m
KUNST CULTUUR
'Geluk is een fragiel begrip, het is zo weg'
- chizofrene garderobe verraadt land in crisis
'De Vrek' ten onder
aan obligate kletskoek
ce-theater nu
si Chart Stage
leur Locale
|™ïoetermeer
irs moderne
»t afgeblazen
Nicci French en de alledaagse angst dat het zo kan misgaan
R7
Leidse textielspecialist Gillian Vogelsang buigt zich over Iraanse kleding
Reuters
- Dee Dee Ramone,
oprichters van de
The Ramones, is gis-
overleden. De 49-jarige
s Glenn Colvin, zoals
Jite naam luidde, is mo-
I overleden aan overdosis
Elf weken geleden wer-
|e Ramones als eerste
ind bijgezet in de Rock
toll Hall of Fame in het
caanse Cleveland. Met
Sauwe en ongepolijste stijl
n de in 1974 door vier
s uit de New-Yorkse wijk
s opgerichte Ramones
ipiratiebron voor veel
»se punkgroepen. Maar
vloedrijk de Ramones
ren, een grote doorbraak
d ze nooit beleefd. De
ines hielden er in 1996
jop.
idam - Het Grace-theater
msterdam Zuidoost heeft
ïieuwe bestemming. De
eken Music Hall (HMH)
het theater de komende
gmaanden exploiteren.
Ier de nieuwe naam Pepsi
(Stage wil HMH cabaret,
cals en popconcerten gaan
ïmeren. HMH huurt het
van de gemeente die
rcor 650.000 euro heeft ge-
van.
Ie vei 1
han hmeer - Het muiticuiture-
ge'd tival Couleur Locale strijkt
iar vu iterdag 29 en zondag 30 ju-
'd op, er in de omgeving van de
i11 f ermeerse Dorpstraat. Een
pnarkt, vlaggenparade,
van de dans- en mu-
jroep van het Centrum
fschei ten Cultuur en een con-
Mode ran Re-Play staan op het
ho amma. Het festival is gra-
egankelijk. Voor meer in-
dJe la tie: info@promotiezoeter-
steD ij
i diei
en
leeft
P gez
;n. Bi ithicht - De vorig jaar voor
vat ik mber aangekondigde
i ivoor moderne kunst in
IECC in Maastricht gaat
door. Het lukt de organisa-
om voldoende kwalita-
ïoogstaande galeries aan
te binden. Het afblazen
W\j volgens de organisatoren
aken met de aanslagen op
9 ptember en de verslechte-
I Je economische situatie.
'Mr. and Mrs. Sean French': „Bij ons doemen wel eens problemen op die bij andere huwelijken achterwege blijven. Foto: GPD/Harmen de Jong
door Peter Kuijt
Amsterdam - Het gastenboek
van het schrijvershotel presen
teert ze als 'Mr. and Mrs. Sean
French', maar dat is 'definitely
not right'. Nicci Gerrard (1958)
kan haar agitatie nauwelijks ver
bergen, maar haar echtgenoot
Sean French (1959) grijnst wat
voor zich uit. Schouderophalend:
„What"s in a name?"
Toch mag men zo langzamer
hand wel beter weten. Sinds
1997 publiceert het tweetal on
der de naam Nicci French best
sellende literaire thrillers. In Ne
derland alleen al zijn meer dan
een miljoen exemplaren van
hun titels verkocht. In hun boe
ken spelen steevast vrouwen de
lijdende dan wel leidende rol.
Reden voor de Stichting CPNB,
dat als thema voor de Maand
van het Spannende Boek 'Zus
ters in het Kwaad' koos, om het
duo te vragen het traditionele
geschenkboekje te schrijven.
