GELOOF SAMENLEVING
Bisschop weigert aangifte seksueel misbruik
Thee, lekkers en wasrituelen in Turkse moskee
Lekker swingen als Jezus aan het kruis wordt genageld
Exotische sfeer koj
niet van de gronë
Laatste Acht Mei Manifestatie in Utre
KUNST CULTUUR
Bevangen door God op moederd
Geslaagd experiment
van Oriënt Express
Engelen
van de
vuilnisbelt
Secretaris van de TIKV, Fatih Karakoca, geeft een groep belangstellenden uitleg over de rituelen van het gebed. Foto: Henk Bouwman.
moet schoon en rein zijn. Ook
legt Karakoca uit waarom mos
lims zich een beetje afzijdig
houden van honden. „Als de
hond tegen je opspringt of je
likt, moet je je weer wassen. Om
dat te voorkomen houden we
een beetje afstand van de hond.
Overigens geldt dat alleen als ie
mand nog moet bidden."
Het echtpaar Den Ouden is on
der de indruk van de gastvrij
heid en het interieur van de
moskee. Bewonderend staan ze
om zich heen te kijken. Ugur
komt met een stoel aanzetten
voor een oudere mevrouw. Ie
mand vraagt zich af hoe gehan
dicapten of ouderen de verschil
lenden gebedshoudingen uit
voeren. Karakoca legt uit dat het
niet verplicht is. „Wie daar li
chamelijk niet tot toe in staat is
mag het achterwege laten. Het
gaat om de intentie."
Bij het verlaten van de moskee is
het mogelijk nog iets in het gas
tenboek te schrijven. De meeste
bezoekers maken daar gebruik
van. Nelleke Peters is verrast
door de openheid van de Turkse
mensen. Het grote hek rondom
de moskee vond ze altijd wat af
stotend. „Maar nu begrijp ik dat
het bedoeld is tegen vandalis
me."
Bij het afscheid krijgt iedereen
nog een rode roos mee naar
huis. „Voor moederdag", grapt
S. Telli.
utrecht/anp - „Onze dromen
lijken in het pakijs vast te zit
ten", zei voorzitter Henk Baars
van de Acht Mei Beweging
(AMB) zaterdag in Utrecht op de
laatste manifestatie van de pro
gressieve rooms-katholieken. De
bisschoppen zitten volgens
Baars vaster in het zadel dan
ooit. Degenen die wachten op
verandering in de kerk komen
bedrogen uit. Is het gevecht met
de hiërarchie dan voor niks ge
weest, vroeg Baars zich af.
De ongeveer 3000 aanwezigen
hield hij voor dat de Acht Mei
Beweging sinds 1985 een 'enor
me ruimte' heeft gecreëerd,
misschien niet in de structuren,
maar 'wel in hoofden en har
ten'. De Acht Mei Beweging
trekt zich niet terug tussen de
muren van het kerkgebouw. Zij
gaat 'zonder verbittering en
J
zonder illusies' opi
strijd aan. Dat leidt g
kerkelijke ongehoonl
aldus Baars. c
De AMB ontstond inn
progressief alternatief»
nogal behoudende pi
van het bezoek van p;
nes Paulus II aan onsj
eerste bijeenkomst op
se Malieveld trok
12.000 belangstellendf
maandag 13 mei 2o02
hilversum/anp - Bisschop Wiertz van
Roermond weigert een priester die zich
schuldig heeft gemaakt aan seksueel mis
bruik bij justitie aan te geven. Het is on
mogelijk dit tegen de zin van de klager te
doen, zei hij zondag in het RKK/KRO-tv-
programma Kruispunt.
Wiertz wijkt hiermee af van een groeiend
aantal bisschoppen in de Verenigde Sta
ten, waar dit jaar honderden gevallen van
seksueel misbruik door priesters bekend
zijn geworden. Onder druk van de slacht
offers en de gelovigen hebben de aarts
bisschoppen van onder meer Boston,
New York en Los Angeles de namen van
tientallen priesters aan de politie doorge
geven.
De bisschop zei dat hij voorstander is
van aangifte, maar dat de klagers dit vaak
niet willen uit angst voor publiciteit.
