Macabere modeshow trekt door Noordwijk
KUNST CULTUUR
Stone Free wint PopPrijs Join: Jimmy Hendrix meets Herman Brood
'Draaiorgelmuziek
streling van de ziel'
Rijksmuse
opent ee
dependar
op Schipl
Een gedreven autodidact
maandag 13 mei 2002
Bloemen leidt
uitvaarthitparade
Amsterdam - Na lange tijd staat
er weer een Nederlandstalige
nummer één in de uitvaarthit
parade. Het meest gedraaide
lied tijdens begrafenissen en
crematies is op dit moment
'Geen kind meer' gezongen
door Karin Bloemen. Daarmee
is 'Time to say goodbye' van
Andrea Boccelli en Sarah
Brightman naar de tweede
plaats verdrongen. Op drie
staat 'Tears in heaven' van Eric
Clapton. De nieuwe nummer
één blijkt uit een overzicht van
Dela, de uitvaartorganisatie die
regelmatig de uitvaartmuziek
top 50 publiceert.
Foto: ANP/Cor Mulder
Financieel tekort
nekt Metropolis
Rotterdam - De vijftiende editie
van Metropolis gaat niet door.
Het festival stond gepland voor
zondag 7 juli in het Rotterdam
se Zuiderpark, maar is afgelast
wegens financiële problemen.
Het jaarlijkse gratis festival voor
vernieuwende pop zit sinds de
vorige aflevering met een 'ver
lammend' tekort van ruim
110.000 euro.
Schilder Mucchi
(102) overleden
rome - De Italiaanse schilder
Gabriele Mucchi is vrijdag op
102-jarige leeftijd overleden. Hij
stond mede aan de wieg van
het neo-realisme. Voor zijn
dood bepaalde hij dat zijn um
met as in Berlijn moet worden
bijgezet. De schilder was een
fervent tegenstander van Mus
solini en woonde na de Tweede
Wereldoorlog lange tijd in
Oost-Berlijn. De in Turijn gebo
ren Mucchi behoorde tot de
groep van gelijkgestemde kun
stenaars rond Renato Guttuso.
Star Wars II
al op internet
los angeles - Illegale kopiën
van de film Star War Episode II
zijn al op internet te vinden,
terwijl de film pas donderdag in
première gaat. Deskundigen
voorspellen dat een miljoen
mensen 'Attack of the Clones'
al hebben gezien voor 16 mei.
Door de verbeterde beeldkwali
teit en de snellere internetver
bindingen denken deskundigen
dat bootlegs van films op het
internet binnenkort net zo po
pulair zijn als illegale kopiën
van muziek.
door Rody van der Pols
noordwuk - Opgezette zwanen,
kippen en kalkoenen. Schedels
en geweien. Rubber en metaal
draad. Een heidens ritueel, een
Venetiaans carnaval of een hek
sensabbat. Wat er zaterdagmid
dag precies door de Hoofdstraat
in Noordwijk trekt, niemand die
het weet. Maar geboeid is ieder
een door het overdonderend
stuk muzikaal totaaltheater. Drie
rijen dik vergaapt het publiek
zich bijna anderhalf uur lang
aan de groteske creaties van de
Haagse kunstenaar Lichel van
den Ende. Daarbij wisselen ge
laatsuitdrukkingen van verba
zing en nieuwsgierigheid, fasci
natie en afschuw elkaar in hoog
tempo af.
Een macabere modeshow, daar
heeft het spektakel misschien
nog wel het meest van weg. Zo
is daar de dame met haar wit
geschminkte gezicht en zwart
omrande ogen. Haar getoupeer
de, blonde kapsel piekt alle kan
ten op. Uit beide schouders ste
ken geweien, van welk dier is
niet te zien. Op borsthoogte
priemen twee uiers, op zijn plek
gehouden door een metalen
constructie. En ter hoogte van
haar kruis is de bek van een koe
bevestigd, waaruit de tong wel
lustig naar buiten krult. Af en
toe maakt ze obscene bewegin
gen met haar heupen. Een paar
meisjes moeten ervan giechelen.
Maar wanneer de feeks te dicht
bij komt, doen ze snel een paar
stapjes achteruit.
En dan zijn daar de drie dames
die geroosterde stukken kalkoen
op een vork prikken en aan het
publiek uitdelen. Een reclame
stunt van éen slager zal het wel
niet zijn. Daarvoor zijn ze toch
net iets te buitenissig uitgedost.