Het werd de novelle Verlies',
een beklemmend verhaal over
het echtpaar Rick en Stella, ou
ders van twee kinderen, die hun
vijfjarige zoontje verliezen bij
een ongeluk. In tegenstelling tot
eerdere buitenlandse geschenk-
auteurs, die een oud ongepubli
ceerd verhaal van de plank
plukten, ging Nicci French spe
ciaal voor de CPNB aan de slag.
„Het is een guur sprookje", zegt
Gerrard over Verlies'. „Een van
de moeilijkste onderwerpen om
over te schrijven is de dood van
een kind. Zeker als je zelf een
ouder bent. Het is te pijnlijk om
daar aan te denken. Maar op
hetzelfde moment dat we dach
ten 'we kunnen er niet over
schrijven', besloten we het toch
te doen. Daar komt nog bij dat
in Engeland naar aanleiding van
de moord door twee kinderen
op Jamie Bulger nog steeds de
discussie speelt over de vraag op
welke leeftijd kinderen verant
woordelijk zijn voor hun da
den."
Gerrard, die twee kinderen uit
een eerder huwelijk heeft en sa
men met French nog twee
dochters kreeg, vond het schrij
ven van Verlies' een Tantalus
kwelling. „Het is haast niet voor
te stellen dat er iets verschrikke
lijks met je kinderen gebeurt. Als
ik het nu teruglees, krijg ik nog
steeds de rillingen."
Sinds kort ligt hun zesde boek
'De bewoonde wereld' in de
winkel. Het is een thriller die -
vooral in het begin - naar adem
doet snakken. Een claustrofo
bisch aandoend verhaal over
een jonge vrouw die geblind
doekt ergens gevangen zit. Ze
kan zich niet herinneren wat er
is gebeurd en voelt de dood in
haar gezicht hijgen. Ze kan zich
ook niet meer voor de geest ha
len hoe haar leven eruitzag voor
ze werd ontvoerd. Gerrard: „We
wilden vanuit de duisternis be
ginnen. De vrouw ziet niets, ze
zit 'opgesloten' in haar eigen
hoofd." French: „Niet wetende
waar je bent en wat je is overko
men, leek ons het meest beang
stigende wat een mens kan ge
beuren."
Het zijn de simpelste ideeën die
de beste boeken opleveren, weet
French. „'De bewoonde wereld'
kwam voort uit het spelen met
het begrip duisternis. En 'Beze
ten van mij' kwam voort uit de
vraag: wat kan er met je gebeu
ren als je op straat een volslagen
vreemde tegenkomt voor wie je
als een blok valt. Boeken die van
een meer gecompliceerde intri
ge uitgaan, vallen 'in the end'
toch vaak tegen."
In de laatste week van mei ging
onder de titel 'Killing me softly'
de verfilming van hun 'Bezeten
van mij' in Nederlandse premiè
re. De film werd door de meeste
recensenten als 'weinig overtui
gend' en 'zonder spanning' af
geserveerd. Beschaafd Engels als
ze zijn, beamen French en Ger
rard het niet, maar je hoort ze
denken 'het boek was beter'.
French: „Men heeft het verhaal
nu eenmaal van ons gekocht en
er een compleet andere draai
aan gegeven. Het is bizar om er
naar te kijken. Het is net alsof ie
mand in je huis is geweest en de
meubels op een andere plaats
heefl gezel." Op de totstandko
ming van 'Killing me softly' had
Nicci French geen invloed.
„Maar we zijn nu wel bezig met
het schrijven van een script ge
baseerd op 'Beneath the skin'
('Onderhuids' in Nederlandse
vertaling)", zegt Gerrard.
Aanvankelijk stelde de uitgever
Nicci French voor als een jour
naliste, woonachtig in Londen.
