GESPREK VAN DE DAG
De Duyfken onder zeil van Hoorn naar Enkhuizen
'Bovenop een raket
gaan zitten is gevaarlijk'
Schone schijn
aan avondhemel
ZATERDAG 1 JUNI 2002
MENSELIJK
Een bos van honderden
bomen dat kan worden
verplaatst: het gemeente
bestuur van de West-
Vlaamse stad Kortrijk stu
deert er serieus op. Meer
dere wijken moeten van
het bos kunnen genieten.
„Ze komen in containers
of in grote kuipen, ze wor
den in elk geval niet in de
grond geplant. Een BOS
OP WIELTJES eigenlijk",
legt schepen (wethouder)
van milieu Philippe De
Coene uit. Het verplaats
bare park moet de aan
dacht van de stadsbewo
ners trekken voor een groot
gezamenlijk plan van de
Vlaamse overheid en Kort
rijk: een nieuw bos aan de
zuidrand van de stad.
„Normaal zou je een bro
chure maken, maar dat
willen we niet. We willen
tonen wat het gaat wor
den", zegt de milieusche
pen die Kortrijk eerder al
voorzag van vuilniszakken
met een gedicht. De ver
plaatsbare bomen kunnen
op den duur worden ge
plant in het nieuwe bos.
Blij en verrast opende Zwollenaar Jan de Vries donderdag
twee brieven waarin hij werd gefeliciteerd met zijn KO
NINKLIJKE ONDERSCHEIDING. Verrast, omdat hem
nog helemaal geen lintje is opgespeld. „Een vervelend
misverstand", zegt een woordvoerster van de gemeente.
Want De Vries is helemaal niet koninklijk onderscheiden.
De Vries is sinds twaalf jaar lid van de Zwolse gemeente
raad. Als hij na de raadsverkiezingen van 6 maart af
scheid had genomen, had hij een onderscheiding ont
vangen. Maar zijn partij behaalde twee zetels en dus
bleef De Vries (nummer twee) raadslid. De gemeente zag
dat niet aankomen en zette de aanvraagprocedure niet
goed stop.
De Belgische kosmonaut Frank
De Winne bereidt zich in het
Russische 'Sterrenstadje' voor
op de reis van zijn leven. Nog
zes maanden trainen, studeren,
slapen en dan reist De Winne in
het splinternieuwe ruimteveer
Sojoez TMA af naar het ruimte
station ISS.
De Winne (41) wijst even naar
zijn woonplek, een Spartaans
ingerichte hal met aan weerszij
den kleine kamertjes. „Ge ziet
het: er is niet veel te doen in
StarCity." De voormalige testpi
loot van de Belgische lucht
macht woont sinds augustus
nagenoeg onafgebroken in het
befaamde Russische trainings
centrum voor kosmonauten (de
Russische variant op het woord
astronauten). In het hermetisch
afgesloten stadje, zo'n veertig ki
lometer buiten Moskou, leerde
iedere Russische kosmonaut -
inclusief de eerste, Joeri Ga
garin - te overleven in de ruimte.
Tegenwoordig is Zvjozdni Goro-
dok (letterlijk 'Sterrenstadje')
toegankelijk voor ruimtevaar
ders van alle nationaliteiten.
„Trainen, studeren, slapen", zo
omschrijft de ingenieur en pi
loot uit Sint Truiden zijn dage
lijkse bestaan in Rusland. Die
ochtend heeft hij weer vier uur
doorgebracht in de simulator
van de Sojoez TMA, een dage
lijkse voorbereiding op alles wat
er mis kan gaan. Een lek in de
capsule, de motor slaat niet aan,
er breekt brand uit, de compu
ter valt uit, er is zuurstofgebrek,
een lek in de brandstoftank: De
Winne kan de noodsituaties in
middels dromen.
Het gaat er om in de moeilijkste
omstandigheden het hoofd koel
te houden. De Winne: „Er kun
nen twintig lampjes tegelijk
branden, maar je moet altijd
weten: wat gaat mijn leven red
den? En als je een kleine panne
hebt wat gaat de zending red
den?"
