en compleet beeld van Alzheimer L.JS LEIDEN REGIO Leiden Corporaties verdienen meer dan aai over de bol Smousjes h R3 MIDDEN WEST scheid voorzitter SKOL Opinie VRIJDAG 24 MEI 2002 wj f Katwijkse neuropsycholoog doet langdurig onderzoek in LUMC fred Simons nn voorpagina Het LUMC is onlangs ge- '"b« teen 6ro°* onderzoek voorspellen van Alzhei- 1 de 1 entie bij patiënten met t voo eugenstoornis. Het doel ieuwe hoogleraar Huub »p is om het complete netert van gezond naar de- fa kaart te brengen. Verder jarige Katwijkse neuro- og een protocol opstel- |e diagnose 'Alzheimer' jelijk en met een mini- zeï n onderzoek te kunnen athol erdementie is een ou- r het^ziekte die het leerver- de herinnering af- Dementie is meer dan rermogen om zich ge- sen van vroeger te her- legt Middelkoop uit. een wetenschappelijke naalfeker betaamt, onder hij behalve de geheu- mis nog vier andere as- [aarsjaan dementie. Er is een in de taal (woordvind- Meh ien en afasie) en ook is ip is gestoord: koffie zetten, dgan 1 of een fietsband plak- iging m niet meer goed. Alz- le aa latiënten hebben een Ie gnosis: zij herkennen van buitenaf niet meer, aaéiziek en voorwerpen. Ze ïen zjaan Itaar et de einc 'erge diens in di den jcht n vai dat mde meer in staat om te te organiseren en te w, vooruitdenken aan die ze nog moeten )ok komen depressies, oor lijkheidsveranderingen hai n vaak voor. Dit alles te nder eidt tot een ernstige be an van het dagelijks leven. 1 ha oop en zijn team ver niet dat zij op korte ter- itaat zijn om de oorzaak em lardt arse tad. hij t ra ian. op te helderen, anders dan dat zij weten de grote hersenen er iets mee te maken hebben. „Te gen Alzheimer is geen kruid ge wassen." Het streven is er vooral op gericht om de diagnose zo vroeg mogelijk te stellen en daarna zoveel mogelijk het wel zijn van de patiënt te bevorde ren. Sinds kort is er een experi menteel medicijn, een zogehe ten acetylcholinesteraserem- mer, dat de ziekte mogelijk kan vertragen. Hoe eerder de dia gnose gesteld kan worden, hoe langer de progressie van de ziekte wordt tegengegaan. Het welzijn van patiënten wordt bevorderd door hen 's nachts goed te laten slapen. Wie goed uitgerust aan de dag begint, heeft ook een grotere tegen woordigheid van geest. De afge lopen jaren is vastgesteld dat een blootstelling van minimaal een uur per dag aan intensief, fel licht het dag- en nachtritme van de patiënten structureert. „In de recreatiezalen van ver pleeghuizen is het vaak te don ker", weet Middelkoop. „Dat wil zeggen, het lichaam ervaart zo'n ruimte als nacht. Wie overdag suft, slaapt 's nachts niet goed. Door de patiënten 's nachts goed te laten slapen, zijn ze overdag alerter." Belangrijk is ook dat er overdag activiteiten voor de patiënten worden geor ganiseerd. Elk mens heeft een vermogen •om te leren en te onthouden. Dit vermogen neemt met het klimmen der jaren langzaam maar zeker af. Ouderen zijn daardoor vergeetachtiger dan jongeren. Op zichzelf is dat niet verontrustend - wie zijn hoofd niet gebruikt, moet zijn benen gebruiken. Er ontstaat pas een probleem als het vermogen om te onthouden onder een kriti sche grens zakt. Die ligt ergens tussen normale ouderdomsver- geetachtigheid en dementie in. ?ev* LDDER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken, 'erla buurthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt Hes stadsdeel. Persberichten en wijkbladen kunnen worden iar lurd naar Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden. D s fax: 071-5321921; e-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl IS In buurthuis de Pancrat is het