Onderzoek
naar kogels
oude moord
BINNENLAND 1
Laatste groet in 'bedevaartsoord Rotterdam'
'Pim was katholiek, maar niet zo vroom'
'Messias'
Van der G. kende ambtenaar
Broer Fortuyn: Maak Pim geen heilige
Actiegroepen bestookt met dreigementen
f met kogels
_RTV Oost
kBij RTV Oost in Hen-
fandaag een brief bin-
jonien met een kieslijst
JTweede - Kamerverkie-
»n drie kogels. Op de
:ijn lijsttrekkers omcir-
,taat diverse malen het
Jood' geschreven. Wel-
jkkers precies zijn om-
niet zichtbaar, omdat
Ijst is dichtgeniet. Vol-
jch zijn ook kruizen op
(er getekend. Donder
end werd de komst van
jndere brief telefo-
igekondigd.
zeese stem
fin te trekken
hg Naast de Wereld-
I heeft het stadhuis in
teg de afgelopen dagen
Mi telefoontjes gekregen
■erlanders in het bui-
|die hun stem op Pim
(willen intrekken. Ne-
jers overzee kunnen nu
bst stemmen voor de
[•Kamerverkiezingen,
jmnien worden verza-
n geteld op het Haagse
6. De bellers zeggen dat
jn dood niet op Fortuyn
[gestemd als ze gewoon
jrland waren geweest,
de gemeente Den Haag
ts meer aan te doen.
lie Den Haag
i waakzaam
s - De politie in Den
left gisteren uit voorzorg
jsoneel ingezet in de
*ens een mogelijke de-
Itie gisteravond van ex-
jschts. De actievoerders
len confrontatie aan-
|t de in hun ogen ex-
ikse krakers. De ME-
Ipgesteld langs de route
fcentraal Station naar
rolwerk de Blauwe Aan
trokken in de loop van
toen bleek dat ex-
fchts niet kwam opda-
jre Van der G.
naar huis
huk - Het ondergedo-
n uit Harderwijk met
achternaam als de ver-
ri de moord op For-
t binnen enkele dagen
ir huis. Het gezin had
ftvond het huis verlaten,
Tt adres via internet
[spreid als het adres
prdachte Volkert van
e betrokkenen hebben
Jets te maken met de
inslag en zijn ook geen
n de verdachte, aldus
ivond stille
Amsterdam
vrijdag lo mei 2002
'ijk'
uynr
hea(
ushjj,
i
nn<
sen
al
VesP
am - In Amsterdam
idaag een stille tocht
nagedachtenis aan
ïyn. De herdenking is
itief van kandidaten
jst Pim Fortuyn. De
gint om 20.00 uur op
Bij het Nationaal Mo-
op de Dam zijn door
ïsen bloemen gelegd
tuyn. Ook op andere
in de hoofdstad, zoals
jj omomonument bij de
,n erk liggen bloemen.
lil
lachte niet op
•ie tv-beelden
ti b'i c
*eët
[eschrapt en zullen de
'eesl ,ms^en waar met partij-
de uitslagen van de
Kamerverkiezingen
gevolgd uit veiligheids-
ingen waarschijnlijk
eels besloten zijn.
Op de Mathenesserlaan in Rotterdam staan vele duizenden mensen voor de kathedraal te wachten om afscheid te kunnen nemen. Foto: ANP/Jasper Juinen
iam - De man die op re-
inamen van de Duitse
zender ARD van Pim
diens huis in Rot-
:en handtekening
niet Volkert van der G.
lt verdacht van de
de politicus. Volgens
ly rdvoerder van het
v ir ministerie in Amster-
tft de gefilmde man
eigen beweging bij de
emeld.
-managers in
jvoorLPF'
en - Meer dan tien Neder
ig ipmanagers hebben
y fa ïeld om het gedachte-
jfa 11 Pim Fortuyn in prak-
mel engen als de Lijst Pim
,[en (LPF) veel zetels krijgt.
