'Koude oorlog
tegen islam'
Alleen afschaffen celibaat kan helpen
GELOOF SAMENLEVING
'In Nederland komen geen enge sektes
Saboteer terrorisi
Draken voor Boeddha's verjaardag
Scientology Kerk betaal
schadevergoeding aan e:
Paus: katholiek gelo
verspreiden via inter
Afbeelding op grafsteen 1
dinsdag 14 mei 2002
door Wim Schrijver
Leeuwarden - Komt een kleine religieuze groep in
beeld, dan wordt daar vrijwel direct het negatieve
etiket 'sekte' opgeplakt Oftewel: zo'n groep is eng.
Maar, zegt deskundige Reender Kranenborg stel
lig, Nederland kent geen enge sektes.
Hij wordt regelmatig als deskundige gebeld door
media of bezorgde familieleden om zijn licht te la
ten schijnen op weer een 'sekte'. Die vraagt brengt
hem altijd in verlegenheid, zegt Reender Kranen
borg, als docent godsdienstwetenschap aan de
Vrije Universiteit in Amsterdam gespecialiseerd in
nieuwe religiositeit.
Eind vorig jaar was het weer raak rond het Efraïm
Genootschap onder leiding van de 'profeet' Hein-
rich van Geene, dat voor het einde van het jaar de
zogenaamde hemelse opname van de ware gelo
vigen verwachtte. Sommige familieleden vreesden
dat er collectief zelfmoord gepleegd zou worden.
Gezien het aantal misverstanden rond 'sektes'
heeft Kranenborg in het 'Ouderlingenblad' van de
Samen op Weg-kerken daarom maar weer eens
een aantal feiten op een rijtje gezet.
Een sekte is een kleine, strak georganiseerde
groep met een duidelijke geloofsovertuiging of
een afsplitsing van een kerk waarin een deelwaar
heid van het geloof verabsoluteerd wordt. „Zo
omschreven is er niets mis met een sekte, gewoon
een kleine religieuze groep."
Maar in het gewone taalgebruik heeft 'sekte' een
uiterst negatieve lading gekregen. Een charismati
sche leider, natuurlijk een charlatan, heeft absolu
te macht over zijn volgelingen, die hem kritiekloos
volgen, gehersenspoeld worden, vervreemd raken
van hun familie en vrienden.
En er is angst, merkt Kranenborg, voor collectieve
zelfmoord. Daarbij wordt al snel gedacht aan
'zelfmoordsektes' in het buitenland, als de Orde
van de Zonnetempel in Frankrijk en Zwitserland
of die rond David Koresh in het Texaanse Waco,
waarvan veel leden in de jaren negentig de hand
aan zichzelf sloegen.
„Laat ik duidelijk zijn: dergelijke groepen bestaan
niet", aldus Kranenborg. De charismatische leider
is er vaak wel, maar die heeft „slechts zelden ab
solute macht". Religie is „geen dekmantel voor
duistere zaken" en de groepen zijn „zelden of
nooit zo gesloten dat mensen er niet uit kunnen."
Maar, al die verhalen over 'sektes' dan? „Ja, inder
daad, het zijn vaak verhalen", zegt Kranenborg,
„veelal opgeroepen en versterkt door de zogehe
ten 'antisekte-organisaties' of 'sektebestrijders'.
Maar zij zijn slechte gidsen, het is beter zich niet
op hen te oriënteren."
„Natuurlijk is er soms wel iets aan de hand", al
dus Kranenborg. In zekere zin zijn veel van de
kleine, religieuze groepen vrij veeleisend. „Het
meest veeleisend kan zijn dat de aanhang ge
vraagd wordt zich volledig in te zetten voor de be
weging, met als gevolg dat men niet meer toekomt
aan de gewone contacten."
Volgens Kranenborg speelt dit slechts bij een klein
aantal groepen. Het Efraïm Genootschap, dat nog
steeds mensen waarschuwt dat de eindtijd aange
broken is, is daar volgens hem een voorbeeld van.
