BINNENLAND 1
NIPO: LPF
krijgt nog
meer zetels
'PvdA negeert emoties en het linkse verhaal'
Weinig verdachten blijven zwijgen
Stilte voor de storm
Platgebeld over
'Professor Pim'
'Geen verband moord en ideeën Milieu-offensief
De kogel van links
edankt
olking
pam - Het bestuur en
aat-Kamerleden van de
ii Fortuyn hebben van-
Nederlandse bevolking
I voor het massale
ïldag na de moord op
ittrekker. „Wij zijn diep
li", staat in een pagina-
dvertentie in een aantal
waaronder deze krant,
rerweldigende steun
ns de kracht en moed
iet gedachtegoed van
or te gaan, dit uit te dra-
te realiseren", aldus be-
n Tweede-Kamerkandi-
De andere politieke par-
nden dat het netter was
t als LPF tot na de ver
en zou hebben gewacht
ze advertentie.
iporten over
landidaten'
•r waren binnen de partij
m Fortuyn rapporten in
p waarin staat dat be-
lcandidaten op de kies-
toets der kritiek niet
i doorstaan. Fortuyn
at voor zijn dood verteld
j vriend Harry Mens.
a heeft extern onderzoek
oen, aldus Mens giste-
e dat onderzoek heeft
t, weet hij niet.
gima slecht af
WD en LPF'
jdam - Een kabinet van
'polijst Pim Fortuyn is
^ïfoor mensen met een
Lomen, WAO'ers,
zorg. FNV-voor-
[e Waal zegt dit in een
ijking van de verkiezings-
iinia's van de verschil-
utijen. Volgens de FNV
enLinks en Socialisti-
tij het meest bereid
e zetten voor verbete
de positie van minima.
dinsdag 14 mei 2002
den haag/anp - Als het onderzoeksbu-
reau NIPO gelijk heeft, staat de PvdA aan
de vooravond van een rampzalige verkie
zingsuitslag. Maar begin jaren negentig,
toen de PvdA worstelde met de WAO-cri-
sis, was het nog allemaal net een tikkeltje
erger. In juni 1993, vlak na het aftreden
van staatssecretaris Elske ter Veld van so
ciale zaken, scoorde de partij slechts 22
zetels in de peilingen, terwijl ze er in wer
kelijkheid 49 had.
Communicatieadviseur Dig Istha kan het
zich allemaal nog goed herinneren. Hij
was in die tijd woordvoerder van toen
malige PvdA-fractievoorzitter Wöltgens
en bij de Tweede-Kamerverkiezingen van
1994 ook campagneleider. Bij die verkie
zing wist de partij nog 37 zetels in de
wacht te slepen.
„De situatie was toen ook heel drama
tisch. Maar er was wel één verschil. Die
desastreuze peiling kwam een jaar voor
de verkiezingen. Dus je had de tijd er nog
iets aan te doen. Nu heb je nog maar
twee dagen. Dan maak je een verlies van
twintig zetels niet meer goed."
Voor een deel is de situatie waarin de
PvdA is terechtgekomen het gevolg van
omstandigheden waarop ze geen invloed
had. „De opkomst van de Lijst Pim For
tuyn heeft het hele politieke landschap
door elkaar gehusseld. Daar hebben an
dere partijen ook last van. Maar daar
naast heeft de PvdA ook een ongelukkige
campage gevoerd", vindt Istha.
„Wat ze onvoldoende heeft beseft, is dat
politieke campagnes steeds meer tv-
campagnes zijn geworden. Het optreden
van de leiders voor de camera's is alles
bepalend. Je ziet dat in het bedrijfsleven.
Kijk maar naar Nina Brink. Het publiek
kocht massaal aandelen World Online
omdat ze vertrouwen in haar hadden, ge
woon op basis van emoties."
„Zo gaat het ook in de politiek. De men
sen maken geen keuze meer op basis van
een studie van statistieken en cijfers. Ze
kiezen op grond van emoties. De televi
siedemocratie is definitief een feit Ik ben
ervan overtuigd dat Ad Melkert inhoude
lijk een stuk beter is dan dan een hele
boel anderen. Maar het komt niet over
voor de camera's."
