Numico verslikte zich in vitamines
ECONOMIE
Versatel van beurslieveling tot paria
Omstreden Duitse werf Blohm Voss jubileert
Vakantiebaan geeft recht op vakantiegeld
Heineken bezint zich
op de Chinese markt
opman Hans van der Wielen maakt plaats voor Jan Bennink
uid-Holland
il schonere
ffinaderijen
EIGEN
BEURS
Nederland na Fortuyn
158
zaterdag 11 mei 2002
Ivvijk/gpd - Bij de presentatie
de jaarcijfers in maart liet
is van der Wielen zich niet
I. Alle jaren had de 58-jarige
^tievoorzitter van Numico
000 werknemers) die bijeen-
isten geleid alsof hij college
over de relatie tussen voe-
r en gezondheid. Hij doceerde
r baby- en patiëntenvoeding
kiedingssupplementen. Al-
ivoor noodgevallen had hij
souffleur bij de hand.
(tekent de kermis, waarover
Van huis uit chemisch tech-
jog en econoom beschikt.
Ir ook het karakter om alles
Ie hand te willen houden,
[financieel topman van Nu-
b kreeg tot voor kort amper
[elegenheid zich naar de bui-
Lcht te profileren. Als dat
jadisch mocht gebeuren, in-
Jimpeerde en corrigeerde de
dige Van der Wielen vanaf
jjlijn.
jder Wielen stelde zijn func-
pls bestuursvoorzitter begin
lëmber vorig jaar al ter be-
któng, zo verklaarde hij deze
k tijdens de aandeelhou-
jvergadering. Een jaar eerder
gepland wordt hij opge-
door Jan Bennink (45), die
jelopen zes jaren de zuivel-
ie van het Franse voedings-
:m Danone leidde. Onder
leiding groeide Actimel, een
Iproduct met toegevoegde
ischappen, uit tot een merk
een omzet van 500 miljoen
jiico - samentreksel van Nu-
i, het Duitse Milupa en Brit-
2haag/gpd - Zuid-Holland
le uitstoot van de vier raf-
perijen in Rotterdam sterk
gbrengen. Als 'milieube-
er' heeft de provincie al
taken gemaakt met Shell,
[afspraken dienen als uit-
jspunt voor overeenkom-
jmet Esso, Nerefco en Ku-
Petroleum (Q8).
[raffinaderijen in Rotter-
j veroorzaken tweederde
de uitstoot van alle zwa-
ioxide in Zuid-Holland en
derde van de totale uit-
van fijn stof. De provin-
nadrukt dat er de afgelo-
en al een grote verbete-
bereikt op milieugebied
industrie, maar er moet
name op het gebied van
lichtkwaliteit nog veel ge
ren.
provincie heeft weinig
leien om verbeteringen Elf
wingen en is daarom ge-
lzaakt de medewerking
de industrie te vragen.
Shell is dat gelukt, maar
:re raffinaderijen zijn daar
log toe niet voor in. Bo-
ien hebben de raffinade-
zich teruggetrokken uit
project met de milieu-
st DCMR en het ministe-
an milieu ojn de stofuit-
te meten, omdat ze het
langer noodzakelijk acht-
Daarom zal de provincie
linister van milieu vragen
nissiewetgeving voor gro-
Dokinstallaties aan te pas-
aan de Europese richtlij-
oorkeur van de provincie
uit naar het stoken van
in plaats van stookolie,
at dat de meeste voorde-
ïeeft. Voor grote installa-
s dat bovendien de voor
ste oplossing. Shell is
toe al over gegaan. De raf-
lerijen vinden dat de pro-
e te veel voorop loopt
Europese doelstellingen
raffinaderijen nu al te
n invullen.
Numico-topman Hans van der
Wielen. Foto: ANP/Numico
se Cow&Gate - groeide sinds
1992 onder de leiding van Van
der Wielen. Maar de buiten
wacht is hem zat. „Iedereen
heeft het wel met hem gehad",
waagt een outsider op te mer
ken. „Hij weet altijd alles beter."