Want wat op afstand nog op een
drietal rare pruiken lijkt, blijken
van dichtbij de slappe lichamen
van dode kalkoenen te zijn. En
het zijn niet de laatste dode die
ren die de revue passeren. Op
het hoofd van een dame die een
saxofoon bespeelt, staat het li
chaam van een geit, waarop on
der meer drie zwanenkoppen
zijn gemonteerd. Er is zelfs een
dame die het loodzware kadaver
van een struisvogel rond torst.
Sowieso zijn het geen outfits die
je naar het eerste het beste
feestje zou aantrekken. Behalve
dode dieren heeft Van den Ende
een voorkeur voor rubber en
metaal, materialen die het
draagcomfort nu niet bepaald
vergroten. De 'kostuums' zijn in
de eerste plaats dan ook kunst
werken, die met engelengeduld
in elkaar zijn gezet. Wat te den
ken van een jurk die uit duizen
den stukjes uitgeknipt en aan el
kaar genaaid rubber bestaat?
Een ander kledingstuk vangt de
drager in een ketting van aan el
kaar gelaste vogelkooien.
Aan het eind van de show, die
vorig jaar op het Wearable Art
Festival in Nieuw Zeeland met
de eerste prijs werd beloond,
komt er zelfs een grote, groene
legerbus door de Hoofdstraat
denderen. Van de imperiaal
klimmen zwarte spookachtige
figuren die stro naar het midden
van de straat slepen. Daar kruipt
even later een drietal dames uit
een 'cocon', die ondersteund
door tromgeroffel en koperbla
zers een dans uitvoeren. Nadat
de laatste muzikale klanken
wegsterven, klinkt er een lang
applaus. In de Visserskapel,
waar ze de komende weken
worden getoond, werpt het pu
bliek tot slot een laatste blik op
de 'draagbare sculpturen'.
De draagbare sculpturen van
Lichel van den Ende, t/m 26
mei, Visserskapel, Hoofdstraat
96, Noordwijk.
muziek recensie
Rody van der Pols
Concert: Finale PopPrijs Join. Gehoord:
11/5, Join, Noordwijk.
Een zanger-gitarist met het
voorkomen van een cowboy,
een saxofonist die met zijn
strakke leren broek en dito shirt
je weggelopen lijkt uit de big
band van Hans Duffer, een bas
sist gehesen in skate-outfit en
een slagwerker die onzichtbaar
is achter zijn imposante drum
stel. Stone Free ziet er niet uit
als een doorsnee bandje en is
dat ook niet In de woorden van
de jury. „Mochten Herman
Brood en Jimmy Hendrix elkaar
in de hemel ontmoeten, dan
zou het zo klinken." Terecht
wint Stone Free zaterdagavond
de PopPrijs Join in het gelijkna
mige zaaltje in Noordwijk.
Wat de twee voorafgaande
bands niet lukt, lukt Stone Free
wel: het publiek in beweging
zetten. En dat komt niet alleen
omdat de viermansformatie uit
de omgeving van Hillegom een
trouwe schare fans heeft meege
nomen. De gepeperde mix van
blues, funk en psychedelica die
de getalenteerde muzikanten la
ten horen, is gewoon te aanste
kelijk om bij stil te blijven staan.
De gitarist wisselt funky riffjes
met virtuoze solo's af, waarin
soms echo's van Jimi Hendrix
doorklinken. Hij wordt daarbij
voortdurend op de hielen geze
ten door de saxofonist, die zijn
instrument laat scheuren alsof
zijn leven er vanaf hangt. Dat de
nummers nergens ontsporen, is
te danken aan de uitstekende
twee-eenheid die de bassist en
drummer vormen. Beiden doen
wat ze moeten doen: een ritme
sectie neerzetten die staat als
een huis.
Binnenkort zijn ze weer te zien,
want behalve twee dagen stu
dio tijd en vijfhonderd euro wint
Stone Free met het spetterende
optreden een plekje in de line
up van het Noordwijkse festival
Berghpop op 8 juni.
