KUNST 8f CULTUUR
Boerderijen, lommerrijke boompartijen en rivieren
De ontmaskering
van De Pure Zielen
Riders:
Prince versus James Brown en Giorgio Moroder
The Rolling
Stones
vorderen
schilderijen
Aelbert Cuyp schilderde gouden eeuw als zonnig Arcadië
uwen van
nk in Paleis
,g - Het schilderij
Vrouw', uit 1931, is een
werken van kunstenaar
Tillink die te zien zal zijn
«toonstelling 'Willink
aleis, De Vrouwenpor-
n Museum Het Paleis in
De tentoonstelling
ip 15 juni en loopt tot
15 september.
trlei last
rstellingen af
De voorstelling 'Adel
loor Theater Toverlei is
De Leiderdorpse to-
iniging zou dit stuk van
a Warmerdam op 7 en 8
je Muzenhof uitbren-
pdat één van de spelers
jeval heeft gehad, kun-
yoorstellingen niet
b. Waarschijnlijk eind
ber wordt 'Adel Blank'
ap de planken gebracht.
jtery Land
1 Amsterdam
dam - Het dancefestival
(Land verhuist van het
üsterrein in Biddinghui-
jreen locatie vlakbij
ra in Amsterdam. Het
ent heeft dit jaar plaats
ugustus en kan 50.000
p herbergen. Voor het
jrdt er alleen overdag en
is gedanst. Tijdens eer-
jties werd er ook 's
gefeest.
Broere
*m - Je zou verwachten dat de
ra werd gekozen, puur omdat 'ie
bekt. Of omdat de Honda Dax,
"orpen om de grote afstanden op
irs snel te kunnen afleggen, zo'n
rbeelding sprekende miniatuur
ts is. De reden blijkt echter nog
fvoor de hand te liggen. Ze rijden
i, de jongens van Dax Riders.
[end als dat er uit moet zien, drie
ansozen die op hun gemotori-
etsjes door Parijs crossen, is ook
ek op hun eind vorig jaar ver-
eerste gezamenlijke album
own'. Die is in belangrijke mate
serd op Amerikaanse disco, p-
Italiaanse electro-disco, en staat
de pompende basgrooves, funky
gitaartjes en vintage orgeltjes.
De in Argentinië geboren toetsenist - en
in het echte leven professioneel acteur -
Nicolas Berger-Vachon maakt met zijn
talkbox het retrogevoel compleet. Prince
versus James Brown en Giorgio Moroder,
zo klinken de Dax Riders in grote lijnen.
De dansmuziek van de jaren '70 en '80
opnieuw geherinterpreteerd, kortom, en
alwéér door een Franse act? „We willen
niet vergeleken worden met Daft Punk,
Motorbass of Superfunk", sputtert de
langharige gitarist Olivier Ruel tegen. „Al
is het alleen al omdat wij elke vorm van
pretentie ontberen en geen robots zijn,
maar mensen van vlees en bloed. We
maken deze muziek gewoon omdat we
ons er goed bij voelen, niet omdat het
een trend is of zo."
Toetsenist Cédric Azencoth springt hem
bij: „We zijn nou eenmaal opgegroeid
met disco, p-funk, hiphop en electro, net
als het grootste deel van de huidige gene
ratie dancemuzikanten." Hij lacht. „Dat
onze muziek wat retro klinkt, kunnen we
niet helpen. We hebben geen geld om
nieuwe keyboards te kopen, daarom ge
bruiken we nog steeds die van onze ou
ders."
'BacklnTown' is ook geheel in de studio
ontstaan, vertelt Ruel, alsof hij elke schijn
van vooropgezette bedoelingen wil weg
nemen. „Er waren nog geen nummers,
hooguit wat schetsen en ideeën die tij
dens onze live-optredens waren ont
staan. We hebben ons vier maanden af
gezonderd in een studio in de buurt van
Marseille. Ver weg van de scene in Parijs,
afgesloten van alle invloeden en informa
tie. De opnames waren eigenlijk een
soort jamsessie. Dit is wat er uit kwam."
Ze lieten zich tijdens het vrijwillige isole
ment alleen inspireren door het kijken
naar video's. „Misschien hoor je het niet
meteen, maar 'Midnight Underground'
refereert aan de film 'Midnight Express'
theater recensie
Dick van Teylingen
Zooitje (on)geregeld speelt Search fOr
soulS. Tekst, regie en choreografie:
Marjolijn Kraal. Gezien in het LAKtheater
op 7 juni. Vanavond herhaling.
