Lobbyen
tegen onrecht
Tekenen kan helend 'werken op pijn en blokkades
Amnesty-directeur Vriesendorp wil
jongeren bij acties betrekken
Amnesty is in de ruim veertig jaar van haar bestaan
uitgegroeid tot internationaal erkende waakhond op het
gebied van de mensenrechten. Drs. David Vriesendorp (54)
uit Den Haag is sinds een halfjaar algemeen directeur van
Amnesty Nederland. Hij prijst de inzet en betrokkenheid van
de medewerkers, maar signaleert tegelijkertijd bij de
achterban in den lande een toenemende behoefte aan
minder tijdrovend geploeter.
door Alexander Münninghof
David Westendorp vindt het
een heuglijke ontwikkeling
dat de Nederlandse tak van
Amnesty International al een flink
aantal jaren fors aan het groeien is.
„De kerken lopen leeg en de politie
ke partijen klagen dat ze geen leden
meer hebben. Maar de afdeling Ne
derland van Amnesty International
heeft binnenkort 250.000 leden en
vertoont onafgebroken een jaarlijkse
groei van ongeveer acht procent. En
dat terwijl je met een lidmaatschap
geen vrije toegangskaart krijgt, zoals
bij Natuurmonumenten, of een
abonnement op de Wegenwacht, zo
als bij de ANWB.
Bij Amnesty krijg je er een gevoel
voor terug: het idee dat je, ondanks
alle machteloosheid, toch iets doet
aan het onrecht op de wereld. En
aan ons natuurlijk de taak om dat
gevoel een concrete basis te geven
door gedegen rapportages te maken
oypr. schending,yan de mensenrech
ten. Rapportages die overal ter we
reld hogelijk worden gewaardeerd
en die de organisatie ook absoluut
een goede naam geven."
Vriesendorp (54) is sinds een half
jaar algemeen directeur van Amnes
ty Nederland. Elke morgen spoedt
hij zich vanuit zijn woonplaats Den
Haag naar Amsterdam om daar, in
een veel te krap bemeten pand aan
de Keizersgracht, leiding te geven
aan een staf van honderd betaalde
medewerkers plus 120 vrijwilligers.
Die zijn vaak tot 's avonds laat, en
niet zelden in het weekeind, bezig
voor de goede zaak. Er is immers
een niet aflatende hoeveelheid leed
op de wereld en Amnesty is in de
ruim veertig jaar van haar bestaan
uitgegroeid tot internationaal erken
de waakhond op het gebied van de
mensenrechten.
Vriesendorp is, als ex-directeur van
SOS-Kinderdorpen Nederland, niet
gespeend van idealisme, maar werd
vooral aangezocht om zijn mana
gerskwaliteiten. Hij prijst de inzet
van de Amnesty-medewerkers, maar
signaleert tegelijkertijd bij de achter
ban (ongeveer tienduizend actieve-
lingen in den lande) een toenemen
de behoefte aan minder tijdrovend
geploeter.
Schrijfavonden
„De betrokkenheid is wel gebleven,
maar de mensen willen gemakkelij
ker hun instemming met het werk
van Amnesty tonen. Er zijn nog
steeds zo'n vierhonderd lokale groe
pen die op de klassieke manier, dus
met schrijfavonden in het dorpshuis,
geadopteerde gevangenen in een ver
land per briefkaart een hart onder de
riem steken. En geloof me, het effect
daarvan is nog steeds enorm: een
gevangene die denkt door God en ie
dereen verlaten te zijn en die dan
opeens zo'n hartelijke kaart binnen
krijgt, dat is echt goud waard.
Toch moeten we zoeken naar meer
eigentijdse methoden. Zo hebben
we op 5 mei ten bate van de persvrij
heid in,Congo een actie gehouden
waarbij we per SMS president Kabila
hebben gevraagd om journalisten
niet langer te martelen en te onder
drukken. Daarmee bereiken we
vooral jongeren, die niet meer zo
eenvoudig tot een schrijf-avond in
het dorpshuis te motiveren zijn."
De suggestie dat met dit soort ge
makkelijke druk-op-de-knop-me-
thodes de verontwaardiging wellicht
wat vrijblijvender wordt overge
bracht, verwerpt Vriesendorp. „Het
staat buiten kijf dat mensen hoe dan
ook hun betrokkenheid tonen. En
het effect is groot. Neem dat geval
van die Nigeriaanse vrouw, Safiya
Hussaini. Ze was, vanwege het feit
dat ze ongetrouwd een kind had, ter
dood veroordeeld. De straf zou door
steniging worden uitgevoerd. Maar
onder meer dankzij 600.000 handte
keningen, die de Spaanse afdeling
van Amnesty inzamelde en aan de
Nigeriaanse president Obasanjo
aanbood, is die vrouw in hoger be
roep vrijgesproken. Ook Amnesty
Nederland heeft aan de goede afloop
kunnen bijdragen: voorafgaand aan
het staatsbezoek van president Oba
sanjo aan koningin Beatrix hebben
wij bij regering en parlement gelob
byd over deze zaak en we weten dat
de Nederlandse regering zich voor
Safiya sterk heeft gemaakt. Het te
kent de goede reputatie, die Amnes
ty overal heeft. Onze lobby's hebben
succes, zoveel is duidelijk."