De Winne koestert zijn verleden
als piloot in de Belgische lucht
macht, 'want het principe is het
zelfde of je nu in een ruimte
schip zit of in een vliegtuig'. Hij
was commandant van het Ne
derlands-Belgische F-16-deta-
chement dat tijdens de oorlog in
Kosovo dagelijks bombarde
menten uitvoerde op voormalig
Joegoslavië. De Winne: „Het is
moeilijk te zeggen wat risicovol
ler is. Als er vanaf de grond op je
geschoten wordt is dat gevaar
lijk, maar boven op een raket
gaan zitten is ook gevaarlijk."
De Winne heeft echter 100 pro
cent vertrouwen in de techni
sche expertise van de Russen.
De Europese astronauten van
de Europese ruimtevaartorgani
satie ESA zijn dan ook volledig
afhankelijk van die Russische
kennis. Tot 2006 mogen de Eu
ropeanen meeliften met de Rus
sische Sojoez-vluchten, daarna
moet ESA zelf in staat zijn raket
ten de ruimte in te schieten.
„Je merkt gewoon dat ze hier
een enorme operationele erva
ring hebben", zegt De Winne.
En, waarschijnlijk nog belangrij
ker: „De Russen hebben nog
nooit een crew verloren." De
Belg geeft hoog op van de 'ge
avanceerde schietstoel' die is
ontwikkeld.Als er iets misgaat
bij de lancering van de raket
wordt de Sojoez door miniraket-
jes weggeschoten. Ze hebben
het al zeker twee keer gebruikt -
met succes."
Het instorten van een enorme
hangar, recentelijk op de lan
ceerbasis Baikonoer, herinnerde
De Winne er nog eens aan dat
de Russische ruimtevaart met
grote financiële problemen
kampt. Het laatste decennium is
de overheidssteun drastisch ver
minderd. „Natuurlijk er zijn
moeilijkheden, maar dat geldt
ook voor de Amerikanen. De tijd
van de onbeperkte mogelijkhe
den is overal voorbij."
De Winne is daarom groot voor
stander van het ruimtetoerisme,
waarin de Russen het voortouw
hebben genomen. De commer
ciële uitbating van de ruimte zal
volgens hem meer geld opleve
ren voor de verdere exploratie
van het zonnestelsel. „En dat is
absoluut noodzakelijk."
Een bijdrage leveren aan de
vooruitgang is voor De Winne
de belangrijkste motivatie om
'bovenop een raket te gaan zit
ten'. „Het is misschien maar een
druppel op een gloeiende plaat,
maai" toch doe ik het daarvoor.
De roem is voor mij helemaal
niet belangrijk." Toch zijn er
ook jongensachtige drijfveren:
De Winne gaat neerkijken op de
wereld. „Het uitzicht moet on
beschrijfelijk zijn."
Frank Hendrickx
De Belg Frank De Winne gaat eind dit jaar naar het ruimtestation ISS.
Foto: GPD
„In het want! Hijs de zeilen!" Kapitein
Gary Wilson zweept de bemanning en
'opstappers' van zijn VOC-schip op. In
het Engels, doorspekt met een zwaar
Australisch accent. De VOC-replica De
Duyfken die voor het VOC-jub ileum-
jaar van Australië naar Nederland voer,
maakt nu het IJsselmeer onveilig. Van
VOC-stad Hoom naar VOC-stad Enk
huizen.
's Morgens op zoek naar het VOC-ge-
voel in de haven van Hoom. Allemaal
plastic boten en aluminium masten
met ratelende nylon lijnen. Maar daar
ligt ze dan: De Duyfken. Een knoestig
schip. Hout, touw, teer. Stoer. Voer vier
eeuwen geleden vanuit de Zuiderzee
steden naar 'de Oost' om specerijen te
varen. En nu is ze temg. Nou ja, in
nieuwbouw dan. En geen Hollands,
maar een Australisch schip dit keer,
waarvan kroonprins Willem-Alexander
in januari 1997 in het Australische Fre-
mantle de kiel legde.
Twee meter tachtig diep steekt de kiel.