Aan de andere kant heeft de partij ook te
weinig het linkse verhaal gebracht, vindt
Istha „Het was te veel middle of the road
Het woord ontwikkelingssamenwerking
heb ik bijvoorbeeld niet gehoord de afge
lopen maanden. De PvdA heeft haar
kroonjuwelen te veel laten versloffen."
Volgens Istha heeft de partij niet alert ge
noeg gereageerd op de waarschuwing die
ze kreeg bij de gemeenteraadsverkiezin
gen van 6 maart, toen ze in veel steden
een flinke afstraffing kreeg. „Wïm Kok
had het toen over een wake up call. Maar
die heeft niet geleid tot aanpassingen van
de campagnestrategie."
Had de PvdA nog iets kunnen doen na 6
maart? Lijsttrekker Melkert vervangen,
bijvoorbeeld? Ach, misschien was het
resultaat dan wel net zo beroerd geweest.
Maar aan de andere kant je weet het
niet. Kijk naar het CDA Toen Balkenen
de aantrad, gaf niemand een cent voor
zijn kansen. Maar binnen zes maanden
heeft hij zich toch weten te bewijzen.
Door zich op de inhoud te profileren, bij
voorbeeld op de gezinspolitiek. Zo'n
kreet als 'Een echte vent durft papa te
zijn' is toch fantastisch? Die staat voor de
kroonjuwelen van het CDA"
Mocht de PvdA kiezen voor een andere
leider, dan ziet Istha twee mogelijkheden.
„Het hangt af van de analyse die ze ma
ken. Als je iemand wil die goed scoort op
tv, dan zou je aan staatssecretaris Bos
van financiën kunnen denken. Die doet
dat voortreffelijk, kan een goed verhaal
vertellen en ziet er goed uit. Kiest de
PvdA voor een echt linkse koers, dan
kom je uit bij mensen als Jan Pronk."
parlement
enkt Fortuyn
(burg - Het Europees
ent heeft gisteren een
stilte gehouden ter na-
tenis aan Pim Fortuyn.
e eerste keer sinds de
lanslag op de politicus,
;k geleden, dat het euro
ent plenair bijeen is.
jntsvoorzitter Cox zei de
scherp te veroordelen,
d van meningsuiting is
van de democratie",
n Teeven moet
Wond houden'
dam - Fred Teeven, lijst-
ivan Leefbaar Neder-
ioet zwijgen over zijn
itheorie' over de moord
1 Fortuyn. Dat vindt mr.
mhuis, vice-voorzitter
k college van procureurs-
Teeven zei zondag in
trogramma Buitenhof
'vrijwel uitgesloten' is
dader alleen werkte,
wenste echter niets
g vit onderzoek te zeggen,
at 11
fa maatregelen
ik koningin
- De politie treft van-
veifigheidsmaatrege -
:ns het bezoek van ko-
lertBeatrix aan Overijssel,
lij is besloten nadat RTV
iterdag een dreigbrief
nif|itvangen, met in de enve-
liv® foto van de koningin en
ie sfct 'is dood'. Vorige week
AIk RTV Oost ook al een
lakirief. Die bevatte drie ko-
:ont» een kieslijst waarop de
in® van enkele lijsttrekkers
alliomcirkeld en het woord
eniwas geschreven. Bij de
en fep is een telefoontje bin-
ïewomen over een aan-
rd flie, derde dreigbrief.
gever Kievits
rectificeren
Voormalig kandidaat
its van de Lijst Pim For-
PF) is door de president
fe rechtbank in Zutphen
len deel in het gelijk ge-
ijn voormalig werkgever,
idelijk Selectie- en Oplei-
•tituut (LSOP) in Apel-
moet in een persbericht
ANP verklaren dat Kie
lt beschuldigd is van
le intimidatie of discipli-
gestraft. LPF haalde hem
kandidatenlijst toen de
rufctenstroom hierover aan-
•lieren zouden
PF stemmen
ag - Als het stemgedrag
holieren een maatstaf is
<fe landelijke verkiezingen,
1de uitslagen morgen nog
•ender en schokkender
a iedereen vooraf had
n denken. Dat zegt
(voerder Bloot van het In-
I voor Publiek en Politiek,
slag van de scholieren-
ringen, die gisteren wer-
'houden, kan hij nog niet
Het lijkt er echter op dat
Ide Lijst Pim Fortuyn
»coort bij de jongeren.