„Als iets dergelijks voorkomt, is dat uitermate
pijnlijk voor de betrokken buitenstaanders."
„Er is echter geen reden tot paniek", vindt Kra
nenborg. „Want hoe vreemd het voor de buiten
staander ook moge klinken, degenen die lid ge
worden zijn, ervaren hun betrokkenheid als posi
tief en voelen zich verrijkt door de groep." Zijn
advies aan de omgeving is: „Probeer van jouw
kant het contact in stand te houden."
Ook is er volgens hem geen reden te denken dat
het in zo'n gesloten groep uit de hand zal lopen.
„Dat kan gebeuren en is ook een enkele maal ge
beurd", zegt hij. „Een vliegtuig kan neerstorten,
maar de kans dat je het meemaakt is klein."
utrecht/anp - Anti-islamitische
uitspraken worden in Nederland
steeds gewoner. Toen Pim For-
tuyn de islam als een 'achterlijke
cultuur* bestempelde, wekte dat
vrij weinig verontwaardiging.
„De koude oorlog tegen de islam,
waar wijlen Pim Fortuyn om riep,
is al een tijdje bezig", vindt de is
lamoloog prof. dr. M. van Bru
inessen.
Tijdens een symposium gisteren
in Utrecht over de rol van religie
wees Van Bruinessen ook op de
opvattingen over de islam van
de uit Iran afkomstige dichter en
rechtsgeleerde Afshin Ellian. De
koran kan een bron zijn van
„fundamentele ongelijkheid,
onvrijheid, angst, aanzet tot
moord en jihad", schreef Ellian
onlangs in NRC Handelsblad.
„Niemand viel daarover", aldus
Van Bruinessen, hoogleraar in
de vergelijkende studie van mo
derne islamitische samenlevin
gen aan de Universiteit Utrecht.
„Veel Nederlanders beschou
wen de aanwezigheid van een
grote islamitische minderheid
als een serieus te nemen bedrei
ging van de democratie", zei
Van Bruinessen. De aanslagen
van 11 september hebben daar
bij volgens hem een grote rol
gespeeld. „Maar het idee dat de
islam en de Nederlandse rechts
staat niet bij elkaar passen, is al
langer te horen. Fortuyn was
slechts de vertolker van een om
slag die al had plaatsgevonden."
Met beledigingen aan het adres
van de islam heeft Van Bruines
sen op zich geen moeite. Een
„open discussie over de relatie
tussen islam en democratie"
juicht hij toe. „Maar er is veel bij
gebaat als deze dingen op een
fatsoenlijke manier naar voren
worden gebracht." Aan islamiti
sche kant heeft hij zijn hoop ge
vestigd op de nieuwe generatie
hoogopgeleide moslims die ge
dwongen zijn om over hun
godsdienst na te denken in het
licht van de Nederlandse sa
menleving waarvan zij deel uit
maken.
De godsdienstwetenschapper
prof. dr. G. ter Haar pleitte tij
dens het symposium voor een
Tat-relatie' tussen politiek en re
ligie. De scheiding tussen kerk
en staat moet overeind blijven,
maar dat gekoesterde principe is
volgens haar aan een eigentijdse
invulling toe. „Nu staat de over
heid met de rug naar religies
toe", zei Ter Haar, hoogleraar
godsdienst, mensenrechten en
sociale verandering aan het In
stitute of Social Studies in Den
Haag. Daarmee ontzegt ze zich
volgens Ter Haar de mogelijk
heid om invloed uit te oefenen
op wellicht onwenselijke ideeën
en praktijken die sommige reli
gieuze stromingen er op na
houden.
seoul - Boeddhisten bewegen gigantische 'draaklantaarns' voort in de parade tijdens het Lotus Lantaarn Festival. Met dit festival vierden boed
dhisten zondag Boeddha's verjaardag. De datum van die verjaardag is vastgesteld op 19 mei, maar wordt in Seoul altijd op de zondag daarvoor
gevierd. Foto: AP/Yun Jai-hyuong.
