Op zoek naar mysterieuze 'zonnebrokken'
GELOOF SAMENLEVING
Godendrank en offerkoeien
voor een betere toekomst
Studentenkerk Rotterdam opgeheven
Nieuwe diode leidt t<
betere beeldscherme
Paar honderd Nederlanders
naar pro-Israëldemonstratie
Roermondi
reliekensch 1
op 'Verget(
Vroomheit
WETENSCHAP
Bollenboer gaat bacterie
inzetten tegen schimmel
Glazenconcert
in de Dorpskerk
voorschoten - Henk Walvaart,
cantor-organist van de Dorps
kerk in Voorschoten geeft vrij
dagavond een gratis 'Glazen'-
concert ter ere van de nieuwe
glas-in-lood-ramen van de
kerk. Tijdens dit concert lopen
ontwerper Carel Bruens en pre
dikant Guus Fröberg langs de
ramen om uitleg te geven over
het ontwerp en de religieuze
achtergrond van de afbeeldin
gen. Het concert in de kerk aan
lein 2 begint om 20.15
woensdag 29 mei 2002
JÊerkplein 2
iiur.
R&B en Rap
in de Deur
leiden - Gemeente De Deur in
Leiden houdt vrijdagavond een
'R&B/Rap Night'. Dit jongeren-
concert wordt verzorgd door de
Young Soldiers uit Amsterdam.
Het concert begint om 20.00
uur in het gebouw aan de Vijf
Meilaan 137, waarvan de in
gang te vinden is aan de Johan
Wagenaarlaan. Informatie: 071
5288484.
Nederland zingt
in Rijnsburg
rijnsburg - De Evangelische
Omroep houdt morgenavond
in de Immanuelkerk 30-5 een
grote koor- en samenzang-
avond in samenwerking met
bewoners van gezinsvervan
gend tehuis Filadelfia. Hierbij
worden televisie-opnamen ge
maakt voor het programma Ne
derland Zingt, dat de EO in het
najaar uitzendt. Belangstellen
den moeten om 19.15 uur aan
wezig zijn in de kerk aan de
Kerkstraat 3 in Rijnsburg. Aan
de dienst werkt de Vocalgroup
van Peter van der Veer mee en
de samenzang staat onder lei
ding van Jan Quintus Zwart.
EO-voorzitter ds. A. van der
Veer verzorgt de opening en
sluiting van de avond.
De kerk komt
naar je toe
alphen aan den rijn - Onder
het motto: als mensen niet naar
de kerk komen, komt de kerk
naar de mensen, houdt de Al-
phense gemeente De Deur vrij
dagavond een openlucht-kerk-
I dienst voor voorbijgangers. Tij
dens de dienst op het Thorbec-
keplein 31 in Alphen aan den
Rijn treedt de dansgroep Fran
tic op. Er is samenzang, een
preek en mensen getuigen van
de verandering die Jezus te
weegbracht in hun leven.
door Ilse Keuenhof
leiden - Leiden is vanaf morgen
voor vier dagen het epicentrum
van Veda's. Deze oudste Indo-Eu-
ropese teksten, de oudste religi
euze teksten van het hindoeïsme,
staan centraal in de derde inter
nationale Veda-workshop.
Volgens de Hindoes zijn de Ve
da's in een periode van honder
den jaren ontstaan. Ze bevatten
de uitspraken die door God aan
de wijzen uit de oudheid zijn
geopenbaard en bestaan uit vier
delen.
Arlo Griffiths (26) is een van de
vijf organisatoren van de work
shop. Als aio voor de Leidse
Universiteit doet hij onderzoek
naar de 3500 jaar oude teksten.
„Ik vind ze vreselijk interessant
Het is een traditie die heilig ge
worden is en die samenstroom
de met het hindoeïsme. Het is
bijzonder om te zien hoe de Ve
da's voortleven in het dagelijks
leven."
Hoewel de oorsprong van de
Veda's veel overeenkomsten
vertoont met de oorsprong van
het Oude Testament van de
christenen, vindt Griffiths deze
vergelijking gevaarlijk. „Christe
nen nemen hun bijbel veel let
terlijken Bij christenen gaat het
om de inhoud van de tekst. Bij
de hindoes in eerste instantie
ook. Maar toen ze de oorspron
kelijke taal niet meer beheers
ten, kregen vooral de klanken en
niet meer de inhoud een religi
euze betekenis. Op speciale
priesteropleidingen leren jonge
jongetjes de Veda-teksten uit
hun hoofd. Jarenlang zeggen ze
Leiden
centrum
van kennis
over Veda's
de teksten die de priester op
dreunt na.