Search fOr soulS heet het stuk,
en die hoofdletters staan er niet
voor niks. De sekte The Pure
Souls belooft het ultieme geluk
aan iedere jongere die geluk te
kort komt. Iedereen lijkt zich uit
eigen wil bij de verlichte Mat
thias, de vertegenwoordiger van
de Keltische god Lugh, en zijn
dames aan te sluiten, maar
maatschappelijk werkster Nan-
na vertrouwt het niet en vraagt
drie bevriende jongeren te infil
treren. Die doen dat, en ervaren
het genoegen van een warme
groep lotgenoten tegenover bij
voorbeeld een moeder die
steeds maar kletst en niet luis
tert en een vader die aan het
ontbijt al vergaderstukken leest.
Naast de inspanningen van
Nanna is er een zelfmoord voor
nodig om de zuivere zielen te
rug te laten keren op aarde.
Want puurheid zit in jezelf, niet
in een oversexte sekteleider.
Zooitje (on)geregeld is begon
nen als een toneelproject op
het Da Vinei College, maar
draait al een paar jaar helemaal
zelfstandig. De groep doet alles
zelf: schrijven, regisseren, spe
len, dansen, PR (mooi pro
grammaboekje), noem maar
op. Een stuk of twintig jongeren
werken daar elke zondag aan,
en dat merk je. Ongeregeld zijn
ze zeker niet, iedereen weet
heel goed waar zij of hij mee
bezig is.
Marjolijn Kraal is de drijvende
kracht van de groep. Zij schreef
Search fOr soulS in korte scè
nes, die goed de vaart in het
verhaal houden. Wel is het voor
het publiek jammer dat de sek
teleiders al snel als bedriegers
door de mand vallen; dat haalt
veel van de spanning weg. En
het zou voor de hand liggen dat
het sterfgeval in de groep min
stens aanleiding was voor een
politieonderzoek.
De afwisselende en goed uitge
voerde dansen (ook al van Mar
jolijn Kraal) tussendoor zijn
geen onderbreking van de han
deling, maar tekenen de sfeer
van dat moment: blijheid, on
derwerping, sensualiteit, disci
pline, extase... De spelers spre
ken hun eigen taal, af en toe
lekker Leids: "Tjee, wat zie jij
der brak uit dan!" (wel is de een
verstaanbaarder dan de ander).
Het is mooi om te zien hoe ver
ze gekomen zijn in het verken
nen van een onderwerp dat zo
dicht bij ze ligt: de ontwikkeling
van je identiteit en je kritische
blik. Zooitje (on) geregeld is een
bevlogen groepje met veel inzet
en talent. Om te koesteren.
amsterdam/anp - The Rol
ling Stones hebben donder
dag beslag laten leggen op
veertig schilderijen en mo
noprints met afbeeldingen
van leden van de rockgroep
bij galerie Donkersloot in
Amsterdam. Musidor, die de
belangen van de Stones be
hartigt, beschuldigt de gale
rie van illegale verkoop.
„Galerie Donkersloot is in
1999 al een keer veroordeeld
voor het zonder toestem
ming verkopen van mono
prints. Opnieuw heeft de ga
lerie zich niet gehouden aan
het verbod deze reproduc
ties van portretten van Sto
nes-leden te verkopen", zegt
J. Schaap, advocaat van Mu
sidor. De monoprints zijn
een soort litho's van bewerk
te foto's.
Musidor heeft ook beslag la
ten leggen op folders waarin
de monoprints en schilderij
en zijn afgebeeld. „Het is
pure exploitatie van het por
tretrecht van de Stones. Zij
hebben daarvoor nooit iets
betaald", aldus Schaap. Vol
gens haar maakt de galerie
de monoprints in grote hoe
veelheden. „Het zijn daarom
geen unieke kunstwerken
meer, maar een soort pos
ters."
en 'Set Me Free' hebben we geschreven
nadat we 'Purple Rain' van Prince had
den gezien. We zijn enorme filmfreaks."
'BacklnTown' kwam begin dit jaar uit in
Nederland, op Dax Riders' nieuwe eigen
label Subscience. De eerste single van het
album was het aanstekelijke 'People' met
zijn opvallende, aan Bob Marley refere
rende zanglijntje. Het werd, mede door
een sterk optreden op het Groningse
showcase-festival Eurosonic, een be
scheiden radiohit. De opvolger, 'Set Me
Free', staat in de startblokken. Of de Dax
Riders daarmee echt de hitlijsten gaan
bestormen? Berger-Vachon denkt het
wel. „Het is natuurlijk pure popmuziek,
wat we maken. Maar als het niet lukt, zit
ten we er niet mee. We hebben in elk ge
val geen doorbraak nodig om de benzine
van onze Dax te kunnen betalen."
Dax Riders: vanavond in Rotown, Rot
terdam.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Tussen slapen en waken, muziek van Sibelius, Ligeb.
