BOEKEN Vader verstrooit de as van zijn dochter EMH Belijdenissen uit het roodwitte hal Big Brother mei dodelijke afloop Burgertrut met opmerkelijke geheimen Kunstenaar onder de kunstenaars^ Nieuwe roman Leon de Winter van internationale allure Heerlijke friemel-frutsel tekeningetjes VRIJDAG 7 JUNI 2002 Een roman noemt Leon de Win ter 'God's Gym'. Dat is het ook, zelfs een heel klassieke met zijn proloog en epiloog, zijn drie de len en zijn tragische hoofdper soon. Maar 'God's Gym' is ook een fantastisch filmscript en een flitsende detective met een ui terst actuele inhoud over 'kut Marokkaantjes' en moslim-fun damentalisten. cabaret recensie Wim Vogel 'God's Gym' door Leon de Winter. Uitgeverij De Bezige Bij. Prijs: €18,50. Deze nieuwe Leon de Winter onderzoekt de nieuwste inzich ten van de experimentele fysica en koppelt daarmee de weten schap aan de mystiek. Maar bo venal is dit nieuwe prachtboek een aangrijpend verslag van een zevenveertigjarige vader die pre cies op haar zeventiende ver jaardag zijn enige dochter Mir jam verliest. Kortom, God's Gym is een rijk boek, een roman van internationale allure. Nadrukkelijk aanwezig zijn de feiten. Veel hoofdstukken ope nen daarmee: data, tempera tuur, hoeveelheid regen en aller- DE LEESTAFEL lei topografische gegevens die de lezer houvast moeten geven in de glitterwereld van Los An geles en Hollywood, het milieu waarin ook De Winters vorige roman De hemel van Hollywood zich afspeelde. Typerend voor die wereld is dan ook dat Tom Green, hoofdpersoon in die vo rige roman, nu terloops één keertje wordt genoemd als een aan lager wal geraakte filmac teur. Tegenover al die feiten staan de raadsels en feitelijk draait de ro man daarom: hoe meer feiten bekend zijn, hoe raadselachtiger de wereld voor ons wordt. Ooit dacht de mens het door God ge wilde centrum van zijn schep ping te zijn. De jongste uitkom sten van de moderne fysica sug gereren het bestaan van een on eindig groot aantal parallelle universa, houden rekening met meer dimensies dan de ons ver trouwde en verbannen daarmee de mens steeds meer uit het centrum van de kosmos. door Jan Kuys Wekelijks ligt een ander genre boeken op de leestafel. Deze week de recente oogst nieuwe stripboeken. Ook stripuitgevers presenteren zich graag royaal. Vandaar dat voorafgaand aan de Haarlemse Stripdagen slechts mondjes maat nieuwe albums versche nen, zodat diezelfde uitgevers tijdens de Stripdagen groots konden uitpakken. En dat is ook gebeurd. Een stortvloed van nieuwe albums daalde over stripminnend Nederland neer. Een beknopte selectie voor de Leestafel. De stripheld Buddy Longway is na dertien jaar teruggekeerd. Het album De laatste afspraak verscheen eind jaren tachtig en daarna werd gevreesd dat die ti tel tevens het einde van de suc cesvolle reeks betekende. Maar nu is een nieuw deel versche nen, onder de titel Kijkt-voor- bij-de-wolken (Le Lombard, 4,99). De eerder verschenen zestien albums van de Zwitserse tekenaar waren lange tijd moei lijk verkrijgbaar, maar de lief hebbers kunnen gerust zijn: herdrukken staan op stapel. Veel nieuw werk uit gerenom meerde series bovendien. Erik Kriek heeft alweer de zevende aflevering van zijn Gutsman Co mics 4,95) uitgebracht. Typex brengt deel twee van Chorizo 4,55) uit Chorizo is door de re dactie van het tijdschrift Zone 5300 omschreven als 'roem rucht jeugdblad voor volwasse nen'. Prikkelende stripliteratuur. Voorts: Single van Hanco Kolk en Peter de Wit (De Harmonie, 11,30). Gebundelde Parool- Het