De moord op Pim Fortuyn
maakt het gemakkelijker om
het verschil tussen de twee
hoofdstromingen binnen de
islam uit te leggen. Elke verge
lijking gaat wel ergens mank,
maar de oorsprong van het
verschil tussen de Soennieten
en de Sji'ieten ligt in de zeven
de-achtste eeuw van onze jaar
telling. Ook toen ging het om
een enthousiaste beweging, de
Sji'ieten, die op het punt stond
aan de macht te komen. Door
de dood van de charismatische
leiders ging
dat keer op
keer op het
laatste nip
pertje niet
door.
In de daarop
volgende eeu
wen heeft
zo'n drama
zich verschil
lende malen
herhaald.
Steeds weer
wisten de
Omayyaden,
het islamiti
sche Paars in
het Damascus
van de jaren
660-750, de
Sji'ietische lei
ders hardhan
dig uit te schakelen. De Kalie
fendynastie van de Abbasie-
den, vanaf 750 tot in de der
tiende eeuw, meestal heersend
vanuit Baghdad, was niet min
der bekwaam in het onschade
lijk maken van Sji'ietische lei
ders. De Sji'ieten dolven steeds
het onderspit - en ook steeds
op het laatste moment.
Hun aanhang heeft daarop ge
reageerd door de doelen van
de Sji'ietische beweging steeds
verder te vergeestelijken. Bo
vendien zijn de meeste Sji'ie
ten gaan geloven dat hun ware
leider in verborgenheid eigen
lijk nog in leven was. Ooit zou
hij terugkomen om wat krom
was recht te buigen. De Ver
borgen Imam van de vrome
Sji'ieten regeerde het heelal,
maar de Soennitische Kaliefen
heersten over de wereld.
Het is heel gewoon dat een po
litieke groep die plotseling zijn
leider kwijt raakt, zoiets gaat
geloven. Ook de groep van Pim
Fortuyn gaat de laatste dagen
steeds meer religieuze trekken
vertonen. In hun innerlijk ho
ren ze de stem van de Meester
die hen vanuit het Hierna
maals adviseert. Ze willen han
delen zoals Hij het g
Het gaat nu bij de v
van woensdag in huni
niet meer om de Twee 1
mer, maar om een eert
aan Pim.
Het zal mij nog genoe: 1
kosten om woensdag 1
dat eerbetoon mee teo
'hoogmoedige beterwe
van Paars zou toch afg
moeten worden? Of, di
na, weten de politici
het echt beter dan u ei
immers dagelijks ande
aand
is mu
maai
te om te stemmen opi
die je, al was het maar
televisie, een beetje ke
van wie je verwacht di
kompasgevoel heeft. 2
staat zo iemand op ee
verder weinig vertrouv
boezemt. Het gaat opl
ogenblik immers om\
dig reageren op steeds
nieuwe rare ontwikkel
en niet om de progran
De strijd tussen de Sa
en de Sji'ieten is in de
de tijd bekoeld. Ander
stellingen in de islami
wereld zijn belangrijk
den. De tegenstellinge
nen de islamitische wi
den zo nu en dan totj
ke terreurdaden, waar
aanval op New York v
september wel de mei
zienbarende is. Zijn di
risten die de wereld ra
weldaden verrassen, g
gekken?
Nee, terroristen zijn ui
Of ze nu Soenniet, Sji'
getariër zijn, hun doel
tieke macht te verkrijg
der dat u op ze gesten
Werk de terroristen te
stem woensdag versta
door Theo Krabbe
Om te voorkomen dat ze voor
pedofiel worden aangezien moe
ten priesters volgens de Limburg
se bisschop Wiertz niet langer in
ruimten komen waar alleen kin
deren zijn. Een krampachtige
maatregel. Alleen de afschaffing
van het verplichte priesterceli
baat zal toekomstige seksschan
dalen in de rooms-katholieke
Kerk enigszins binnen de perken
kunnen houden.