Dat er twee namen schuilgingen
achter dit pseudoniem was op
verzoek van zowel Gerrard als
French, die wilden dat de lezer
werd meegezogen door het ver
haal in plaats van dat hij of zij
uitvogelde wie welk gedeelte
heeft geschreven. Afzonderlijk
schrijven Gerrard en French ook
boeken, maar hun toon verschilt
hemelsbreed van die van hun
alter ego. Hij: „Ik kan in mijn
eentje niet de schrijfstijl van
Nicci French benaderen. Maar
zodra we aan het praten zijn
over onderwerpen voor een
boek, praten we meteen met de
stem van Nicci French."
Nicci French schrijft over gewo
ne mensen, die onverwacht in
uitzonderlijke situaties terecht
komen en daarmee om moeten
zien te gaan. Gerrard: „Wij wil
len dat mensen hun leven als
waardevol beschouwen. Het le
ven mag iets kosten. Veel thril
lers hangen van stoffelijke res
ten aan elkaar. Op elke pagina
wordt wel iemand over de kling
gejaagd. Wij zijn daar niet in ge
ïnteresseerd. Voor ons telt ieder
leven."
French: „Onze verhalen spelen
zich af op de uiterst dunne lijn
tussen een gelukkig leven en
een leven dat afstevent op een
absolute ramp. Hoewel we aan
het eind toch allemaal dood
gaan, willen we het normale le
ven zo lang mogelijk vasthou
den. Wij geloven niet zo in het
Geschenkboekje
Het geschenkboekje Verlies'
wordt de gehele maand juni
cadeau gedaan bij aankoop
van ten minste 13,45 euro aan
algemene boeken. De thrillers
van Nicci French verschijnen
bij uitgeverij Anthos. Het
schrijversechtpaar komt deze
maand drie dagen naar Neder-
scenario dat je leven vergald kan
worden door kwaadaardige cri
minelen die de wereld overne
men. Maar we zijn lichtelijk pa
ranoïde dat de balans zo gauw
kan doorslaan naar totale misè
re." Gerrard: „Vooral tijdens on
ze gelukkigste momenten is er
die alledaagse angst dat het zo
kan misgaan. Geluk is een fra
giel begrip, het is zo weg. Men
sen denken dat ze hun leven on
der controle hebben. Ze betalen
hun hypotheek, belasting, teke
nen contracten. Ze denken dat
ze hun leven kunnen managen.
Maar er hoeft maar een klein
kinkje in de kabel te komen, of
ze maken amok en verpesten
het." French: „Daarom is geluk
zo kostbaar."
land voor een boekhandels-
tournee: donderdag 20 juni bij
Fanoy (Middelburg) en Kooy-
ker (Leiden), vrijdag 21 juni bij
Haasbeek (Alphen a/d Rijn) en
Los (Bussum) en zaterdag 22
juni bij Heinen (Den Bosch) en
Scheltema (Amsterdam).
Samen leven, samen schrijven.
Hoewel ze al zes thrillers samen
zijn, heeft Nicci Gerrard ooit wel
eens de vrees geuit dat de gesel
van de tekstverwerker wel eens
hun huwelijk zou kunnen tref
fen. Gerrard: „In een 'normale'
gezinssituatie hebben man en
vrouw ieder hun eigen wereld.
Ze gaan 's morgens de deur uit
om hun eigen dingen te doen en
komen 's avonds weer samen.
Wij hebben geen gescheiden
werelden. Samenwerken is aan
de ene kant fantastisch, maar
geeft ook wel eens complica
ties." French: „Bij ons doemen
wel eens problemen op die bij
andere huwelijken achterwege
blijven. We zitten vaak genoeg
vast met een boek, wat weer ru
zies tot gevolg heeft." Gerrard:
„En dan kan je je nergens ver
bergen."
Samen leven, samen schrijven,
samen promotie doen. Rest tot
slot de prangende vraag: wie zet
de handtekeningen tijdens sig
neersessies? French: „Dat doen
we beiden. Vroeger schreef Nic
ci 'Nicci' en ik zette er French
achter." Gerrard: „Maar ik ben
links- en Sean is rechtshandig,
dus dat botste al snel. Nu doen
we het met twee namen."
vrijdag 7 juni 2002
Slechts negen
producties in
noodeditie van
Holland Festival
amsterdam/anp - Het Hol
land Festival begint vandaag
voor de 55ste keer. Met
slechts negen producties is
het festival dit jaar een stuk
kleiner dan in voorgaande ja
ren. In 2001 presenteerde het
festival 35 producties.