knappe en het troostrijke van God's Gym is dat het die existentiële eenzaamheid gena deloos accentueert maar haar tegelijkertijd relativeert door het duizelingwekkende perspectief van al die nieuwe dimensies en universa. Wat weten we eigenlijk zeker? In 1982 vertrekken Joop Koop man, een joodse jongen uit Den Bosch en vriendin Ellen Meer man naar Los Angeles. Zij als art director, gespecialiseerd in kle ding, hij als tekstschrijver. Een jaar later wordt dochter Mirjam geboren. Als Ellen, wat haar achternaam al suggereert, Joop ontrouw is, keert zij terug naar Nederland, Mirjam blijft in Amerika. In december 2000 balt de we reld zich voor Joop samen. Pre cies op haar verjaardag komt zijn dochter bij een verkeerson geluk om het leven. Haar hart wordt getransplanteerd, haar lijk gecremeerd en na een paar da gen verstrooid op zee. Tegelij kertijd zoekt Joops joodse schoolgenoot uit Den Bosch, Philip, contact met hem. Mos lim-fundamentalisten worden door de Israëlische geheime dienst in de gaten gehouden, er dreigen aanslagen in Amerika. Joop wordt gevraagd, tegen veel geld, contact te zoeken met Om ar van Lieshout, een terrorist en een zoon van een vrouw uit Be verwijk en een Marokkaanse gastarbeider. Daarnaast duikt plotseling Lin da op, Joops jeugdliefde. Wat zich dan ontplooit is een fasci nerend en razend knap gecon- trueerd spel van list, bedrog en wraak waarin joodse tegoeden uit de Tweede Wereldoorlog, boeddhistische mystiek, reïn carnatie en menselijke hebzucht een rol spelen. Evenals Joop blijft de lezer verweesd achter: hij kent de feiten, maar begrijpt er steeds minder van. Het schrijversschap van De Winter staat nogal eens ter dis cussie. Ik heb daar nooit veel van begrepen. Zijn problematiek is actueel, internationaal én per soonlijk. 'De hoogste vorm van moed is hoogmoed,' zei Multa- tuli. De Winter grijpt inderdaad hoog, maar God's Gym bewijst zijn gelijk: het is een in alle op zichten bijzonder boek.Een va der verstrooit de as van zijn dochter. Hoe beschrijf je dat? Sentimentaliteit dreigt, ironie is ongepast, te grote woorden on gewenst. Alleen al met deze pas sage laat Leon de Winter zien wat goed schrijven is. 'En in een opwelling van liefde hield hij de urn schuin, zodat de deksel in het water viel. Hij zag haar as. Langzaam walmde ze weg in de wind, werd ze in grijze, ijle wolkjes meegenomen tot ze zich onzichtbaar had gemaakt. Erroll uitte klanken die hij niet be greep maar toch herhaalde. Hij wist dat er geen Opperwezen bestond dat zijn dochter zou opvangen en troosten, en des ondanks zei hij de woorden na - terwijl de wind de urn leegde.' Illustratie uit 'Ibicus' van Pascal Sabaté. strips met heerlijke humor over de ingewikkeldheid van simpele dingen. En niet te vergeten: De Negende Sessie van Sigmund (Oog Blik, 7,95), de meest zwartgallige psychiater van Ne derland. Van diezelfde Peter de Wit natuurlijk. Toen de hond Dommel op 16 april 1968 zijn opwachting maakte in het weekblad Kuifje, konden zijn geestelijke vaders, de scenarist Greg en tekenaar Dupa, niet vermoeden dat deze sympathieke viervoeter uit zou groeien tot een van de meest populaire striphelden van Frankrijk en België. De beleve nissen van Dommel vonden door de jaren heen gretig aftrek en zijn nu vastgelegd in liefst 39 albums. Met de dood van teke naar Dupa kwam op 8 novem ber 2000 een einde aan de avon turen van de viervoeter. Het nu verschenen album Een hemel op aarde (Le Lombard, 4,99) betekent dus het laatste in een humoristische reeks