zondag 26 mei om 13.15 'er rten en sjoelen Binnendijks. De zaal van het buurthuis aan lvjdelstegracht 85 is om 12.00 uur open. IM Op zondag 26 mei kan er vanaf 14.00 uur naar hartelust eld worden tijdens een excursie in het Heempark van Lei- n de f hele middag kunnen de deelnemers hun neus steken in n, bladeren, schors en wortels. Deelname is gratis. Het 'j} ark ligt aan de Oegstgeesterweg in Leiden. Voor meer infor- c tfdeling Natuur- en Milieueducatie gemeente Leiden, tel: Gk 14996. LM 'EST Op zondag 26 mei treedt Operettegezelschap 'Musica' argcentrum 'Haagwijk'. De zaal gaat open om 14.00 uur en rtn( reden is van 14.30 tot 16.30 uur. Tegen betaling van 1.20 s innen bezoekers het optreden bijwonen en een kopje thee drinken. Zorgcentrum Haagwijk, Beethovenlaan 2. 94 EST In Zorgcentrum voor ouderen 'Rijn en Vliet' treedt op D 26 m i het koor van de Nederlandse vereniging voor huis- °L n op. Het optreden vindt plaats van 14.45 tot 16.45 uur en is open vanaf 14.15 uur. Kosten: 1.20. Rijn en Vliet, Aaltje rwierlaan 1. Neuropsycholoog Huub Middelkoop. „Wie zijn hersens niet gebruikt, raakt ze eerder kwijt." Foto: Mark Lamers Deze mensen lijden aan 'mild cognitive impairment'. „In het dagelijks leven worden zij niet ernstig door hun vergeetachtig heid gehinderd", weet Middel koop. „Toch is er wel iets aan de hand. Zeventig procent van de ze zogeheten MCI-patiënten schiet binnen vier jaar door naar dementie." Middelkoop heeft nu een groep van 250 patiënten samengesteld die hij langdurig volgt. Daarin zijn alle groepen vertegenwoor digd: gezonde mensen, ouderen die soms last hebben van 'ou- derdomsvergeetachtigheid', MCI-patiënten en echte Alzhei- merdementen. Die worden na twee jaar opnieuw onderzocht om te onderzoeken of zij achter uitgaan en zo ja, in welk tempo. Tegelijkertijd probeert hij de meetmethode zo scherp moge lijk vast te stellen. Hiervoor trekt hij alles uit de kast: met behulp van MRI-scans, EEG-onderzoek en genetica ontstaat een com- Via een oudervereniging werd hij penningmeester van het be- wr primair onderwijs en van daaruit schoof hij als voorzitter n en ar het algemeen bestuur van SKOL (Stichting Katholiek Onder- Va len). Gisteren nam A. Mulder (rechts op de foto) na twaalf jaar en-8 ittershamer gehanteerd te hebben, afscheid. E. Vork, lid van er6'' ge van bestuur van de Leidse Hogeschool en tot gisteren eM er van de sector primair onderwijs, neemt de taak van Mulders ^u'l! ilders' enorme inzet, de grote hoeveelheid tijd die hij inves- Sëe 1 dit vrijwilligerswerk en zijn vermogen om de club bijeen te Jn werden gisteren geroemd door verschillende sprekers. Als hui- iet I voor zijn buitengewoon verdienstelijk bestuur kreeg hij van de 7' wvan de Bond van Katholiek Basisonderwijs een bronzen A f ir overhandigd. Tevens werd gisteren voor de eerste keer een 1J L jereikt die voortaan jaarlijks ten goede komt aan een school 63 fa succes aan een vooraf bepaald thema heeft gewerkt. Basis- Kc Ie Schakel in Leiderdorp kreeg de eerste prijs; een cheque van vel2 iro, voor hun 'duidelijke en veelzijdige' visie op ouderpartici- ian- 1 heeft de ouderraad onder andere al twee tevredenheidspei- 3ar itgevoerd, een hoofdluizenplan in werking gezet en een klas- ouw rplan opgesteld. Foto: Mark Lamers Mijn moeder kon de heerlijkste lekkernijen maken voor bijna geen geld. Dat moest ook wel, dat 'voor bijna geen geld', want er was in de jaren '50, in ons huisgezin, nagenoeg geen cent te makke. Ze ker niet voor zoiets luxe als snoep, taart of een an dere heerlijkheid voor de zoete mond. Dus moest zij, als goede en handige