den haag - Een eenzame demonstrant en een groepje buitenlandse bezoekers. Veel meer viel er gisteren niet te zien op het Binnenhof. Dat zal wel veranderen na de verkiezingen,
die morgen worden gehouden. Foto: ANP/Martijn Beekman
velsen - Journalist Jeroen van
der Weyden wordt al dagen
platgebeld over het boek 'Pro
fessor Pim - Het lef van de Hol
landse Kennedy" dat hij samen
met publicist Evert Santegoeds
heeft uitgebracht. „Lezers,
boekhandels, iedereen belt", al
dus Van der Weyden. In het
boek, vanaf vandaag in de win
kel, staat dat Van der G. eerder
plannen had voor een aanslag
op Laurentien Brinkhorst. Een
tweede druk is in voorbereiding.
wageningen/anp - Er bestaat
geen enkel verband tussen de
moord op Pim Fortuyn en het
gedachtegoed van de Vereniging
Milieu-offensief. Dat benadrukt
de belangenorganisatie in een
verklaring op haar website. Vol-
kert van der G„ die wordt ver
dacht van de moord op Fortuyn,
was werknemer van Milieu-of
fensief.
„Het ontsporen van een indivi
du kan niet worden herleid op
het gedachtegoed van zijn werk
gever", schrijft de vereniging in
de verklaring. Milieu-offensief is
zeer verbolgen dat verschillende
media zich in hun ogen 'laten
meeslepen in de massahysterie'
door de moord te koppelen aan
'milieu-terrorisme' en 'georga
niseerd extreem-links radicalis
me met dreiging van meer aan
slagen'. Milieu-offensief: „Het
achterliggende motief kan nim
mer automatisch geprojecteerd
worden op de (werk) omgeving
(advertentie)
MAVO, HAVO, VWO in 1 jaar
EraSmUS College Eindhoven, Haarlem, Maastricht. Rotterdam
Nederland 'n'0: 040 251 81 14; www.erasmuscollege.com
of ideologische achtergrond van
de dader."
De vereniging herhaalt nog eens
haar afschuw over de misdaad
van Van der G. „Er mag abso
luut geen enkele twijfel over be
staan dat wij persoonlijk en de
Vereniging Milieu-offensief als
organisatie geen enkele rationa
le verklaring kunnen bedenken
voor een dergelijke daad. De
enige verklaring die mogelijk
kan zijn, is kortsluiting in het
hoofd van iemand die zoiets
doet"
COMMENTAAR
Premier Kok heeft gelijk als hij zegt, dat er door LPF-lijsttrek-
ker Peter Langendam een grens is overschreden. De grens
van het fatsoen. Langendam, tot afgelopen weekeinde nog
een volstrekt onbekende, zichzelf profilerend als anti-politi
cus, beschuldigt in een interview in het Parool de PvdA en
Groenlinks van het aanzetten tot haat tegen Pim Fortuyn.
Met name Melkert en Rosenmöller zouden een sfeer gecre-
eerd hebben waarin idioten konden toeslaan. 'De kogel
kwam van links'.
Langendam zegt nu spijt te hebben van zijn in een emotio
nele opwelling gedane uitspraken, maar neemt er geen af
stand van. De schade die hij met zijn woorden aan de sa
menleving heeft aangericht, is niet meer ongedaan te maken.
De sfeer in Nederland was al meteen na de moord op For
tuyn te snijden, aan de vooravond van de verkiezingen lijkt
het politieke klimaat in Nederland zo langzamerhand op dat
van een bananenrepubliek.
De vrijheid van meningsuiting is in het geding. Het regent
bedreigingen van links en van rechts. Sommige politici en
journalisten kunnen zich niet langer zonder lijfwachten ver
plaatsen. Mr. Spong gaat uitgesproken tegenstanders van
Fortuyn juridisch aanpakken. Langendam doet in deze sfeer
van verdachtmakingen en stemmingmakerij er doodleuk
nog een schepje bovenop.
