer
dan Legio bestaat firma's actief die
de onnozelheid van beleggers willen
gebruiken. „Legio is binnen dat we
reldje niets bijzonders. Sterker nog:
binnen de wildwest-markt is Legio
de minst erge. Natuurlijk: Legio had
veel duidelijker moeten melden dat
er kans is op waardeverlies van de
aandelen. Maar er zijn veel van deze
firma's, tientallen, en Legio is meer
dan al die anderen redelijk helder
geweest in haar voorlichting. Er zijn
veel gekkere dingen gebeurd. Maar
Legio is veruit de grootste en krijgt
daarom nu de kritiek.
Ex-medewerker Bas Koot is kriti
scher over Legio's werkwijze. „Ze
zijn begonnen als een fatsoenlijk be
drijf, maar het is na de eerste succes
volle jaren ietwat uit de hand gelo
pen. Studenten in callcenters moes
ten de producten verkopen en ze de
den dat volledig op provisiebasis.
Wanneer ze niets verkochten, ver
dienden ze ook niks. Dan kun je
voorspellen dat er verkeerde dingen
gebeuren."
Toch moet gezegd: in de wervende
brochures van Legio, die tot voor
kort in gigantische oplagen in heel
Nederland werden verspreid, staat
duidelijk te lezen dat 'beleggen bij
wie en in welke vorm dan ook' fi
nanciële risico's met zich mee
brengt, dat de kans op een 'lager dan
gemiddeld rendement' een risico
voor de belegger is, en natuurlijk dat
in het verleden behAlde rendemen
ten geen garantie bieden voor de
toekomst.
Waren die waarschuwingen werke
lijk niet genoeg om de belegger te
wijzen op de gevaren van een lease
contract? De gedupeerde Anneke
van Kuilen schudt het hoofd. „Na
tuurlijk wisten we dat het ook mis
kon gaan. Maar dat zou hooguit be
tekenen dat we geen winst zouden
maken. Het woord 'verlies' is in al
die telefoongesprekken nooit geval
len, en het staat ook nergens in de
contracten of de folders. We zijn
misleid." Zij begrijpt dat sommige
mensen haar dom vinden, en een
slechte verliezer. „Misschien zijn
mijn man en ik ook wel hele domme
mensen. Maar begrijpt u goed: wij
hadden nog nooit belegd. We dach
ten ons geld in handen te geven van
mensen die er verstand van hadden.
We zagen het als sparen met een he
le mooie rente. Over risico was ons
gewoon nooit iets verteld."
(Vervolg elders in dit bijvoegsel)
