Rusland en VS tekenen verdrag
BUITENLAND
Juweeltjes van spionage in museum
Noorse sprookjesprinses
geeft jawoord aan 'dandy'
,0'g
tl doden als
van werk
Heldenkalender
Landen verenigd in 'gemeenschappelijke strijd tegen het kwaad'
'Politie Servië gaf geweld tegen
Albanezen handtekening U^K'
Walvisconferentie verzandt
in veel politiek gekrakeel
Finland stemt voor kernreactor
en gevonden
«ecutieplek
Uiü - Op de plaats waar in
5 Russische tsarenfamilie
loodgeschoten, zijn deze
pnieuw botten gevon-
et gaat om botten van
jwassene en een kind. De
lis belangwekkend, om-
steeds geen duide-
i bestaat over het lot van
de dochters van de
179 n dejongste zoon Alek-
- stoffelijke overschotten
rest van het gezin Roma-
Nicolaas II, zijn
Aleksandra en drie doch-
in 1998 bijgezet in de
[E«{nbe van de Sint Petrus en
kathedraal In Sint Pe-
g. De nieuw gevonden
worden nu onderzocht.
is oorzaak
londensterfte
De recente zee-
iterfte bij het Deense
jAnholt wordt veroor-
>r hetzelfde virus dat in
een massale sterfte on
dieren leidde. Dit blijkt
lerzoek door viroloog A.
iaus van de Erasmus Uni-
rii it in Rotterdam en we-
lappelijk medewerkers
i zeehondencrèche in
juren. Vooralsnog lijkt
uufus zich niet verder te
n verspreid naar andere
idenpopulaties, aldus
laus. Ruim een kwart van
zeehonden bij Anholt is
dopen weken doodge-
fjf
testten gas
"militairen
;ton - De Verenigde
lebben tijdens de Koude
militairen onderworpen
Is met verscheidene bio-
ie en chemische midde-
ineschepen en de be-
ig werden verscheidene
;sproeid met onder
let zenuwgas sarin. Dat
le de krant The New York
[gisteren op basis van pas
ir gemaakte documen-
|n het ministerie van de-
nten sloegen
i in coma
Politieagenten in Keu-
iben naar verluidt eerder
id een arrestant zo
finishandeld dat die giste-
irleden. De Keulse po-
aissaris heeft de chef
inctie ontheven en
rioegd pensioen ge-
Zijn vertrek is symbo-
int deze politieman was
intie toen agenten een
;y| Éde arrestant in een poli-
eau in coma sloegen. Zes
in zouden bij de mishan-
Bn betrokken zijn ge-
eet
al in
bangebouwen
lm - Commando's van de
iestrijdkrachten in Afgha-
izijn gisteren gebouwen
ngevallen waar zich vol-
iun inlichtingen leiders
eTaliban en al-Qaida
n schuilhouden. Het
aid kaanse leger maakte dat
n" d. Bij de inval vielen een
'2A en twee gewonden. Meer
ijfüg mensen werden ge-
n genomen. Op de coali-
epen werd geschoten,
niemand raakte daardoor
18) Éd, zei een Amerikaanse
,301 roordvoerder in Washing-
;oslavië geeft
in archieven
De Joegoslavische
iten hebben ingestemd
Ten van de achttien
van onderzoekers
fitjoegoslavië-tribunaal in
laag om informatie uit ar
en van de overheid. Mi-
jsi.fvan binnenlandse zaken
iZivkovic lichtte gister-
11 ig de beslissing toe en
in op de moeilijke, maar
is hem verbeterde ver-
|S 1 ing tussen het tribunaal
Joegoslavische overheid.
