Vazen vol seks en geweld
beeld en
evenbeeld
KUNST CULTUUR
Populair en klassiek bij Rapenburg Concert
Poetry 2002 voegt de muziek bij het woorj
V\
Grayson Perry's aanklacht tegen kindermoorden en macho's
3Beperkt is mijn talentmijn stem geen
Ontdekking
bijzonder icoon
utrecht - Een icoon met daar
op de heilige Catharina van
Alexandrië - vanaf volgende
week te bewonderen in het Ca-
tharijneconvent in Utrecht -
blijkt onderdeel te zijn van de
iconenwand van het graf in
Moskou van de zus van Peter
de Grote, Ekatarina Alekseevna.
Tot nog toe werd het uit circa
1680 stammende stuk als een
op zichzelf staand exemplaar
beschouwd. Het museum
houdt vanaf 4 juni de tentoon
stelling 'Schittering van de tsa
ren' met kunstwerken uit het
Novodevieij-klooster in Mos
kou. Door de ontdekking klop
pen de reeds gedrukte catalo
gus en de al ingesproken audio-
tour van het Catharijneconvent
niet meer. Als los icoon was het
stuk niet zo heel bijzonder,
maar nu het van de zogenoem
de iconostase van Ekatarina
blijkt te zijn, is het spectaculair.
De iconenwand heeft oor
spronkelijk uit negentien delen
bestaan, met de ontdekking er
bij zijn er nu nog tien over, nu
allemaal uit Moskou naar
Utrecht gekomen. De overige
negen delen zijn zoek of gesto
len. Foto: ANP
120 Theateracts op
festival Boulevard
den bosch - Het programma
van het theaterfestival Boule
vard in Den Bosch vermeldt dit
jaar 120 theateracts, muziek- en
dansuitvoeringen, animaties en
activiteiten op het vlak van de
beeldende kunst. Het festival
wordt voor de achtiende keer
gehouden, van vrijdag 2 tot en
met zondag 11 augustus. Veel
voorstellingen zijn te zien op
het plein aan de voet van de
Sint-Jan. Daar wordt een kun
stig bouwwerk opgetrokken uit
zestig ton staal. Daarnaast ko
men er tenten. Ook zijn uitvoe
ringen te zien in enkele Bos
sche theaters en op locaties el
ders in de stad en in de omge
ving van Den Bosch. Vorig jaar
kwamen ongeveer 100.000 be
zoekers naar de Boulevard.
'P en Leidse parade'. Zo luidt
C de toepasselijke ondertitel
van de tentoonstelling 'Beeld en
Evenbeeld', tot half september
in negen musea en galeries te
zien. Zo'n 45 ateliers worden in
een half jaartijd binnenstebui
ten gekeerd om een dwarsdoor
snede te tonen van hedendaag
se kunst. In deze wekelijkse se
rie stelt Leidsch Dagblad de
kunstenaar achter de doeken,
beelden en installaties voor.
Vandaag: Maurice Braspenning.
Zijn solotentoonstelling in het
Centrum Beeldende Kunst, an
derhalf jaar geleden, bestond
voornamelijk uit schilderijen
van auto's, boten en flatgebou
wen. Wie nu het werk van
Maurice Braspenning in De
Lakenhal ziet, vindt daar wei
nig van terug. Op een paar uit
zonderingen na toont Bras
penning mensen.
„Ik was vorig jaar heel veel be
zig met stedelijke landschap
pen. Ik had net een doek ge
maakt met twee flatgebouwen
toen de aanslag op het World
Trade Centre plaatsvond. Dan
verandert de lading van zo'n
schilderij enorm. Ik heb de
doeken niet meer laten zien en
ben me steeds meer op men
sen gaan toeleggen.
11 September was voor mij een
katalysator voor iets wat al lan
ger aan de gang was. Ik begon
mijn interesse te verliezen in
die onpersoonlijke gebouwen.
Het was vrij formele kunst, een
spel van verf en kleur. Ik wilde
meer inhoud in mijn werk. Na
de grote tentoonstelling
'Twisted Urban Landscapes',
in het Eindhovense Van Abbe
Museum, zie je steeds meer
Nederlandse kunstenaars kille,
lege landschappen maken. Ik
wist steeds zekerder dat ik die
richting niet uit wilde. Land
schappen zijn de laatste tijd
vooral een facade waarachter
de kunstenaar zich kan ver
schuilen.
Ik zoek mijn onderwerpen nu
dichter bij mezelf. Mijn eerste
nieuwe doek was een zelfpor
tret aan de hand van een foto
van toen ik zeven was. Het
voelde als een statement. Ik
ben daarna verder gegaan met
kinderen schilderen. Het is uit
eindelijk een reeks schilderijen
geworden waarin kinderen iets
tot zich nemen; een stuk taart
of een ijsje.