die een kleine 35 jaar uitermate succes vol was. Nederland ontdekt verstripping. In 1998 bewerkte Stéphane Heuet het meesterwerk van Proust tot het beeldverhaal, dat nu de Lage Landen verovert. In datzelfde jaar maakte Pascal Ra- baté een bewerking van Ibicus van de stalinist Alexeï Tolstoi. Rabaté is hier vrij onbekend, maar heeft al een reeks opmer kelijke publicaties op zijn naam staan. Oog Blik brengt het al bum 14,95) in vertaalde vorm uit. Een ingetogen werk, vooral door het gebruik van gewassen inkt en het ontbreken van kleur. Het is Eric Heuvel eindelijk ge lukt zijn Bud Broadway-reeks in een album te gieten. De strip verscheen vanaf 1995 geduren de vierenhalf jaar in het Alge meen Dagblad en vervolgens bleef het stil. Nu is De weg naar Java (Boumaar, 7,50), het eer ste van in totaal negenverhalen verschenen. Mooi getekend vol gens de Klare Lijnstijl en voor zien van verhalende tekst onder de plaatjes. Urenlang leesplezier, tot slot, garandeert Maaikes Grote Dag boekje (Oog Blik, 15,95). De heerlijke friemel-frutseltekenin- getjes van Maaike Hartjes met ontboezemingen uit haar dage lijkse leven lijken speciaal ge maakt om af en toe op te pak ken, even te genieten, dan weer wat anders gaan doen en zo ver der. MOOISTE BOEK TOP TIEN FICTIE 1. (-) Nicci French, De bewoon de wereld. Ambo/Anthos, 18,90 2. (1) J.M. Auel, Vuurplaats in steen. A.W Bruna, 29,50 3. (4) Robert Anker, Een soort Engeland. Querido, 18,50 4. (6) Nescio, Titaantjes. Nijgh Van Ditmar, 15,95 5. (-) Jacqui Lofthouse, Perfecte glimlach. De Bezige Bij, 12,50 6. (-) Leon de Winter, Gods gym. De Bezige Bij, 18,50 7. (-) J.K. Rowling, Harry Potter en de gevangene van Azkaban. Harmonie, 14,50 8. (3) Judith Koelemeijer, Het zwijgen van Maria Zachea. Plataan, 17,54 9. (-) Henning Mankell, Moor denaar zonder gezicht. De Geus, 3,00 10. (-) Janet Fitch, Witte Olean der. De Bezige Bij, 12,50 Het schrijversduo Nicci French leverde opnieuw een ijzingwek kende thriller af over een jonge vrouw die na een geheimzinni ge ontvoering haar leven pro beert te reconstrueren. De nieuwe Leon de Winter wordt elders op deze pagina bespro ken. Andere nieuwe binnenko mers zijn goedkope herdrukken van thrillers (Lofthouse en Mankell, de laatste voor slechts drie euro!), een goedkope editie van een sterke roman (Fitch), en twee bestsellers die we al veel vaker tegenkwamen: Koe lemeijer en Harry Potter. De boekentoptien wordt weke lijks samengesteld op basis van verkoopcijfers van Athenaeum Boekhandel en H. de Vries Boe ken in Haarlem, Boekhandel Kooyker in Leiden, Plantage Boekhandel Harkema in Hilver sum, Boekhandel Los in Bus- sum en Boekhandel De Ark in Almere. Feyenoord-supporter tijdens de UEFA-Cupfinale Feyenoord-i Dortmund. Foto: ANP/Jasper Juinen sportboek recensie Tonny Meijerman 'Feyenoord bedankt' door Ralf Bormans. Uitgeverij Sun. Prijs: €17,50. Karl Heinz Schnellinger, de Duitse verdediger in dienst van AC Milan, zal het Feyenoord- publiek nooit vergeten. Nadat zijn ploeg in het najaar van 1969 was uitgeschakeld door de Rot terdammers verzuchtte hij: „We zijn in Italië heel wat gewend, maar taferelen zoals die zich in de Kuip afspelen, zijn uniek." En de internationale toparbiter Kim Nielsen merkte onlangs op: „Ik ben vaak bij Feyenoord ge weest en de sfeer in het stadion is geweldig. Feyenoord vormt een van de grootste herinnerin gen uit mijn carrière." Het zijn enkele uitspraken over het Legioen, een bijzonder feno meen in Nederland en ver daar buiten. Over andere clubs