Ook de andere vier deelnemen
de bands zien we ongetwijfeld
terug in het regionale live-cir
cuit, want hoewel Stone Free er
met kop en schouders bovenuit
steekt, is het niveau van de rest
heel behoorlijk. De Duin- en
Bollenstreek is een vruchtbare
bodem voor jong rock- en pop
talent, zo blijkt. En wat dat be
treft is het een goede zaak dat de
competitie volgend jaar op
nieuw wordt gehouden, zoals de
organisatie zaterdagavond laat
weten.
Zeker Point Blank, de nummer
twee, mag er zijn. Hier geen
complexe ritmes of virtuoze so
lo's, maar gespierde rock/pop
met een hoog meezinggehalte.
Het is vooral de charismatische
zanger die de nummers naar
een hoger plan weet te tillen.
Daarbij schuwt hij dramatische
rockposes niet: benen gespreid,
microfoon in de ene vuist ge
klemd, de andere vuist hoog de
lucht in. Zijn aanstekelijke per
formance mist zijn uitwerking
niet: het publiek zingt, danst,
kortom, is verkocht. „We want
more", wordt er gescandeerd
nadat de laatste noot heeft ge
klonken. Daar is helaas geen tijd
meer voor: de jury moet haar
keuze maken.
Stone Free en Point Blank wor
den zoals gezegd eerste en twee
de. Op de derde plaats eindigt
de Katwijkse formatie Livingsto
ne die gelikte, technische goed
uitgevoerde rocksongs ten geho
re brengt
De uit Lisse afkomstige hardco-
re/metal formatie DNA wordt
vierde en The Fifty Million Elvis
Fans eindigt op de laatste plaats.
amsterdam - Het Rijki
um krijgt eind dit jaaij
tentoonstellingsruimt
Schiphol. Naast de va
stelling van schilderijl
de eigen collectie van
den Eeuw-meesters al
de Hooch, Jan Steen, I
coeter en Jacob van F
worden in de depend
ook wisseltentoonstel
met werken uit anden
sea georganiseerd.
Om het filiaal een zoj
mogelijke bekendheid
ven laat het Rijkmusei
daar de eerste tijd ook
Rembrandt uit de col]
zien. Er is nog niet be
welke. „De dependant
in het beleid onze rijk
lectie aan een zo bree
gelijk publiek te tonen
verband werken we al
met het Bonnefanteni
um en het Muiderslot
hoofddirecteur Ronali
Leeuw.
De dependance krijgt
omvang van honderd
vierkante meter en wc
'een zwevende doos' j
plaatst tussen de E- et
pier. Daar komen jaar
tientallen miljoenen p
giers. Onder de hange
constructie van goud]
aluminium met glazei
gevels wordt een mus
winkel van honderd vj
meter ingericht. „Wel
het Instituut Collectie
land onderzoek laten
naar de klimatologisc
standigheden en de b
ging", verzekert De Li
De schilderijen komei
glas te hangen en woi
permanent bewaakt. 1
ten van bouw en expl
worden tussen Schipl
het Rijksmuseum ged
Tijdens de verbouwin
het Rijksmuseum die
jaar moet beginnen, 2
de Philips-yleugel twe
derd topwerken te zie
ven. Bibliotheek, pren
binet en conservatore
huizen voor een jaar i
naar het voormalige h
kantoor van ABN-Am
de Vijzelstraat in de h
stad. Volgens De Leei
den er ook plannen oi
keld voor exposities ii
bouw, een schepping
chitect De Bazel uit di
twintig van de vorige
IN MEMORIAM
In 1994 overleed zijn vrouw An
neke aan een hersentumor, ver
volgens kreeg zijn moeder in het
vliegtuig een hartaanval. „Ik
ging naar de begraafplaats Zorg-
vlied met de routine waarmee
men naar de kapper gaat, de
kraaien sloegen mij familiair op
de schouders en de begrafenis
ondernemer was een huisvriend
geworden", schreef de hoofdre
dacteur van De Groene Amster
dammer in maart 2001, waarin
hij gewag maakte van zijn eigen
naderend einde.
In deze kroniek van een aange
kondigde dood meldde Van
Amerongen dat hij aan slok
darmkanker leed. Afgelopen za
terdag overleed de journalist en
literaire duizendpoot, zestig jaar
oud. Amsterdam, zijn woon
plaats, zal de licht gebogen ge
stalte met uitwaaierende grijze
manen missen.