Nielsen e a. door Collegium Musicum o.l.v. Jeppe Mouli|n en
Gilles Michels. Gehoord: 7/6, Stadsgehoorzaal. Leiden
Het Leids Studenten Koor en Orkest Collegium
Musicum nam gisteravond afscheid van leppe
Moulijn. Koordirigent Gilles Michels blijft behou
den, dus de continuïteit blijft wel enigszins ge
waarborgd, maar toch stemt het vertrek van
Moulijn een tikje melancholiek. Hij was onge
twijfeld erg streng voor zijn orkest, maar hij haal
de het allerbeste in CM naar voren. Bij hun con
cert 'tussen slapen en waken' - met voor de pau
ze koor en orkest onder leiding van Michels en
na de pauze het orkest met de eerste symfonie
van Jean Sibelius onder Moulijn - word je pas
recht op je stoel gezet als Moulijn op de bok staat
Jurriaan Andriessens Shakespeare-sonnét no. 43
door het Kamerkoor is een buitengewoon sereen
werk, dat beheerst wordt door een weke schoon
heid. Die wordt benadrukt door een fluwelig en
zeer homogeen en verzorgd zingend koor. Dan
voegt het grote koor zich bij hen voor de Lauda
tio Patris van dezelfde componist, samen met
een fluitiste. Zij speelt de hoofdrol, het koor be
geleidt haar: de stemmen worden gebruikt als in
strumenten. De sopranen hebben de neiging iets
te veel naar hun hoge noten te glij<fap> maar ver
der blijft het stuk zachtjes glanzen/zoals het be
doeld is. In Hendrik Andriessens 'Als 't licht
wordt' hoor je beter waar het grootkoor toe in
staat is. Buitengewoon subtiel en genuanceerd,
met een wall of sound in goede balans maken ze
van dit in wezen tuttige lied een kleinoodje. Mu
zikaal interessanter is Gyorgy Ligeti's Maga'ny,
waarvan de opwindende afwisseling mooi wordt
uitgebuit. In het met grote gebaren uitpakkende
'Sovnen' van de Deen Carl Nielsen, dat een soort
symfonisch gedicht met koor is, maakt het orkest
echter meer indruk dan het koor, dat erg voor
zichtig zingt en het maken van de stemming aan
het orkest overlaat. De componist herhaalt zich
ook wel een beetje veel.
Het meest overrompelende deel van het concert
is echter bepaald de Eerste Symfonie van Sibeli
us. Elk detail wordt benadrukt, elke frase is a'f,
ieder figuurtje krijgt maximale aandacht en de
eenheid is werkelijk fenomenaal. Het is alleen
een beetje jammer dat Moulijn tussentijds het
koper tweemaal laat stemmen. Niet helemaal on
terecht, maar de sfeer wordt er wat overspannen
van. Desondanks klinkt Sibelius hemels en bui
tengewoon muzikaal. De houtblazers zijn prach
tig en de strijkers maken de indruk één groot
ademend lichaam te zijn dat alles verbindt.
door Francoise Ledeboer
Amsterdam - De Franse graaf
Henri de Rohan noteerde in 1600
op spottende toon dat het Hol
landse landschap in de winter op
een enorme ijsvlakte en in de zo
mer op een uitgestrekt moeras
leek. Vijftig jaar later was de
dichter Andrew Marveil nog cyni
scher en omschreef Holland als
'een uitbraaksel van de zee'.
De Dordtse kunstenaar Aelbert
Cuyp (1620-1691) verbeeldde
ons land diametraal anders: zijn
landschappen en stedelijke pa
norama's ademen in de geest
van zijn tijd de sfeer uit van een
zonovergoten Arcadië. De tach
tigjarige strijd van de Republiek
der Zeven Verenigde Nederlan
den tegen de Spanjaarden ein
digde pas in 1648 officieel, maar
de overwinning was al veel eer
der in zicht. De Hollanders ont
leenden daar het geloof aan dat
zij net als de Israëlieten een uit
verkoren volk in een land van
melk en honing waren.
Het Rijksmuseum is de komen
de maanden eindstation van
'Het Gouden Land van Aelbert
Cuyp', een expositie met bijna
honderd schilderijen en teke
ningen die eerder in de National
Gallery of Art in Washington en
de National Gallery in Londen
was te zien. Dat juist deze be
langrijke buitenlandse musea
het werk van de Dordtenaar op
zo'n grote schaal toonden, is
veelzeggend. Vanaf de zeven
tiende eeuw waren het vooral
musea en verzamelaars buiten
Nederland die de idyllische tafe
relen van Cuyp aan de muren
wilden. Is Cuyp onder kunstlief
hebbers van elders sinds jaar en
dag onverminderd populair, in
Nederland denkt menigeen nog
steeds eerst aan de markt in
Amsterdam. Het leek het Rijks
museum niet voor niets een
goed idee om alle bewoners van
een Aelbert Cuypstraat in Ne
derland uit te nodigen voor een
bezoek aan de expositie met als
present een gratis kunstkrant.