Dus dat wordt oppassen op de rijk met
ondieptes bezaaide voormalige Zuider
zee. Loods Jaap Molenaar uit Hoom
wijst de weg op het IJsselmeer. Hij ver
diepte zich in de 'maritieme erfgoed
routes' en maakte het boekje 'De VOC-
loodsman voor de Zuiderzee'. Allemaal
op basis van de kaarten van kaarten
maker Wagenaar uit Enkhuizen.
Maar er zijn ook moderne middelen
aan boord. Een motor zelfs. Kapitein
Gary bedient de gashandel met een
soort afstandsbediening, staande op
het achterdek. Schreeuwt bevelen naar
de bemanning en Heidy Bontjer, een
naar Australië geëmigreerde Neder
landse. Zij bedient vanaf het beneden-
dek de kolderstok waarmee weer de
helmstok wordt aangestuurd. Via kijk
gaten kan ze zien hoe wordt gevaren.
Maar het is vooral luisteren naar de ka
pitein bovendeks die 'stuurboord, bak
boord en midscheeps' brult. Zo ma
noeuvreert De Duyfken het zeegat van
Hoom uit.
Het sonore motorgeluid, de trilling in
het dek en de geur van diesel zijn niet
goed voor je VOC-gevoel. Ook de alu
minium dekluiken, brandblussers en
de reddingsvlotten doen af aan de au
thenticiteit. De scheepsradio doet er
nog een schepje bovenop en schettert:
'De Houtribsluizen dag en nacht ge
opend'. En weg is het VOC-gevoel want
die sluizen en dijken waren er vroeger
nog niet. Maar zo gaat dat nu eenmaal
vierhonderd jaar na dato.
Eindelijk buiten op 'volle zee' gaat het
gebeuren. Als apen klauteren vaste be
manningsleden het want in om het zeil
los te maken. Een enkele bergbeklim-
mende opstapper klimt er moeiteloos
achteraan. Maar dan moeten de zeilen
worden gehesen. Het regent inmiddels
en mooi-weer-zeilers gaan schuilen op
het achterdek. Zo ging dat natuurlijk
niet in de VOC-periode. De vaste be
manning port de schuilenden uit hun
droge plek op het achterdek.
„Leg die camera en dat kladblok maar
even neer, want anders komen we hier
nooit weg met de zeilen." Handen uit
de mouwen en de voeten schrap op
het dek. Op het ritme van de rauwe
kreten 'two-six' met z'n allen sjorren
aan de touwen. De motor valt stil, de
wind pakt het zeil. Eindelijk het ware
VOC-gevoel.
Grondlegger van de nieuwe Duyfken
was de Australiër Michael Young. De
Hollandse banden met Australië date
ren al van 1606 toen Willem Janszoon
met de toenmalige Duyfken Australië
ontdekte. Hij ging als eerste Europeaan
hier aan land en bracht een deel in
kaart.
Michael Young had vijf dollar toen hij
op basis van wat oude boekjes aan het
project begon. De Duyfken als symbo
lische samensmelting van Hollandse
en Australische wortels. Young kreeg
de Indonesische zakenman Julius Ta-
hia zo ver om 600.000 dollar beschik
baar te stellen voor de bouw van de re
plica.
Een replica die het met een zestien
koppige bemanning inmiddels heeft
gepresteerd om dik 18.000 zeemijl te
varen. Helemaal van Australië temg
naar de VOC-stad Hoom.
Heidy Bontjer voer het hele stuk mee.
Zij is een van de bemanningsleden.
Sinds vijf jaar woont ze in Australië
waar ze kinderen zeilies gaf. „Maar
toen dit schip langszij kwam, ben ik
meteen overgestapt."
Ze werd verliefd op het schip en de le
vensstijl. „Niet alleen het zeilen, maar
ook het onderhoud van een 'zestiende-
eeuws' schip. Dat is prachtig om te
doen. Ik werk graag met mijn handen
met hout, hennep en vlas. En ik ben nu
al anderhalf jaar reiziger. Steeds onder
weg en steeds nieuwe mensen ont
moeten."