,n h en voor de dood van
ibni geen contact met de
heeft Joep van den
mei diuyzen woensdag ge-
ufjj n den Nieuwenhuyzen-
>ba n ^at Fortuyn hem en-
at iLen geleden had ge-
tbei hl) deel wil uitmaken
nvolgend kabinet, mocht
jje ia de verkiezingen op
ooj dngspluche belanden.
co'
ei jen wijzigen
Hei iezingsa vond
'l" T\
c De politieke partijen
na de moord op Pim
besloten hun veriae-
ijfa )nden op 15 mei aan te
Zo is de muzikale om-
:M
door Carine Neefjes
rotterdam - Voor in de kerk
klinkt zacht gesnik. Handen en
schouders zoeken elkaar. In een
witte kist, half open, ligt Pim
Fortuyn opgebaard. Vredig, in
wit overhemd, met zijn karakte
ristieke, gele stropdas. Naast de
kist diens strijdbare gezicht op
de verkiezingsposter van Lijst
Pim Fortuyn, omringd met witte
rozen.
Door het middenpad van de pa
rochiekerk St. Laurentius en St.
Elisabeth in Rotterdam schuife
len duizenden mensen om de
vermoorde politicus een laatste
groet te brengen. Gezinnen,
moeders met baby's op de arm,
hoogbejaarden, maar ook stu
denten en pubers zijn op He
melvaartsdag naar het 'bede
vaartsoord Rotterdam' geko
men.
Voor de kist, die op het altaar
staat, neemt een ieder op eigen
wijze afscheid. Een meisje, ge
kleed in spijkerbroek en t-shirt,
zet haar rechterhand aan haar
hoofd en plaatst stoer de 'at
your service'-groet, het gebaar
waarmee Pim Fortuyn zich vorig
jaar als politicus presenteerde.
Weer anderen leggen bloemen
en briefjes op het altaar: 'Je had
een missie', 'Jij zei wat je dacht'.
Een oudere man mompelt: 'Je
bent vermoord om het woord'
en slaat een kruis.
De familie Van Doom, islami
tisch, behoort tot de eersten die
de kerk binnen treden. Vanaf elf
uur 's ochtends hebben de man
en vrouw staan wachten tussen
de dranghekken, die reiken tot
in de wijde omgeving. „Met zijn
opmerking dat de'islam een
achterlijke cultuur is, heeft Pim
mij wel degelijk gekwetst", ver
telt Fauwsja, geboren in Surina
me. Nooit zou ze op hem stem
men, ze kiest voor de PvdA.
„Maar die moord heeft vreselijk
veel kapot gemaakt in Neder
land. Daar moet je bij stil staan.
Dat doe ik hier", aldus Fauwsja.
Haar man Tauwheed, een Ne
derlander die moslim is gewor
den en ook PvdA'er: „De op
komst voor de verkiezingen zal
volgende week groter zijn dan
ooit. Hopelijk gaan mensen niet
op Pim stemmen. De man is
dood en de partij ook."
Rotterdam is sinds maandag
avond al een bedevaartsoord. In
de trams wordt een dag voor de
begrafenis al omgeroepen hoe
de duizenden bezoekers het
best de kerk kunnen bereiken
'waar Pim Fortuyn ligt opge
baard', zo schalt de bestuurder
door de microfoon. Velen kopen
snel een boeketje witte rozen op
het station. Dagjesmensen gaan
eerst nog even naar het huis van
Fortuyn waarna het urenlange
wachten voor de kerkdeur be
gint.
De massale opkomst van dui
zenden mensen doet denken
aan een koninklijke begrafenis.
Het volk kan er maar geen ge
noeg van krijgen. Onder het pu
bliek veel mensen die al vanaf
maandag, de dag van de moord
aanslag, aan het 'gedenken' zijn,
registers tekenen, bloemen leg
gen, in stille tochten meelopen.
„Gelukkigwordt Pim niet in
Rotterdam begraven. Dan krijg
je hier van die prinses Diana-
achtige toestanden. Dat had hij
niet gewild. Pim verdient zijn
rust", zucht mevrouw Stols uit
Barendrecht die samen met
haar schoonvader is gekomen.