Met name de Engelse vorsten in
de achttiende en negentiende
eeuw waren zeer gecharmeerd
van zijn technisch hoogstaande
weergave van vredig grazende
koeien en schapen, jachttafere
len, boerderijen, lommerrijke
boompartijen en rivieren waar
op geen zuchtje wind de rust
van het wateroppervlak ver
stoort. De enorme productiviteit
en hoge kwaliteit van de Hol
landse schilderkunst in de Gou
den Eeuw zal er mede de oor
zaak van zijn geweest dat rond
1800 onopgemerkt bijna alle
werken van Cuyp uit ons land
waren verdwenen: zorg voor be
houd van 'eigen' cultureel erf
goed was toen nog lang niet aan
de orde.
Het Rijksmuseum kon deze
pijnlijk geworden lacune pas in
1965 opvullen door zijn 'Rivier
landschap met twee ruiters' van
eind jaren vijftig temg te kopen.
Het behoorde toe aan een tak
van de Rothschild-familie en
had in 1784 Nederland verlaten.
Het 'Amsterdamse' werk is van
zelfsprekend present, maar bui
tenlandse bruiklenen uit verre
oorden als Los Angeles, Jeruza
lem, Parijs en New York voeren
op deze expositie de boventoon.
De achttiende-eeuwse kunste-
naarsbiograaf Arnold Houbra-
ken typeerde Cuyp als een man
'van onbesproken leven'. Het
zou interessant zijn om te weten
of zijn zonnige, vredige taferelen
ook zijn karakter reflecteerden,
maar daar is niets van bekend.
De kunstgeschiedenis moet het
stellen met maar een handvol
vaststaande feiten: geboren in
een familie met een schilderen
de grootvader, vader en oom,
trouwde Cuyp op 38-jarige leef
tijd met de rijke Dordtse wedu
we Cornelia Boschman. Op late
re leeftijd bekleedde hij veel reli
gieuze en sociale functies en bij
zijn dood in november 1691 was
Een van de sa
menstellers
van de exposi
tie over Ael
bert Cuyp in
het Rijksmu
seum bekijkt
het schilderij
'Dame en heer
te paard' uit
1660.
Foto: WFA/
Frank van
Rossum
hij een van de rijkste burgers
van de stad waar hij altijd was
blijven wonen.
Het ligt voor de hand dat Cuyp
werd opgeleid in het atelier van
zijn vader Jacob (1594-1652),
een veelzijdig schilder die veel
kunstenaars heeft opgeleid. Ze
ker is dat echter niet; wel is vast
gesteld dat hij samen met zijn
vader schilderijen maakte. Zo
schilderde Jacob in 1641 de
groep gezeten burgers en Ael
bert het landschap op een groot
werk dat het Israël Museum in
Jeruzalem in bruikleen gaf.
Dankzij een serie tekeningen
staat ook vast dat Aelbert in de
jaren veertig een reis door Ne
derland maakte. Tekenen kon
Cuyp uitzonderlijk goed: zijn
panorama's van onder meer de
Mariakerk in Utrecht en een
stadsgezicht van Arnhem char
meren buitengewoon, zo ook
zijn landschapjes met heel pre
cies getekende molens, boerde
rijen en riviergezichten.
Arthur Wheelock, Cuyp-specia-
list van de National Gallery of
Art, stelt in de catalogus dat met
name Utrechtse kunstenaars als
Saverij en Jan Both een inspira
tiebron voor Cuyp vormden. De
dieren en planten op zijn prach
tige schilderij 'Orpheus betovert
de dieren' (circa 1640) doen in
derdaad sterk denken aan soort
gelijk werk van Saverij. Het Itali
aanse licht waarin Jan Both ex
celleerde, 'vertaalde' Cuyp met
groot meesterschap op zijn ar
cadische Nederlandse land
schappen. Zijn 'Haven van Dor
drecht bij maanlicht' (1643-
1645, Wallraf-Richartz-Museum,
Keulen) en 'De Maas bij Dor
drecht' (begin 1650, National
Gallery of Art) zijn hoogtepun
ten onder de vele tot contem
platie stemmende meesterwer
ken op deze tentoonstelling.
'Het Gouden Land van Aelbert
Cuyp' in het Rijksmuseum
(Hobbemastraat 19, Amster
dam) duurt tot en met 1 sep
tember. Openingstijden: dage
lijks van 10.00 tot 17.00 uur.
[end als het er uit ziet op de gemotoriseerde fietsjes, zo swingend is ook de muziek van de Dax Riders. Foto: GPD
