'Plan Nederland'
weer onder vuur
'Maatschappelijk onverantwoord om zo door te gaan'
B°Je
25 MEI
2002
weekendbijlage
leidsch
Dagblad
Foster Parents Plan Nederland, tegenwoordig 'Plan
Nederland' geheten, ligt (weer) onder vuur. Berichten
over slecht besteed geld, vertrekkende donateurs en
een interim-directeur met een royaal salaris zorgen
ervoor dat de hulporganisatie in de hoek blijft waar
rake klappen vallen. „Het is voor ons vervelend,
maar het ergste is dat het slecht is voor het
ontwikkelingswerk in het algemeen."
door Luuk Kortekaas
en Angelique Mulders
13: Het Foster Parents Plan
sola»*
Reportage
Tulpenrallye:
een vijf dagen
dagen durende
jongensdroom
Reportage
De leden van het Katholieke
Vrouwengilde in Den
Hoorn hebben nog altijd
veel plezier in de zeventien kinderen
in verschillende ontwikkelingslan
den die zij al sinds 1987 steunen -
ondanks de aanhoudende stroom
van kritiek die de buitenwereld heeft
op Foster Parents Plan (FPP), sinds
kort omgedoopt tot Plan Nederland.
„Je zit ais sponsor van een Foster Pa-
rentskind door de golf van negatieve
publiciteit echt in de verdediging.
Het lijkt wel of er een hetze aan de
gang is tegen de organisatie", zeggen
de dames van het Vrouwengilde. Zij
verbazen zich over de stortvloed aan
kritiek van de laatste maanden.
„Geen instelling ligt zo onder vuur,
terwijl er overal wel wat aan de hand
is", zegt Ineke van Paassen, lid van
het gilde. „Het is een voortdurende
anticampagne die in mijn beleving
ontstond in het begin van 2000, het
moment dat minister Herfkens van
ontwikkelingssamenwerking Foster
Parents Plan de status gaf van mede
financieringsorganisatie. Daarvan
zijn er maar liefst vijf (behalve FPP
zijn dat Cordaid, Hivos, Icco en No-
vib, red.), en die organisaties krijgen
de beschikking over een deel van het
overheidsbudget voor ontwikke
lingshulp. Het lijkt wel of er sinds
dien bij andere hulporganisaties en
individuen sprake is van jaloezie ten
opzichte van Foster Parents; de koek
moet nu over meerdere monden
worden verdeeld."
Advocaat J. Wilgers van de Stichting
Proceskostenfonds Misbruikte Kin
deren Foster Parents Plan uit het
Zeeuwse Yerseke denkt er heel an
ders over. Hij strijdt al jaren tegen de
hulporganisatie. Wilgers kan zich
best voorstellen dat mensen ont
roerd naar een fotootje van 'hun'
kindje kijken, maar vindt het verder
zinloos gedoe. „Waarom", zegt hij,
„zou je kinderen financieel adopte
ren? Ik vind het walgelijk. Volgens
mij is ontwikkelingshulp helemaal
niet nodig als je de zaken in de we
reld eerlijker verdeelt. Als je geld
over hebt, geef het dan maar aan de
schatkist. Dan kan iemand met een
uitkering honderd gulden extra krij
gen."
Wilgers is prima gemutst, want deze
week won hij in hoger beroep een
proces tegen Plan Nederland. Het is
een beetje een ingewikkeld verhaal,
dat er op neerkomt dat de inzet van
het proces de tekst was van een door
zijn stichting vervaardigde folder.
Het gerechtshof in Arnhem oordeel
de dat beschuldigingen in een folder
over activiteiten van FPP in Colom
bia, bijna allemaal voldoende zijn
onderbouwd.
Beschuldigingen
De beschuldigingen gaan over acti
viteiten van FPP in de Colombiaanse
stad Barranquilla in 1999 en 2000. In
de folder staat dat geld voor de kin
deren daar nooit is aangekomen. De
bewering van Wilgers dat er miljoe
nen zoek zijn, mag hij van het hof
doen. De Zeeuwse advocaat geeft
verschillende schattingen van het
verdwenen geld, maar houdt het in
een door hem aan te spannen nieu
we procedure op 16 miljoen euro.
Namens 'de mensen van Barranquil
la' wil hij dat geld terugvorderen van
Plan, desnoods door de bestuursle
den van de instelling persoonlijk
aansprakelijk te stellen.
Wilgers is uiteraard in zijn nopjes
met de uitspraak. „Ik ben zelf in Bar
ranquilla geweest. Wat ik daar aan
trof was verschrikkelijk. Met mijn cli
ënt Hennie van Schaijk hebben we
huis aan huis afgelopen, en we heb
ben overal gevraagd wat die mensen
ontvangen hebben. Het antwoord
was telkens: we hebben niets gezien.