Terwijl ik met een van die
schilderijen bezig was, zag ik
door Theo de With
vervolg van voorpagina
leiden - Met het sluiten van een
convenant met de belangrijkste
financiers hoopt de Stichting
Het Rapenburg Concert in rusti
ger vaarwater terecht te komen.
Er hoeft niet elk jaar opnieuw
naarstig naar geld te worden ge
zocht. Tot en met 2004 is het zo
merse evenement veilig gesteld
voor Leiden.
„Het is geen waterdicht contract
voor de eeuwigheid", waar-
schuwt Arjen Pels Rijken. „In
2004 moeten de partijen op
nieuw met elkaar om de tafel,
maar voorlopig is de continuï
teit gewaarborgd." Voor het te
kenen van het convenant was
Erik Hazelhoff Roelfzema, de
Soldaat van Oranje en lid van
het comité van aanbeveling,
speciaal overgevlogen uit Ha
waï. Op het moment suprème
liet hij het echter afweten. De
'soldaat' had al een heel dagpro
gramma achter de rug en had
zich daarom even teruggetrok
ken om te rusten.
Het Rapenburg Concert is een
initiatief van Jan Kiewiet de Jon
ge. Na try-outs in 1999 en 2000
is een stichting opgericht, waar
van hij inmiddels voorzitter is.
Vorig jaar trok het Rapenburg
Concert circa achtduizend be
zoekers en enkele honderden
bootjes. Toots Thielemans
vormde toen de hoofdmoot van
het programma.
Die rol vervult Mathilde Santing
dit jaar. De zangeres is zaterdag
avond 31 augustus de uitsmijter
van het populaire programma.
Dat begint 's middags om 14.00
uur met een op kinderen gericht
optreden van de Auratones. Ver
volgens zijn er op de pontons in
het water concerten van Hans
Dulfer, Trijntje Oosterhuis, Sas-
kia Laroo, The Young Sinatras
en Mathilde Santing.
Op zondagmiddag 1 september
is er vervolgens nog een klassiek
programma. De ene helft wordt
gevuld door de nieuwe Faculteit
der Kunsten van de Universiteit
Leiden. Zij brengt pianist Maar
ten Rozing, zangeres Maartje
Rasken en het dertig man sterke
brassensemble van het Konink
lijk Conservatorium in Den
Haag voor het voetlicht.
Het tweede deel is Van Otterloo
Project' gedoopt. Onder leiding
van saxofonist Rolf Delfos wordt
werk van de overleden compo
nist en dirigent Rogier van Ot
terloo ten gehore gebracht'
componeerde onder mee
muziek voor de films "ij
Fruit' en 'Soldaat van Oranjis
Bestuurslid Pels Rijken re
weer op massale belangste'.
van het publiek. „We hel
natuurlijk wel met een sc'(
oog naar het Prinsengracht
cert in Amsterdam gekel.
zegt hij. „Wij bieden e<
meer dan alleen klassieke j
ziek en weten ons daarom
van veel toeschouwers vi
kerd."
door Franfoise Ledeboer
Amsterdam - Shoc
kerend? Provocerend? Rijp
voor de hamer? In preutse
Engelse kringen wordt dat
nog gevonden, maar Ste
delijk Museum-conserva
tor Marjan Boot kan zich
niet voorstellen dat het
werk van de Britse kun
stenaar Grayson Perry in
Nederland zulke extreme
reacties uitlokt.
Perry decoreert potten
en vazen niets verhul
lend met kindermoor
den, oorlogsgeweld, sa
domasochisme, bondage
en travestie. Gevoegd bij
thema's als de opper
vlakkigheid van het
(kunst) establishment is
dat eufemistisch gesteld
geen vrolijke kost, maar
dat Perry hier ooit zou
worden beoordeeld als
'schaamteloos, puberaal
of vulgair' is onvoorstel
baar. Daarvoor denkt
Nederland te liberaal,
stelt Boot.
Op de tentoonstelling
van Perry (1960) in het
Stedelijk Museum impo
neert allereerst het ver
bluffende vakmanschap
van de vijfenveertig va
zen die bijeen zijn ge
bracht. Het moet honds
moeilijk zijn, maar hij
beheerst versieringstech
nieken als glazuren, in
graveren, beplakken met
fototransfers en stempe
len tot in de perfectie.
In het traditiegetrouwe
Engeland wordt kera
miek als toegepaste
wel heel wanhopig zijn
om met een travestiet te
trouwen.'