In de mensenmassa die tussen
de dranghekken staat geklemd
klinken geen verhitte politieke
discussies meer, zoals eerder
deze week. De stemming is
waardig, het is Pim voor en Pim
na, alsof de laatste eerbetoners
de tot voor kort omstreden poli
ticus allemaal persoonlijk heb
ben gekend. Het lange wachten
wordt niet voor iedereen be
loond. De Surinaamse Esselien
Rajcomar uit Alkmaar moet om
zes uur op haar werk zijn. Zij
haalt de gang langs de kist niet.
Ach, geeft niet. Mijn aanwezig
heid hier is mijn eerbetoon."
Mandy Heidstra en Yola Sleu-
rink, beiden 15, zijn wel op tijd
voor de laatste groet. Stevig ge
armd lopen ze langs de witte
kist, hun hoofden ücht gebogen,
een korte blik naar het spreken
de gezicht op het verkiezingsaf
fiche, waarna ze via het zijpad
de kerk verlaten. „Vredig", zegt
Mandy. „Ontroerend", snikt Yo
la. „Ik had hem graag een keer
persoonlijk willen ontmoeten.
Dat kan nu niet meer."
COMMENTAAR
Waar hij het volk stem gaf, heeft het volk Pim Fortuyn de af
gelopen dagen geantwoord met een ongekende uitbarsting
van emoties en aanhankelijkheid. De droefenis en woede
hebben veel gezichten. Het is de woede over bruut geweld,
de schaamte dat een politieke moord in dit land mogelijk is,
de droefenis van zijn aanhangers die zich beroofd weten van
hun politieke idool, bijna hun messias. In alle beschouwin
gen over de erfenis van 'professor Pim' klinkt één ding door
dat veel zegt over de staat waarin de vaderlandse democratie
verkeert: 'Hij is vermoord omdat hij voor zijn mening uit
kwam'. Dat grafschrift moet iedereen tot nadenken stem
men.
In de kist die vandaag in Driehuis ter aarde wordt besteld,
ligt allereerst een mens die door grof geweld om het leven is
gebracht. Het symboliseert de overmaat aan agressie die in
deze samenleving net onder de oppervlakte zit en te vaak
naar boven komt. De moord, bijna voor het oog van de ca
mera's, past daarmee in een triest rijtje met namen als die
van Meindert Tjoelker en Joes Kloppenburg. De rouw om
het volgende slachtoffer van zinloos geweld, is de treurnis
om de verloren gegane onschuld van deze samenleving.
Maar in de kist die vandaag door Rotterdam werd rondgere
den, ligt vooral een politicus die het debat niet schuwde. Dat
deed Fortuyn op een voor dit, door consensus en voorzich
tigheid gekenmerkte, land op een ongewone rebelse manier.
Zijn tegenstanders kregen er geen greep op. Maar dat een
verkiezingsstrijd door kogels kan worden gesmoord, is ook
voor zijn tegenstanders een niet te verteren constatering. De
collectieve rouw is daarmee ook een uiting van verbijstering
over een aanslag op de democratie.
Fortuyns grootste verdienste is echter dat hij mensen die
niet meer in politiek geloofden, stem gaf. Hij doorbrak ta
boes, zoals over het minderhedenbeleid, de criminaliteit en
het gebrek aan burgerzin, over de falende overheid en
dienstverlening in zorg en op school. Hij verwoordde daar
mee dat de politiek moet gaan over de alledaagse zorgen van
gewone mensen: "Niks politiek correct denken, mijnheer, de
burger, daar gaat het om!" Hopelijk krijgt Fortuyn ook bin
nen de gevestigde partijen apostelen.
Een van de bezoekers aan de kathedraal kijkt door het hek naar de ingang van de kerk waar Fortuyn lag
opgebaard. Foto: GPD/Phil Nijhuis
nijmegen/gpd De politie gaat
de kogels en wapensporen van
de moordaanslag op Pim Fortuyn
vergelijken met die van de moord
op milieuambtenaar Chris van de
Werken bewaard zijn gebleven.