wor den boeken geschreven, maar vrijwel nooit over hun suppor ters. Alleen over de aanhang van Feyenoord verschijnen regelma tig drukwerken. Socioloog Ralf Bormans voegt daar nu Feyen oord bedankt! aan toe. Een Feyenoord-fan vermeldt zijn clubüefde op zijn cv: het ge tuigt van een hoge mate casserings- en doorzettkfj mogen. Supporter Dan/ het slecht gaat, wil ik e(|t bij zijn. Dan houdt nj meer tegen." Robert:-Di slechter het gaat, hoe nil, r ik heb om wedstrijden tffht ken en de club achterncre zen." Feyenoord is eejne liefde, vergelijkbare mibn vrouw of vriendin. Ariaise keer als ik een vriendin heil ik gezegd dat Feyenojegi nummer één komt en aoe rest." tel< Bormans - werkzaam bifcn meente Rotterdam - is Itte Feyenoord-fanaat die gele b strijd overslaat. Hij is defl ki ge op het gebied van jol supporters en - vandalise 0 hooligans krijgen in zijsct bovenmatig veel aandadba is jammer, omdat delier kem' van vernielers n schoppers slechts een klj vormt van de totale a Neemt niet weg dat Ft bedankt! een heerlijke 1 voer is voor de vele Fe; aanhangers en bij uit schikt om er papa vliee week zondag mee te veraa Degenen die geen roodven bezitten, zullen hun scljid ophalen over dit boek vtnp denissen. Voor hen is Ft bedankt! dan ook niet bei is ie |e Ir Yann Arthus-Bertrand werd wereldberoemd met de 170 luchtfoto's uit zijn bestseller 'The earth from the air'. Op bijzonder formaat is nu een nieuwe, sterk uitgebreide versie van dat boek verschenen (Thames Hudson, €45,00, Nederlandse importeur Nilsson Lamm), waarin bij elke dag van het jaar een luchtfoto is geschoten. Het levert verbluffende fotografie op van tropische paradijzen, Amerikaanse bossen in herfsttooi, onmetelijke woestijnen en - Arthus-Bertrand schuwt de actualiteit niet - ontluisterende beel den van aardbevingen, overstromingen (zoals de hier afgebeelde in Midden-Frankrijk) en andere natuur rampen. Diverse auteurs leveren adequaat Engelstalig commentaar bij de beelden. Een salontafelboek dat, als u aan het koken slaat, de gasten minstens een half uur leesplezier bezorgt én de boekbezitter zelf opzadelt met een bijna onbedwingbare lust om meteen de koffers te pakken. Foto uit beproken boek thriller* recensie Arno Ruitenbeek 'Doodshow' door Jim Brown. Uitgeverij De Boekerij. Prijs: €17,25. De Amerikaanse radiojoumalist Jim Brown komt de eer toe de definitieve oplossing te hebben gevonden voor alle Big Brother- en andere reality-tv-rotzooi. In zijn thrillerdebuut Doodshow sterft steeds een van de twaalf, op een desolaat eiland bijeenge brachte, kandidaten van het programma 24/7 een vreselijke dood. De tien kleine negertjes van de 21ste eeuw. Brown neemt gelukkig geen hal ve maatregelen. Al meteen cre peert het personeel van de com merciële tv-zender, die de show op het eiland moet begeleiden. Een meneer die zich Control noemt, neemt de leiding over 24/7 in handen en maakt zijn belofte waar: de kandidaat cfie de meeste tegenstemmen van het kijkerspubliek krijgt, zal on middellijk worden gedoi een vreselijk virus. Browns heldin is Dana Deze kandidate is een g( ziende, 'gewone' Amei ongetrouwde vrouw dochter die binnenkort ernstige spierziekte zal den. Tenzij Dana de pi miljonair wordt en haar wens mag vervullen, dochter Jenna naar een se kliniek kunnen stun een succesvolle expei behandeling van de spiei Hoe gedegenereerd toont Brown haarfijn ai de kijkers toch ook op beeld Dana te laten sti 'Alles voor de kijkcijfers' motto, zelfs als Magere helpende hand moet toi Het openbare