Wiertz noemde dit een te respecteren
standpunt.
Zaterdag had kerkrechtdeskundige dr. R.
Huysmans in een RKK/KRO-radiopro-
gramma het onvoldoende genoemd als
de bisschoppen de beslissing over aan
gifte overlaten aan de slachtoffers. Dan
blijft volgens Huysmans onduidelijk wat
er binnen de kerk met de daders gebeurt.
M. Grandia-Fennema, begeleidster van
slachtoffers van seksueel misbruik door
een kerkelijk werker, heeft er bij herha
ling voor gepleit dat ook geestelijken in
zo'n geval voor de rechter moeten ver
schijnen. Naar aanleiding van verscherp
te regels van de Nederlandse bisschop
pen sprak zij in maart de vrees uit, dat de
Rooms-Katholieke Kerk door de nieuwe
regels nog meer delicten binnenskamers
wil houden.
Of een priester die in de fout is gegaan
mag terugkeren, is volgens Wiertz een
heel individuele zaak. Sommigen niet,
anderen wel, was zijn antwoord. Hij
noemde het „infaam zo'n man opnieuw
de kruisweg te laten gaan." Wiertz voeg
de eraan toe ook alle begrip voor de
slachtoffers te hebben. „Er is sprake van
een groot verwerkingsproces bij beide
partijen."
Volgens Huysmans kan een bisschop
verantwoordelijk worden gehouden voor
seksueel misbruik door een priester van
wie bekend is dat hij dit eerder heeft ge
daan. Wiertz zei dat een bisschop ook
vertrouwen in zijn priesters moet hou
den. En als het toch opnieuw misgaat,
„mag men mij ervoor ontslaan". Of hij
zichzelf dan bij justitie zou aangeven,
bleef onduidelijk.
preek recensie
Onno van 't Klooster
voorganger Carla van Soest, Evangelie Gemeente Berea Bollenstreek in Noordwijkerhout
Open dag Islamitische Vereniging Alphen trekt weinig bezoekers
Annette Lameijer Bleeker
alphen aan den rijn - Alweer
voor de derde keer hield het be
stuur van de Turks Islamitische
Kulturele Vereniging zaterdag
een open dag in de Haïai Bayram
moskee in Alphen aan den Rijn.
De rondleiding in de moskee be
gint iets later dan gepland. Jory
en Dennis Heitinga zijn erg ge
duldig geweest, maar nu hoopt
hun moeder toch dat het niet al
te lang meer duurt. Na de thee
en het lekkers houdt Um'it Ugur
een korte toespraak voor de klei
ne groep belangstellenden. „Wij
zijn geen geïsoleerde gemeen
schap", benadrukt hij. „Wij doen
er alles aan om onze cultuur te
behouden en om actief deel uit
te maken van de Nederlandse
maatschappij.
De open dag is bedoeld om Al-
phenaren kennis te laten maken
met de Turkse bevolking en hun
islamitisch geloof. De TIKV
hoopt zo vooroordelen bij Al-
phenaren weg te nemen. De
vereniging is lid van de landelij
ke koepelorganisatie Turks Isla
mitische Kulturele Federatie. Al
le 150 aangesloten moskeeën in
Nederland hebben de plicht om
één keer per jaar zo'n open dag
te houden. „Uiteraard zijn men
sen het hele jaar door welkom",
zegt mevrouw S. Ozel-Karakoca.
„Maar nu is er echt tijd en gele
genheid om met elkaar te pra
ten." De Turkse vrouwen bieden
allerlei hapjes aan. Al gauw ont
staat er een gesprek tussen Ne
derlandse en Turkse vrouwen.
Fatih Karakoca, secretaris van
de TIKV, leidt de rondgang door
de moskee. In de wasruimte
krijgen de bezoekers een uitge
breide uitleg over het wasritueel
voorafgaand aan de gebeds
dienst. Iemand die gaat bidden
Evangelie Gemeente Berea Bollenstreek heeft
geen eigen gebouw en bivakkeert daarom vaak
in sportcentrum de Schelft in Noordwijkerhout
voor haar zondagmorgendienst. Naast een
zwembad en een fitnessruimte is daar een zaal
waar buiten de kerkdien
sten ook theatervoorstel
lingen, bruiloften en par
tijen kunnen worden ge
houden. De voorgangsters
voor deze zondag is Carla
van Soest uit Haarlem.