De vraag is wat Langendam nu eigenlijk precies beoogt met
zijn opmerkingen. Met een inhoudelijk debat over het poli
tieke gedachtegoed van Fortuyn heeft zijn kretologie in elk
geval niets te maken. Door op zo'n goedkope manier in te
spelen op de oprechte emoties van talloze Nederlanders over
de moord op hun politieke idool, verkwanselt hij de belan
gen van de LPF en zet hij de verhoudingen nog verder op
scherp.
Morgen vinden de verkiezingen dus plaats in een 'enge'
sfeer, waar verdachtmakingen overheersen. De kans dat in
het stemhokje de onderbuik het van het hoofd wint, is le
vensgroot aanwezig. Beter ware het geweest de verkiezingen
uit te stellen. Nu dient de kiezer het hoofd koel te houden en
zijn of haar stem niet te verkwanselen.
hilversum-groningen/anp - De
Lijst Pim Fortuyn (LPF) staat in de
nieuwste peiling van het NIPO in
opdracht van het tv-programma
2 Vandaag op 28 zetels. Dat zijn
er twee meer dan in de laatste
peiling van voor de moord op
Pim Fortuyn. Uit een onderzoek
dat de Rijksuniversiteit Gronin
gen verrichtte voor 6 mei, blijkt
dat het vertrouwen van de bevol
king in de politiek bijzonder laag
Naast de LPF stijgt het CDA in
de NIPO-peiling eveneens met
twee zetels naar 31 zetels en
wordt daarmee de grootste par
tij, vanaf 29 zetels nu.
Grote verliezer is de PvdA, die in
de Tweede Kamer met 45 zetels
de grootste partij is. In de pei
ling daalt de PvdA van 28 zetels
vorige week naar 25 zetels nu.
De WD (nu 38 zetels) herstelt
zich in dezelfde periode van 23
naar eveneens 25 zetels. D66,
met 14 zetels de kleinste rege
ringspartij, komt in de peiling
uit op 8 zetels.
Groenlinks (nu 11 zetels) gaat
in de peiling een zetel terug naar
14 zetels en Leefbaar Nederland
van 4 naar 2 zetels. De Socialisti
sche Partij van Jan Marijnissen
zou stijgen van 5 naar 8 zetels.
PvdA-minister De Vries van bin
nenlandse zaken vreest dat het,
afgaande op de voorspellingen
van het NIPO, heel moeilijk gaat
worden een solide kabinet te
vormen. Hij 'hoopt en gelooft'
dat de mensen in het stemhokje
goed nadenken over wat zij nu
eigenlijk willen, zo zei hij in 2
Vandaag.
Volgens een ander onderzoek is
het vertrouwen van de Neder
landse bevolking in de politiek
bijzonder laag. Maar liefst 94
procent is het eens met de stel
ling dat politici voor de verkie
zingen veel beloven, maar dat
nooit kunnen waarmaken.
Daarnaast vindt 71 procent van
de bevolking dat politici in Ne
derland meer bezig zijn met po
litieke spelletjes dan met de bur
gers.
Dit betreft een onderzoek van
de vakgroep Marktkunde en
Marktonderzoek van de faculteit
Economie van de Rijksuniversi
teit Groningen, in samenwer
king met marktonderzoekbu
reau Trendbox onder een repre
sentatieve groep van 530 Neder
landers. Het werd gehouden in
de week voor de moord op Pim
Fortuyn.
STEVENHAGEN
door Martin Gommers
Nijmegen - Volkert van der G. (32) uit Har
derwijk, die al ruim een week vastzit voor de
moord op Pim Fortuyn, zwijgt nog altijd te
gen de politie. Veel meer dan zijn naam
heeft hij niet gezegd. Dat recht heeft hij.
Maar hoe lang houdt iemand, die ongetwij
feld het vuur na aan de schenen wordt ge
legd, het consequente zwijgen vol?
„Ik ben maar weinig verdachten tegengeko
men die het volhouden om maandenlang te
zwijgen", zegt de Nijmeegse strafrechtadvo
caat Ronald Teekens. „De politie komt vaak
met zo veel bewijzen dat iemand vanzelf wel
een keer gaat praten. En bovendien mag de
politie tijdens een verhoor vrij veel."
Een verdachte hoeft ook niet te praten.