Plan Nederland schermt dan met
het gegeven dat er inentingen zijn
gedaan of dat er onderwijs is gege
ven, maar dat zijn zaken die gewoon
door de Colombiaanse overheid
worden verzorgd. Wij hebben becij
ferd dat van iedere gulden maar een
klein deel daadwerkelijk in Colom
bia terechtkomt. Dat hebben wij in
die folder gezet. Het hof oordeelde
dat we dat met genoeg redenen om
kleed hebben, en dat we dat dus
mochten publiceren."
Nieuwe tegenslag
Namens Plan Nederland slaakt
woordvoerster Layana Mokoginta in
het hoofdkantoor in Buitenveldert
een diepe zucht. De uitkomst van
het hoger beroep is een nieuwe te
genslag voor de organisatie, die zich
al tijden in de storm bevindt en er
maar niet in slaagt naar kalmer vaar
water te laveren. Interim-directeur
Rolph Pagano trok zich onlangs te
rug, nadat bekend was geworden dat
hij 18.000 euro per maand zou ont
vangen voor een driedaagse werk
week. Vijfduizend donateurs van de
ruim tweehonderdduizend besloten
om die reden het contact te verbre
ken en hun bijdrage op te zeggen.
De interim-directeur van 'Plan Neder
land', Rolph Pagano die onlangs op
stapte. Hij vertrok toen er onder de
donateurs grote deining ontstond
over zijn maandsalaris: 18.000 euro
voor een driedaagse werkweek.
Foto: GPD/Robbert Slagman
En in 2000 was er het rapport van de
commissie-De Boer, dat diep in mis
standen bij een Foster Parentspro-
ject op het eiland Haïti dook. Vol
gens die commissie werd niet meer
dan vijftig cent van elke gulden di
rect besteed aan hulp aan de kinde
ren. Er stopten toen 13.000 mensen
met hun donaties.
Woordvoerster Mokoginta: „Het is
voor ons dweilen met de kraan
open. Wilgers en de werkgroep
Met dit soort kiekjes maken (Foster Parents) Plan Nederland-donateurs kennis
met 'hun kind'. Op de foto: Asdar Boje Dg. Juma uit Indonesië.
Gendtvan meneer Van Schaijk drin
gen ons telkens weer in de verdedi
ging. Als het niet dit is, zoals nu met
die folder, dan is het wel weer iets
anders. Het speelt al jaren en het
komt iedere keer weer terug. Dit
soort mensen blijft aan de gang."
'Gemeen' is het woord dat ze het
meest van toepassing vindt op de
activiteiten van Wilgers, als er vol
gens haar al geen sprake is van
'haat'. „Wij zijn boos over de uit
spraak van het hof. Meneer Wilgers
komt straks weer met een nieuwe
folder en dan begint het weer van
voren af aan. Hij krijgt wel heel veel
aandacht voor zijn beweringen. Wat
de rechter volgens ons eigenlijk zegt
is: als je onderzoekt op de manier
van meneer Wilgers, dan zou het
kunnen zijn dat er geld is dat niet
helemaal op de goede manier is uit
gegeven. De rechter kan geen uit
spraak doen over de rechtmatigheid
van die bewering, maar baseert zich
op de vrijheid van meningsuiting."
Maar hoe zit het dan met de bewe
ringen over Barranquilla in Colom
bia, en de zonder geld achtergelaten
kindertjes?
Mokoginta: „Juist over Barranquilla
ben ik zo ontzettend boos. Ik ben
daar zelf geweest, ik heb vier jaar in
Colombia gewerkt. Daarom weet ik
uit eigen ervaring: wat meneer Wil
gers daarover beweert, is zó ontzet
tend onwaar. Ze zeggen dat ze die
mensen hebben gevraagd of ze wis
ten wat Foster Parents Plan was.
Nee, dat wisten ze niet, want in Co
lombia heeft iedereen het over Plan
International. En ze zeggen dat ze
hebben gevraagd of die mensen geld
hadden gekregen. Het antwoord was
nee, en dat klopt ook. We geven de
mensen niet direct geld in handen.
Als je dat doet, dan is de kans aan
wezig dat het geld dat bestemd is
voor kinderen uitgegeven wordt aan
alcohol of prostitutie, en dat kan na
tuurlijk niet de bedoeling zijn. Dus
dat moet je op een andere manier
aanpakken, en dat doen we ook. En
tja, als ze zeggen dat de situatie daar
schrijnend is, dan is dat - in vergelij
king met Nederland - ook zo. Als je
die huizen daar ziet - wat op elkaar
gestapelde betonblokken met golf
platen en zonder raam - dan denk je
vanuit onze cultuur al gauw dat het
te treurig voor woorden is, terwijl
het voor die mensen een droom kan
zijn die in vervulling is gegaan.
Barranquilla is juist géén goed voor
beeld. Natuurlijk zijn er van de tallo
ze projecten die er lopen ook projec
ten waar het niet goed gaat. Dat kan
niet anders, als je overal op de we
reld werkt in soms de meest extreme
omstandigheden. Dat is naar en zou
ook niet mogen, maar het is een feit
dat het gebeurt."