Een hindoe gelooft dat dit op
dreunen de toekomstige ge
beurtenissen kan beïnvloeden.
„Bijvoorbeeld om het hart van
een vrouw te winnen", zegt
Griffiths. Maar zelfs de Veda
priesters die de teksten van bui
ten kennen, kennen de beteke
nis niet.
Elke Veda heeft een voordeel.
Teksten zijn geladen met een ri
tuele betekenis, als een magi
sche formule die een rite godde
lijke kracht moet geven. Het is
volgens de hindoes erg belang
rijk dat de Veda precies goed
wordt uitgesproken. Sluipt er
toch een foutje in de uitspraak,
dan kan de werking compleet
tegengesteld worden. „In plaats
van dat de Veda een god geluk
kig maakt, maakt het hem goed
kwaad."
Volgens Griffiths bestaan er tal
loze rituelen rond de Veda's.
Voor de uitvoering van het ritu
eel heb je altijd minimaal één
priester nodig, en soms niet
minder dan zestien. Elke pries
ter, zegt de assistent in oplei
ding, heeft zijn specialisme. „De
een reciteert, een ander zingt of
kent praktische handelingen.
Weer een ander hoort niet echt
bij het ritueel maar houdt zich
bezig met alledaagse gebruiken.
Zo kan je een priester inhuren
omdat je pijn hebt. Of een pries
ter kan een pijl uit je been halen
en een Veda opzeggen die de
genezing bespoedigt."
Dieroffers zijn onmisbaar bij
veel Veda-rituelen. Zelfs koeien
gaan onder het mes, weet Grif
fiths te vertellen. Moeilijk voor
te stellen als je bedenkt dat mo
derne hindoes koeien als een
heilig dier zien. „Moderne Hin
does weigeren dan ook te be
amen dat dit in de Veda's staat."
Met de workshop willen de or
ganisatoren Leiden als epicen
trum van de kennis over Veda's
op de kaart zetten. „Ik denk dat
Leiden de belangrijkste en inte
ressantste plek is in de wereld
als het om de Veda's gaat. Het
grootste deel van de kennis zit
hier. We willen laten weten dat
we internationaal meetellen."
Er valt nog veel te onderzoeken
in deze geschriften. Neem het
ritueel van de oudste Veda, de
Regveda, waarin de godendrank
Soma wordt bezongen. Volgens
de Veda-teksten was deze drank
afkomstig van een plant met een
sterk hallucinerende werking.
Nog steeds buigen wetenschap
pers zich over de vraag welke
plant precies werd gebruikt.
„Veel mensen denken dat het
goedje het opwekkende Ephe
dra was. Ik heb het zelf wel eens
geprobeerd", zegt Griffiths. „Je
kan er erg moeilijk van slapen."
Meer informatie over de work
shop: 071 5274128
'Geen behoefte meer bij student aan progressieve kerk'
rotterdam/anp - De Oecumenische Stu
dentenkerk Rotterdam (OSR) staakt deze zo
mer haar activiteiten. De reden is dat de
kerk vrijwel geen studenten meer trekt. De
predikanten blijven hun werk aan de Eras
mus Universiteit Rotterdam voortzetten.
De huidige generatie studenten wil volgens
de predikanten geen progressieve kerk meer
die een alternatief biedt voor de traditionele
kerken. Studenten zijn tegenwoordig óf on
kerkelijk óf lid van een gevestigde kerkelijke
gemeenten, aldus de gereformeerde studen
tenpredikant K.D. van Kampen en zijn her
vormde collega G. Jansen.
Hun kerkelijk werk onder studenten zetten
de twee predikanten voort in de gerefor
meerde Bergsingelkerk en de hervormde
Laurenskerk. Daar bieden ze twee keer per
maand speciaal voor studenten een vesper
dienst aan en houden ze gesprekskringen.