Toch zijn er in de praktijk weinig verdach
ten die zich op hun zwijgrecht beroepen.
Uit een steekproef die het Wetenschappelijk
Onderzoeks- en Documentatiecentrum van
het ministerie van justitie in 1999 hield,
bleek dat van de 704 verdachten slechts vier
zich consequent op hun zwijgrecht berie
pen. Veel verdachten doen vroeger of later
hun mond open, soms omdat ze wel eens
hun hart willen luchten en soms omdat ze
bezwijken onder de verhoormethoden en
het aangedragen bewijs.
Minister van justitie Sorgdrager verbood in
1996 de zogeheten Zaanse verhoormethode.
Die was erop gericht de verdachte zijn delict
te laten herbeleven. Zo werden onder meer
bloedige foto's van het slachtoffer in het
verhoorkamertje neergelegd. Tegen deze
keiharde verhoormethode bestond veel be-
z^iar, ook omdat je iemand die allee'4 ver
dachte is moeilijk een delict kunt laten her-
Justitie: Verdachte
was niet in Breda
Volkert van der G. is enkele uren voor
de aanslag niet bij de verkiezingsbijeen
komst van Fortuyn in Breda geweest
Het-openbaar ministerie in Amsterdam
trekt deze conclusie na bestudering van
de opnamen van beveiligingscamera's
van het hotel waar de bijeenkomst
plaatsvond en van beelden die Omroep
Brabant van het evenement had ge
maakt. De discussiemiddag was georga
niseerd door het regionale dagblad BN-
De Stem. Twee getuigen meldden vori
ge week dat ze de 32-jarige Van der G.
in en bij het hotel hadden gezien. Een
van hen had hem ook met twee andere
mannen zien praten. Inmiddels is vol
gens justitie komen vast te staan dat ie
mand anders voor Van der G. is aange-
beleven. „Maar verbalisanten mogen tegen
woordig toch behoorlijk veel", meent straf
rechtadvocaat Teekens. „Naarmate het feit
ernstiger is, mag iemand meer onder druk
worden gezet. Agenten mogen met de vuist
op tafel slaan, ze mogen schreeuwen, pal te
gen de verdachte aan gaan zitten en iemand
tien tot twaalf uur lang verhoren. Wat niet
mag, is tegen de verdachte liegen, bijvoor
beeld door te zeggen dat mededader
bekend heeft of te beloven dat de betrokke
ne naar huis mag als hij bekent."
Zeker lijkt het dat de advocaten van Volkert
van der G. de door de politie gebruikte ver
hoormethoden kritisch zullen bezien. Wat
wel en niet mag om al dan niet zwijgende
verdachten tot een bekentenis te krijgen,
geeft al vele jaren stof tot discussie. Is het
geoorloofd om buiten de officiële verhoren
om uitlatingen in een dossier te stoppen? Ja,
zegt de Hoge Raad meestal.
Zo komt het voor dat een zwijgende ver
dachte zijn hart lucht als een rechercheur
na het verhoor zijn laptopje dicht klapt. Ook
is het voorgekomen dat parketpolitie tijdens
het vervoer van arrestanten gesprekken af
luisterde en later verbaal opmaakte. Een
door een arrestantenbewaarder afgeluisterd
telefoongesprek mocht nog onlangs van de
Hoge Raad eveneens als bewijs worden ge
bruikt. De undercoveragent die later uit zijn
geheugen een verbaal tikt, is ook geaccep
teerd.
En verder blijken rechercheurs soms heel
vindingrijk in het vinden van het zwakke
punt bij een verdachte. In de Eper incest
zaak wandelden rechercheurs met de vader
van het slachtoffer door een bos. De man
was dolblij dat hij uit de cel was en legde
een bekentenis af. Toch is hierbij voorzich
tigheid geboden. Dat te veel druk tot valse
bekentenissen kan leiden heeft de Puttense
moordzaak geleerd.
In Nederland hebben rechercheurs de mo
gelijkheid om een gedragskundig advies te
vragen aan de divisie Centrale Recherche
Informatie. Daarmee kan een verhoorstrate-
gie tegen een type verdachte worden ont
wikkeld. Het inliet bekend of dit in het ge
val van Volken van der G. is gebeurd.