Hans van der Wielen was de
eerste die na drie generaties Van
der Hagen die niet tot de familie
behoorde die twee eeuwen gele
den aan de basis stond van de
Zoetermeerse fabriek voor zui-
gelingenmelk. Hoewel de laatste
telg, Erlend van der Hagen, al
was begonnen te vernieuwen,
was het deze betrekkelijke bui
tenstaander (in 1980 in dienst
getreden als fabrieksdirecteur)
die het oude Nutricia ombouw
de tot het moderne Numico.
Van der Wielen heeft het bedrijf
van de Chocomel, Olvarit en
Bambix dankzij handige overna
mes groot gemaakt. De omzet is
van 1,6 miljard euro in 1998 ge
stegen tot 4,3 miljard in 2001.
Het was 'eten of gegeten wor
den', verklaarde hij de overna
mes, waarvan die van de grotere
concurrent Milupa in 1996 de
eerste opzienbarende was.
De gezondheidsprofeet - Van
der Wielen zei ooit dagelijks 18
supplementen te slikken en niet
te wachten tot het nut ervan is
aangetoond - verbreedde eind
1997 de horizon van het bedrijf.
Numico koos nadrukkelijk voor
'nutriceuticals', een samenvoe
ging van de Engelse woorden
voor voeding en medicijnen. Die
zouden de mens zonder onge
makken oud laten worden, pro
feteerde Van der Wielen. In de
drie daaropvolgende jaren gaf
een trotse Van der Wielen 4,4
miljard euro uit aan de opzien
barende overnames van de twee
grootste Amerikaanse fabrikan
ten van voedingssupplementen,
GNC en Rexall Sundown. Sinds
dien komt tweederde van de
omzet uit de VS.
Erg lang heeft Van der Wielen
daarmee geen sier kunnen ma
ken. Hij heeft in de gouden tijd
van de vitamineverkoop inge
kocht, te duur', en ziet nu maan
denlang toe hoe de vitamine- en
kruidenmarkt in de VS zijn
zwakte toont. „Hij heeft zich in
die markt vergist", stelt een ana
list glashard.
Van der Wielen heeft regelmatig
kritiek van sceptische analisten,
Voedingssupplementen vormen een belangrijk onderdeel van de Numico-productie. Foto: ANP/Numico
boze aandeelhouders en veront
ruste medici over zich heen ge
kregen. Van hen was de malafi
de Duitse nepdokter Matthias
Rath, die Van der Wielen op het
internet betichtte van maffia
praktijken, een lastpak, maar
wel één die juridisch kon wor
den bestreden. Voor andere cri
tici heeft Numico de deur van
het slot gehaald. Medici konden
komen kijken in het omvangrij
ke laboratorium in Wageningen.
Volgens het bedrijf zijn ook de
aandeelhouders er begin dit jaar
op vooruit gegaan nu Numico
hen meer zeggenschap gunt.
Zijzelf betwijfelden dat tot voor
kort nog.
Het schetst de haat-liefdever
houding die onder Van der Wie
len is ontstaan. Zelf heeft hij
zich ook niet onbetuigd gelaten.
Zo heeft hij - tegen de gewoonte
in - analisten en speculanten die
de koers van het aandeel Numi
co tot het niveau van een 'hon
denfooi' zouden hebben gema
nipuleerd er openlijk van langs
gegeven.
Versatel-topman Raj Raithatha.
Foto: ANP/Juan Vrijdag
amsterdam/anp - Het verhaal
van telecombedrijf Versatel is er
één met vooral dieptepunten.
Winst is er tot op heden niet ge
maakt. Beleggers in het bedrijf
hebben de koers eerst zien klim
men tot het hoogtepunt van
ruim 80 euro, in maart 2000.
Daarna begon de grote neer
gang tot het huidige niveau van
rond de 40 eurocent.
Versatel was één van de beloftes
van de 'nieuwe' economie.
Links en rechts werd geld ge
leend, met de belofte dat door
de extreme toename van data
verkeer de inkomsten gegaran
deerd zouden exploderen. Dat
perspectief is door de inzakken
de telecommarkt ver weg. Nu
wankelt het bedrijf onder een
schuldenlast van 1,7 miljard eu
ro. De rentelasten zijn enorm.
Vorig jaar betaalde Versatel
184,1 miljoen euro aan interest.
Mede daardoor was het nettove
rlies hoger dein de totale omzet.
In 2001 verloor de onderneming
378,6 miljoen euro, want behal
ve de rente betalen moet Versa
tel ook veel investeren.