„De hoogtijdagen van de oecumene zijn
voorbij", zei Jansen. De OSR was al minder
oecumenisch geworden sinds het rooms-
katholiek studentenpastoraat zich enkele ja
ren geleden had teruggetrokken. In andere
studentensteden is volgens Jansen dezelfde
ontwikkeling aan de gang. Maar daar heb
ben studentenkerken vaak de vorm van oe
cumenische basisgemeenten die zich niet
alleen op studenten richten.
De opheffing van de OSR is mede ingegeven
door bezuinigingen die de Samen-op-Weg-
kerken in het landelijk studentenpastoraat
dreigen door te voeren. Nu is al een vacatu
restop van kracht. Als een van de twee Rot
terdamse predikanten zou vertrekken,
wordt het voor de overblijvende collega on
mogelijk om de OSR als afzonderlijke kerk
draaiende te houden, aldus Jansen.
den haag/anp - Ongeveer 250
Nederlanders nemen vandaag
in Brussel deel aan de demon
stratie tegen antisemitisme en
terreur en voor Europese solida
riteit met Israël. Het Centrum
Informatie en Documentatie Is
raël (CIDI) laat vanuit ons land
vier bussen met demonstranten
naar Brussel rijden.
De protestmars wordt georgani
seerd door joodse organisaties
waaronder het Europees Joods
Congres. In Nederland wordt de
manifestatie ondersteund door
ruim twintig joodse en pro-Isra-
elorganisaties, waaronder de
drie joodse kerkgenootschappen
en de organisatie Christenen
voor Israël.
De demonstranten lopen in
Brussel vanaf de Regentlaan
naar het gebouw van Europees
Parlement. Daar wordt een peti
tie aangeboden aan Europarle
mentariërs en worden toespra
ken gehouden. De organisato
ren verwachten ongeveer vijf
duizend deelnemers bij de soli-
dariteitsmanifestatie.
I
.sta
roermond/anp - Het Si
lijk Museum Roermondi
de komende maanden K
schat van Middeleeuwsf
lieken, die een jaar
werden ontdekt
Munsterkerk. De Mil p
eeuwse schat bestaat uitf
resten, fragmenten
handschriften en druki y
en restanten van het h
werk van de zusters va:
voormalige Munsterabdij
Volgens het museum
ontdekking van de relie
schat bijzonder door t
aard en omvang. De vo y.
werd nog niet eerder J
toongesteld. De expositii
der de naam Ver\ a
Vroomheid geeft ook in
in de functie, geschieden H
verering van deze relieka
De kist vol vergeten reüi
werd op 18 juni vorig jaa
vonden op de zolder
sacristie van de Munsti
De kist zat niet alleen vi
lieken, maar bevatte ook
senljes en omhulsels
dienden om er de relieka
te bevestigen of in op te
gen. Hiervoor zijn vaak!
bare en oude stoffen
bruikt.
Bijzonder is ook de vo;
van relieken op vellen sic
pier, waarschijnlijk re
van de wandbekleding
vier 'reliquikasten'. Vol
een oude boedelinven
waren die ooit in het
van de kerk opgesteld. D
naast werd profaan druki
in de vorm van speelkaa
gebruikt als versteviging
een aantal reliekkussentjf
„Een andere onvenva
vondst is een ring van m
met daaraan in metalen
ders gevatte relieken diei
denken aan een sleutelb
aldus een woordvoerster
het museum. „De vari
van aangetroffen fragme
en objecten maakt deze a
zeer uitzonderlijk."
De relieken speelden vra
een belangrijke rol in dek
Tijdens de restauratie van
Munsterkerk, vanaf 1
door architect Pierre 0
pers, raakten ze in onbi
en verdwenen naar de li
van de sacristie.
De tentoonstelling is van
juni tot en met 25
toegankelijk.
door Ben Apeldoorn
Een gordel steenbrokken binnen
de baan waarin de planeet Mer-
curius rondom de zon draait Dat
is waar onderzoekers met gevoe
lige apparatuur in op grote hoog
te vliegende gevechtsvliegtuigen
in juni en juli naar op zoek gaan.
Niemand die zeker weet of die
brokken zich daar werkelijk op
houden, maar als ze er zijn, zou
den ze een verklaring kunnen
vormen voor enkele merkwaardi
ge verschijnselen in het verleden.