Al is een jaar varen met zestien man
aan boord, van 'down under' naar Ne
derland (of temg zoals nu de bedoeling
is) ook geen sinecure. Dat vereist wat
v<
HUI
tiet
25i
van je persoonlijkheid. „Het zeilen is bes
het makkelijkste. Maar je zit ook dag en der
nacht bij elkaar. Je leert elkaar en je zelf De
goed kennen. De gevoelens en de frus- loo
traties van een scheepsbemanning. De
Ook dat is een beetje VOC-gevoel. Ik dei
voel me gewoon vereerd dat ik dat alle- doi
maal heb mogen meemaken."
Het dobberen op het zoete IJsselmeer j |ML
vindt Heidy eigenlijk maar 'zo, zo'. Van 1
de vaste bemanning zijn nog maar drie m
'koppen' over. Aan opstappers moet ie
dere knoop en touw worden uitgelegd pEr
en de nieuwkomers die een paar dagen Nei
meevaren zijn niet op elkaar inge- de
speeld. iced
Als we met Enkhuizen in zicht overstag ker
gaan, vloekt kapitein Gary de zeilen bij- fici
na van de ene naar de andere kant. De des
bemanning van zoetwatermatrozen onj
doet z'n best, maar het gaat een beetje taii
chaotisch. Heidy draaft over het dek kor
om te zorgen dat iedereen ook aan de
goede touwen trekt. Eigenlijk wil ze het Wj
liefst weer naar zee waar de Duyfken
ook beter in haar element is. „Liever y(
gisteren dan vandaag."
VEE
jme
eer
frijfc
jzijr
doi
jmc
'gei
me
ten
jzijr
Rien Floris
opruimen.
„We hadden ooit een tuinman
die behalve zijn forse honora
rium een mooie azalea en een
witte bes uit de tuin heeft
meegenomen. We hadden dat
niet gelijk door, maar de vol
gende dag sta je wel gek te kij
ken. Een andere tuinman die
voor 1100 gulden samen met
twee kornuiten de tuin in orde
zou maken, had weer vergeten
een heel bed zevenblad, een
welig tierig onkruid, weg te
halen. Ook dat had ik niet ge
lijk door, want dat onkruid
stond achteraan en je ver
trouwt er op dat ze doen wat
ze beloven", vertelt Grietje
Oerlemans die 78 jaar is. Haar
man Wim is 84 jaar. Ze wonen
zelfstandig in een flat in Hil
versum. Mevrouw heeft pro
blemen met de benen en
mijnheer is sinds een hersen
bloeding minder mobiel.
Een jaar geleden hoorden ze
van de thuisconciërge. Deze
service is onderdeel van Secu-
life, een organisatie die groot
geworden is in dè alarmering.
Seculife verzorgt en bemiddelt
daarnaast in allerlei service
activiteiten, waaronder het re
gelen van particuliere thuis
zorg.
Het echtpaar Oerlemans doet
nu regelmatig een beroep op
de thuisconciërge, die behalve
het onderhoud van de tuin
ook het persoonlijke alarme
ringssysteem voor het echt
paar heeft verzorgd. „Wat het
grote voordeel is? Je wordt niet
belazerd."
Daarnaast maken mevrouw en
mijnheer Oerlemans via Secu
life gebruik van de maaltijden
service. Eens per week krijgen
ze voor zeven dagen diepvries
maaltijden thuisbezorgd. „Ik
heb geen zin en energie meer
om te koken en boodschap
pen te doen. Dat is me echt te
zwaar. Laat die zakken aard
appelen maar lekker in de rek
ken liggen."
Seculife is een dienstverlening
die in 1999 is overgewaaid uit
Israël en de aanpak lijkt voor
alsnog een succes te worden.
Vooral in 't Gooi, Kennemer-
land en Rotterdam zijn de er
varingen positief en ook de
rest van Nederland toont
steeds meer belangstelling.
Het bedrijf werkt nauw samen
met Woonzorg Nederland, de
woningcoöperatie voor 55-
plussers.
Thuisconciërge Overman (45
jaar) is zelf ook enthousiast.
Hij was ooit conciërge bij het
Dudokcollege in Hilversum.
