naar de killing fields
TOERISME
Londen voor een habbekrats
Randstad
Groene Hart
Kaasmarkt
n in Cambodja. De meeste wegen zijn in de jaren zestig voor het laatst onderhouden, en verkeren in een dramatische staat. Voor de fietser is het af en toe een duizelingwekkende klus om gaten en rotsen te
ijken, op het verkeer en loslopende varkens te letten, en ondertussen ook nog iets van de omgeving mee te krijgen. Foto: Duco Stuurman
Min Stad, Vietnam. De
.indrukken zijn overdonde-
Jj loor een fietser uit het ge-
ireerde Nederland. En ïet-
- angstigend. De straten
^zich met ontelbare fietsers
mmers, die bepakt en bela-
i volle snelheid kris-kras
Ikaar rijden, en zich ner-
ïts van aan lijken te trek-
ure chaos, totale wanorde.
lii
laar een manier om mee
n: even slikken, verstand
I, en je laten meevoeren
Ie stroom tweewielers.
^onverwachte bewegingen
en geen seconde je con-
ie verliezen. En je niet la
lden door mensen die -
levend varken op hun
jer, twintig metalen
op de schouder of met
jouw en twee kinderen
op - giechelend naast die
de blanken komen rijden,
u' tspannen fietsend hun
i te oefenen.
delijk begint de chaos een
1 "te wennen en kun je je
met meer gaan bezighouden
dan het voorkomen van botsin
gen. Dan wordt het mogelijk iets
van het leven van Saigon - zoals
Ho Chi Min Stad door de bevol
king nog steeds wordt genoemd
- te laten doordringen. De
prachtige meisjes bijvoorbeeld,
die smetteloos in de chaos
rondfietsen, in hun traditionele
jurk met broek, rieten punt
hoed, een doek voor de mond
tegen het stof en handschoenen
tot over de ellebogen. Of de kin
deren en oude vrouwen die wat
proberen te verdienen door ge
kopieerde Engelse boeken, siga
retten of loten te verkopen. En
overal de kleurrijke markten met
exotisch fruit, verse vis, padden,
varkenskoppen en kakelende
kippen. Soms de heerlijke, krui
dige geuren van Vietnamese ge
rechten die langs de weg wor
den verkocht, soms ook de mis
selijk makende lucht van rotten
de etensresten.
Op bijna elke straathoek zit ie
mand die gehurkt lekke banden
plakt en kleine reparaties aan
FEITEN&CIJFERS
vel Malaysia Airlines als
lm Airlines (tot Parijs met
kan de fiets gratis worden
nomen in het vliegtuig,
e bagage onder de 23 kilo
)p Schiphol kan voor
euro bij KLM Cargo Servi-
in vertrekhal 2 een spe-
os worden gekocht
de fiets wordt vervoerd.
dig zelf gereedschap
nemen, omdat het stuur
;lag dient te worden
id en de pedalen moeten
verwijderd. Raadzaam
wat lucht uit de ban-
iten lopen omdat an-
kans bestaat, dat ze tij-
e vlucht door de hoge
uk knappen.
de wegcondities in Viet-
i Cambodja is het per se
ikelijk dat de fiets tip top
lis. Zogeheten moun-
es (ATB's) genieten de
ur. Liefst met meerdere
ngen en geprofileerde
Oefen thuis al op wat
dig reperatiewerk, zoals
kken van banden, het
van kapotte spaken
omzetten van een nieu-
ing met behulp van een
ipons. Tip: reservespaken
n met wat plakband wor-
'f, stgezet aan de achterzij
de staande buis.
'nl nam kan in de grote ste-
irden gepind, maar hou
r? 'at dollars in reserve. Dat
1 iker voor Cambodja
Hes in dollars is geprijsd
u. t uitsluitend en alleen in
'Penh geld uit de muur
m 'rden gehaald.
es skiaar maken van de fiets
e terugreis is lastig omdat
er op de vliegvelden van Ho Chi
Min City of Phnom Penh geen
speciale dozen te krijgen zijn.
Maar op markten of in winkel
tjes is voldoende karton en an
der materiaal voorradig om de
fiets ter bescherming in te pak
ken.
Voor Vietnam is een visum ver
plicht. Dat kan al in Nederland
worden gehaald bij de Vietna
mese ambassade in Den Haag.