En ook een nieuw licht werpen
op de evolutie van ons zonnestel
sel. Een naam hebben ze in ieder
geval al: vulcanoïden.
Mercurius staat van alle plane
ten het dichtst bij de zon; daar
na volgt Venus en als derde pla
neet de aarde. Door de onmid
dellijke nabijheid van de zon is
Mercurius het moeilijkst waar
neembaar. Een object nóg dich
ter bij de zon gaat, bezien vanaf
de aarde, geheel in de gloed van
de zon teloor. Maar toch ving
men in vroeger eeuwen enkele
malen een glimp op van 'iets'
dat dichter bij de zon moest
staan dan Mercurius, en als een
donker stipje vóór de zon langs
leek te trekken. Het object,
waarvan het bestaan nooit werd
vastgesteld, werd toen Vulcanus
genoemd. Maar Vulcanus liet
zich niet meer zien.
Planeetwetenschappers van het
Amerikaanse SouthWest Re
search Institute (SWRI) in Boul
der, Colorado, denken dat er wel
'iets' moet zijn binnen de baan
van Mercurius en de zon.
Hoogstwaarschijnlijk niet in de
vorm van een planeet, maar
meer een verzameling brokken
en brokjes, die de zon als een
platte ring omgeeft.
„Er zijn twee redenen waarom
we daar rekening mee houden",
De apparatuur voor het zoeken naar vulcanoïden, in de cockpit van de co-piloot. De camera zelf (midden-boven) kijkt dwars door het plexi
glazen dak van de straaljager naar buiten. Foto: Dryden Flight Research Center/SWRI.
zegt teamleider dr. Daniel Dur-
da van het SWRI. „In de eerste
plaats omdat er tussen Mercuri
us en de zon gebieden zijn
waarin een zeker evenwicht be
staat tussen aantrekkingskrach
ten, en ten tweede omdat Mer
curius, in vergelijking met Ve
nus, Aarde en Mars, een veel
hogere dichtheid heeft. Hij is
maar weinig groter dan onze
maan, maar veel zwaarder. Dat
leidde tot de theorie dat de lich
tere buitenmantel van Mercuri
us ooit, tijdens inslagen van gro
te meteorieten, of misschien bij
een botsing met een ander he
mellichaam, grotendeels werd
weggeblazen. Een deel van dat
mantelmateriaal moet zich vol
gens berekeningen in die even-
wichtsgebieden hebben verza
meld."
De oplossing lijkt simpel: laat
satellieten naar die gebieden,
vlak bij de zon, 'kijken'. Maar
door de onmiddellijke nabijheid
van de zon, zijn de satellietde
tectoren niet in staat daar zwak
ke objecten te vinden. Zelfs een
voor dit doel ontworpen specia
le camera, die in 1999 vanuit
een spaceshuttle de omgeving
van de zon afzocht, vond niets.
„Probleem is niet alleen de na
bijheid van de zon, maar vooral
de verstrooiing van zonlicht
door de dampkring", legt Durda
uit. „Je moet dus het liefst bui
ten de dampkring zitten, in een
spaceshuttle bijvoorbeeld, en de
aardrand gebruiken om de zon
af te dekken. Dan kun je heel
dicht bij de zon zoeken. Een
tweede, nóg gevoeliger camera
met een spaceshuttle mee om
hoog sturen, zou het beste zijn,
maar wordt veel te duur. Zeker
omdat we zoeken naar iets dat
er mogelijk helemaal niet is."
Durda en zijn team hebben nu
hun zinnen gezet op een ge
vechtsvliegtuig van het type
F/A-18, dat tot zestien kilometer
hoogte kan vliegen. Op die
hoogte is de hemel al voldoende
donker om naar 'zonnebrokken'
te zoeken. De nieuwe camera,
nu uitgerust met een elektroni
sche beeldversterker, en een
lens die een relatief groot gebied
bestrijkt, 'kijkt' vanuit de cockpit
van de co-piloot naar het be
wuste gebied. In de cockpit be
vindt zich de registratieappara-
tuur, waarmee de digitale beel
den van de camera worden
vastgelegd, en zonodig bewerkt.