Bezoek
Volgens Plan-criticus Wilgers 'klopt
in veel gevallen niets van de verhaal
tjes bij de foto's van de kinderen'.
Wilgers: „Je mag van Plan Nederland
ook nooit onverwacht op bezoek
gaan; je moet het eerst keurig aan
kondigen. Dan is er kennelijk nog
tijd om een en ander ter plekke te re
gelen. Een en ander? Nou ja, vul dat
zelf maar in."
De dames van het Katholieke Vrou
wengilde in Den Hoorn zeggen veel
mensen te kennen die hun 'adop
tiekindje' hebben opgezocht. „De
mensen komen laaiend enthousiast
terug uit alle delen van de wereld.
Het is dus niet zo dat ze allemaal
naar één afgelegen dorpje zijn ge
gaan waar misschien het een en an
der in scène is gezet."
Toch zijn ook de Den Hoomse da
mes bepaald niet blind voor de kri
tiek op Plan. „Deels ligt de oorzaak
van de negatieve berichtgeving ook
aan de organisatie zelf. Die lijkt er
onvoldoende in geslaagd over te
brengen dat niet het kind persoon
lijk door hen wordt geholpen, maar
dat ze het dorp waarin de kinderen
opgroeien met de gelden proberen
te ontwikkelen." En: „In hun blad
Children of the world en in hun jaar
verslagen, geven ze weliswaar heel
duidelijk aan geen geld aan indivi
duele families te geven maar de ge
meenschap waarin zo'n kind op
groeit te helpen door middel van
projecten. Met het geld wordt dus
onder meer de infrastructuur verbe
terd, mensen geleerd hun vee beter
te beheren of een waterpomp gesla
gen. Iedere donateur kan weten dat
het kind slechts 'de ingang' is om
zijn of haar dorpje verder te helpen."
Plan-woordvoerster Mokoginta geeft
toe dat die zaken 'moeilijk inzichte
lijk' te maken zijn. „Je kunt", zegt ze,
„over alles twisten. De commissie-
De Boer had het in haar rapport over
vijftig cent per uitgekeerde gulden
dat naar directe hulp gaat. Maar dat
is een kwestie waar je heel lang over
kan twisten. Wij gaan uit van 83 cent
per gulden. De rest gaat naar het
hoofdkantoor in Londen (4,4 cent)
en naar de organisatie in Nederland
(12,6 cent). Maar is een auto die je
koopt voor de organisatie in Colom
bia directe kindgerichte hulp? Is de
bouw van een gemeenschapscen
trum directe hulp? De commissie-
De Boer vond van niet, wij vinden
van wel. Maar als we echt iets te ver
bergen zouden hebben, dan zouden
we ook niet toelaten dat mensen er
naar toe mogen gaan."
Toeters en bellen'
Advocaat Wilgers vindt dat Plan Ne
derland eigenlijk zou moeten op
houden met bestaan. Hij noemt het
'maatschappelijk onverantwoord
om zo door te gaan'. Wilgers: „Twin
tig jaar geleden heeft Van Kemena-
de, toen nog een onkreukbaar on
derzoeker, al vastgesteld dat er veel
moest veranderen bij Foster Parents
Plan. Daar is nooit iets van terecht
gekomen. Er is wel steeds beleden
dat men bezig was met vernieuwen,
maar in de praktijk blijkt daar weinig
van. Het ziet er allemaal heel gelikt
uit, vol toeters en bellen. Het is een
goedlopende propagandamachine.
Maar als ik dit zeg dan zal het wel
weer smaad zijn, want zodra ik iets
beweer over Plan Nederland valt die
term meteen."
'Smaad' is volgens Mokoginta wel
het juiste woord, maar of er nu ook
processen tegen Wilgers zullen wor
den gevoerd met die term als inzet,
is zeer de vraag. „Wij zijn er intern
zeer over verdeeld hoe we hier mee
om moeten gaan. Je kunt wel naar
de rechter stappen, maar het is de
vraag of je daar veel mee bereikt. Je
kunt wel gelijk hebben, maar voor je
het krijgt ben je een ontzettend eind
verder. We wachten de gerechtelijke
stappen van Wilgers af. Dat is voor
ons vervelend, maar het ergste is dat
het slecht is voor de kijk op ontwik
kelingswerk. De mensen zeggen toch
al dat het maar een druppel op de
gloeiende plaat is. Die gedachte ver
sterken, zoals meneer Wilgers doet,
dat zou ik niet graag op mijn gewe
ten hebben."
De dames in Den Hoorn zullen
doorgaan met geld te doneren. Alice
van den Akker van het gilde: „Van
een paar leden hoorde ik dat hun
echtgenoten aan hen vroegen waar
om ze die organisatie nog steunden.
Gelukkig weten wij beter... We wor
den moedeloos van alle berichten,
maar we zijn niet te moe het alle
maal uit te leggen aan de sceptici."
itert
cvo on«*'
AS