huisvrouw, haar fantasie in werking stellen. Ze nam daarvoor vooral haar toevlucht tot de zogenaamde 'wonderpan'. Een rond, aluminium voorwerp met een gat in het midden en een hoog, bol deksel erop. Die pan smeerde ze in met boter. De bodem en de wan den bedekte ze met oud wittebrood waar ze de korstjes van afhad gesneden. Tussen die brood bedekking strooide ze kleine stukjes appel, kren ten, suiker en kaneel. Boven op legde ze weer wittebrood, besmeerd met boter. Deksel erop en dat geheel ging een uurtje op een laag gasvlam metje. Als ik me niet vergis zette ze de pan wel op een vlamverdeler om deze 'broodtaart' niet te laten aanbranden. Het resultaat van deze sublieme, maar eenvoudige kookkunst was volmaakt. Als ik eraan denk, loopt het water nog in mijn mond. En ik kan de geur nu weer ruiken alsof alles nog een keer werkelijkheid is ge worden. Net als bij de stroopbrokken waarover ik een paar weken geleden schreef. En diezelfde stroopbrokken riepen nos talgische herinneringen op bij veel lezers. Sommigen zien hun moeder nog bezig in de keuken. Ze deed stroop in een steelpannetje. Soms gingen er ook stukjes pinda door. Vervol gens werd er een verpakking van een pakje mar garine op het aanrecht gelegd en daarop werd de stroopmassa uitgegoten. Aan dat papier kleefde nog wat boter zodat je de gestolde stroop er ge makkelijk af kon krijgen. Dan werd die klodder stroop razendsnel in brokjes gesneden. Snelheid was geboden want de massa koelde erg vlug af en dein was er bijna geen doorkomen meer aan. Met een breed mes werden de brokjes vervolgens van het aanrecht in een schaaltje of in een doosje ge schoven. Vrijwel alleen in het weekend kreeg je zo'n brok. Door de week was snoepen uiteraard verboden. Slecht voor de tanden. Slecht voor het gebit. Slecht voor de geestelijke gezondheid, want aan snoepen kon je verslaafd raken. De smous is een suikerbolletje. Je zou kunnen zeg gen dat het een familielid is van de stroopbrok: Suikertje en Stroopie. Twee lekkere broertjes. Zo'n smous had overigens nog een andere functie dan die van snoepgoed: hij werd vaak gepresenteerd bij de koffie of bij de thee, met name op zondag middag, de dag dat de mensen zich enige luxe pleet beeld van de ziekte. Een leger aan medische deskundi gen begeleidt dit onderzoek: neurologen, neuroradiologen, geriaters, genetici, neuropsy- chologen en de thuiszorg zijn erbij betrokken. Alzheimerdementie ontstaat doorgaans niet voor het 55-ste levensjaar. Iedereen is gebaat bij een snelle diagnose. „Vooral mensen in leidinggevende posi ties die belangrijke beslissingen nemen. Als beginnende Alzhei- merpatiënten kunnen zij door hun impulsieve en irrationele keuzes hun bedrijven veel scha de berokkenen. Ook beroeps chauffeurs met vroege Alzhei mer kunnen een gevaar op de weg zijn omdat zij niet meer volgens de verkeersregels han delen. Zij moeten weten dat zij Alzheimer hebben, zodat zij bij tijds maatregelen kunnen tref fen." Het is een open vraag of Alzhei merdementie door een verstan dige leefwijze te voorkomen is. Volgens Middelkoop zijn enkele belangrijke riscofactoren be kend: hersenschuddingen, 'kop pen' bij voetbal en boksen tas ten op lange termijn het vermo gen om te leren en te onthou den aan. Een te hoog choleste rolgehalte vermindert de door bloeding van de hersenen, maar een glaasje wijn op zijn tijd kan juist geen kwaad. Opleiding speelt eveneens een rol: hoger opgeleiden, die geleerd hebben met htm hersenen te werken, lij ken minder vaak aan Alzheimer te lijden. Dat leidt tot de veron derstelling dat rust roest wie zijn hersens niet gebruikt, raakt