leven dn komen ontwricht te doordat iedereen wil ziei tijdelijke eilandbewoner dag aan moet geloven. De scherpte van dit boel enigszins afgevlakt door wachte oplossing. roman recensie Margot Engelen 'Waterscheiding' door Anne Wiarda. Uitgeverij De Arbeiderspers. Prijs: €14,95. De op haar vijftigste gedebu teerde schrijfster Anne Wiarda levert met haar tweede roman opnieuw een aardig kunststukje af. In Waterscheiding portret teert ze een eigenzinnige, dwar se bejaarde vrouw die achter een scherm van burgertruttig heid een paar opmerkelijke ge heimen verbergt. De opbouw van het boek is ver nuftig. Fragmenten uit een dag boek worden afgewisseld door de overwegingen en reacties van degene die het dagboek in één middag uitleest. De bejaarde vrouw heeft het dagboek niet in de loop van haar leven geschre ven, maar de week voorafgaand aan de dag waarop haar doch ter, Deirdre, het vindt en leest. Daardoor worden het verleden en het heden hecht samenge bald en krijgt het dagboek het karakter van een biecht. Het is niet nilcs wat de keurige bejaarde Rose van Roëll op haar kerfstok heeft. Ze noemt zichzelf een semi-alcoholica (maar semi kan wel vervallen), ze blijkt overspel te hebben gepleegd met een zeer grofgebekte woeste strandjutter, ze heeft een abor tus voor haar dochter min of meer afgedwongen, verder nog een huisarts gechanteerd, een moord gepleegd, het lijk in de tuin begraven en een begrafenis met een lege kist op touw gezet. De lezende dochter, die er toe vallig die dag ook nog achter is gekomen dat haar reageerbuis baby levensvatbaar lijkt, ont steekt in helse woede als ze be seft dat ze jarenlang bloemen op een leeg graf heeft gezet. Rose heeft haar echtgenoot, de hard werkende en gerespecteerde huisarts Maarten, tien jaar gele den een forse handgreep pillen uit zijn eigen huisapotheek toe gediend om een eind te maken aan zijn lijdensweg als opgege ven kankerpatiënt. Nadat ze hem, met hulp van zijn gechanteerde opvolger, in de tuin begraven heeft, houdt ze een ritueel Keltisch vreugdevuur in de open haard binnen, waar bij ze Maartens geliefde dicht bundels van Van Schagen ver brandt en ook zijn klarinet. Dat Keltische element, door het hele boek heen vervlochten, is een vreemde eend in de Nederland se literaire bijt, maar wel een erg leuke - het maakt de recalcitran te Rose met haar Ierse groot moeder nog weer iets aparter. Ook het dagelijkse drankmis bruik van de oude dame werkt als een running gag in de ro man. „Tijdens spaarzame ogen blikken van inzicht zie ik wie ik werkelijk ben: een verlept, drankzuchtig wezen in het bezit van een klein hondje - een vrouw die voortdurend dingen kwijtraakt die ze nodig heeft en dingen vindt die ze kan missen als kiespijn." De roman Waterscheiding kent echter ook heel ontroerende momenten die ondanks de a- sentimentele toon van dwarse Rose de lezer aangrijpen. Naast de drie Godinnen in haar leven - haar Ierse granny, haar eigen moeder die het Keltische geloof in Holland heeft afgezworen, en zijzelf - zijn er ook drie Goden geweest, cfie echter een voor een gewone mannen werden. Haar bewonderde vader is hard van zijn voetstuk gevallen, haar man werd een gewone drukbe zette huisarts zonder tijd voor haar of hun gezin, en alleen haar bijzondere, tierende min naar kreeg niet helemaal de kans te stollen tot gewoon mens In weerwil van de titel vormt water in Waterscheiding een bindende factor. De schrijfster laat het motief telkens even op duiken, om te beginnen in het motto van de twee