„Met deze uitrusting zijn we in
staat om op een afstand van tus
sen 130 en 170 miljoen kilome
ter, waar het hier om gaat, een
minimaal acht kilometer groot
brok te vinden." zegt Durda.
De vluchten met de F/A-18,
voorlopig twee, vinden in juni
en juli plaats. „Vinden we met
die vliegtuigen niets", aldus
Durda, „dan is er nog geen man
overboord. Dan wachten we op
de eerstvolgende totale zonsver
duistering, op 4 december van
dit jaar. Dat is de meest ideale
omstandigheid om met de su
pergevoelige apparatuur die we
nu hebben, naar vulcanoïden te
gaan zoeken. Dat doen we ook
weer vanuit een vliegtuig, om
geen hinder te hebben van
eventuele bewolking beneden."
door Ben Apeldoorn
Amsterdam - Een laptop waar
van het beeldscherm ook van
opzij een duidelijk beeld geeft,
behoort binnenkort tot de mo
gelijkheden dankzij een vinding
van de Amsterdamse chemicus
Marijn Goes. Voor zijn promo
tieonderzoek ontwikkelde hij
een diode die blauw licht geeft
en dat is essentieel voor de
nieuwe generatie platte beeld
schermen.
De huidige laptops werken op
basis van vloeibare kristallen en
hebben - onder meer - als na
deel dat je er recht voor moet
zitten om te zien wat er op het
scherm staat. Blauw licht pro
ducerende diodes (LED's) ken
nen dat nadeel niet, maar ble
ken een stuk moeilijker te ont
wikkelen dan gedacht
Goes is er - met financiële steun
van de stichting Nederlands
Wetenschappelijk Onderzoek
(NWO) - in geslaagd juist zo'n
diode te ontwikkelen. Led's zijn
halfgeleiders waarbij energie
wordt omgezet in (meestal)
roodachtig licht. Zij worden
gepast in digitale instrumt
voor het weergeven van
en letters. Het is daarbij 1
dat de achtergrond verlicht
Kunststof led's, die blauw
geven, kunnen gebruikt \vo
als beeldscherm. Zij zijn a
moeilijker te maken dan
rood, groen of geel licht. Als
de gebruikte Goes een li
plastic met daarin opgelost
fluorescerende stof. Nadeel
wel dat deze diode slecht ra
maal een uur bleef werken
„De eigenschappen van de
terialen die we gebruikten
den normaal gesproken 11
tra violet licht bestudeerd".
Goes uit. „De energie van
uv-licht zorgt dat de elel
oplicht." Lichtgevende poh
ren voor vlakke beeldscha
hebben het voordeel dat zt
een goed beeld geven als a
der een schuine hoek naarj
ken wordt. Goes: „Bij
wordt het licht opgewekt in
laag zonder kristallen, waai
het onder alle hoeken verd
wordt."
lisse - De boer moet van de
overheid steeds vaker zijn gif
spuit laten staan. Onderzoekers
speuren naar alternatieven. In
Wageningen zoekt men bacteri
ën om schimmels de kop in te
drukken. In Lisse werd de proef
op de som genomen op de bol
lenvelden.
Het laboratorium voor Fytopa-
thologie heeft meer dan twee
duizend soorten bacteriën,
waarvan er vierhonderd schim
mel-remmende zijn. „Sinds
twee jaar zoeken we naar een
stof die de meest hardnekkige
bodemschimmels Pythium en
Phytophtera aankunnen. En de
meest veelbelovende zijn w
aan het uitkleden", zegt on
zoeker Jos Raaijmakers.
Zijn onderzoeksgroep heeft
middels het nuttige stofje
vonden in de bodembad
Pseudomonas fluoresced
Deze verbinding dringt agre
ve sporen binnen en blaas
binnen een minuut op. Pral
proeven op bollenvelden in
se zijn veelbelovend. „De bi
rie geeft hyacint en krokus t
tig tot honderd procent
scherming tegen Pythium.
normaliter de wortels voD
wegvreet. Dat is een mooi re
taat", zegt Raaijmakers.
Hindoe's trekken een praalwagen voort door de rivier de Gahanna Pokhara in Kathmandu, Nepal. De Ve
da's zijn een heilige traditie geworden die samenstroomde met de smeltkroes van het moderne hindoeïs
me. Foto: AP/Binod Joshi