Dwarsliggen
"Een van de resultaten van dat lob
bywerk is de vestiging van het Inter
national Criminal Court ofwel het
Internationaal Strafhof, in Den
Haag. Dat hof moet daders van
mensenrechtenschendingen gaan
berechten. De Amerikanen liggen
nog steeds dwars. Zij vrezen dat bij
voorbeeld Amerikaanse militairen
wegens vermeende oorlogsmisda
den voor het ICC gedaagd worden
en willen dat soort zaken in eigen
land afhandelen. Maar inmiddels
hebben bijna zeventig landen hun
goedkeuring aan de totstandkoming
gegeven en dus komt het Internatio
naal Strafhof er.
Die lobby bij de VN ging in een coa
litie van ongeveer duizend niet-gou-
vernementele organisaties, waar wij
een belangrijke rol in hebben ge
speeld. Wat je doet in zo'n lobby is
het continu doorgeven van de bood
schap dat het ICC er beslist moet ko
men en dat het noodzakelijk is dat er
een onafhankelijke aanklager voor
kan werken.
Ook heeft Amnesty een wereldwijde
campagne gevoerd, en die voert ze
nog steeds, om overheden het sta
tuut voor dit strafhof te laten ratifi
ceren en om hun eigen wetgeving
daarmee in overeenstemming te
brengen, zodat het hof daders van
grove schendingen ook daadwerke
lijk kan vervolgen.
De strategie voor het lobbywerk
wordt op het hoofdkwartier van Am
nesty in Londen (vierhonderd mede
werkers) bepaald. In Nederland heb
ben wij veel contacten met bewinds
personen en ambtenaren op buiten
landse zaken over allerlei dossiers
die wij aanleveren. Soms ook vragen
zij ons om informatie. In een land
als Nederland is dat contact met de
overheid vanzelfsprekend soepel; er
zijn ook landen, zoals China, waar
Amnesty door de machthebbers niet
wordt erkend en het land ook niet in
mag. Ook bezoeken we kamerleden
en ambassades.
Kort geleden sprak ik met de Pakis
taanse ambassadeur. Ik had een
aantal dossiers meegebracht over
vrouwen die in zijn land slachtoffer
David Vriesendorp: „Jongeren zijn niet zo eenvoudig meer tot een schrijfavond in het dorpshuis te motiveren."
Foto: GPD/Maurice Nelwan
waren geworden van eermoorden of
die met zuur overgoten waren. Ik
werd vergezeld door een landenspe-
ciaüst voor Pakistan, een vrijwilliger,
en door iemand van de eenheid po
litieke zaken van Amnesty. Dan
wordt het, met die ambassadeur,
ook een echt gesprek, omdat hij
merkt dat we goed beslagen ten ijs
komen. En dan hoor je, na verloop
van tijd, dat het materiaal dat je ver
zameld hebt ook in hun hoofdstad
Islamabad is aangekomen en effect
heeft gehad."
Slechte tijden
Lang niet altijd, zo erkent Vriesen
dorp, is het effect van de inzet van
Amnesty daadwerkelijk te meten.
Maar daar gaat het ook niet om: het
voornaamste is dat de stem van de
humaniteit inzake de mensenrech
ten niet verstomt. „Dat is de basis
van ons handelen: de Universele
Verklaring van de Rechten van de
Mens, vlak na de Tweede Wereld
oorlog internationaal aanvaard on
der het motto: 'Dit nooit weer'. Daar
kun je de landen die deze verklaring
aanvaard hebben, verreweg de
meeste op deze aardbol, op blijven
aanspreken.
De mensenrechten zijn niet gemaakt
met het oog op goede tijden, maar
met het oog op slechte tijden. En
dan willen de betrokken regeringen
nog wel eens de andere kant op kij
ken. Dat is het moment dat Amnesty
extra alert is. En pijnlijk nauwkeurig
zijn best doet om onpartijdig te zijn
en te blijven. Of het nu het conflict
tussen Israel en de Palestijnse Auto
riteit betreft, of de gebeurtenissen in
Tsjetsjenië of Afghanistan: overal
proberen we, tijdrovend en arbeids
intensief als het is, een zo objectief
mogelijke waarheid te achterhalen.