Omdat dat een nogal tijdroven-
de klus is, kan eventueel (voor
25 euro) een visumdienst (zoals
V&V Visumdienst: www. visum -
dienst.nl.) worden ingescha
keld. Vraag wel om een zogehe
ten 'multiple entry', zodat je zo
wel vanuit Nederland als Cam
bodja Vietnam kunt binnenrei-
zen. Een visum voor Cambodja
moet in Ho Chi Min Stad, bij
een van de vele reisbureautjes
worden gehaald. Daarmee ben
je overigens wel een dag zoet.
Als kaartmateriaal voldoen de
plattegronden van Nelles Map
(Vietnam en Cambodja); Lonely
Planet's 'Cycling Vietnam, Laos
and Cambodia' is een uitste
kende reisgids voor als je per
fiets door deze landen wil rei
zen. Het boek is in Nederland
te krijgen bij de speciaalboek-
handel en bij de Fietsvakantie
winkel, Spoorlaan 19, 3445 AE
Woerden, telefoon 03 48 42 18
44. Soms moet de gids worden
besteld; aflevering kan daar
door even duren. Via de Fiets
vakantiewinkel kunnen ook
complete fietsarrangementen
in het verre oosten worden ge
boekt (van onder meer de tour
operators Vlieg Fiets en Cy-
cletours).
fietsen en brommers uitvoert.
De tweewieler is hét vervoers
middel van de Vietnamees, zo
dat deze uiterst creatieve 'xedab
en honda'-reperateur ook overal
op het platteland te vinden is.
Een ogenschijnlijk verloren
band met zeven gaten weet hij
met naald en draad te redden.
Een prettige gedachte voor de
fietser die Ho Chi Mtn Stad ver
laat om onder de brandende
zon door de Mekong Delta naar
buurland Cambodja te fietsen,
een tocht van ruim driehonderd
kilometer, in zo'n vier dagen.
Om in Vietnam of Cambodja op
de juiste weg te komen, heb je
wat geluk nodig, en in elk geval
een kaart. Bewegwijzering be
staat niet of nauwelijks. Voor
deel is wel dat er weinig wegen
zijn. In een dorp zoek je degene
die er uitziet alsof hij wel eens
Engels zou kunnen spreken, je
vraagt wijzend op de kaart of je
in de goede richting gaat, daar
bij de plaatsnaam op alle moge
lijke manieren uitsprekend voor
je op de juiste manier 'My Tho'
of "Vinh Long" weet te zeggen.
Soms krijg je een reactie waar je
iets mee kunt, vaak wordt er al
leen maar heel lang en veel ge
glimlacht. Binnen een paar mi
nuten staat het halve dorp
nieuwgierig om je heen mee te
glimlachen, de kinderen in koor
'helloooo, wats-jor-neeeem' roe
pend. Hetzelfde gebeurt tijdens
korte stops. Tientallen starende
ogen kijken toe hoe je uit een
Vietnamezen en Cambodjanen
blijken enthousiast, nieuwsgie
rig en zeer gastvrij.
Foto: Ellen Brans
kokosnoot drinkt of een gebak
ken wafel eet.
Met alle kleine aanwijzingen
lukt het toch steeds weer om in
de juiste richting te rijden. Voor
de fietser die geen bezwaar heeft
tegen onverharde en stoffige
wegen, is het de moeite waard
om af en toe van de hoofdwe
gen af te gaan. Tussen de onge
looflijk groene rijstvelden door,
over gammele bruggetjes of met
kleine pontjes rivieren overste
kend, kom je op plekken waar
de toeristenbus nooit zal ko
men. Als je heel even nieuwsgie
rig naar een begrafenis- of
trouwplechtigheid blijft kijken,
zit je voor je het weet met de fa
milie mee te eten. Dit leidt al
weer snel tot grote hilariteit,
vooral als je de stokjes nog niet
zo handig hanteert.
Bij de grensovergang tussen
Vietnam en Cambodja bij Chau
Doe - een zandweggetje, waar je
alleen met de boot of op de fiets
of brommer kunt komen - zet je
de tweewieler op de expressboot
en vaar je Cambodja binnen.
Het verschil met Vietnam is
groot. Het land is zichtbaar be
schadigd door het schikbewind
van de Rode Khmer in de jaren
zeventig, dat zeker twee miljoen
Cambodjanen het leven kostte.