'Een van de redenen
waarom ik me verkleed
als vrouw is mijn lage ge
voel van eigenwaarde,
vergelijkbaar met het
beeld van vrouwen als
tweederangs burgers.
Het is de positie van een
buitenstaander. Ik heb
mezelf buitengesloten.
Het is net als met kera
miek; die wordt ook ge
zien als iets tweede
rangs', laat kunsthistori
cus/criticus Andrew Wil
son Perry zijn aandrang
tot travestie uitleggen in
de catalogus. Maar zijn
vrouwelijke alter ego
Claire vervult ondanks
die loodzware emotione
le erfenis al geruime tijd
een trotse rol als ontmas-
keraar van macho-ge
drag in zijn publieke per
formances als beeldend
kunstenaar.
Wie het werk van Gray
son en de prachtig ge
borduurde jurken van
zijn alter ego Claire in het
Stedelijk Museum bijeen
ziet, wordt dan ook geen
moment bevangen door
mededogen. Dankzij zijn
grote talenten als kunste
naar heeft Perry zijn leed
op een 'hoger plan' kun
nen tillen. Het Stedelijk
Museum heeft 'Strangely
Familiar' uit 2000 in de
collectie, een vaas die in
een notendop zijn ver
werkingsproces samen
vat.
'Het is een goed voor
beeld van de gelaagdheid
van zijn werk. Het eerste
wat zich opdringt zijn de
schunnige sadomaso-
p'
door Peter Ouwerkerk
Rotterdam - Het 33ste Poetry
International voegt de muziek
bij het woord. 'Aan de muziek'
is dit jaar het thema van de ope
ning in de Rotterdamse
Schouwburg, zaterdag 15 juni.
En ook op de slotavond van het
jaarlijkse poëziefestival, vrijdag
21 juni, staat de muziek cen
traal.
Na de officiële opening met
Umar 'black poet' Bin Hassan
en Remco Campert verkennen
vijftien dichters de grens tussen
muziek, poëzie en (soms ook)
stilte. In de foyer worden wiege
en nachtliedjes, maar ook le
vensliederen, liefdesliedjes en
psalmen ten gehore gebracht.
Poetry 2002 wordt muzikaal be
sloten met 'Het hoogste lied'
waarin festivaldichters hun fa
voriete liederen ten gehore
brengen.
„Waarom niet eens een keer
muziek?," zegt Tatjana Daan, di
recteur van Poetry. „Poëzie en
muziek liggen van alle kunsten
het dichtst bij elkaar. Hoeveel
dichters werden en worden niet
geïnspireerd door muziek of
componisten? Klank en ritme
zijn essentieel voor beide disci
plines."
Tijdens 'Poëzie in kleine talen'
(17 juni) wordt voorgedragen in
een twintigtal talen. Op het pro
gramma staan verder twee
hommages. De eerste is aan de
Italiaan Cesare Pavese (18 juni),
van wiens werk zojuist een
nieuwe vertaling is verschenen.
En die ook de 'ondertitel' voor
het festival heeft geleverd: 'Er
komen andere dagen, er komen
andere stemmen.' De tweede is
aan C.B. Vaandrager (20 juni),
de Rotterdamse schrijver/dich
ter, wiens tiende sterfdag eerder
dit jaar uitgebreid werd her
dacht. Vaste onderdelen zijn
verder: 'Doorfluisteringen' (21
juni), wat blijft er van he
dicht van Remco Campert
als het wordt doorverteld,
uitreiking van de C. Buddii iel
prijs (19 juni).
Aan een van vaste vertalers
Poetry, de stadsdichter van
drecht Jan Eijkelboom, wor(
jaar het vertaalproject opg<
gen (21 juni). Voorts is er
onderdeel met Cubaanse qre<
ters. 'Poëtisch Delfshaven'
zaterdag 15 juni de officiële
ning vooraf, met een boe
markt en optredens. Zoaï
laatste jaren gebruikelijk
ook een Poetry Internat
Kinderfestival.
'Floating world', een van de vazen van Grayson Perry.
Foto: GPD
kunst nog steeds scherp
onderscheiden van 'éch
te' beeldende kunst. Per
ry concentreerde zich
vanaf 1985 juist op 'klas
siek onzichtbare' potten
en vazen omdat die hem
de ideale 'intieme' ruim
te boden om zijn ideeën
op kwijt te kunnen. De
vorm van een pot of vaas
is nooit confronterend
bombastisch en wordt
door iedereen begrepen.
Dat stimuleert volgens de
kunstenaar het oppikken
van wat hij wil zeggen.