Daarmee schaart Versatel zich
in het rijtje met UPC en KPN
Qwest, allen communicatiebe
drijven met een enorme schul
denlast. Die schuld is aangegaan
om in een moordend tempo ka
belnetten te kopen en te bou
wen. Alle drie de bedrijven zijn
nu druk doende met plannen
om schulden te ruilen voor aan
delen. Versatel dreigt obigatie-
houders met surseance, UPC is
domweg gestopt met rentebeta
lingen en KPNQWest weet nog
niet precies hoe het dat aanpakt.
Het begon allemaal zo mooi. De
telecomconsultants Mesch en
Van der Heijden begonnen in
1995 Versatel Telecom. De
nieuwkomer zou helpen de Ne
derlandse telecommarkt te libe
raliseren. Het bedrijns telde zich
op als de David die het Goliath
(KPN) moeilijk zou maken. Zo
stapte Versatel vaak naar tele-
comtoezichthouder Opta om te
klagen over tarieven en regels
van KPN.
Intussen bouwde Versatel aan
zijn netwerk in de Benelux en
Duitsland. Her en der werden
ook andere bedrijfjes ingelijfd.
In 1999 volgde een beursgang.
Die leverde omgerekend onge
veer 190 miljoen euro op tegen
een uitgiftekoers van 10 euro.
Op het hoogtepunt van de inter
nethype waren er zelfs plannen
om intemetdochter Zon een
aparte beursnotering te geven.
Nadat de intemetzeepbel uit
eenspatte, is dat idee afgeser
veerd.
De beursgang van telecombe
drijf Versatel in 1999 is uitgeroe
pen tot beste beursintroductie
van dat jaar. In 2001 kwam de
onderneming terecht in de
toonaangevende AEX-index van
25 belangrijkste beursfondsen.
Mede-oprichter Mesch nam in
2000 al afscheid van Versatel als
bestuursvoorzitter. Zijn vertrek
kwam enkele maanden na nog
een extra aandelenemissie in
maart. Het management ver
kocht destijds voor circa 25 mil
joen euro aandelen. Dat bedrag
inden directeur Mesch, zijn
broer, Raithatha (nu bestuurs
voorzitter, destijds financieel di
recteur), Hendricson en Van der
Heijden. Ook investeerders als
Nesbic, Paribas Deelnemingen
en NPM Capital cashten destijds
een deel van hun belang. Daar
voor kregen ze 227 miljoen euro.
Inmiddels is Versatel gedegra
deerd tot het strafbankje van de
Amsterdamse effectenbeurs
omdat het eigen vermogen ne
gatief is. Beleggers zijn alle ver
trouwen kwijt in het fonds. De
beloftes van Versatel zijn niet
waargemaakt. De eerste winst
was gepland in 2001, maar daar
is het niet van gekomen. Het is
ook niet duidelijk wanneer er
wél winst wordt gemaakt. Versa
tel heeft nog geld om het tot in
2003 uit te kunnen zingen.
hamburg/gpd - Het is de meest omstre
den werf in dë historie van de Europese
scheepsbouw. Blohm Voss in Hamburg
bestaat 125 jaar. Geen werf in Europa
heeft zoveel hoogte- en dieptepunten
doorgemaakt. De grootste bloeiperiodes
lagen in de Eerste en Tweede Wereldoor
log met de massaproductie van oorlogs
schepen. 'Beroemd' was de werf vooral
door de bouw van honderden onderzee
boten (U-boten). Tegelijkertijd leidden
die periodes ook tot de grootste diepte
punten, doordat de bombardementen
van de geallieerden in de Tweede We
reldoorlog duizenden werknemers het le
ven kostte. Na de oorlog werd dë 'foute'
werf vrijwel helemaal ontmanteld. Maar
ook dit dieptepunt overleefde de werf. Bij
Blohm Voss zijn nu nog 1500 werkne
mers in dienst en er wordt veel gebruik
gemaEikt van onderaannemers en inge
leend personeel. In de oorlogsjaren
werkten er op de werf 20.000 mensen.
De gepensioneerde Helmut Beversdorf
(67) die 40 jaar bij de werf werkte geeft
grif toe dat vele onderdelen van de werf
nogal verouderd zijn en dat er volop in
vesteringen nodig zijn om de concurren
tie met de nu overheersende schêeps-
nieuwbouw in Zuid-Korea en elders in
het Verre Oosten aan te kunnen.