Lange tijd was onzeker of het
festival subisidie zou krijgen
voor de komende jaren. De
organisatie kon daarom voor
2002 minder theatergezel
schappen, orkesten en regis
seurs boeken. Maar volgens
een woordvoerster zijn de
negen nationale en interna
tionale producties van hoog
staande kwaliteit Festivaldi
recteur I. van Hove vergelijkt
het programma met een
röntgenfoto: „Je ziet de bot
ten, maar niet het vlees."
Het evenement duurt tot 21
juni. Vanavond opent het fes
tival in de Stadschouwburg
met het toneelstuk 'Alketis'
van Euripides. De Zwitserse
regisseur Jossi Wieier be
werkte deze klassieke trage
die tot een hedendaagse mu
ziektheatervoorstelling, „Wie-
Ier interpreteert deze mythi
sche klassieker als een bur
gerlijk drama, waarin vooral
intermenselijke relaties cen
traal staan", zegt de woord
voerster. De Müncher Kam-
merspiele speelt de bewer-
king.
Ook is een 'video-opera' te
zien van componist Steve
Reich en videokunstenares
Beryl Korot. 'Three Tales'
gaat over drie grensover
schrijdende gebeurtenissen
die de groei van de technolo
gie in de twintigste eeuw
markeren: het neerstorten
van de zeppelin Hindenburg
in 1937, de atoomtesten op
het atol Bikini in 1946 en het
gekloonde schaap Dolly in
1997. „De opera is een per
fecte synthese tussen beeld
en muziek", aldus de woord
voerster. Andere voorstellin
gen komen onder meer van
het Zuidelijk Toneel Hollan-
dia, De Nederlandse Opera
en het Nederlands Blazers
Ensemble. Voor alle voorstel
lingen zijn nog kaartjes be
schikbaar.
Het Holland Festival dreigde
vorig jaar een aanzienlijk deel
van zijn subsidie te verliezen
op advies van de Raad voor
Cultuur. De raad vond dat
het festival bevlogenheid
miste en als los zand aan el
kaar hing. Nadat het bestuur
van het festival was afgetre
den en de organisatie ver
nieuwing van de program
mering beloofde, draaide
staatssecretaris Van der Ploeg
(Cultuur) bij. Tot en met 2004
krijgt de organisatie meer
dan 5 miljoen euro subsidie
van het Rijk en iets minder
dan 2 miljoen subsidie van
de gemeente Amsterdam.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: De Vrek van Molière door
Het Nationale Toneel. Regie: Karst
Woudstra. Spel: Gees Linnebank.
Camilia Blereau, Pieter van der Sman e.a.
Gezien: 6/6, Schouwburg, Leiden. Nog
te zien: 11 t/m 13/6, Koninklijke
Schouwburg. Den Haag.
De vergelijking dringt zich als
vanzelf op. Vorige week don
derdag speelde het Belgische
Theater Zuidpool de tragedie
'Britannicus' van Racine in de
Schouwburg - gisteren Het
Nationale Toneel de komedie
'De Vrek' van Molière.
Twee Franse stukken uit de ze
ventiende eeuw en allebei, in
zekere zin, even gedateerd.
Maar waar de Belgen 'Britan
nicus' aangrijpend tot leven
brengen, slaan de Nederlan
ders 'De Vrek' dood. In de re
gie van Karst Woudstra wordt
het klassieke stuk (de oerversie
is zelfs van de Romeinse ko
medieschrijver Plautus) een
stoffige dijenkletser met ver
keerd geplaatste scabreuze ac
centjes en zonder veel visie.