Arbeidsongevallen en
werk veroorzaakte ziekten
GQ jaarlijks aan twee mil-
nensen het leven. Dat
de arbeidsorganisatie van
lenigde Naties, ILO, giste-
meld. De meeste doden,
5 «er 640.000, vallen door
i.Zo'n 100.000 mensen
aan kanker die is ver-
ikt door blootstelling aan
I. aldus de ILO. De overige
fn worden veroorzaakt
bijvoorbeeld chemicaliën,
,ia; assief roken en de uit-
uiu ton diesel. Bijna een
van de sterfgevallen is te
'aan hart- en vaatziekten
flip gevolg zijn van door
en onregelmatige dien-
awaai en chemicaliën
^frzaakte stress. Ongeveer
HO mensen komen om het
door een arbeidsongeval.
terven mensen na op het
'r 2J dekten als malaria en he-
s te hebben opgelopen.
new york - De New Yorkse brandweerman Danny Keane poseert op de voorkant van de nieuwe kalender met foto's van brandweermannen. De kalender wordt jaarlijks gemaakt
maar de editie voor 2003 heeft een tragisch tintje. Drie van de twaalf met ontbloot bovenlijf poserende mannen zijn op 11 september bij de aanslagen op het Word Trade Center
overleden. Foto: AP/Alan Batt
door onze correspondent
Frank Hendrickx
moskou - Rusland en Amerika hebben gisteren een 'ge
schiedenis van confrontatie' afgesloten met de onderte
kening van een historisch ontwapeningsverdrag. Beide
landen zullen hun kernwapenarsenaal de komende tien
jaar met tweederde reduceren. „Rusland is een vriend",
zei president Bush na de ondertekening van het akkoord,
maar een ernstig meningsverschil over Iran blijft wel be
staan.
Rusland en de Verenigde Staten zijn nu verenigd in een
'gemeenschappelijke strijd tegen het kwaad', meende
de Russische president Poetin over de oorlog tegen het
terrorisme. De ontmoeting met president Bush in Mos
kou werd gekenmerkt door wederzijdse lof over de
nieuwe 'strategische samenwerking'. De twee leiders
waren het er over eens dat hun relatie een 'compleet
nieuw niveau' heeft bereikt.
De vriendschappelijke atmosfeer kon echter niet verhul
len dat Washington en Moskou ernstig van mening ver
schillen over de Russische relatie met Iran, dat volgens
Bush deel uitmaakt van de 'as van het kwaad'. De Ame
rikaanse regering vreest dat Russische hulp bij de con
structie van een kerncentrale in het Iraanse Bushehr er
uiteindelijk toe leidt dat Teheran kernwapens kan ont
wikkelen. Iran is bovendien ver gevorderd bij de con
structie van lange afstandsraketten, de zogenoemde
Shahab-3 en Shahab-4, die kernkoppen kunnen dragen.
Russische ingenieurs zouden daar bij betrokken zijn.
„We moeten er voor zorgen dat een regering van radica
le geestelijken geen massavernietigingswapens in han
den krijgt", aldus Bush in het Kremlin. „Dat is gevaarlijk
voor iedereen, ook voor Rusland."
President Poetin verweerde zich tijdens de persconfe
rentie tegen de Amerikaanse beschuldigingen. De Rus
sische hulp zou geen militair karakter hebben en zich
volledig concentreren op de opwekking van kernener
gie. „Ik wil er op wijzen dat Amerika zelf Noord-Korea
heeft geholpen bij de bouw van een vergelijkbare kern
centrale", aldus Poetin. Iran betaalt Rusland 800 mil
joen dollar voor de centrale. Bovendien is het land na
China en India de grootste afnemer van wapen. Het
Kremlin wil die lucratieve betrekkingen niet opgeven.
Simone van Driel
den haag - Een voormalige in
formant van de Servische politie
in Kosovo heeft gisteren in het
proces tegen Slobodan Milose
vic gezegd dat die politie een
dodenlijst van Albanese inwo
ners opstelde en winkels en wo
ningen van Albanezen in brand
liet steken of opblazen. Die ac
ties moesten er uitzien als het
werk van het Kosovo Bevrij
dingsleger (UQO.