Tot 2007 heeft Blohm Voss werk ge
noeg, vooral dankzij lopende opdrachten
voor korvetten en fregatten voor Malei
sië, Zuid-Afrika en de Duitse marine. De
vraag is echter of moedermaatschappij,
staalconcern ThyssenKrupp, bereid is
om het productieproces sterk te moder
niseren.
Dat het grote scheepsbouwcomplex nog
een belangrijke plaats inneemt in de har
ten van de mensen in Hamburg, bleek
vorige maand bij de viering van het 125-
jarig bestaan. Tienduizenden Hambur
gers kwamen op de festiviteiten af. Of zij
ook zo geïnteresseerd waren in de oor
logshistorie, een zwarte bladzijde voor
Duitsers, valt te betwijfelen.
Zo wijst hij erop dat in het begin vEin de
jaren dertig bij de uitbreiding van de werf
al bunkers werden gebouwd waarin ruim
20.000 mensen konden schuilen in geval
van bombardementen. Die bombarde
menten op Hamburg zijn vanaf 1942 op
grote schaal uitgevoerd door de geallieer
den.
In de Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
was Blohm Voss de belangrijkste
bouwplaats voor de keizerlijke marine.
Zo werd in die tijd de grootste kruiser
ooit, de Derfflinger, gebouwd en werden
98 onderzeeboten afgeleverd. Een presta
tie van formaat in die jaren. Na de Eerste
Wereldoorlog werd de werf getroffen ar
beidsonrust en verval.
In 1937 begon de bouw van een groot
passagiersschip, de Wilhelm Gustloff. Dit
schip is bekend geworden omdat het aan
het eind van de oorlog na torpedering
door de Russen in de Oostzee met meer
dan 10.000 mensen uit Oost-Pruisen naar
het veiliger geachte West-Duitsland wil
den vluchten. Ruim 9000 mensen kwa
men om het leven.
Met de Tweede Wereldoorlog in zicht
werd Blohm Voss weer op en top een
marinewerf. Er werden 238 U-boten ge
bouwd. De toenmalige scheepsbouwdi-
rectie, nog steeds komend uit de familie
Blohm, was echter niet zo tevreden over
de kwaliteit van de onderzeeboten. In de
oorlogsjaren was een hoge productie be
langrijker dan Duitse kwaliteit Bevers
dorf stelt dan ook vast dat meer dan 90
procent van de U-boten door de gealli
eerden is vernietigd.
Voor zijn oorlogsbijdrage is de werf in en
na de oorlog zwaar gestraft. In totaal zijn
er meer dan 1200 zware bommen op het
complex gegooid. Het Britse leger besloot
dat Blohm Voss als enige Duitse werf
na de oorlog geheel ontmanteld moest
worden. In 1955 mocht de naam Blohm
Voss weer worden gedragen en
stroomden de nieuwbouworders binnen.
De laatste jaren heeft de werf ook wel wat
cruise- en containerschepen gebouwd.
Maar opnieuw bestaat de werf bij de gra
tie van de oorlogsindustrie. De werf le
vert korvetten, Ionisers en fregatten.
kan mij helpen aan een
vakantiebaantje?', vraagt
frieisje in de chatbox van
longerenloket, een internet-
pver bijbaantjes en vakan-
prk van het ministerie van
ile zaken en werkgelegen-
Ze is de enige niet, want
groot deel van de eindexa-
peerlingen zal straks de lan-
pkantie gebruiken om eens
{bij te verdienen. Wie va-
jiewerk gaat doen, krijgt te
jen met een aantal wetten
pgeltjes. Waar moeten scho
rl op letten en wat zijn de
p vakantiebaantjes?
uilige baantjes leveren dui
delijk meer op dan andere, zo
blijkt uit het Nationaal Scholie-
renonderzoek. Het meest lu
cratief zijn baantjes als telefo
nisch enquêteur of computer
programmeur (gemiddeld 4,75
tot 4,90 euro in 2000), maar die
zijn vooral weggelegd voor de
wat oudere scholieren. De
meeste vakantiewerkers komen
terecht bij een boer of tuinder,
in een winkel, in de horeca of
in de fabriek.