Vlak buiten Phnom Penh liggen
nog de 'killing fields'met een
enorme stapel schedels als be
wijs van de genocide. Maar ook
de daarop volgende guerrilla
oorlog, die tot ver in de jaren
negentig duurde, heeft zijn spo
ren nagelaten. Overal liggen nog
landmijnen, opvallend veel
mensen missen een been. De
waarschuwingsbordjes moeten
dan ook niet genegeerd worden,
en het wordt aangeraden vooral
niet van de weg af te gaan.
De meeste wegen zijn in de ja
ren zestig voor het laatst onder
houden, en verkeren in een dra
matische staat. Voor de fietser is
het af en toe een duizelingwek
kende klus om gaten en rotsen
te ontwijken, op het verkeer en
loslopende varkens te letten en
ondertussen ook nog iets van de
omgeving mee te krijgen. Als je
niet alle tijd van de wereld hebt,
is het is dan ook niet gek om af
en toe de fiets op de bus of de
boot te zetten en zo een grotere
afstand af te leggen. Bijvoor
beeld naar de eeuwenoude,
prachtige tempels in de jungle
van Angkor, waar je je na een
dag fietsen voor drie dollar in
het plaatselijke blindeninstituut
kunt laten masseren. Of naar Si-
hanoukville, de enige badplaats
in Cambodja die - met boottrip
jes naar omliggende eilanden en
een internetcafé - op buitenlan
ders is ingesteld.
Als je vervolgens van de kust in
zo'n vier dagen de 350 slopende
kilometers terug naar Phnom
Penh hebt afgelegd, kun je nog
even ter ontspanning aan de
boulevard de befaamde 'happy
pizza' eten. Na ongeveer twee
uur gaat de meegebakken marij
uana werken en loop je, als het
goed is, gelukzalig glimlachend
door de straatjes van de hoofd
stad. Behalve als je de pizza 've
ry happy' hebt besteld. Dan loop
je het risico in je hotelkamer
knock-out te gaan, overal enge
beesten te zien, niet meer in
staat een fles water van de
grond te tillen. Niet zo handig
als je de volgende dag naar het
vliegveld moet fietsen.
Ellen Brans
Tien budgettips
1Vlieg met Easyjet.
2. Picknick in één van de vele
mooie parken met een lunchpak
ket van Marks Spencer.
3. Theaterkaartjes zijn voor de
helft van de prijs te koop bij Tkts
op Leicester Square.
4. Kampeer op één van de cam
pings rond Londen (hele jaar door,
10.40 pond per plek).
5. Bezoek gratis evenement op bij
voorbeeld het City of London festi
val in juni en juli.
6. Ontdek de mooie plekjes in
Londen aan de hand van een wan
delgidsje (bijvoorbeeld Jubilee
Walkway voor schilderachtige rou
te langs Theems).
7. Laat je rondrijden op een dub
beldekkerbus (speciaal aan te ra
den zijn bus 8 via Green Park en
Mayfair en nummer 11 langs
Westminster Cathedral naar St.
Paul's Cathedral).
8. Bezoek gratis een nachtclub
door al voor 23.00 uur binnen te
zijn.
9. Koop een London Pass die toe
gang geeft tot 60, attracties en recht
verschaft op onbeperkt gebruik
van het openbaar vervoer.
10. Maak gebruik van de korting
bij meer dan 250 musea, attracties,
voorstellingen, restaurants, win
kels, hotels enzovoort met een
London for less kaart.
Rood is de kleur van Londen. Rode dubbel
dekkers, rode telefooncellen, rood gekostu
meerde guards voor Buckingham Palace en -
na een bezoek aan de stad - rode cijfers op de
bankrekening. Door de hoge koers van de
pond is de Engelse hoofdstad verreweg de
duurste metropool van Europa geworden.
Prijzen liggen er ongeveer twee keer zo hoog
als hier. Maar toch Als je het een beetje handig
aanpakt, hoeft Londen je geen rib uit je lijf te
kosten. Je moet vooraf alleen wat informatie
in winnen.
De Londen Tourist Board is daarbij graag van
dienst. Onder meer met de brochure Where to
stay on a budget met daarin een lijst van ho
tels die ongeveer 50 pond (82 euro) vragen per
nacht. Andere tips van de Tourist Board: plan
het cafébezoek rond happy hour (van 17-19
uur, twee drankjes voor de prijs van één),
maak gebruik van de speciale lunchaanbie
dingen die verschillende Londense lunch
rooms aanbieden (2-gangen lunch voor 10
pond), ga dineren bij de diverse etnische res
taurants (Turks in Stoke Newington, Chinees
in Soho), maar vooral: maak gebruik van het
feit dat maar liefst 73 musea in Londen gratis
te bezoeken zijn. Kortom: maak er een cultu
rele trip van, want Londen is de museumstad
bij uitstek.