Als jongetje had hij, zoon van
een joodse vader en een Duitse
christenmoeder, de wens om
dominee te worden. Dat was
nadat hij diep onder de indruk
was gekomen van de preken van
zijn oom. „Ach, ik was negen en
dan maakt een mens zulke fou
ten." Toch heeft het dominees-
gevoel hem nooit helemaal los
gelaten. Als hij met een positieve
bespreking een boek kon be
hoeden voor 'het massagraf van
De Slegte', dan voelde hij zich
'een soort oppergod, regerend
over een eigen, papieren, ander
halve vierkante decimeter om
vattend Walhalla'.
De journalistieke carrière van
Van Amerongen begon bij de
Friese editie van Het Vrije Volk.
Hij zei daarover: „In die tijd zat
overal wel een eenzame puber
op een regionale standplaats,
omdat op elke vierkante kilome
ter in het land nu eenmaal le
zers zaten te hunkeren naar het
wervende woord van de sociaal
democratie. Elke dag moest je
een pagina maken waarin de
aanstaande triomf van het soci
alisme werd bezongen. De krant
ging dan ook failliet. Maar toen
zat ik al bij Vrij Nederland."
Negentien jaar was Van Ame
rongen werkzaam bij het week
blad. Aanvankelijk met veel ple-
Martin van Amerongen
1941 - 2002
zier. „Je was er trots op bij zo'n
progressief blad te horen. Je had
het over De Krant, want er be
stónd geen andere krant." Hij
vertrok toen de sfeer op de re
dactie danig was verpest. Hij
wilde gaan freelancen maar ac
cepteerde een half jaar later het
hoofdredacteurschap van een
andere krant: De Groene Am
sterdammer.
Met zachte hand maakte hij
daar een einde aan de in zijn
ogen 'brandnetelsoeplinksig-
heid'. Het moest allemaal wat
dynamischer en verteerbaarder.
Hij trok nieuwe columnisten
aan en legde het blad aan een
infuus met klassieke cultuur. Na
dertien jaar verliet hij het blad
omdat hij het zat was om bij
abonnees om extra geld voor
het noodlijdende weekblad te
bedelen. Twee jaar later, in juni
'99, keerde hij terug nadat onder
zijn opvolger Gerard van Wes-
terloo grote onrust op de redac
tie was ontstaan. „Ze misten
mijn grootvaderlijke protectie."
In zijn als 'Mozartbordeel' om
schreven kamertje op de redac
tie schreef hij, omringd door
zijn parkiet Otto II en de bustes
van Lenin, Mozart en Shakespe
are, het ene spraakmakende ar
tikel na het andere. Of het nu
een doorwrocht stuk was over
Wagner of een analyse van Do
nald Duck ('een aseksuele psy
chopaat, die kennelijk op zijn
door spaarzaamheid en pedan
terie gekenmerkte anale fase is
gefixeerd'). En na gedai
sloot hij zich op in zijn
kantoortje aan de Prin:
om zich aan een alwee
nieuwe publicatie te w
Zijn lijst met boeken is
lijk lang. Ze behandele
Wagner, Heinrich Heii
GuUit of Pistolen Pault
In 'De samenzwering I
mon Wiesenthal' (1971
schrijft hij de achtergri
de 'klopjacht' die de 0
se bondskanselier Brui
hield op de beroemde
ger. De bondskanseliei
Van Amerongen aan vi
ledigende passages CV
thausen overleefd heel
ook Kreisky overleven'
werd veroordeeld tot t
van 1800 gulden, maai
nam genoegen met Va
rongens excuses.
Hij was een man van d
cal joke. Onder het pst
Ir. HA Schuringa con
deerde hij in 1981 met
minenten. Politici besl
met reactionaire praal
kende vrouwen als Loi
dijk en Martine Bijl oni
van hem liefdesgedich
Van Amerongen was e
didact. „Ik ben waarsci
enige Nederlander die
plezier de Gijsbrecht v
stel heeft gelezen." Va<
hinderd door enige kei
zaken schreef hij over
rig welk onderwerp. „2
ben een autodidact. M
dat zeg, kijken de men
steevast aan alsof ik naf
hoeren ben geweest",
ooit. Hij ging er niet 01
bukt dat hij nooit eeni
teit heeft bezocht. Tot
toe is Van Amerongen
schrijven.