ze eerder kwijt. De opvatting dat roken bescherming biedt tegen dementie, blijkt niet te kloppen. „Dat is wel een tijd lang ge dacht, maar die constatering blijkt te berusten op een ver keerde statistische analyse", zegt Middelkoop. Wim Koevoet De Leidse corporaties leggen de zer dagen meer realiteitszin aan de dag dan de gemeente. Zij dur ven onder ogen te zien dat de ge dachte woningbouwlocaties bui ten de gemeentegrenzen wel eens voor een deel of misschien zelfs volledig illusies zijn of voor lopig toekomstmuziek blijven. Ze ker in combinatie met de onze kerheid over Leidens laatste 'ei gen' nieuwbouwwijk, Roomburg, mag de toestand gerust zorgelijk worden genoemd. Met gewaagde en vindingrijke ideeën spelen de corporaties in op de bepaald niet denkbeeldige situatie dat Leidse woningbouw toch op eigen grondgebied ge stalte zal moeten krijgen. Maar de oplossingen die de di recteuren van de Woningstich ting Portaal Leiden en de Stich ting Leidse Studentenhuisves ting (SLS) kort na elkaar hebben aangedragen worden of 'onaan vaardbaar' genoemd of lauw - en met een misprijzende onder toon - ontvangen. Een aai over hun bol kan er nog net van af, vanwege de bijdrage aan de dis cussie, maar direct daarna stuurt wethouder R. Hillebrand (PvdA) de directeuren van de corporaties terug naar hum hok. Een wethouder die zelf nog niet één alternatief voor marinevlieg kamp Valkenburg en de Grote Polder in Zoeterwoude heeft aangedragen, kan zich zo'n op stelling helemaal niet veroorlo ven. Hillebrand staat momenteel met lege handen. Door toedoen van nota bene de Tweede-Kamer fractie van zijn eigen partij is tot Hillebrands eigen verrassing de optie Valkenburg naar een mis tige achtergrond verdwenen. Een groepje PvdA-parlementari- ers kwam aan de vooravond van het debat over de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening aanzetten met een plan voor Haarlemmer- meerstad. Daarmee trok een deel van de PvdA-fractie niet al leen een streep door de reke ning van de eigen minister Pronk, maar ook door die van wethouder Hillebrand. Burge meester J. Postma kreeg kritiek onder meer vanwege een ernstig gebrek aan cruciale Haagse con tacten. De vraag lijkt gerecht vaardigd of Hillebrand zijn net werken in het Haagse wel op or de heeft. Het is opmerkelijk dat nog niet één fractie het Hüle- brand op dit punt moeilijk heeft gemaakt. Niet lang na de eerste beraad slagingen in de Tweede Kamer over de toekomstige ruimtelijke ordening van Nederland viel het kabinet en inmiddels lijkt er een kabinet in de maak zonder PvdA. Er valt op dit moment dus niets zinnigs te zeggen over Val kenburg. Behalve dan dat Leiden die wo ningbouwlocatie hard nodig heeft, want daarin heeft wet houder Hillebrand niet hele maal ongelijk. De Leidse wo ningmarkt zit op slot, de door stroming is gestagneerd, waar door ook de herstructurering van achterstandswijken niet of moeilijk op gang komt en cor poraties worden gedwongen volkomen afgeschreven woon complexen te exploiteren. Gelijk hebben is, zeker in de po litiek, niet hetzelfde als gelijk krijgen en zeker Hillebrand kan dat als geen ander weten. Het is een hard gelag voor de wethou der, die zich net als zijn voor ganger en partijgenoot Van Rij al jaren sterk maakt voor Valken burg, te moeten constateren dat zijn campagne, waarmee hij be paald niet alleen vrienden heeft gemaakt, zonder het gewenste resultaat blijft. Toch moet de wethouder in staat worden geacht zich van zijn Valkenburg-fixaties los te maken en open oren en ogen te houden voor zijn belangrijkste partners in de stad, de corpora ties. Met zijn