Mijn normale gemoedstoestand
is verbazing"
Raoul Heertje,
een onverwacht
literair wonder
ZATERDAG
18 MEI
2002
Raoul Heertje: „Ik ben niet afhankelijk van een stelletje idioten in Amerika die de beurs laten instorten. Als er veel geld is willen mensen lachen en als er geen geld is, willen ze ook lachen." Foto: GPD/Bram Budel
Volgende week is
uitgeroepen tot 'De
week van Heertje'. In vijf
dagen tijd verschijnen
vijf boeken van de
'wegbereider,
aartsvader, grondlegger,
motor, spil en inspirator
van standup-comedy en
humor in Nederland',
Raoul Heertje. Niet
zomaar bagger, géén wc-
papier. Een literair
wonder over
Onverschilligen versus
Schilligen en de moord
op Pim Fortuyn.
door Marjolijn de Cocq
Het is een grap die 'een ding'
werd. Een paar uitgeverijen
wilden, nog voor hij er één
had geschreven, zijn Parool-co
lumns bundelen. Laat ik het eerst
maar even doen, had Raoul Heertje
(39) gezegd, straks vind je het heel
slecht of niks. Bovendien, bundelen
doe je als je ouder bent. Maar uitge
ver Oscar van Vassallucci bleef zeu
ren. Totdat Heertje zei: 'Oké, je mag
elk jaar een bundel uitbrengen'.
Waarop Vassallucci zei: 'Waarom
doen we niet alles in één week?'
Toen moest hij verschrikkelijk la
chen. „Ik dacht: ik geloof het niet.
Dat heb ik met meer dingen: ik weet
dat het zo is, maar ik geloof het niet.
Ik hoorde mensen al zeggen: wat
denkt die gozer wel, is-ie helemaal
gek geworden? Het is zó over the top.
Maar als het werkt, als het straks in
de winkels ligt en mensen het dan
ook nog kopen, kan ik niet blijven
roepen: ja maar mensen, het is een
grap."
Wilde plannen
Hij had nog wilde plannen voor een
persconferentie in een duur hotel a
la Britney Spears, met managers en
bodyguards. Hij wilde met zijn boe
ken zwaaien in alle foute, ranzige te
levisieprogramma's die je maar kunt
bedenken. Maar een vriend waar
schuwde hem. Heel leuk allemaal,
maar zo meteen zit je daar.
Opgelaten zou hij zich hebben ge
voeld. Zoals toen hij ooit, lang voor
het succes van het satirische tv-
nieuwsprogramma Dit was het
nieuws waarin hij panellid is, even
rondkeek in de studio waar hij een
proefprogramma zou presenteren
dat het scherm uiteindelijk nooit
heeft gehaald. Op zijn als grap be
doelde eis dat zijn naam op de
kleedkamerdeur moest, werd knip
messend gereageerd. Ja, ja natuurlijk
meneer Heertje. „Toen ben ik me se
rieus kapot geschrokken. Welke
mongool eist nou zoiets? Ik dacht:
die grap hebben ze wel door. Maar
kennelijk moetje zó overdrijven dat
de mensen het ook begrijpen."
Dat was ook nog een idee geweest,
drie maanden lang alles aannemen
wat hem wordt aangeboden, elke
schnabbel, elk ding en daar dan
weer over schrijven. De Maand Van
Heertje, Het Jaar Van Heertje. Maar
die vijfhoeken zijn toch echt leuk, al
is het maar omdat zijn computer
een paar keer is gecrasht en hij daar
door heel veel is kwijtgeraakt. Het is
ook niet zo dat het alleen maar een
hype is, dat hij de boel belazert. „Het
is niet zomaar bagger. Het is geen
wc-papier."
Bij een schrijver stelt hij zich iets
heel anders voor. Maar ja, oké, hij is
nu dus eigenlijk schrijver. Met een
oeuvre. „Vijf boekjes, dus ik ben een
heel belangrijke schrijver. Ik had
nooit gedacht dat ik ooit een literair
wonder zou worden."
Het boek voor Noa - overpeinzingen
die hij richtte tot het mooiste em
bryo van het heelal 'Knurkie', zijn in
middels driejarige dochter Noa -
verscheen twee jaar geleden al onder
de titel Een vruchtbaar gesprek. Om
het boek af te maken is hij toen tien
dagen in een hotel gaan zitten in
Maastricht. Opstaan, de krant lezen,
een kop koffie drinken en dan gaan
schrijven. „Geweldig. Niemand die
kan zeggen: wat ben je nu met je tijd
aan het doen? Net als ik voor Vrij
Nederland met mensen ga eten. Het
is werk, maar ondertussen heb ik
ook de avond van mijn leven."
Systeem
Al vroeg had hij het systeem door. Je
gaat naar school, want dan kun je
studeren. Dan ga je studeren en dat
is niet leuk maar daarna wordt het
leuk. Dan ben je afgestudeerd en
moetje even rotwerk doen, maar
daarna wordt het écht leuk. Zo word
je tachtig en dan moet het nóg leuk
worden en dan ben je dood.
Hij heeft een weerzin tegen het
'moeten moeten'. Die weerzin is al
leen maar sterker is geworden door
de dood van zijn broertje twaalf jaar
geleden. „Daardoor voel je waar het
eigenlijk om gaat. Daar moet je niet
de hele dag over nadenken, want
dan kun je niet leven. Dan ging ik dit
met die boekjes ook niet doen, dat is
volledige triviale onzin. Maar het
geeft ook een soort vrijheid. En het
weerhoudt me ervan om allemaal
plannen te gaan maken voor over
tien jaar."