We zijn bijvoorbeeld als eersten met
een forensisch specialist in het om
streden kamp Jenin geweest en heb
ben zowel de vermeende executies
door het Israëlische leger als de Pa
lestijnse zelfmoordaanslagen veroor
deeld."
In juni, zegt Vriesendorp, zal hij sa
men met het bestuur van Amnesty
Nederland een beslissing moeten
nemen omtrent een nieuwe behui
zing. „Inderdaad is Den Haag dan in
financiële zin wel een optie. De ge
meente heeft ons een ruimte aange
boden, in het nieuwe PTT-gebouw
achter het Hollands Spoor. Ook het
feit dat de VN Den Haag als interna
tionale hoofdstad van het recht heeft
uitgeroepen, speelt een rol.
Maar we zijn er nog niet uit. Omdat
we zoveel vrijwilligers hebben, zou
zo'n verhuizing in feite betekenen
dat we al die gedreven Amsterdam
mers van nu zouden kwijtraken. Zo
iets is onbestaanbaar, dat strookt
niet met het vrijwilligerskarakter van
Amnesty. Dat is nog steeds de grote
kracht van de organisatie: dat men
sen zich ondanks de individualise
ring en verharding van de maat
schappij, vrijwillig voor deze vereni
ging melden. En er ook aan ver
knocht raken. Gewoon omdat ze iets
willen doen aan dat gevoel van
machteloosheid tegen het aanhou
dende onrecht, wereldwijd gepleegd,
dat je steeds weer overvalt."
Waarom zit een kind niet lekker in
z'n vel? Waarom loopt een volwas
sene telkens tegen dezelfde barriè
res op? Het valt soms niet mee om
de vinger op de zere plek te leggen.
Tekenen kan helpen om te ontdek
ken waar de schoen wringt. „Elke
tekening weerspiegelt namelijk on
ze diepste zielenroerselen en bevat
tevens het antwoord op de vraag
waar de psychische pijn zit."
door Kitty van Gerven
Na het overlijden van haar moeder had de
vierjarige Janna al maandenlang geen woord
meer gesproken. Totdat ze begon te tekenen.
Na twee weken praatte ze weer.
Ondanks zijn zeven jaren miste Michel nog
altijd de aansluiting met de werkelijkheid en
leefde hij in een fantasiewereldje. Door tij
dens de tekentherapie lekker met zijn voeten
door de verf te stappen, kwam hij met beide
benen op de grond te staan.
Er zijn nog veel meer voorbeelden te noe
men van kinderen, maar ook van volwasse
nen, die door een potlood ter hand te ne
men blokkades konden opruimen, vertelt
Diane Hobbelink-Boerrigter uit Losser. Als
docente genezend tekenen weet zij uit erva
ring hoe heilzaam tekenen voor een mens
kan zijn.
De tekentherapie die zij geeft, wordt sinds
een aantal jaren in ons land op steeds grote
re schaal toegepast om mensen inzicht te
geven en te helpen problemen in het dage
lijks functioneren op te lossen. Hoewel Dia
ne zich in haar Praktijk voor Genezend Teke
Foto: GPD/Petra Brouwer
nen vooral toelegt op de behandeling van
kinderen, is het haar ervaring dat het voor
iedereen een goede remedie kan zijn om
'geestelijke pijn' te helen. „Dat geldt zowel
voor mannen als voor vrouwen, voor kleu
ters, tieners, volwassenen en bejaarden en
voor getalenteerden zowel als voor mensen
die amper een potlood kunnen vasthou
den."
Met talent heeft het namelijk niets te maken.
„Alles wat je tekent, of het nu een kunst
werkje is of een paar krabbels, zegt iets over
jezelf. Meer dan in een tekening kun je jezelf
niet blootgeven. De tekentaal is namelijk de
taal van het onbewuste, je diepste emoties.
Een tekening vertelt op een non-verbale ma
nier wat je bezighoudt, met welke zaken uit
het verleden je nog in het reine moet komen,
in welk ontwikkelingsstadium je verkeert,
wat je wensen en verwachtingen zijn, maar
ook waar je blokkades zitten. Elke tekening
bevat dan ook wel een hulpvraag", legt de
docente uit, „maar het mooie ervan is dat-ie
tegelijkertijd ook het antwoord op die hulp
vraag geeft. Het medicijn zit dus in de teke
ning verborgen."