Van Amerongen wil ge
matie, maar een begra
„Een stukje Schubert,
gemodereerde toespra
dan is het wel mooi ge
zei hij tegen interviewt
van der Linden, die he
gens vroeg wie er gaat
Van Amerongen: „Daa
nog om geloot."
Peter Kuijt
Draaiorgeldag in Hooglandse Kerk
door Esther Barfoot
leiden - Het eerste draaiorgel-
boek dat hij maakte, klonk een
beetje vals. Er zaten verkeerde
noten in en registerschakelingen
die niet bij elkaar pasten. Door
een paar gaatjes met plakband
te dichten en nieuwe gaatjes te
maken, werd het toch nog wat.
Zestien was Johan Weima toen.
Vanaf zijn vierde vond hij draai
orgels 'bar interessant'. Als het
orgel in de
straat was, reed
hij een stukje
mee. Op zijn
zestiende had
hij genoeg afge
keken om zelf
een draaiorgel-
boek te kunnen
maken. Dat is
een lange
strook karton met vierkante
gaatjes erin. Als het boek op het
mechaniek van het orgel ligt,
komt in het gaatje de toets om
hoog. In het orgel gaat dan een
luchtklep open en krijgt de be
treffende pijp lucht.
Voor zijn eerste draaiorgelboek
maakte Weima het arrangement
op de piano. Hij tekende elke
noot op een lange strook papier
die hij later op karton niette.
Een bevriende orgelman ponste
de gaatjes eruit met een zogehe
ten kapmachine. Nu is Weima
professioneel boekenmaker. Hij
maakt zijn arrangementen op
een computer, die is aangeslo
ten op een kapmachine.
Weima staat op de Leidse Draai
orgeldag, afgelopen zaterdag in
de Hooglandse Kerk, met zijn
Mortier uit 1911. Mortier is een
beroemde Antwerpse fabrikant
uit de jaren twintig en dertig. De
Mortier is nog nooit overge
schilderd en oogt mooi antiek.
Het is een groot orgel waarop
operaliederen goed tot hun
recht komen. Op de draaiorgel
dag zingen de koster van de
Hooglandse Kerk en zijn zoon
een aantal operaliederen met
het draaiorgel.
Ook spelen de 22 aanwezige
draaiorgels beurtelings een lied.
De liederen komen uit de oud
ste boeken van de draaiorgelex
ploitanten. Het zijn klassieke lie
deren, zoals 'Op de Perzische
markt' waarbij de orgels al him
registers opentrekken.
„Heel ongebruikelijk", zegt de
Engelsman Coombe, met zijn
vrouw op vakantie in Neder
land. „Zoveel
draaiorgels bij
elkaar. Wat
klinken ze mooi
in deze akoes
tiek Buiten ver
waaien de to
nen."
„Een streling
van zijn ziel",
noemt Bert van
Schoonderwoerd den Bezemer
het geluid van zijn draaiorgel.
De draaiorgelexploitant die twee
keer in de week in de Haarlem
merstraat loopt met 'Het Bloe
menmeisje', komt uit een fami
lie van draaiorgelexploitanten.
Zijn grootvader liep al in 1920.
Zijn moeder ging als kind met
haar vader mee. Van Schoon
derwoerd vond het draaiorgel
op zijn dertigste pas interessant,
maar liep toen met zijn moeder
tot zij in 1990 overleed.
Het vak is niet altijd gemakke
lijk. „Ik word weieens wegge-
douwd en weggejouwd." Met
name jongeren zijn niet gek op
het geluid van het draaiorgel. De
Leidse Draaiorgeldag ziet Van
Schoonderwoerd den Bezemer
dan ook als een soort promotie-
dag voor het draaiorgel. ,Als ik
mensen over mijn orgel vertel,
kijken ze er met andere ogen
naar."
Ondanks de moeilijkheden be
leeft Van Schoonderwoerd den
Bezemer nog steeds lol aan zijn
vak. „Ik blijf lopen tot ik dood
ben. Als het echt niet meer gaat,
zet ik 'm in mijn huiskamer."
'Als het echt niet
meer gaat, zet
ik hem in mijn
huiskamer'
Koffie leuten onder het genot van draaiorgelklanken in de Hooglandse Kerk. Foto: Dick Hogewoning
De groteske 'kostuums' van kunstenaar Lichel van den Ende baren opzien in de Hoofdstraat in Noordwijk. Foto: Dick Hogewoning