Een budgetreis door Londen kan aangenaam
verrassend zijn en leidt door wijken waar toe
risten normaal niet zo gauw komen en waar
de prijzen een stuk lager liggen dan in The Ci
ty. Zoals de voormalige Joodse wijk Shor-
editch, in de omgeving van Old Street. Het
barst hier van de trendy cafés ('Great Eastern'
in Old Street), knusse eettenten (het Indiase
kitschrestaurant 'Bangla's' op Brick Lane) ter
wijl 's avonds Jack the Ripper-tours worden
georganiseerd door de donkere straten van de
historische wijk. Slapen doe je vervolgens óf in
een jeugdherberg, óf bij mensen thuis (bed
breakfast) óf in een hotelketen als Travel Inn.
Echt waar voor je geld krijg je in de Londense
musea. Sterker nog: de entree is in veel geval
len gratis. Nergens zijn zoveel verschillende en
indrukwekkende verzamelingen te zien. Ge
volg: in de museumbuurt is het op een door
deweekse dag net zo druk als in de Amster
damse Kalverstraat op zaterdag. Ook in de
enorme indrukwekkende hal van de voormali
ge elektriciteitscentrale waar nu het Tate Mo
dem (op vrijdag en zaterdag geopend tot
22.00 uur) zit, wemelt het van de bezoekers.
De collectie van het Tate bestaat vooral mo
derne kunst die niet-chronologische volgorde
is ingedeeld. Vlak bij elkaar liggen de British
Galleries, het Science Museum en het Natural
History Museum. Na een bezoek voel je je to
taal afgebrand, maar tegelijk ook heel voldaan.
De meeste musea hebben interactieve kinder
ruimtes. Grote trekpleister in het Natural His
tory Museum is de dinosaurusexpositie, ter
wijl in de Earth Galleries een drukbeklante
aardbevingssimulator staat.
Maja Landeweer
VRIJDAG 17 MEI 2002
REISBERICHTEN
Rotterdam
Rotterdam verkennen is nu extra eenvoudig dankzij het nieu
we glossy tijdschrift 'Rotterdam Oualitime'. In dit dikke Neder
landstalige/Engelstalige blad staan de meest interessante be
zienswaardigheden, uitgaansgelegenheden en winkelstraten,
naast degelijke achtergrondartikelen over de stad en haar be
woners. Het blad verschijnt drie keer per jaar, is verkrijgbaar bij
de betere boekhandel en kost de eerste keer 3,50 euro, daarna
4,95 euro.
Amsterdam
De WV van Amsterdam heeft een moderne telefooncentrale
in gebruik genomen. Daarmee wordt het vooral toeristen mak
kelijker gemaakt informatie te vragen of een hotelkamer te
boeken. Het nieuwe telefobnnummer is 09 00 40 04 040.
Daarna volgt een keuzemenu.
Veilig schoon
In Zoetermeer is onlangs het eerste keurmerk Veilig Schoon
uitgereikt. Demissionair staatssecretaris Vliegenthart overhan
digde het keurmerk aan de managers van de zwembaden
Aquapark 't Keerpunt in Zoetermeer, Waterakkers in Heems
kerk en Centerparcs Heijderbos in Heijen. Er zijn ongeveer
1500 zwembaden in Nederland die alle zijn onderworpen aan
strenge eisen. Wie bovendien aan aanvullende criteria voldoet,
kan in aanmerking komen voor het keurmerk dat wordt uitge
reikt door de Stichting Zwembadkeur.
Fietsroute-atlas 1:75
Fietsroutes
De ANWB begon vorig
jaar met het uitgeven
van fietsroute-atlassen
(schaal 175.000) voor
een aantal regio's in
ons land, te weten
Friesland Noord
oostpolder, Groningen
Drenthe, Veluwe
Flevoland, Salland,
Twente de Achter
hoek, en Limburg
Oost-Brabant. Daar
zijn onlangs vijf nieu
we delen aan toege
voegd: Utrecht, Noord-
Holland, Randstad
Groene Hart, Zeeland
Zuid-Hollandse Ei
landen, West-Brabant
Midden-Brabant.
Daardoor is nu zo
goed als heel Neder
land in kaart gebracht.