De getuige, die omwille van zijn
veiligheid slechts bekend is als
'K5', heeft zelf aan het geweld
tegen Albanezen meegedaan in
zijn woonplaats Urosevac in het
zuiden van Kosovo - vandaar de
waarschuwing van de Britse
rechter Richard May dat alles
wat K5 zou verklaren, tegen
hem zou kunnen worden ge
bruikt.
K5 vertelde dat hij als informant
van de politie in Urosevac in
1998 een macaber boodschap
penlijstje kreeg van comman
dant Momir Micic: het bevatte
de namen van plaatselijke Alba
nese burgers die moesten wor
den geliquideerd. Volgens K5
moest hij die Albanezen slechts
aanwijzen; de potentiële schut
ter was een lid van de beruchte
Servische paramilitaire eenheid
'Arkans Tijgers', Dejan 'Cmi'
Stojkovic.
K5 en Stojkovic, die elkaar in de
gevangenis hadden leerden ken
nen, werden ook geacht 'bom
men en Chinese granaten in Al
banese bedrijven te gooien en
huizen van Albanezen in brand
te steken', aldus K5. De voor
keur voor speciaal granaten van
Chinese makelij had een duide
lijk doel: „Omdat het UQC die
gebruikte. Zo kon die de schuld
krijgen."
door onze correspondent
Peter van Nuijsenburg
Tokyo - De 'walvisconferentie'
in het Japanse Shimonoseki is
gisteren afgesloten zoals hij be
gonnen was: met groot politiek
gekrakeel tussen de voor- en te
genstanders van de commercië
le walvisvangst.
Ook gisteren vloog men elkaar
weer in de haren over een on
derwerp dat al afgehandeld leek.
Donderdag had men besloten
op aandringen van Japan dat de
inheemse volkeren, zoals Eski
mo's en Indianen hun traditio
nele walvisvangst niet mogen
voortzetten. Gisteren werd een
halfslachtig compromis uit de
hoed getoverd, aldus een wes
terse diplomaat. De Makkah-in-
dianen mogen nu wel blijven ja
gen, maar de Eskimo's uit Alas
ka en Rusland niet.
Japan had daarmee ingestemd
in de hoop dat 'kleine' Japanse
vissers 25 in de kustwateren le
vende walvissen zouden mogen
vangen. Dat was een gebaar van
Japanse kant, die eerder 50 vis
sen had geëist Niettemin kre
gen ze ook nu nul op het rekest.
Door het afwijzen van dit Japan
se voorstel zullen de spannin
gen binnen de Internationale
Walviscommisie (IWC), de in
stantie die de walvisvangst re
gelt, nog verder toenemen, vre
zen waarnemers. Zij gaan ervan
uit dat de Eskimo's zich niet aan
het vangverbod zullen houden.
Dit is waarschijnlijk aanleiding
voor Japan om de jacht op de
kustwalvissen te openen. „Dat
zet de deur open voor een situa
tie waarin de IWC niets meer te
zeggen heeft over de kustwalvis-
vaart", aldus de diplomaat. En
hoewel het nog te vroeg was om
dat met zekerheid te kunnen
zeggen, zou dat op den duur
kunnen leiden tot hervatting
van de commerciële, grootscha
lige walvisvangst. Dat is iets wat
Japan en in zijn kielzog Noorwe
gen en een aantal kleinere lan
den willen.
helsinki/dpa-rtr - Voor het
eerst sinds de ramp met de
kerncentrale in Tsjemobyl in
1986 gaat een lidstaat van de
Europese Unie een nieuwe
kernreactor bouwen. Het Finse
parlement stemde gisteren in
met de bouw. Bij de met span
ning afgewachte stemming
spraken 107 afgevaardigden zich
uit voor de bouwvergunning en
92 tegen.
Finland heeft op dit moment
twee kerncentrales met elk twee
reactoren die voorzien in 28
procent van de stroombehoefte
van het land. Het land impor
teert meer dan 70 procent van
zijn energie, omdat het zelf geen
oüe- of gasvoorraden heeft. Met
de bouw van een vijfde reactor
wordt het minder afhankelijk
van invoer. Een andere voordeel
is volgens premier Lipponen dat
de uitstoot van gassen minder
wordt en dat is volgens hem bij
zonder goed voor het milieu.