reactie ('onaan vaardbaar') op het plan van Por taal om volkstuinencomplex Ons Buiten voor woningbouw te gebruiken, maakte hij weliswaar mooie sier bij de volkstuinders maar heeft hij niets afgedaan aan het feit dat wonen toch be langrijker is dan tuinieren. Zijn verwijzing naar de handte kening die de vorige Portaal-di recteur heeft gezet onder het wijkontwikkelingsplan voor Lei- den-Noord, waarin een groene toekomst voor Ons Buiten wordt geschilderd, is niet rele vant. Die overeenstemming werd immers bereikt vóórdat de optie Valkenburg in rook op ging- Ook Hillebrands reactie op het rapport waaraan de Stichting Leidse Studentenhuisvesting (SLS) en andere corporaties werken over de mogelijkheid om duizenden wooneenheden te realiseren in bestaande ge bouwen, is ronduit zwak. Zijn Valkenburg blijft nodig" is tot een grijsgedraaide grammo foonplaat verworden. De stand vastigheid die hij hiermee tot uitdrukking wil brengen, klinkt echter meer en meer als mach teloosheid. konden veroorloven. Dat doen de Leienaars al eeuwen lang. De Leidse hoogleraar le Francq van Berkhey schrijft daarover in de 18de eeuw: 'Het gantsche Huisgezin voegt zig dan om de Theeta fel, en elk drinkt zyn kopje uit; neemende door gaans te gelyk een klompje Zuikers, eene daar toe bereide Kokinje of Balletje, hoedanigen men in Rhynland (=Leiden e.o.) Smousjes, en elders Kus sentjes, noemt'. Je nam zo'n bolletje in je mond en het was dan de bedoeling dat je de thee of kof fie zoet maakte door het vocht grondig langs de smous te laten spoelen. Gewone suiker kreeg je dus niet. Bij het eerste kopje ging dat nog allemaal wel, maar bij het tweede werd het problemati scher. Zeker als dat kopje pas na enige tijd werd geserveerd. Probeer zo'n ding maar eens lange tijd in de mond te houden zonder er op te zuigen. Het beste wat je kon doen was dus: brok uit je mond nemen en in het kopje of op het schoteltje bewaren. Voor het tweede kopje thee of koffie. Was je brok onverhoopt op, dan moest je het kopje zonder die heerlijke zoetigheid naar binnen zien te krijgen. Kijk, dat waren nog eens tij den. Zuinigheid en soberheid waren toen nog deugden. Het gebeurde zelfs dat twee kinderen die een boodschap hadden gedaan voor vader, moeder, familielid, buur of kennis niet met een hele smous voor hun moeite be loond werden, maar met een halve. Of, als ze onverhoopt met z'n drieën of vieren waren, met een nog kleiner stukje. De oudere die deze kleine beloning ten geschenke gaf, pakte een smous uit het blik, dat meestal op tafel stond, greep vervolgens naar een broodplank en mes en hakte de smous in een, twee of drie stukken. En het mooiste was dat die kinderen van vroeger het niet waagden om daar ook maar iets over te zeggen. Ze waren met weinig tevreden. Overigens: de smouzen zijn nog te koop in Kat wijk. In de wijk Groenoord werd een grote schommel een jes genoemd en een nogal behaarde kunstcri ticus had de bijnaam de bosaap. Kent iemand de ze woorden in dit verband? Met dank aan mevr.Dingjan-Zonneveld (Leider dorp), R. Kraam-van Gent, T. van der Molen, H. v.d.Niet (Noordwijk), Hendrik Thomassen enA. Veltman. Reacties en tips voor deze rubriek kunt u sturen naar de redactie van deze krant, postbus 54, 2300 AB Leiden, onder vermelding van de ru brieksnaam 'Leids dialect'. E-mailen naar de au teur kan ook: heestermans@inl.nl Leidsch DagbladAHCHIlïVlSX ANNO 1902 Zaterdag 24 Mei LEIDEN - De C.W.H Verster, vroeger conservator van de Lakenhal, schrijft ons, dat hij reeds bij de aan vaarding dezer betrekking de Commissie er op gewe zen heeft dat vele doeken in een betreurenswaardi- gen