koningskin deren: 'Sy hadden malkander soo lief, Sy konden by malkan der niet komen, Het water was veel te diep.' Het water, al of niet met alcohol, is een knap aangewende specie in deze onderhoudende, verras sende roman. beeldende kunst recensie Coos Versteeg 'Tussen kunstenaars, een romance' door Rudi Fuchs. Uitgeverij De Bezige Bij. Prijs: €45,00 (tot 1 sept., daarna €55,00). Slechts weinig kunsthistorici zijn in staat op een aangename manier over moderne kunst te verhalen. Rudi Fuchs (1942), di recteur van het Stedelijk Muse um in Amsterdam, kan het als geen ander. Al sinds 1962 - in de tijd dat we nog gefascineerd naar Pierre Janssen luisterden - schrijft Fuchs over kunst. Co lumns in NRC Handelsblad en Het Parool, inleidingen en voor woorden in catalogi, essays, in terviews, een enkel boek en le zingen in binnen- en buiten land. Fuchs beschikt, zowel in woord als geschrift, over magische kracht als het gaat om zieltjes winnen voor de kunst. Omstre den en verkwistend als hij was in zijn functies bij het Van Abbe Museum, het Haags Gemeente museum en uiteraard nu ook weer bij het Amsterdams Stede lijk, wist hij de politiek niettemin voortdurend naar zijn hand te zetten en de bestuurderen nog te overtuigen ook. Herinrichtin gen, verbouwingen, aankopen, verkopen, nieuwbouw etc. kreeg hij voor elkaar; dat alles in dienst van de kunst, van zijn kunst vooral. Welke kunst dat is, is genoeg zaam bekend. Fuchs is door de jaren heen zijn idolen trouw ge bleven: Jan Dibbets, Donald Ju- dd, George Basefitz, AR. Penck, Markus Liipertz, Jannis Kounel- fis, Amulf Rainer, Günther Förg, Gilbert George en Per Kirkeby, om de bekendste meesters maar te noemen. Later kwamen daar Karei Appel en Edward Hopper nog bij. Als Fuchs over hen "spreekt of schrijft, maakt een ongekende warmte zich van heririmeester. Geen dweperige aanbidding, maar een soort ar tistieke verliefdheid die aanste kelijk werkt. Fuchs kan prachtig onder woor den brengen hoe de opgestapel de houten balken van Donald Judd voortkomen uit zijn figura tieve schilderijen, gevolgd door abstract landschappelijk werk in de jaren vijftig en de reliëfs in de jaren zestig. De weg van schilde rij naar object. Fuchs kijkt tus sen en achter de fijnen, strepen en krassen die Amulf Rainer over portretfoto's aanbrengt. En hij laat zijn lezers meelrijken. Fuchs haalt de kruisen van Rai ner uit de religieuze context en plaatst ze naast de kruisende lij nen van Mondriaan. Basefitz ontleedt hij bijna centimeter voor centimeter. Niet altijd even makkelijk, maar toch heel hel der. Tussen kunstenaars, een roman ce heeft Fuchs zijn vuistdikke bundel genoemd. De vormge ving van het omslag is zodanig dat je het ook kan lezen als 'Ru di Fuchs Tussen Kunstenaars. Zeker gezien het toevoi woordgrapje 'Een romanjd je het boek zien als eeF soonfijke getuigenis van f1 desrelatie die de museu teur met kunstenaars heel Je hoeft Fuchs niet eer* soonfijk te kennen om d wantschap te proeven, begrijp je hoe hij met handelbaar iemand alsf" Appel overweg kan. Wit museumdirecteur is zei schien geen kunstenaar, vol tegenstrijdigheid is 1 wel. In zijn directiefunctie soms reuze onhandig. Nii3 niets staat hij tegenwoorf' kefijk onder curatele. Fuchs denkt als een kun# en doet als een kunsP Daarom voelt hij zich zo f' element op ateliers. In c doet Fuchs zich ook te koj1 die ondertitel Een romatU gaat hier immers om aaj fijk meer dan een idyllisch desavontuur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2002 | | pagina 6