Door een fusie werd hij ge
dwongen iets anders te doen.
Zelfstandig wonende senioren
die iets te klussen hebben, kun
nen een vakman inschakelen. In
de praktijk geeft dat nogal eens
problemen. Het duurt vaak
even voordat hij een voet over
de drempel zet en het is altijd
afwachten wie hij is. De thuis
conciërge is een nieuw feno
meen in deze branche: hij is be
trouwbaar, rekent niet teveel
en is zo de vaste rechterhand
voor senioren. Je wordt niet
belazerd."
Alsof het een uitzondering is.
Een klusjesman die te vertrou
wen is. Maar voor het echt
paar Oerlemans in Hilversum
is het inderdaad bijzonder.
Thuisconciërge Wil Overman
maait vandaag bij het echt
paar het gras, drinkt een kop
koffie, wiedt daarna het on
kruid en vult tot slot de
bloembakken met éénjarig
plantgoed.
De thuisconciërge helpt zelf
standig wonende ouderen met
klusjes die ze zelf niet meer
kunnen. Dat varieert van lam
pen ophangen, gordijnen af
halen en naar de stomerij
brengen tot en met de garage
De thuisconciërge is van alle markten thuis: hij maait gras, hangt
lampen op of maakt de garage netjes. Een uitkomst voor zelfstandig
wonende ouderen die deze klusjes zelf niet meer kunnen doen.
Foto's: Ton Kastermans
Irene Nieuwenhuijse
„Deze groep is vooral dank
baar. Je wordt als conciërge
en als mens gewaardeerd.
Ik hoop dit werk tot mijn
65ste te blijven doen."
De prijs voor de dienstverle
ning van de thuisconciërge
ligt iets lager dan voor de
diensten van een geschoolde
vakman.
De klant betaalt namelijk 7 eu
ro per kwartier, terwijl er
geen voorrijdkosten
zijn. Deze prijzen gel
den alleen als er een
abonnement bij Secu
life is genomen. Men
kan kiezen tussen een
zogeheten pakket 'Ge
mak' voor 6,58 euro per
maand en een pakket
"Veilig*, dat voor 14,95
euro beschikbaar is.
Onder het eerste valt
de thuisconciërge en
de maaltijden-, tuin
en bloemenservice.
Het pakket Veilig
omvat onder meer
de persoonsalarme
ring, particuliere
thuiszorgbemidde
ling en calamiteiten
service. Er is uiter
aard ook een com
binatie van beide
pakketten mogelijk.
Wat betreft de dien
sten van de thuis
conciërge moet wel
worden aangete
kend dat het vooral
om eenvoudige klus
sen gaat. Een riool
aanleggen
of een
dak ver
nieuwen
moet door
een echte
vakman
worden uit
gevoerd. De
thuisconciërge
zelf over die be
perking: „We ver
vangen een leertje in de kraan
of verleggen een leiding en
witten ook heus wel eens een
plafond, maar we gaan niet
het hele huis in de nieuwe verf
zetten.
Meestal zijn de kleine klusjes
nou net de zaken waar bejaar
den mee omhoog zitten. Én
daarnaast zit een schildersbe
drijf echt niet te wachten op
de opdracht een klein plafond
te mogen witten."
Weisglas, wat een kampioen
van de middelmaat. Luister
nou eens: het voorzitter
schap van de Tweede Ka
mer is één van de be-
langrijkste functies in
ons land. Drie kandi
daten hadden we: een
niet al te succesvol mi
nister, een wat louche
advocaat en het braafste
jongentje van de klas. Wat
een treurnis. Wat een land
dat niet meer in de aanbie
ding heeft dan deze middel
maat. Jorritsma werd vlak
voor het sluiten van de
markt verkiesbaar gesteld.