Voordat zij zich uit het pu
bliek naar de lessenaar
voor aan de zaal begeeft,
zingt de gemeente eerst
gezamenlijk uit volle borst
enkele liederen. Tijdens de
gezangen is op een dia
projector de tekst te lezen,
zodat niemand een boekje
hoeft vast te houden. Han
dig want veel gemeentele
den sluiten al zingend de
ogen en heffen de handen
richting hemel. Het is ken
merkend voor volle evan
gelie- of pinkstergemeen
ten dat de mensen in ver
voering raken door het ge
zang dat ze ervaren als een
soort gebed. De voorzan
gers spreken tijdens het
zingen soms in tongen. PREEK
Tussendoor vertellen ge-
meenteleden over hun er
varingen van de afgelopen
weken. Een vrouw vertelt
over haar evangelisatiereis naar het Arabische
Oman. En uiteraard komt ook de moord op Pim
Fortuyn aan bod. „Het was een turbulente
week", zegt één van de leden. „Fortuyn die eerst
werd 'gedemoniseerd', wordt nu, lijkt het, 'ge-
messianiseerd'. Vooral dat laatste is ongepast,
omdat er maar één Messias is, de zoon van God,
Jezus Christus." Iedereen knikt instemmend.
Een ander gemeentelid komt naar voren en ver
telt hoe moeilijk het is om te accepteren dat we
in een land leven waar het homohuwelijk wette
lijke grondslag heeft gekregen. Daarna wordt er
gebeden voor het land en ons volk. De ongeveer
35 aanwezige gemeenteleden uit de Bollenstreek
krijgen zo naast Het Woord ook iets mei
wijze waarop de gemeente tegen actuel
aankijkt.
Carla van Soest bouwt haar preek ook i
de actualiteit. Het is tenslotte deze zond
derdag en vand
zij het wil hebb
het moederlijke
van God. „Nietd
ministe ben",
Adam, die zow
nelijk als vn
was, en nam vei
het vrouwelijke
en schiep daani
Of deze lezing
gisch geheel op
leest is geschoe
er niet toe in de
mele dienst waa
ren op de acht
zorgeloos hun s
len, en gemeei
naar believen e\
ten een luchtje
scheppen.
TIJGERS Traditiegetrouw
Van Soest telke
menten uit di
aan om te vei
met hedendaag
ties. Ze spreekt op vertrouwelijke, infor
zachte toon. En telkens herhaalt ze d
schap dat God de mensen kan doordren
zowel zijn vaderlijke als moederlijke lie
we ons kunnen verzadigen met God zi
baby zich verzadigt aan de borst van zi
der. Ze wil met dit soort vergelijkingen i
dag een religieuze dimensie geven. Dat
dig te lukken als ten slotte tijdens het ge
moeder van acht kinderen, bevangen
geest van God, ter aarde valt. Het is wc
om mee te maken in Noordwijkerhout,
zondagmorgen in sportcentrum De Schi
dat kan in Nederland.
muziek recensie
Ken Vos
Concert: Oriënt Express. Gezien 11/5 in
de X, Leiden
Het is eigen aan de jazz dat de
musici steeds op zoek gaan
naar nieuwe inspiratiebron
nen, stilistisch of technisch. Zo
kunnen we bijna vijftig jaar te
ruggaan om de eerste serieuze
pogingen te horen van Ameri
kaanse musici die Arabische
en Turkse muziek probeerden
te integreren. En sinds de jaren
zeventig is het op zijn minst
bon ton om een multicultureel
uitstapje te wagen. Meestal
eindigen deze goedbedoelde
fusies in vriendelijke maar
slappe vertoningen, waarin de
verschillende muziektradities
elkaar wel de ruimte geven,
maar er niet in slagen om har
monisch of improvisatorisch
één geheel te vormen. Het Yuri
Honing Trio dat de kern van
Oriënt Express vormt, is daar
in grote lijnen wél in geslaagd.