Vakantiewerkers in spe moeten
er in elk geval op letten dat ze
het minimumjeugdloon krij
gen. Dat is verplicht voor va
kantiewerkers vanaf 15 jaar.
Daarnaast is er recht op vakan
tiegeld: acht procent van het
bruto loon. Normaal gesproken
wordt dat één keer per jaar uit
betaald. Wie alleen een vakan
tiebaantje hebt, moet goed op
letten dat het va
kantiegeld aan het
eind van de periode
uitbetaffid wordt.
Scholieren moeten
in principe net als
iedereen belasting
betalen. In de mees
te gevallen wordt de
belasting automa
tisch ingehouden
op het loon. De Be
lastingdienst gaat er
voor het gemak van
uit dat er het hele
jaar gewerkt wordt.
Dat is bij vakantie
werkers natuurlijk niet het ge
val, vandaar dat er al snel te
veel belasting wordt ingehou
den. Scholieren die meer dan
12 euro terug kunnen vragen,
kunnen dat doen met een T-
biljet, dat verkrijgbaar is via de
Brenda van Dam
Belastingtelefoon.
Daarnaast is er
voor schoÜeren
een speciale rege
ling, waarbij de
werkgever wacht
met inhouden van
de belasting tot
aan het eind van
het kwartaal. Als er
in een kwartaal
minder verdiend is
dan 1225 euro, dan
hoeft er geen be
lasting te worden
betaald. Om van
deze regeling ge
bruik te kunnen maken moet
er elk kwartaal stunen met de
werkgever een aanvraag inge
diend worden bij de Belasting
dienst.
Ouders vragen zich nog wel
eens af of de kinderbijslag niet
in gevaar komt als er flink
wordt bijverdiend. Dat zal zo'n
vaart niet lopen. Tot 16 jaar
mag er onbeperkt bijverdiend
worden. Scholieren van 16 en
17 jaar mogen met een gewoon
bijbaantje door het jaar heen in
een kwartaal netto 1135 euro
bijverdienen. Is het meer, dan
vervalt de kinderbijslag. In de
maanden juni, juli en augustus
mag daar bovenop 952 euro
verdiend worden.
Tenminste, als het vakantie
baantje niet dezelfde is als het
gewone bijbaantje. Dan geldt
namelijk het volgende. Stel dat
je normaal 8 uur per week in
een supermarkt werkt; in de
zomervakantie kun je er 28 urn-
werken. Dan mag je de 20 uur
die er extra gewerkt wordt, be
schouwen als vakantiewerk.
Daarmee mag je 952 euro ver
dienen, naast de 1135 euro die
je toch al per kwartaal mocht
verdienen.
Minimumjeugdloon (per 1 ja
nuari 2002, de bedragen wor
den per 1 juli aangepast)
Globaal bedrag per uur, bruto
15 jaar 2,09 euro
16 jaar 2,40 euro
17 jaar 2,75 euro
18 jaar 3,17 euro
19 jaar 3,66 euro
20 jaar 4,28 euro
21 jaar 5,05 euro
22 jaar 5,92 euro
Meer informatie over vakan
tiewerk:
www.jongerenloket.szw.nl
www.jeugd-en-geld.nl
www.fnv.nl/bijbaan
Belastingtelefoon: 0800 0543
peking/gpd - Veel Chinezen zien
bier als 'vloeibaar brood'. Net
als brood geen oorspronkelijk
Chinees product maar van alle
alcoholische dranken wel het
voedzaamste. En dus is bier po
pulair. De verwachting is dat
rond 2005 China Amerika aflost
als de grootste biermarkt in de
wereld. Een afzetgebied met po
tentie dus. Maar de Chinese
markt is tegelijkertijd een van de
moeilijkste, zo ontdekten veel
internationale brouwerijen.
„Veel buitenlandse brouwers
hebben zich verkeken", zegt Li
Guirong, voorzitter van
Tsingtao, marktleider en belang
rijkste exporteur van Chinees
bier.
„Ze hebben veel geïnvesteerd in
hoogwaardige techniek en een
duur management, maar het
topsegment waarop zij zich
richtten is veel te klein voor al
die buitenlandse spelers. Die
hoge kosten halen ze er nooit
uit." Tsingtao kon door de ver
keerde inschatting vorig jaar
voor een schappelijk prijsje de
nieuwe neergezette brouwerij
van het Deense Carlsberg in
Shanghai overnemen.