De seksschandalen van pedofie
le priesters in de Verenigde Sta
ten hebben de rooms-katholieke
kerk in een diepe crisis gestort.
Het is niet alleen het imago en
de geloofwaardigheid van het
kerkelijk instituut en zijn verte
genwoordigers die op het spel
staat. Ook de enorme schade
vergoedingen, die slachtoffers
van seksueel misbruik door
priesters thans van de Ameri
kaanse bisdommen eisen, bete
kenen een forse financiële ader
lating voor het Vaticaan zelf.
Want met de Duitse bisdom
men (vooral het aartsbisdom
Keulen) is de Rooms-Katholieke
Kerk in de Verenigde Staten nog
altijd de grootste geldschieter
van het centrale bestuur van de
wereldkerk in Rome.
Dat de seksschandalen van de
pedofiele Amerikaanse priesters
ook buiten de Verenigde Staten
diepe sporen trekken blijkt wel
uit de krampachtige maatregel
van bisschop Wiertz van Roer
mond. De Limburgse bisschop
heeft zijn priesters gemaand
niet langer in ruimten te komen
waar alleen kinderen zijn. Te
rughoudendheid in de omgang
met kinderen is geboden. Alleen
zo kan voorkomen worden dat
het beeld ontstaat, dat de kerk
bestaat uit een verderfelijke
groep mensen, meent de Lim
burgse bisschop.
Een maatregel die enkel op de
lachspieren zou werken, als de
Seksschandalen slecht voor het imago en de schatkist van de kerk
Vrouwen protesteerden zondag voor de kathedraal van Boston tegen aartsbisschop van Boston, Bernard Law. Afschaffing van het verplichte
priestercelibaat zou aantonen dat de rooms-katholieke kerk de bereidheid heeft om één van de oorzaken van de seksuele misstanden weg te
nemen.Foto: Reuters/Jim Bourg
situatie niet zo treurig en ernstig
was. Wiertz' reactie op de Ame
rikaanse pedofilieschandalen
onder priesters toont aan hoe
zeer het Vaticaan bisschoppen
en priesters in een onmogelijke
V
positie plaatst. Door vast te blij
ven houden aan het verplichte
celibaat voor priesters en allerlei
halfzachte maatregelen (betere
psychologische selectie van
priesterstudenten) dwingt Rome
bisschoppen tot allerlei schijn
oplossingen om de diepe crisis
te boven te komen.
Zonder het verplichte priester
celibaat aan te willen wijzen als
de grote oorzaak van seksueel
misbruik en pedofilie, kan vast
gesteld worden dat het hoge
ideaal van seksuele onthouding,
dat priesters vaak al op jonge
leeftijd moeten nastreven, niet
bijdraagt tot de ontwikkeling
tir,
van een evenwichtige persoon
lijkheid die op een verantwoor
de manier weet om te gaan met
de seksuele gevoelens die God
aan elk mens gegeven heeft.
Talloze onderzoeken, biogra
fieën en egodocumenten van
priesters en uitgetreden pries
ters hebben dat in het verleden
al aangetoond. Het is ook geen
geheim dat de gesloten semina
riecultuur onder de toekomstige
priesters een homoseksuele ge
aardheid in de hand werkt. De
vele priestervriendinnen, die
dikwijls gedwongen zijn een
verborgen bestaan te leiden, het
moeizame zoeken naar een
'derde weg' (een affectieve, niet
seksuele relatie van een priester
met een vrouw), hebben trou
wens het hoge celibataire ideaal
van seksuele onthouding en vol
ledige beschikbaarheid voor
God van binnenuit al aangetast.