Vast staat dat de verdachte van
de moord de vermoorde ambte
naar kende. „Ik weet geen mi
lieuambtenaar op de Veluwe die
Van der G. niet kende", wordt op
het gemeentehuis in Nunspeet
gezegd.
De moordenaar van Van de
Werken gebruikte bijzondere
munitie. De ambtenaar werd
gedood door enkele 9 mm hol-
low-point kogels. Zachte stop
kogels die, eenmaal binnenge
drongen in het lichaam, grote
schade aanrichten. Vanwege de
prijs worden ze zelden gebruikt.
Ook niet in de criminele wereld.
Zoals bekend heeft de politie in
de woning van de verdachte,
wiens voorarrest woensdag door
de rechter-commissaris met tien
dagen is verlengd, munitie ge
vonden. Over het moordwapen
dat afgelopen maandag gebruikt
is, wil justitie nog niets naar bui
ten brengen.
De politie verrichtte in 1996 bij
de moord op de ambtenaar uit
voerig onderzoek in kringen van
milieuactivisten. Van de Werken
handelde namens het interge
meentelijk samenwerkingsver
band Noordwest-Veluwe be
zwaarschriften van milieuver
gunningen af. In die functie had
hij ook te maken met schriftelij
ke protesten van Milieu-Offen
sief, de club waarvoor Van der
G. actief is. In kringen rond het
slachtoffer leefde het vermoe
den dat er een relatie was tussen
de moord op de ambtenaar en
zijn werk. Alle dossiers waar Van
de Werken zich beroepshalve
mee bezig had gehouden, wer
den doorgespit. Een connectie
werd niet gevonden. Hij stond
bij de boeren te boek als een 're
delijke' ambtenaar. Een man
van compromissen.
Van de Werken verliet zondag
middag 22 december 1996 zijn
woning om een wandeling te
gaan maken op het landgoed
Weina tussen Epe en Nunspeet,
wat hij geregeld deed. Voorbij
gangers troffen zijn levenloze li
chaam later aan op het fietspad.
Over de moord in het bos kwa
men honderd tips binnen. Justi
tie loofde voor de gouden tip
25.000 gulden uit. Desondanks
lukte het de dertig rechercheurs
niet om dader(s) en motief te
achterhalen. De blanke man
met 'iets roods' aan die door ge
tuigen in de buurt van het mis
drijf werd gesignaleerd, werd
nooit gevonden.
brussel/anp - Pim Fortuyns
broer Marten waarschuwt voor
teveel mythevorming rond de
vermoorde politicus. „We moe
ten van Pim geen heilige ma
ken", zegt hij in een interview
met de Vlaamse krant Het Laat
ste Nieuws.
Hij omschrijft zijn broer in het
gesprek als iemand die 'verhitte
gesprekken kon voeren', maar
ook een 'pestkopje' was. Zijn
uitspraak dat de islam een ach
terlijke cultuur zou zijn, vond
Marten Fortuyn te ver gaan. „Ik
zei hem dat hij soms zo'n ge
spierde taal sprak dat zijn woor
den verkeerd konden overko
men." De in België Loenhout
woonachtige broer waakt voor
'recuperatie' van Pims gedach-
tengoed door het extreemrecht
se Vlaams Blok en diens leider
Filip Dewinter. „Op de rug van
mijn broer probeert Dewinter
zijn positie te manipuleren." Op
de avond van de moord noem
de Fortuyns broer de aanslag
een 'godvergeten schandaal, het
resultaat van het gedoogbeleid
in Nederland'. Nu stelt hij met
'dit drama in mijn kist te gaan'.
,Als de verdachte de dader is,
hebben wij medelijden met zijn
omgeving. Zijn kind is voor het
leven getekend."
Sinds bekend is geworden dat
de verdachte van de aanslag op
Fortuyn actief is in de milieube
weging en mogelijk linkse sym
pathieën heeft, heeft een groot
aantal organisaties uit deze klin
gen zich van de aanslag gedis
tantieerd. Diverse milieuorgani
saties en de Dierenbescherming
hebben persberichten doen uit
gaan waarin ze duidelijk maken
op geen enkele wijze met de
aanslag te willen worden geas
socieerd.
den haag/gpd - De websites van
linkse actiegroepen zijn de afge
lopen dagen bestookt met 'hate-
mail' en dreigementen. De site
van de antifascistische onder
zoeksgroep Kafka is al sinds
dinsdag uit de lucht. Op die van
actieblad Ravage in Amsterdam
verschenen vanaf woensdag
dreigementen uit vooral ex
treem-rechtse kringen.