Heineken maakte diezelfde fout
niet. Het eigen merk wordt niet
lokaal gebrouwen, maar geïm
porteerd. Via Asian Pacific Bre
weries, een 50-50 joint venture
met het Singaporese handels
huis Fraser and Neave, bezit de
Amsterdamse brouwer wel
brouwerijen in China of deelne
mingen daarin, maar hier wor
den merken als Reeb of Tiger
voor de lokale markt geprodu
ceerd.
„Het grootste probleem is dat er
geen sprake is van één nationale
markt, maar van een heleboel
regionale markten", zegt Rick
Linck, algemeen manager van
Heineken Hong Kong en verant
woordelijk voor de Chinese
markt. Daarom heeft Heineken
er voor gekozen zelf de marke
ting ter hand te nemen. Het bier
wordt door een lokale impor
teur opgekocht en afgezet.
Daarmee is Heineken ook gro
tendeels van het distributiepro
bleem verlost.
Maar deze strategie heeft ook
zijn beperkingen. De naam Hei
neken is bij bierdrinkers redelijk
ingeburgerd, maar in het seg
ment van de premium-bieren,
waarop vrijwel alle multinatio
nals zich richten, wordt het
steeds drukker. „Want je ziet dat
nu ook lokale brouwerijen zich
in deze markt begeven", vertelt
Linck. De consequenties voelde
Heineken vorig jaar de afeet
nam af en de marges worden
kleiner.
Daarom oriënteert Heineken
zich op een nieuw plan de cam
pagne voor China. Daarbij
wordt niets uitgesloten. In eer
ste instantie worden de ambities
afgestemd met partner Fraser
and Neave, maar Vuursteen
sluit niet uit dat Heineken zono
dig zijn eigen weg bewandelt.
Linck verwacht dat evenwel
niet:
Ook overnames van bestaande
lokale brouwerijen behoort tot
de mogelijkheden, maar dat
brengt een reeks nieuwe proble
men met zich mee. „De Chinese
biermarkt is slecht gereguleerd
en heel gefragmenteerd", aldus
Li Guirong. Tsingtao, door Duit
sers en Britteri in 1903 opge
richt, breidde de afgelopen jaren
zijn marktaandeel uit door een
grote serie van overnames.
„Mensen prefereren hun eigen
lokale merk en accepteren niet
zomaar een nieuw bier of een
nieuw management. Bovendien
beschermen veel autoriteiten
hun eigen industrie met protec
tionistische maatregelen, die
soms heel ver gaan."
Hoe Heineken daarmee denkt
om te gaan, weet Linck nog niet
„We zijn ons nog maar net aEin
het oriënteren. We gaan het stap
voor stap doen. In China moet
je nu eenmaal geduld hebben.
ECONOMIE WIJZER
Waar moet het heen met dit
land? Hoe verantwoord is het
om de daad van één enkele acti
vist de toekomst te laten bepa
len? Stel je eens voor dat uit eer
betoon mensen massaal op de
lijst Fortuyn stemmen? Wie zijn
de mensen die in naam van For
tuyn zouden gaan regeren? On
zekerheid is troef.
Volgens de reporter van het ge
renommeerde Britse blad The
Economist is de beweging For
tuyn een bedreiging voor de Ne
derlandse voorspoed. (Hij
schreef zijn geruchtmakende ar
tikel natuurlijk voor de moord.)
Hij begrijpt ons Nederlanders
eigenlijk niet. Na tal van ge
sprekken en met de belangrijk
ste cijfers in de hand kon hij niet
anders concluderen dan dat het
goed gaat met Nederland.
Op grond van onze voorspoed
zou je verwachten dat Paars ste
vig in het zadel zit.
En toch is de onvre
de groot. De massa
le steun voor For
tuyn schrijft deze
reporter uiteindelijk
toe aan een gebrek
aan zelfvertrouwen.
En die is geenszins
gerechtvaardigd
volgens hem. Wij
zouden niet weten
hoe goed we het ei
genlijk doen.