Hij wist lange tijd niet wat hij wilde
worden. Wat hij wel wist is dat hij
geen saaie kantoorbaan wilde, waar
bij hij op vrijdagmiddag heel blij
thuis zou komen, omdat het week
end was. Heertje werd voor gek ver
klaard toen hij van ouwehoeren zijn
beroep wilde maken. Nu heeft hij
een zekerder bestaan dan veel men
sen met een vaste baan. „Ik heb me
zelf. Ik ben niet afhankelijk van een
stelletje idioten in Amerika die de
beurs laten instorten. Als er veel geld
is, willen mensen lachen en als er
geen geld is, willen ze ook lachen."
Hij voelt zich bevoorrecht dat hij
daar een bijdrage aan kan leveren, al
zit hij ook wel eens de hele dag ach
ter zijn bureau dingetjes te doen met
het gevoel: ik leef in mijn hoofd,
maar ik leef niet echt.
'Je moet niet meer over je dochter
schrijven', is hem wel eens gezegd
over zijn Parool-columns, dat hoort
niet. Maar hij schrijft over wat hij die
dag interessant vindt. Het nieuws,
zijn dochter, voetbal, koffiekopjes,
alles mag. „Er is een raar idee van
wat hoort of niet hoort. Niet over je
dochter en niet over huisdieren. Nou
heb ik gelukkig geen huisdieren.
Maar Woody Allen heeft ooit gezegd
dat alles altijd over maar drie dingen
gaat: seks, dood en liefde. Het zit he
lemaal niet in het onderwerp."
„Onverschilligheid maakt alles ka
pot. De ellende in de wereld kan al
leen maar plaatsvinden door de in
stelling van de Onverschilligen. Het
tuig heeft een passie, de strijders te
gen het kwaad hebben een passie
maar de Onverschilligen verlenen
hun toestemming het onderling uit te
vechten. De Onverschilligen zijn in
de meerderheid maar laten hun lot
over aan de Schilligen. Totdat de
Schilligen hen rechtstreeks treffen,
dan willen ze plotseling ook een
Schillige worden.
(Uit: Het mooiste embryo van
het heelal)
Hij wil zichzelf niet op de borst klop
pen van: ik ben zo Schillig. Maar het
besef komt bij de Onverschilligen
meestal te laat, dat is wat er in Ne
derland na de moord op Pim For
tuyn nu ook aan de hand is. Het en
ge is dat de Onverschilligen nu vol
komen doorslaan. „Dat zijn de men
sen die letterlijk een stad in puin
slaan en dan zeggen: het is toch
schandalig met de veiligheid. Zo de
biel is het nu al geworden. Fortuyn is
door de Schilligen, de politieke lei
ders, schandalig en vooral dom be
handeld en daardoor zijn zijn aan
hangers terecht kwaad en slaan die
weer door. Maar om te zeggen dat
hij indirect door de politiek is ver
moord, flikker op zeg. Dit is natuur
lijk al jaren aan de gang. Er is hele
maal geen debat, er wordt niet meer
gepraat. Daar is Paars vooral schul
dig aan. Maar het is niet Wim Kok
die mensen in elkaar beukt.
Mensen hebben een truc om niet
Schillig te hoeven zijn. Totdat er in
eens iets gebeurt, zoals nu met Pim
Fortuyn. Nu zeggen ze ineens: oh.
wat een vreselijke wereld. Maar daar
is iedereen zelfbij, hoor. Uiteindelijk
zijn het de mensen zelf, die zijn he
lemaal niet gewend om Schillig te
zijn. De mensen schreeuwen steeds
harder en de aversie tegen andere
mensen wordt steeds groter. Ze zijn
totaal blind voor wat ze zelf aan het
doen zijn."
Fatsoen
Het heeft te maken met fatsoen. Niet
dat hij nou zo'n fatsoensrakker is.
Maar zo'n man die hem net op de
zebra bijna in volle vaart overreed,
daar begrijpt hij helemaal niets van.
Het zijn dezelfde mensen die wel
honderd gulden overmaken bij een
televisieactie voor Kosovo. „Mijn
normale gemoedstoestand is verba
zing. Wat dénkt zo'n man nou, die
rijdt je zo dood! De meeste mensen
zijn natuurlijk geen klootzakken, ze
willen gewoon een leuk leven met
een huis en een tuin en een leuke
man of vrouw en een kind en op va
kantie. Alleen geven die de ruimte
aan de klootzakken, omdat ze hun
bek houden. Als er vijftigduizend
mensen in een stadion zitten, dan
zijn er misschien honderd van die
mongolen. Dat zijn de verhoudin
gen. Alleen, wij doen net of het om
gekeerd is."
Zijn truc: grappen maken en schrij
ven. Een uitlaatklep die verantwoor
delijkheid met zich meebrengt. Je
hebt een podium, dat moet je ge
bruiken. Je hebt een stem, die moet
je laten horen. „Je kunt niet alleen
maar leuke stukjes schrijven. IJc
moet mezelf niet kwalijk kunnen ne
men dat ik niets gezegd heb."
Raoul Heertje: Columns die de wereld
veranderden (21 mei), Legendarische
ontmoetingen (22 mei), Meester
interviewer (23 mei), Het mooiste
embryo van het heelal (24 mei), Het
kladblok van de bondscoach (25 mei),
Uitgeverij Vassallucci,
prijs per stuk: 10 euro.
www.Vassalluccl.nl