Het programmaboekje spreekt
van verheerlijking van alles
wat jong is en minachting van
de ouderdom, maar dat is
obligate kletskoek. Bovendien
gaat die ondiepe gedachte ten
onder in het slechte spel van
nota bene de jonge spelers. De
verliefde broer en zuster, die
hun vrekkige vader moeten
overhalen hen te laten trou
wen met een geliefde van hun
eigen keuze - waarbij de vader
zich ook nog eens opstelt als
rivaal van de zoon - hebben al
leen hun jeugd mee. Verder
zijn het kleurloze harken, die
met gemak door de oudjes
weggespeeld worden.
Je voelt het al direct bij het be
gin. Wie al in de eerste scène
speelt met stemverheffing,
komt aan het opbouwen van
een intrige niet meer toe. Ze
wijden zich helemaal aan wat
er staat, maar aan wat daaron
der zit komen ze volstrekt niet
toe. Daardoor blijft het buiten
kant. Met uiterste krachtsin
spanning wordt er getild, maar
het stuk komt niet van de
grond.
De lichtheid komt in het begin
vooral van Gees Linnebank,
als de van ouderdom en gie
righeid krakende schriep. Dat
is een maniertje, en hij scheert
op het randje van schmieren,
maar hij doet het met zoveel
gemak en zoveel bedrevenheid
dat het bepaËd het aanzien
waard is. Later krijgt hij assis
tentie van Camilia Blereau, als
de koppelaarster, die de vlees
geworden hypocrisie met ver
ve gestalte geeft. En van Wim
van den Heuvel, die als de fat
terige en laconieke doodge
waande vader van de beide
uitverkoren geliefden het stuk
op het nippertje een doldwaas
en onwaarschijnlijk happy end
bezorgt.
Vooral in dat einde is Linne
bank mooi, verwezen mompe
lend: 'Maar eerst mijn kistje
terug', beroofd van al zijn illu
sies en uitzichten, met alleen
nog die fixatie op zijn geld om
zich aan vast te klampen.
Maar die tragische lijn wordt
door de schreeuwerige jeugd
aan het zicht onttrokken. De
tragiek van de vrek steekt ner
gens bij af.
ieuw
leuw
kli
moe
rd. W
het h Rody van der Pols
word
and ii N - Kleren maken de man.
ivrouw uiteraard. Naar een
1 P35 itatiegesprek trekje nu een
lx 'e*s anders aan dan naar
is testje. Een leren, met but-
ond.i
;raaf
id nu
en.
gem
naar
Gen
behangen jasje geeft een
re boodschap af dan een
icj^ kostuum. Kortom, kleding
aden entiteit zijn nauw met elkaar
bijfl «den.
en v
zetti s het nu en zo was het ook
uit vt t in het Perzië - tegenwoor-
nodigf ran - van de negentiende
Textielspecialist Gillian
bes! Isang houdt een lezing over
e had nderwerp, aanstaande zon-
in het Rijksmuseum voor
enkunde in Leiden. De le
is een voorschot op een
dat op 20 en 21 juni
tgehouden.
tv dit congres over Perzische
rorde ing en identiteit in Leiden
:ft, is geen toeval. Uit
end in de depots van het
kTKÉ6 volkenkundig museum
zich de grootste collec-
legentiende-eeuwse Perzi-
15, kleding buiten Iran. Ruim
eeuw geleden kocht het
Yijeum de gigantische verza-
g pja ng van Albert Hotz, een Ne-
begel todse zakenman die de
•elnai 'en voor een internationale
-) op ^stelling in Amsterdam
;erdf^racht.
rnmense collectie vormt een
van informatie over het
naamde Qajar-tijdperk, ver-
"id naar de machtigste fa-
fvan die periode. „Veel van
pken die wij in ons bezit
ton, zijn in Iran niet meer te
;n", zegt Vogelsang, ver
ton aan het in Volkenkunde
Gillian Vogelsang: „Nog vijf a tien jaar en dan is alle traditionele klederdracht verdwenen." Foto: Dick Hogewoning
ondergebrachte Studiecentrum
voor Kleding van de Islamitische
Wereld. „We bezitten exempla
ren van de kleding van monni
ken, handelaren, ambachtslie
den, noem maar op. Helemaal
compleet. Winter- en zomerva-
riant."