In 1993 had de Finse regering al
voorgesteld een nieuwe kernre
actor te bouwen. Dat werd toen
met een krappe meerderheid af
gewezen.
Het pasgetrouwde stel zwaait naar het massaal toegestroomde publiek. Foto: Reuters
door onze correspondent
Windy Kester
trondheim - In de middeleeuw
se Nidaros-kathedraal in de ou
de vikinghoofdstad Trondheim
heeft de Noorse prinses Martha
Louise gistermiddag het ja
woord gegeven aan schrijver Ari
Behn. Mërtha Louise, opgeleid
als fysiotherapeute en momen
teel sprookjesvertelster voor de
kindertelevisie, droeg een jurk
van Wenche Lyche. Het ont
werp was geïnspireerd door de
gotische spitsbogen van de Ni-
darosdom. Na de inzegening
wandelde het kersverse echt
paar samen met het hele gevolg
de 651 meter van de kerk naar
de residentie in Trondheim.
Met name de jonge garde van
de Europese vorstenhuizen was
aanwezig. Kroonprins Willem-
Alexander en prinses Maxima
waren de enige koninklijke Ne
derlandse gasten. Prins Con-
stantijn en Laurentien moesten
afzeggen vanwege hun op
komst zijnde baby.
Bruidegom Ari Behn wordt niet
compleet met open armen ont
vangen: uit een opiniepeiling
blijkt dat slechts tien procent
van de Noorse bevolking hem
als een goed voorbeeld voor de
jeugd ziet. Met name zijn geflirt
met drugs in een documentaire
over straatprostituees in Los An
geles wordt met argusogen be
keken. Daarnaast krijgt de brui
degom de kritiek dat hij te wei
nig inhoud heeft, te ijdel is en
zich te veel opvoert als een dan
dy zonder dat er iets wezenlijks
uit zijn vingers komt. Zeker is
wel dat de verkoop van zijn 94-
pagina's tellende debuutroman
de afgelopen maanden enorm
gestegen is.
Desalniettemin heeft de konink
lijke familie Ari zonder morren
geaccepteerd. Hij zou veel steun
gehad hebben van zijn schoon
zus Mette-Marit. Deze voorheen
ongehuwde moeder trouwde af
gelopen zomer met kroonprins
Haakon en groeide uit tot een
immens populaire kroonprin
ses.
„Je krijgt vandaag de prinses van
het hele land. In de sprookjes
wereld zou ook het halve ko
ninkrijk het jouwe geweest zijn",
sprak bisschop Finn Wagle tij
dens de viering. In de echte we
reld werkt het echter niet zo: Ari
Behn krijgt geen koninklijke ti
tels. Martha Louise heeft afstand
gedaan van haar titel 'koninklij
ke hoogheid', maar blijft prinses
en kan, als haar broer Haakon
afstand van de troon doet, nog
steeds koningin worden.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Spionnen zijn de
juweeltjes van een heerser. Ken
je vijand, dat wisten ze al in de
Chinese oudheid. In de befaamde
klassieker over oorlogskunst van
Sun-tzu staat geschreven: 'om te
overwinnen is voorkennis nodig
en die kan alleen worden verkre
gen van mensen die echt weet
hebben van de situatie bij de vij
and'. „De wereld is doortrokken
van spionage", zegt Peter Ear
nest, directeur van het Internatio
nale Spionagemuseum dat half
juli zijn deuren opent in Was
hington. „Dat gevoel wil ik over
brengen."