Naast alle fietspaden
en door de ANWB be-
wegwijzerde routes
zijn ook de langere Landelijke Fietsroutes (LF) en knoopunten-
netwerken ingetekend.
De boekjes kosten 8,95 euro per stuk en zijn te koop bij de ANWB/WV-kan-
toren en in de boekhandel.
Kastelen
De zeven kastelen en landhuizen die zijn aangesloten bij de
Stichting Geldersche Kasteelen zijn weer geopend voor het pu
bliek. Het gaat om Ammersoyen, Doorwerth, Hernen, Ro-
sendael, Verwolde, Bergh en Zypendaal. Alle benodigde infor
matie staat in een folder die kan worden aangevraagd bij:
Geldersche Kasteelen, Postbus 7005, 6801 HA Arnhem of op internet: www-
.gelderschekasteelen.nl.
Eiland "QQ
In de nieuwe vakantiehuizenbrochure van Novasol staan weer|
tal van (huur)woningen in Zweden, Noorwegen en Denemar
ken. Heel bijzonder is het vakantiehuis op het Zweedse eiland p
Södra Fyrholm. Wie dit huis huurt, heeft het hele eiland voor
zichzelf Bij de huur is een motorboot inbegrepen voor de ver
binding met het vasteland.
Meer informatie: www.novasol.nl.
Hong Kong
a
Australië en Nieuw-Zeeland liggen niet naast de deur, dus wie
toch die kant opvliegt kan net zo goed een tussenstop maken
in Hong Kong. Dat althans meent Cathay Pacific, de luchtvaart
maatschappij van de voormalige Britse kolonie. De airline biedt
reizigers aantrekkelijke arrangementen aan, waarbij al vanaf 2
euro in een luxe-hotel kan worden overnacht
Meer informatie: telefoon 020 653 2010.
Meer informatie: Brits Toeristenbureau, tel: 020 689
00 02 of mail: Britinfo.Nl.^'bta.org.uk. Op internet:
HWj te' T.com. Vanuit Engeland is de
"106 86 63 344.
www.londontouristi>oanLcom.1
LondonLine te raadplegen: 09 O
Met een relatie uit Canada bezocht ik onlangs de kaasmarkt
in Alkmaar. Ik heb eerlijk gezegd niet zoveel op met dat ge
doe. In de 'Camera Obscura' van Hildebrand staat een be
schrijving van de markt zoals hij ooit moet zijn geweest: 'De
meer dan zeventig dorpen, die rondom de Noordhollandsche
metropolis liggen, hebbeti hun contigent geleverd. Beemster,
Purmer, Schermer, Waard hebben zich leeggeschud in dat
kleine, nette stadje. Al de straten die in een poort eindigen 0
staan vol van hun geel en groen afgezette wagens. 0 Al de
stallen rooken van de damp hunner paarden; al de bierhui
zen en kroegen dampen van de rook hunner pijpen.'
Van die boeren met 'hunne wagens, paarden en pijpen' is
nu niets meer te bespeuren. Het zijn de toeristen die de
dienst uitmaken op wat normaliter één van de aardigste
pleinen van Nederland is.
Ik vertelde mijn Canadese gaste tijdens de markt iets over
de geheimen van de kaasdragersdribbel ('Ga je te hard dan
heb je kans dat de kazen van de berrie rollen; ga je te zacht
dan heb je 's avonds geen rug meer over'), het verschil tus
sen het dragen van platte Goudse en bolle Edammer kazen
('Goudse kaas is lekkerder dragen; als die eenmaal liggen
dan blijven ze liggen'), wat een kaasvader is, een overman
en hoe je ze kunt herkennen, waarom ze voortduriKi De
Waag binnenrennen en waarom alle kaasdragers ineens
'uil, uil, uil' begonnen te roepen.
Ze vond ze het allemaal 'great', 'fantastic' en 'marvellous.
Maar toen ik deze week een bedankkaart van haar kreeg,
stond daarop geen letter over de cheese market. Wel had ze
het over Kolhorn en De Rijp, twee dorpjes die we op die dag
eveneens bezochten. So lovely! Holland - schreef ze - zoals
ze het zich altijd zal blijven herinneren.
Maar wat ik me nu afvraag: zal het Kolhorn en De Rijp - nu
nog redelijk authentiek -
in de toekomst net zo
vergaan als de kaas
markt? Worden ook dat
toeristenkermissen?
Rob van den Dobbelsteen