Zeker, afschaffing van het ver
plichte priestercelibaat zal sek
sueel misbruik en pedofilie ook
in de toekomst niet kunnen
voorkomen. Seksueel misbruik
en pedofilie komen immers ook
voor bij andere hulpverleners
(artsen, psychiaters, psycholo
gen), die wel gehuwd zijn of sek
suele relaties in hun privéleven
hebben. En ook de protestantse
kerken, waar de ambtsdragers
geen celibaatsverplichting wordt
opgelegd, kennen hun seks
schandalen onder dominees,
ouderlingen en diakenen. Maar
met de afschaffing van het ver
plichte priestercelibaat toont de
rooms-katholieke kerk in ieder
geval wel de bereidheid om één
van de oorzaken van de seksuele
misstanden weg te nemen.
Zolang paus Johannes Paulus II
als 'opvolger van Petrus' diens
zetel in Rome bezet, ligt de af
schaffing van het verplichte
priestercelibaat echter niet in
het verschiet. Helaas, het is niet
anders. Tot zolang zullen we het
dus maar moeten doen met van
die typisch 'katholieke' oplos
singen, zoals bisschop Wiertz
van Roermond die meent te
hebben gevonden.
san francisco - Een voormalig
lid van de Scientology Kerk heeft
deze week bijna tien miljoen eu
ro van de organisatie ontvan
gen. De 53-jarige Lawrence Wol-
lersheim daagde de kerk 22 jaar
geleden voor de rechter wegens
geestelijke mishandeling.
Volgens Wollersheim dreef de
Scientology Kerk hem dertig jaar
geleden naar de rand van de af
grond en stond hij op het punt
om zelfmoord te plegen. On
danks jarenlange therapie en
behandeling met medicijnen
zegt hij nog altijd angstaanval
len te hebben.
Wollersheim denkt d
deze uitspraak een
gelijksoortige claims
zullen worden. Hij n
zaak in 1980 aanhanj
rechtbank in Califi
wees hem in eerste in
schadevergoeding
miljoen dollar (ruim
euro) toe. In hoger bi
het bedrag gereduce
miljoen dollar (bijna
gulden). De zaak kwa
voor het hooggerech
heeft nu uiteindelijk j
in het voordeel vai
heim.
Vaticaanstad - Paus Johannes
Paulus II heeft zijn volgelingen
opgeroepen de mogelijkheden
van internet te gebruiken om
het katholieke geloof te versprei
den. „De recentste vorderingen
op het gebied van communica
tie en informatie bieden de kerk
compleet nieuwe mogelijkhe
den tot evangelisatie", zei de
paus in een toespraak tot gelovi
gen op het Sint Pieterplein.
De paus verwees
menten van het Vatic
in katholieken wordei
pen internet te gebii
het geloof te verspreid
zelfde document woij
waarschuwd voor val
internet, zoals po
„Wees niet bang om|
maken van de vrifl
grensde mogelijkhedf
computer", zei de pan
londen/EPD - De Anglicaanse
Kerk heeft voor het eerst een
grafsteen met een afbeelding
van de overledene toegestaan.
Het anglicaanse bisdom Man
chester heeft hiertoe op verzoek
van de ouders van Hayiey
Louise Cheetham besloten. Zij
overleed twee jaar geleden op
24-jarige leeftijd bij een brand.
Volgens voorstanders van het
besluit komt de kerk hiermee
toegemoet aan rouwende fami
lieleden. Tegenstanders vrezen
dat de stijlvolle Engelse begraaf
plaatsen binnenkort verleden
tijd zijn door het oprukken van
smakeloze ontwerpen.
„Als wij haar graf na(
len we dat haar gezid
groet", zei Tony I
„Het is voor ons een
als zij ons toelacht."
instantie had het
kerkbestuur de afbeel
grafsteen verboden.
Op de Engelse gravi
wel engelen, heiligen 1
van Christus voor.
caanse Kerk hield tot
beeldingen van de 1
tegen. De gedachte
beelding slechts éér
uit iemands leven w
in strijd met het eeuv
ter van het leven na di