„De oorlog is begonnen. Jullie
komen ook aan de beurt", waar
schuwt het 'democratisch front'.
Even later meldt dezelfde afzen
der: „Bedankt Pim. Onze lijst is
ook compleet. Wij beginnen bo
venaan." Op condoleance-sites
voor Fortuyn en sites van ex
treem-rechtse organisaties als
Stormfront regent het haatuitin-
gen en bedreigingen aan linkse
organisaties. Hoewel daarin ook
het adres van Ravage wordt ge
noemd, ziet het actieblad vol
gens medewerker Alex van Veen
'vooralsnog' geen reden om po
litiebescherming aan te vragen.
Fortuyn zag zijn politieke missie als opdracht van God
door Theo Krabbe
rotterdam - Pim Fortuyn, vandaag vanuit
de kathedrale kerk van de Rotterdamse
H.H. Laurentius en Elisabethparochie be
graven, was een overtuigd katholiek.
„Maar niet zo vroom", verklaart pastoor L
Berger uit Den Haag. die goed bevriend
was met Fortuyn. „Hij ging niet zo vaak
naar de kerk, maar kwam wel eens bij mij
in de kerk. Hij ging niet zitten bidden,
maar dan spraken we met elkaar."
Volgens de deftige Haagse pastoor zag
Fortuyn zijn missie in de politiek als 'een
opdracht van God'. „Naarmate hij langer
in het wereldje van de politiek verbleef,
zag hij het steeds sterker als een taak, die
Onze Lieve Heer hem gegeven had. En
Pim vond daarom, dat hij die opdracht
ook heel goed moest uitvoeren. Verdomd
goed zelfs."
Met Berger besprak Fortuyn allerlei ge
loofszaken. Ook het geloof in een leven na
de dood. „Vita mutatur, non tolliturzei
ik dan tegen hem: het leven wordt veran
derd, maar wordt niet weggenomen. Dat
kon Pim van harte onderschrijven. Hij ge
loofde in een hiernamaals."
Berger assisteerde, samen met deken A.
Bosman van het dekenaat Rijnmond, de
Rotterdamse bisschop A Van Luyn, die de
uitvaartmis leidde en de overweging hield.
Andere sprekers waren er niet. Bisschop
Van Luyn, die Fortuyn niet persoonlijk ge
kend heeft, ging in de uitvaartdienst voor
op uitdrukkelijk verzoek van de familie.
„De bisschop belde me dinsdagavond nog
op. Hij wist niet dat Pim katholiek was",
aldus Berger. Fortuyn stond ook officieel
ingeschreven als parochiaan van de H.H.
Laurentius- en Elisabethparochie in Rot
terdam.
Spottend omschreef Fortuyn zichzelf de
laatste tijd dikwijls als 'een roomse glui
perd'. Waar een gewone katholiekeijpngen
later priester of bisschop wilde waMën.
wilde Fortuyn in zijn jeugd niets minder
dan paus worden. Maar naarmate de jaren
vorderden en hij ook openlijk voor zijn ho
moseksualiteit begon uit te komen, nam
hij in het openbaar afstand van de Rooms-
Katholieke Kerk als instituut. „Ik ben ka
tholiek. Maar niet zoals de paus." Voor zo
wel kardinaal Simonis als de vernieu
wingsgezinde Acht Mei Beweging had hij
niet zoveel waardering.
Dat Fortuyn homoseksueel was, vormt
geen beletsel voor een katholieke uitvaart
dienst. „Er is verzocht om een eucharistie
viering. Die kon hij krijgen. Pim was een
dierbare overledene en een kind van
God", aldus de woordvoerder van bis
schop Van Luyn.
i