Dat klopt, de volgepakte
taferelen op zijn 'simpe
le' objecten ogen zo
adembenemend dat ze
vanzelf tot nauwgezet
kijken dwingen.
Perry groeide op in een
verstikkend provinciaals
milieu in Essex ten
noordoosten van Lon
den. Toen hij vijf was,
kreeg zijn moeder een
verhouding met de melk
boer en toen zijn vader
wegging, trok deze ge
welddadige man (tevens
worstelaar) bij hen in. 'In
vijftien jaar heb ik geen
enkel gesprek met hem
gevoerd. Ik was een
vreemde verschijning in
zijn huis en ik kon me
niet identificeren met
zijn opvattingen over hoe
een man moest zijn', ver
telde Perry ooit daarover.
Perry is tegenwoordig
een gelukkig getrouwd
man met een dochter.
Maar toen Hij dertien
was, droeg hij in huis al
kleren van zijn zusje en
op zijn vijftiende liep hij
ermee door de velden.
Toen zijn stiefzuster dat
ontdekte, was het huis
vanzelfsprekend te klein.
Zijn moeder zei ooit te
gen zijn vrouw: 'Je moet
chistische seksscènes.
Pas in tweede instantie
ontwaart de toeschouwer
in de sepia-kleurige ach
tergrond de keurige villa
tjes van de suburb, set
ting van het liederlijke
gedrag', analyseert Boot
de voorstelling. 'Om pas
daarna de doorlopende
tekst te ontcijferen die als
een olielaag over de pot
ligt en op subtiele wijze
de betekenis prijsgeeft:
'Daddy don't hit me,
Mummy stop him.' Ooit
stilgestaan bij wat zich
aan soortgelijks in Ne
derlandse huiskamers af
speelt?
Perry is in eigen land een
inmiddels verre van bui
tengesloten kunstenaar:
zijn werk is peperduur en
vloog de afgelopen jaren
als warme broodjes de
winkel uit richting de
collecties van toonaange
vende verzamelaars als
Charles Saatchi. Hij valt
met zijn 'guerrilla-tac
tiek' van in schoonheid
verpakte gruwelen ook
de geborneerde kunsteli
te aan, maar benadrukt
tegelijk: 'Ik ben de kunst
wereld dankbaar, het is
een plek die mijn keus te
leven met mijn onderbe
wuste op de hielen heeft
verwelkomd en bejubeld.
Zonder dat zou ik mis
schien hartstikke gek zijn
geworden.'
'Grayson Perry - Guer
rilla Tactics' in het Ste
delijk Museum (Paulus
Potterstraat, Amster
dam), t/m 25 augustus,
dagelijks van 11.00 tot
17.00 uur. De catalogus
kost 35 euro.
op het Jeugdjournaal een re
portage over Russische straat
kinderen. Ik realiseerde me dat
mijn onderwerp twee kanten
heeft. Het loopt met die kinde
ren niet altijd goed af. Om dat
te illustreren, heb ik ook een
lijmsnuiver geschilderd.
Ik kom uit de Merenwijk, dat is
eigenlijk een nette buurt waar
nooit iets gebeurt. Je ziet de
mensen lopen in het winkel
centrum. Je weet niets van ze,
maar iedereen heeft een ver
haal. In mijn werk probeer ik
dat duidelijk te maken aan de
hand van een zoet tafereel als
het voeren van eendjes. De
kleuren die ik gebruik, laden
het schilderij op. Er moet zo
een spanning ontstaan, het
soort spanning dat ook in
vreemde films zit. In mijn werk
moeten de figuren hun per
soonlijkheid aan de kleur en de
omgeving ontlenen, niet aan
hun persoonlijke, uiterlijke
kenmerken. Daarom hebben
de mensen in mijn schilderijen
vaak geen ogen, neus of mond.
Door het weglaten van ele
menten in mijn schilderijen en
door een spel tussen voor
grond en achtergrond, zoek ik
naar zelfstandigheid van vorm.
Een schaduwvlak in een schil
derij hoort logischerwijs als
schaduw bij een voorwerp. Te
gelijkertijd is het een raar ge
vormde zwarte vlek. Ik wil dat
die rare vlekken op zich ook
mooi van vorm zijn."