toestand verkeerden, en herhaaldelijk geraden het zeer kleine beschikbaar budget liever te beste den voor restauratie van meerwaardige oude doeken dan voor den aankoop van schilderijen en voorwer pen van middelmatig gehalte. Overigens dweept de oud-conservator niet met de verzameling. Met uitzondering van de drie altaar stukken van Corns, Engelbrechtsz en Lucas van Ley- den moet men de superieure en zelfs de goede schil derijen met een lantaarntje zoeken, 't Blijft z.i. zeer de vraag of uit een oogpunt van kunst het gewenscht is tot instandhouding van die minderwaardige schil derijen de groote sommen te besteden, welke nu zijn Jammer dat deze 'deskundige stem' zich niet eerder heeft doen hooren, want het daarvoor gevraagde be drag is reeds toegestaan. De Raadsleden, voor 't meerendeel geen kenners, hebben aan kunstschat ten gedacht en een verklaarbare 'stedelijke trots' heeft er hen toe geleid zonder aarzelen de daarvoor gevraagde offers te schenken. ANNO 1977 Dinsdag 24 mei DEN HAAG - De Zuidmolukkers die in het plaatsje De Punt een trein met naar schatting tussen de 45 en 70 passagiers bezet houden en in Bovensmilde in een school 105 kinderen en zes leerkrachten gijze len, hebben vanmorgen geëist dat 21 Zuidmoluk kers die wegens acties in de gevangenis zitten, wor den vrijgelaten. De overvallers willen twee geblin deerde bussen die hen en de gegijzelden naar het vliegveld Eelde moeten brengen. In Eelde moeten twee veertigpersoons vliegtuigen klaar staan, op Schiphol een Boeing 747. NOORDWIJK - De Gewestelijke Raad voor Zuid-Hol land van het Landbouwschap wijst woningbouw in het Noordwijkse 'Vinkeveld' als niet-noodzakelijk en niet-verantwoord af. De raad is van mening dat de woningbouw, waaraan Noordwijk in de komende ja ren behoefte heeft op een aanmerkelijk kleiner ge bied kan worden uitgevoerd. Dit blijkt uit een brief van de Gewestelijk Raad aan burgemeester en wethouders van Noordwijk. De raad zet daarin zijn bewaren tegen het Vinkeveld-plan omstandig uiteen. Aangehaald wordt dat Noordwijk, volgens de toelich ting op het ontwerp tot 1991 in totaal 2527 wonin gen denkt te moeten bouwen. Daarvan komen er 1980 in het 'Vinkeveld'. Andere onbebouwde gebie den in de gemeente, zouden om verschillende rede nen als natuurwetenschappelijke of landschappelij ke waarde c.q. ongunstige ligging ten opzichte van de dorpskern buiten beschouwing moeten worden gelaten. Van het plangebied 'Vinkeveld', groot ongeveer 100 hectare en bestaande uit cultuurgrond voor bloem bollenteelt, groenteteelt en verspreid voorkomende kassen, zal een gedeelte ter grootte van circa 62,5 hectare worden bestemd tot woongebied. De rest zal grotendeels een agrarische bestemming behouden. De te bouwen 1980 woningen worden onderver deeld in 200 meergezinshuizen, 1580 eengezins huizen en 200, in blokken van twee te bouwen scha kelbungalows. LEIDEN - Leden van de afdeling Lel den van de PPR aten gistermiddag in het Van der Werfpark een brood je. Dat gebeurde in gezelschap van Leo Jansen, nummer twee op de PPR-lijst voor de verkiezingen. Foto: Archief Leidsch Dagblad Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dogen na plaatsing 2.50 (voor een exemplaar van 13 WJ 18 in zwart wil) over te maken op gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgever!J Damiatc b.v. Postbus 5Ö7,2003 PA Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad. ANNO «Ld. (datum van plaatsing) of door contante betaling aan de balk van het Leidsch Dagblad, Roosevcltstraat 82 te Lelden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2002 | | pagina 11