Wie de kledingcollectie bestu
deert, stuit op een land in een
identiteitscrisis, zegt Vogelsang.
„Het land bevond zich in een
'tussenperiode'. Het was inge
klemd tussen de middeleeuwen
en de moderne tijd." Ter illu
stratie toont de textielspecialiste
een prent van een sjah (koning)
uit het begin van de negentien
de eeuw. De man is zwaar be
hangen met juwelen en goud,
zoals het een oosterse vorst be
taamt. De sjah van enkele gene
raties later, tweede helft negen
tiende eeuw, heeft zich in een
westers militair uniform gehe
sen.
De schizofrenie van het negen-
tiende-eeuws Perzië komt ook
duidelijk tot uiting in de 'gemix
te' garderobes. Een soldaat bij
voorbeeld, gekleed in een wes
terse militaire broek, daarboven
een vlinderdasje, gecomple
menteerd door een traditioneel
lang gewaad. Ook pasten de
Perziërs de westerse kleding
naar hartelust aan de lokale
voorkeuren en gewoontes aan.
De Engelse frock coat bijvoor
beeld. Met de split van dit jasje
hadden de Perziërs weinig op.
Om de vrije blik die dit modeac
cessoir op het achterwerk gunt
te voorkomen, maakten de loka
le kleermakers de overlap tussen
de twee splitdelen uitzonderlijk
groot.
Een andere onverwachte, wes
terse verschijning in het negen-
tiende-eeuws Perzië is de ge
plooide minirok. „Deze werd
door een van de sjahs geïntro
duceerd", vertelt
„Die was tijdens een bezoek aan
een balletvoorstelling in Europa
zo onder de indruk geraakt van
de korte rokjes, dat hij alle vrou
wen aan het hof opdroeg die
voortaan te dragen.
Tegen alle verwachtingen in
wordt de 'minirok' ook in het
huidige Iran nog gedragen. Hoe
lang de vrouwen van deze geïso
leerde bevolkingsgroepen dat
nog zullen doen, is echter de
vraag. Want ondanks het geheel
eigen karakter van dit islamiti
sche land laat de globalisatie
zich ook hier gelden. Nog vijf a
tien jaar en dan is alle traditio
nele klederdracht verdwenen,
denkt Vogelsang. Om deze voor
het nageslacht te bewaren, is zij
met haar echtgenoot, conserva
tor bij Volkenkunde, de afgelo
pen drie jaar zes keer naar Iran
afgereisd om kleding te verza
melen. Inmiddels telt de collec
tie van haar onderzoeksinstituut
zo'n duizend exemplaren.
In dit licht bezien, is er duidelijk
een parallel tussen het Perzië
van de negentiende-eeuw en
het Iran van vandaag de dag.
Want ook nu bevindt het land
zich weer in een cruciale over
gangsperiode. Na jaren van iso
lement kruipt het langzaam uit
zijn schulp. Reden te meer om
juist nu de Iraanse cultuur en
geschiedenis onder de aandacht
te brengen, vindt Vogelsang.
„Hopelijk kunnen we op deze
manier een kleine bijdrage leve
ren aan betere betrekkingen tus
sen Iran en het westen."
Zondag 9 juni houdt Gillian
Vogelsang tussen 15.00 en
16.00 uur een lezing over
Iraanse kleding in het Rijks
museum voor Volkenkunde,
Steenstraat 1, Leiden.