Om dat medicijn te kunnen ontdekken is
een grondige analyse nodig. „Bij het analy
seren van een tekening kijk ik naar vijf ver
schillende aspecten", vertelt Diane. „In de
eerste plaats naar de energie die erin is ge
stoken. Hoe is die energie gebruikt? Zitten er
bijvoorbeeld veel details in? Zijn er krachtige
lijnen of veel krassen gebruikt? Vervolgens
kijk ik naar de symboliek van de afbeeldin-
gen. Onbewust gebruiken we namelijk aller
lei symbolen om onszelf weer te geven. Wa
ter staat bijvoorbeeld voor onze emoties.
Bergen voor hoge ambities of obstakels. In
een boom tekenen we ons denken (de kruin)
ons voelen (de stam) en ons willen (de wor
tels). Vraag twintig verschillende mensen
een boom te tekenen en je krijgt twintig ver
schillende bomen, die allemaal de situatie
weerspiegelen waarin de maker zit. Deze
symbolen, die vaak overeenkomen met de
symbolen in onze dromen, hebben een uni
versele betekenis, maar ze kunnen ook een
heel persoonlijke betekenis hebben."
Het derde aspect dat Diane bestudeert, is
het kleurgebruik. „Gebruikt iemand alleen
maar zachte pastelkleurtjes, of juist heftige
kleuren? Worden er misschien afwijkende
kleuren toegepast? Paarse wolken en blauw
gras bijvoorbeeld." Weer een ander aspect is
de interactie tussen de verschillende onder
delen in de tekening. Raken de afbeeldingen
elkaar of staan ze op zichzelf? Hoe zijn de
verhoudingen?
Maar misschien nog wel belangrijker is de
verdeling van de afbeeldingen over het pa
pier. Diane: „In de tekentherapie wordt er
van uitgegaan dat alles wat aan de linkerkant
staat iets zegt over het verleden, terwijl de
rechterkant de toekomst weerspiegelt. Aan
de bovenzijde is datgene te vinden waarvan
we ons al bewust zijn, de onderkant is de
schaduwkant, het gebied waar we nog aan
moeten werken."
De gegevens uit deze analyse kunnen voor
de docente al een belangrijke indicatie zijn
om te bepalen welke kant de therapie op
moet gaan. Toch zal er altijd eerst een uitge
breid gesprek met de maker volgen om meer
inzicht te krijgen. „Zo'n gesprek kan, zeker
met volwassenen, heel confronterend zijn",
weet Diane. „Voor sommigen is het echt een
eye-opener."
De therapie die tenslotte wordt gekozen, is
afgestemd op de individuele behoefte van de
deelnemer. „Het kan zijn dat iemand een ge
richte tekenopdracht krijgt. Bijvoorbeeld om
een deel van de eerste tekening, die op een
bepaalde blokkade wijst, wat gedetailleerder
uit te werken. Het kan ook zijn dat er specia
le oefeningen nodig zijn. Kinderen bijvoor
beeld die moeite hebben om voor zichzelf
op te komen, kunnen veel baat hebben bij
een 'gevecht' op papier, waarbij ze allerlei
lijnen expres op elkaar laten botsen. Op die
manier leren ze de confrontatie aan te gaan.
Maar het kan ook zijn dat er tekenspelletjes
op de grond worden gedaan. Voetafdrukken
met verf maken bijvoorbeeld, kan kinderen
met een sterke fantasie helpen om beter te
aarden."
Eén ding hebben alle tekenopdrachten ech
ter met elkaar gemeen: ze worden gecombi
neerd met lichamelijke oefeningen, die pas
sen in het thema van de therapie. „Als je een
kind vraagt om golvende lijnen te tekenen,
laten we het eerst door lichaamsoefeningen
ervaren hoe zo'n golfbeweging voelt."
En hoe de therapie er ook uitziet, ze wordt
altijd afgesloten met het creëren van 'iets
moois'. „Zelfs in een vel vol krassen, waar
mee iemand alleen maar pure razernij heeft
uitgedrukt, wordt een plekje ingevuld met
een mooie tekening." Volgens Diane is dit
nodig om de maker te laten ervaren dat alles
een positieve wending kan nemen. „En
echt", voegt ze eraan toe, „dat werkt. Het
mag misschien onwaarschijnlijk klinken,
maar mensen komen er lekkerder door in
hun vel te zitten."
Hoewel zij benadrukt dat een tekentherapie
nooit een medische behandeling kan ver
vangen, heeft de ervaring haar geleerd dat
het een effectief middel kan zijn om emotio
nele problemen een plek te geven. .Allerlei
negatieve emoties, zoals eenzaamheid, ver
driet, angst, minderwaardigheidsgevoelens,
een onverwerkt verleden... door te tekenen
kunnen ze worden overwonnen. En veel
moeite hoeft dat niet te kosten. Het enige
wat je ervoor hoeft te doen is de creatieve
bron aan te boren, die iedereen van nature
al in zich heeft."
Voor meer informatie:
tel. 053-538 87 76. V