De aandacht voor en het belang
van inlichtingendiensten en spi
onnen in Amerika is zelden zo
groot geweest als nu. Of het
moeten de beginjaren vijftig zijn
geweest toen de paranoia over
Russische infiltranten hoogtij
vierde en senator Joe McCarthy
een heksenjacht ontketende op
communisten. „Nu zien we in
lichtingenofficieren, geheim
agenten en spionnen als men
sen die moeten zorgen dat wij
over de juiste informatie be
schikken om onszelf te bescher
men. Er is een tijd veel cynisme
over spionage geweest. Dat lijkt
te zijn vervangen door het idee
dat spionnen fatsoenlijke over
heidsdienaren zijn." Behalve
natuurlijk als ze voor de vijand
werken.
„Dit museum is niet bedoeld
om spionnen te verheerlijken.
De een handelde uit nobele mo
tieven, de ander had verwerpe
lijke redenen of deed het alleen
om het geld", zegt Earnest, zelf
een oud-spion die clandestiene
operaties uitvoerde in Oost-Eu
ropa, de voormalige Sovjetunie
en het Midden-Oosten. „We
willen een waarheidsgetrouw
Een Enigma Codemachine. De machine werd tijdens de Tweede We
reldoorlog door de Duitsers gebruikt om gecodeerde berichten te
versturen. Foto: GPD
beeld geven van spionage en
niet het fictieve beeld dat men
sen kennen van boeken en
films. Alhoewel we daar ook
aandacht aan besteden."
De herleefde belangstelling voor
spionage is in het voordeel van
het museum, dat een particulier
initiatief is en niet kan rekenen
op overheidssteun, zegt Earnest
die een langdurige carrière bij
de Amerikaanse CIA (Central In
telligence Agency) erop heeft
zitten en nu al enkele jaren ge
pensioneerd is. „Maar het toe
risme in Washington is na 11
september ingestort en nog
steeds niet helemaal de oude.
Dus we zien wel hoe het uit
pakt."
Het International Spy Museum -
entree ongeveer 12,50 euro - is
het eerste instituut in de wereld
dat volledig is gericht op het he
den en verleden van spionage.
De grootste collectie spionage-
spullen is er te zien, van de
Enigma codemachine tot het
lipstickpistool van de Russische
KGB, ook wel de 'doodskus' ge
noemd.
Van de 'spionnenschool' tot be
kende en onbekende spionnen,
spionagemeesters en spionnen-
jagers, probeert het museum
zich vooral te richten op het
menselijke aspect van spionage.
„Mijn favoriet is George Was
hington, de eerste president van
de Verenigde Staten, die een
meester in spionage was en al
lerlei spionnen gebruikte. Veel
mensen weten dat niet", zegt
Earnest
Er is een overzicht van de histo
rie van spionage, van Bijbelse
tijden tot Berlijn in de Koude
Oorlog (de 'spionageoorlog'). De
technische ontwikkeling van af
luister- en observatietechnieken
komt aan de orde en er is allerlei
historisch filmmateriaal te zien.
Het museum is opgericht en be
dacht door Milton Maltz, een
Amerikaanse Joop van den En-
de. Deze oud-directeur van een
groot mediaconcern heeft tij
dens de oorlog in Korea bij de
National Security Agency (een
van de dertien inlichtingendien
sten in de VS) gewerkt en daar
aan een fascinatie voor spionage
overgehouden. Hij is ook de op
richter van het Rock en Roll Hall
of Fame museum in Cleveland,
Ohio en heeft onlangs een thea
ter aangekocht.
Het idee voor een museum over
spionage kreeg Maltz iredio ja
ren negentig en na zesjlar be
denken, ontwikkelen en bou
wen is het nu bijna af. Earnest:
„Dit idee sloeg aan. Spionage
heeft iets spannends. Ik hoop
dat de glamour ervan kinderen
trekt, en dat ze dan meteen iets
van de historie leren. Want spio
nage heeft veel invloed gehad
op de geschiedenis.
Zo spannend als in de James
Bondfilms, met gierende ban
den, pistoolschoten en moor
den is het echter niet in het ech
te leven, benadrukt Earnest. „De
werkelijkheid is een veel trager
bewegende wereld, van puzzel
stukjes die in elkaar gepast moe
ten worden. De intense mo
menten liggen ver uit elkaar."