The Economist staat
bekend om haar
enthousiasme voor
de vrije markt. Deze
reporter keek dan ook door die
bril naar Nederland. Het polder
model met het eindeloze overleg
is vooral een rem op de vrije
markt, en kan dus niet goed zijn.
Hij applaudisseerde dan ook
voor de maatregelen die met het
poldermodel afrekenen. De
pragmatische aanpak van Paars
kon hij zeer waarderen. Doordat
de sociaal-democraten hun
ideologische veren aflegden en
meewerkten aan een stevige af
slanking van de overheid, ont
stond er meer ruimte voor de
vrije markt. Lasten werden ver
licht, de arbeidsmarkt werd vrij
er met als gevolg meer econo
mische groei. En dat alles is voor
deze reporter goed nieuws.
Maar Nederlanders hebben hun
buik vol van Paars. De moord
op Fortuyn lijkt dat gevoel al
leen maar sterker te maken. Ik
zelf heb de reporter van The
Economist nog duidelijk probe
ren te maken dat zorgen over de
kwaliteit van de samenleving
overheersen; dat juist nu het zo
economisch goed gaat. Neder
landers kritischer worden. Want
waarom zou je in een welvarend
land een paar maanden op een
noodzakelijke operatie moeten
wachten, en waarom sta je in
een goedlopende economie om
de haverklap vast in het open
baar vervoer of op de weg. En
waarom zou je tolerant zijn ten
opzichte van allochtonen die
ARJO KLAMER
hoogleraar economie
Erasmus universiteit
jouw veiligheid bedreigen? De
reporter van The Economist kon
hier weinig mee.
De dood van Fortuyn zou hem
wel eens kunnen bewegen zijn
inschatting van de Nederlandse
economie aan te passen. Hij zal
zeker niet zo optimistisch willen
zijn als hij in dit rapport was. Er
staat deze samenleving van alles
en nog wat te wachten, en dan
vooral veel onzekerheid en poli
tieke instabiliteit. Wie zal het
zeggen. Krijgt Melkert de schuld
(zoals links en rechts gesugge
reerd wordt), dan kan de PvdA,
de machtspartij van nu, wel
eens veel gedecimeerd kunnen
worden bij de verkiezingen. Dan
moeten tal van PvdA'ers het
veld ruimen. Wie nemen dan de
bestuurlijke functies over? CDA-
'ers? Fortuyners? Of lopen SP en
Groenlinks, de linkse partijen
alsnog met de buit weg?
Wie ook als overwin
naars uit de verkie
zingsbus komen, dit
politieke drama zal
consequenties heb
ben voor het functio
neren van de Neder
landse economie.
Verwacht van de
Fortuyners dat ze de
privatisering zullen
doorzetten. In hoe
verre de manage-
mentcultuur die ik in
mijn vorige bijdrage
aan de kaak stelde,
gehandhaafd wordt,
is onduidelijk. For
tuyn was zelf een man van het
midden- en kleinbedrijf. Hij was
daarom voor een zakelijke en
pragmatische aanpak, maar hij
was fel tegen de zakkenvullers
onder de managers. Ook was hij
voor het eerherstel van de in
houdelijke beroepsmensen. Hij
zag het liefst doktoren aan het
hoofd van gezondheidsinstellin
gen in plaats van de managers
die nu de baas zijn. En hij wilde
de topzware overhead van zorg
en onderwijsinstellingen op de
korrel nemen. Dat sprak mij wel
aan. Maar hebben zijn Fortuy
ners die boodschap begrepen?
En weten ze haar door te voe
ren?
Hoe dan ook. de toekomst is on
gewis. Ik vrees dat de verkie
zingsuitslag de onvrede niet
wegneemt. Ik Vrees ook dat de
politieke situatie zo instabiel zal
zijn, met zoveel onduidelijkheid
over de nieuwe machtsverhou
dingen. dat een slagvaardig be
leid er niet van komt. Dat zou
funest zijn niet alleen voor de
Nederlandse economie maar
vooral ook voor de kwaliteit van.
deze samenleving. En daar gaat
het toch om.
Mijn hoop is gevestigd op het
poldermodel. Oftewel op de Ne
derlandse gewoonte om wan
neer de dingen onduidelijk wor
den. om de tafel te kruipen,
compromissen te sluiten en
pragmatische te werk te gaan.