Tekst: Coen Polack
Foto: Hlelco Kuiipers
Twee nieuwe uitgaven van Oegstgeester Stichting De Lantaarn
door Herman Joustra
leiden - Twee gloednieuwe dichtbundels:
Michail Koezmin, 'Alexandrijnse zangen';
Jevgeni Baratynski, 'Levensreis'. De kaften
ademen de sfeer van oud. Heel oud. De
kleur van vergeeld papier. Een oud letterty
pe. En ook de illustratie, van paarden die
een kar voorttrekken, doet denken aan vroe
ger. Zo moet het ook, vindt Jan Paul Hin-
richs. Zo horen de kaften van de reeks Kel
derkast, vertalingen van meestens Oost-Eu-
ropese dichters eruit te zien. „Sommige
mensen zeggen: dat is niks, dat is saai. Nou,
dan houd ik van saai! Ik vind dat de omsla
gen herkenbaar moeten blijven."
Herkenbaar, ja. Want Oegstgeester Stichting
De Lantaarn, die de boekjes in de reeks Kel
derkast uitgeeft, heeft al veel meer uitgaven
op haar naam staan, 64 om precies te zijn.
Van gedichten van Poesjkin tot gedichten
van Wïslawa Szymborska, de Poolse dichte
res die in 1996 de Nobelprijs voor literatuur
kreeg.
„De voorlaatste uitgave dateert alweer van
een jaar of vijf geleden", zegt Hinrichs.
„Dan vind ik niet dat je nu kunt aankomen
met deel 65 en 66. Om aan te geven dat het
om dezelfde soort boekjes gaat, is gekozen
voor dezelfde soort kaft. Die paardjes zijn
heel herkenbaar. De paardjes van De Dode
Zielen van Gogol zijn een beetje een sym
bool voor slavisten. Een symbool voor door
gaan."
Hinrichs, in het dagelijks leven vakreferent
Slavistiek aan de Universiteitsbibliotheek
van Leiden („Ik koop ook ter plekke, in
Oost-Europa, boeken in.") is één van de
drijvende krachten achter De Lantaarn, zo'n
25 jaar geleden opgezet door een enkele stu-
De twee nieuwe uitgaven van Stichting De
Lantaarn. Foto: Hielco Kuipers
denten Slavistiek. Al die tijd geeft De Lan
taarn poëzievertalingen uit, van met name
Oost-Europese dichters. Zoals nu dus van
Koezmin en Baratynski.
Dat vertalen is geen sinecure, weet Hinrichs.
„Zeker niet de Russische gedichten. Die zijn
vaak op rijm, met een bepaald metrum. Het
is moeilijk dat zo naar het Nederlands om te
zetten."
Moeilijk, maar niet onmogelijk. Hinrichs
draagt een gedicht voor van Jevgeni Bara
tynski:
Beperkt is mijn talent, mijn stem geen luide,
maar 'k leef, en hier op aarde aangenaam
Is zeker voor wel iemand mijn bestaan:
Mijn verre kleinzoon ziet wat dat beduidde
Uit mijn gedichtenen, heb ik gedacht,
Mijn ziel zal met de zijne zijn verbonden
'k Heb vrienden in mijn eigen tijd gevonden,
En vind ook lezers bij het nageslacht.
Grayson Perry's vrouwelijke alter ego Claire vervult al geruime tijd een trotse rol als
machogedrag. Foto: GPD
„Het is een heel bescheiden gedicht,
talent is beperkt, toch zal ooit iemand
spoor vinden'. In die zin is het ook
mooi gedicht voor de hele reeks,
bekende namen, geven we toch met
werk van minder bekende dichters
een beperkte oplage. De naam
geeft de kleinschaligheid van het
aan. De oplage van deze deeltjes is
beeld 250. Een kleine oplage is voor
sowieso gebruikelijk. Op de echt
men na is poëzie niet iets wat
verkocht. Ook in Rusland niet.
Het beeld van de Russen als lezend
staat al lang. Correspondenten zeggen
dat het zo opvallend is, dat bijna iede
zit te lezen in de metro. Ja, detectives
lezen veel detectives. Dat zijn de helden :n
de boekenmarkt. Je moet echt niet dei leI
dat de gewone man in de metro zit P*
Dostojevski op schoot. Laat staan met I nc
tynski of Koezmin. Al staat de laatstgeno1 r
de tegenwoordig, in Rusland, weer wat
in de belangstelling.
Koezmin (1872-1936) was lange tijd we
zijn als nogal decadent bestempelde lev
houding, hij was een soort Russische 0
Wilde, niet zo populair in eigen land.
rond 1990 werd zijn werk in Rusland he
gegeven. Als je vraagt wat er nu spee
Rusland, welke dichters nu belangrijk
dan is dat onder anderen Koezmin. I
een beetje herontdekt, zo mag je dat11
li
De deeltjes uit de Kelderkast-reeks
voor 7,50 euro per stuk te bestellen. I
bank 5512634, t.n.v Stichting De Lanta1'1
Oegstgeest. Of via de reguliere boek!11
del.