In dit project zijn beide mu
ziekculturen dan ook gelijk
waardige partners. Oriënt Ex
press is een sextet, maar de
Iraakse percussionist was ver
hinderd, zodat alleen de Liba
nese zangeres Rima Ksheishe
en de Iraakse djoze-speler Ba-
sem Havar de Arabische part
ners waren. De djoze is een
klein en hoog gestemd, maar
tegelijk ook zeer flexibel strijk
instrument, dat als geschapen
lijkt voor de kleine intervallen
van de Arabische muziek.
Het repertoire van Oriënt Ex
press is zowel gebaseerd op
nieuwe, eigen stukken als op
bekende thema's uit het Mid
den-Oosten. De stukken wor
den meestal tamelijk ingeto
gen ingezet, waarbij de nuan
ces van het melodisch materi
aal goed de aandacht krijgen.
De drie jazzmusici - saxofonist
Honing, drummer Joost Lij-
baart en contrabassist Tony
Overwater - slagen erin om het
materiaal te verrijken door in
hun spelbenadering evenwich
tig Arabische en jazzvocabulai-
re te mengen.
Interessant is het vooral omdat
in beide muziekculturen de
improvisatie een belangrijke
rol speelt. Lijbaart, toch al een
van Nederlands fijnzinnigste
slagwerkers, maakte veel in
druk met zijn goed afgestemde
spel in de soms asymmetri
sche maatsoorten. Overwater,
een melodische bassist bij uit
stek, deed hetzelfde in een
spannend duet met vocaliste
Ksheishe. Tenorsaxofonist Ho
ning, met zijn strakke toon, re
lativeerde met zijn goed gedo
seerde improvisaties op intri
gerende wijze het dramatisch
karakter van de Arabische ele
menten. Ook de Arabische le
den waagden zich een enkele
maal aan een improvisatie die
je eerder in een jazzcontext
zou verwachten.
Niet alle stukken van de vaste
groep waren even sterk, zoals
een wat zweverige, maar zeer
Arabische aandoende ballad
van Honing. Maar het optre
den als geheel was een voor
beeld van geslaagd muzikaal
multiculturalisme. Veel politici
houden dat voor onmogelijk,
omdat je daar nu eenmaal
moeite voor moet doen.
theater recensie
Hans Visser
'Jesus Christ Superstar". Gezien: 10/5,
Carré, Amsterdam. Te zien: t/m 20/5.
De Nederlandse-première van
de musical 'Jesus Christ Super
star' draaide vrijdagavond uit op
een feestje. Voor menigeen zal
beslist een reeks van herinnerin
gen zijn bovengekomen bij het
horen van al die stukken uit het
begin van de jaren zeventig
waarin Tim Rice en Andrew
Lloyd Webben de geschiedenis
navertellen van de laatste dagen
uit het leven van Jezus.
Vanaf de eerste minuut zit de
vaart er bij de Amerikaanse cast
en het orkest goed in. En het
valt andermaal op hoe geraffi
neerd en met een eigen stijl
Lloyd Webber toen al compo
neerde. Onbegrijpelijk is het
daarom dat in deze rockopera,
waarin klezmer, gospel, pop en
jazz, uitgerekend een combo
opgewekt lekker swingende bar-
muziek begint te spelen op het
meest dramatische moment: dat
waarop Christus aan het kruis
wordt genageld.
Het is een vondst van Rice en
Lloyd Webber om het verhaal te
laten zien door de ogen van de
verrader Judas. Maar Judas en
Christus zijn niet de beste zan
gers. Daar staat tegenover dat
Maria Magdalena weliswaar
geen mooie stem heeft, maar
wel veel meer persoonlijkheid
laat zien. Ook Caiaphas en He-
rodus zijn een veradem
Zolang het verhaal
over Christus gaat is dl
cal best de moeite war
zodra de hoofdfiguur zr
nele verschijnt is bit
vereist. Kritiek die de fj
mag aantrekken. Hei
toch beter.
leiden - Fotograaf Thom Hoff
man vertrok in februari 2002
naar Indonesië voor een reporta
ge over het leven op de grootste
afvalberg van de stad Jakarta. De
foto's zijn vanaf vandaag te zien
in het Rijksmuseum voor Volken
kunde in Leiden.