Een paar uur later werd ze
met dubbele cijfers versla
gen. Het pleit niet voor haar
inzicht noch voor dat van
haar fractievoorzitter dat ze
die uitslag niet aan zagen ko
men. Zalm was de afgelopen
dagen voor haar de boer op ge
weest. Niet in achterkamertjes
maar, zoals hij op de televisie zei,
in de kamers van de fractievoorzit
ters. Hij moet bij gelegenheid het
verschil eens uitleggen. Niet dat ik
het erg vind dat hij hier en daar
langs gaat om te informeren hoe de
vlag erbij hangt voor Annemarie. Ik
heb daar niets op tegen. Dat plotse
linge wantrouwen van het publiek
tegen de achterkamertjes deel ik
niet. Je kunt nu eenmaal niet alles
bespréken waar de kinderen bij
zijn. Maar als je rond gaat om de
koppen te tellen en je weet dan vlak
voor de stemming nog niet dat je
Jorritsma beter een vrije middag
kunt geven, dan schorter toch iets
aan je politieke feeling. Ofje kunt
niet rekenen.
Kandidaat nummer twee was Jans
sen van Raay. Nooit een voet in de
Tweede Kamer gezet. En in het Eu
ropees parlement uit zijn fractie
(CDA) gestapt voor hij eruit gegooid
zou worden. Niet zijn zetel ter be
schikking gesteld. Nee, rustig in zijn
eentje doorgegaan. Zo'n man. Bij
Nova vroegen ze hem: 'Als u het
niet wordt, naar wie gaat dan uw
voorkeur uit: naar Weisglas of naar
Jorritsma?' Zijn antivoord was:
'Naar Weisglas natuurlijk. Jorrits
ma heeft in het paarse kabinet ge
zeten. Op een toon zoals ze vroeger
zeiden: 'Fout geweest in de oorlog.
Het gemak waarmee mensen weg
gezet worden, enkel en alleen om
dat ze minister zijn geweest onder
Kok, is schandalig. Laat ik dat eens
duidelijk zeggen. Dat was Jimmy
Janssen van Raay. Vergeet de
naam.
Ten slotte de man die dinsdagmid
dag ineens publics favou rite son
was: Frans Weisglas. Zelden was de
uitdrukking 'bij gebrek aan beter'
meer van toepassing dan in zijn ge
val. Hij zat de Kamer voor toen
Marijnissen zijn beroemde 'Even
dimmen' tegen de voorzitter riep.
Twintig jaar Kamerlid geweest,
acht jaar ondervoorzitter. Zeg eens
eerlijk: herinnert u zich één wapen
feit van hem? Ik niet. En dan zijn
campagne: 'Eindelijk is er een vrije
keuze voor alle leden van de Kamer
en wordt er over het voorzitter
schap niet in achterkamertjes be
slist. Twintig jaar lang heeft hij
zich over geen vóór- of achterkamer
uitgelaten. En nu, op een moment
dat zijn eigen WD hem niet kandi
daat wil stellen, gaat hij de strijd
aan onder het motto van open de
mocratie en nieuwe politiek. Hij
heeft natuurlijk het recht zich te
kandideren maar zijn propagan-
dapraatje vind ik erg ongeloof
waardig. Verder geen abjecte man,
die Weisglas. Beetje een ijdeltuit.
Heefteen nette opvoeding gehad.
Maar na de frisse wind van Jeltje
zijn we met hem toch weer terug bij
de Dolmannen, de Bukmannen en
de Deetmannen. Strenge boven
meesters, kennen hun zaken. Maar
niets nieuws. Nee, driewerf nee.
De planeten Venus en Jupiter,
op zon en maan na de twee hel
derste hemellichamen, staan
maandagavond voor het mense
lijk oog zeldzaam dicht bij el
kaar aan de westelijke avondhe
mel. Een dergelijk verschijnsel
heet een samenstand, of con
junctie.
Vlak na zonsondergang wordt 1
Venus al zichtbaar en als het na
een half uurtje nog iets donker- p
der geworden is, komt ook Jupi
ter te voorschijn.
Hoe mooi de conjunctie ook is, V
het is schone schijn wat we zien. j
De werkelijke afstand tussen
beide is 672 miljoen kilometer.
Met haar veel grotere helderheid
lijkt Venus de grootste, maar
ook dat is schijn. Venus is zo
helder, doordat ze omgeven is
door een dik wit wolkendek, dat
veel zonlicht terugkaatst.
Ben Apeldoorn