'De engelen van Bantar Gebang -
leven op de vuilnisbelt van Jakar
ta' heet de expositie die tot en
met 14 juli te zien is. Er wonen en
werken ongeveer 8000 mensen
op de immense belt. Ze zijn vaak
afkomstig van het platteland en
kopen zich op Bantar Gebang in
voor 600.000 roepia (54 euro).
Maar een heel gezin kan op de
vuilnishoop hoogstens 200.000
roepia per maand verdienen. Er
wordt dag en nacht gewerkt.
Het hele gezin werkt mee op de
belt. In het kielzog van bulldozers
die het vuil ondersteboven keren,
zoeken zij naar stukjes hout, plas
tic, blik, metaal en koperdraad,
zelfs naar botten van kadavers.
Alles heeft waarde en kan wor
den gerecycled. De hitte en de
stank zijn ondraaglijk en er is
steeds gevaar voor infecties en
vergiftiging. Dokters weigeren
naar Bantar Gebang te komen.
De mensen gebruiken de medicij
nen die ze in het vuil aantreffen.
De meeste kinderen gaan niet
naar school. Hun hulp bij het
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Javier Rodriguez, zang, gitaar en
Daniel Morcos, piano en slagwerk.
Gehoord: 11/5, Leidse Schouwburg,
Leiden.
Al meer malen trad Javier Rodri
guez in Leiden op, maar tot nog
toe altijd in een kerk. Vorig jaar
zong hij de Misa Criolla in de
Sint Jan in Gouda en in de Leid
se Hooglandse gaf hij samen
met de pianist/slagwerker Da
niel Morcos een concert vol Ar
gentijnse folklore.
Sinds Piazzolla de tango popu
lair maakte, vereenzelvigen wij
Argentinië vaak met deze fiere
dans. Volgens Rodriguez doen
we zijn land daarmee ernstig te
kort. Want Argentinië loopt over
van spannende ritmes.
Het duo begon met een instru
mentaal stuk, gebaseerd op het
ritme van de 'gato'. Of het nu
aan de afstand lag tussen de
bühne en het publiek, of aan de
wat droge versterking, de exoti
sche sfeer van weleer kwam niet
van de grond. Het pianospel
was wat bonkig en slordig en de
gitaar klonk kaal. Die hartstoch
telijke warmte, bekend uit de
Hooglandse Kerk, liet lang op
zich wachten.
In 'El Nacimiento', een lieflijk
intiem kerstliedje, vibrf
de hoop op vrede en lif
'Luz de una ChacareraF
met het populaire ritnr
chacarerci, éven gekruid
tig handgeklap. In 'Cii
igual' wordt de link gi
de deplorabele toesta»
gentinië na de ontdel
Amerika door Columb
ellendige staat waarin!
eeuwen weer verkea
guez zingt uit het diep)
hart.
Toch krijgt de tango
kans in het opzwepen
en in de bijna rapsti
choclo'. Maar op de e
dere manier werkt de
niet mee. Zweefde R>
stem in de Hooglands
de vleugels van de win
die prachtige schouwt
de kleurnuances mini
toveren. In de 'Cuecai
to', de typische muzi
de landen die grenzei
Andesgebergte, is het s
van Rodriguez en Mé
windend. De piano
kletteren tegen elkaar
een zak boordevol pes
leeggegooid. In de mik
want aan de tango),
van de troubadour'
nuances weer in I
stem, zie je de kleuren
de geuren die maar
maat in ons land voort
ki
werk op de vuilnisbelt is onmis
baar. Er is een oud gezegde: in In
donesië bezit twee procent alles,
zij zijn de duivels. De overige 98
procent heeft niets, zij zijn de en
gelen. De bewoners van Bantar
Gebang behoren tot hun dood bij
die laatste groep.
'De engelen van Bantar Gebang',
foto's van Thorn Hoffman, t/m 14
juli, Rijksmuseum voor Volken
kunde, Leiden.