'LPF was noodzakelijk kwaad
GESPREK VAN DE DAG
i
Advocate Böhler wil macht van de staat beteugelen
Harry Mens past ervoor om Don Quichotte
te worden
Als moeder en niets anders
152
MENSELIJK
Vier
maanden
na de
scheiding
met haar
platen
maat
schappij
EMI heeft
de Ameri
kaanse
popdiva
MARIAH
CAREY
een nieuw
platen
contract
getekend. Ze is in zee ge
gaan met het label Island
Records dat tot het media
concern Vivedi Universal
behoort. De 32-jarige pop
zangeres is be
reid te werken
aan een nieuw
album. Hoeveel
geld er met de
deal is ge
moeid, is niet
bekendge
maakt. Na de
slechte ver
koopcijfers van
haar laatste al
bum Glitteren
de flop van
haar gelijkna
mige debuut
film, wilde EMI
in januari van haar af. Carey
zou het afgelopen jaar de
pressief zijn geweest, maar
werkt nu aan haar terug
komst.
Een GULZIGE MUIS heeft een Oostenrijker mogelijk
16.000 euro gekost. De ondernemer had dat bedrag van
een klant ontvangen en opgeborgen in een la. Hij kreeg arg
waan toen hij een aangevreten 500-eurobiljet onder ogen
kreeg. De man had zijn bergplaats al vaker gebruikt omdat
de knaagdieren zijn oude papieren bankbiljetten links had
den laten liggen. De nieuwe eurobiljetten zijn onder andere
van katoen gemaakt en dat is een delicatesse voor muizen.
Vandaar dat een muis het geld tot papiersnippers had ver
werkt. De gedupeerde hoopt dat zijn bank hem ter wille is
en de versnipperde biljetten wil omwisselen voor nieuwe
exemplaren.
De Nieuw-Zeelandse actrice
LUCY LAWLESS, de ster
van de succesvolle televisie
serie Xena: Warrior Prin
cess, is bevallen van een ge
zonde zoon, Judah Miro. De
vader is Rob Tapert, met
wie Lawless al een zoon van
2 had. Uit een eerder huwe
lijk heeft Lawless een 13-
jarige dochter. De tv-serie
waarin Lawless de rol van
de zwaardvechtende, sexy
Xena speelde, liep van
1995 tot 2001. De laatste
tijd was de 34-jarige actrice
onder meer te zien in een
aflevering van The X-Files
en in de comedy Just Shoot
Me. In de nieuwe film Spi
der-Man, die afgelopen
weekeinde alle bioscoopre
cords brak in de Verenigde
Staten, speelt ze een klein
rolletje.
„Hallo Singapore! Groeten vanaf de bovenkant van de we
reld, ik ben er!" De Singaporaanse avonturier Khoo Shee
Chiow heeft de tocht volbracht die hem naar beide polen
bracht en naar de top van de hoogste berg van ieder wereld
deel. Dat liet hij vanaf de NOORDPOOL per satelliettele
foon weten aan journalisten en supporters. Khoo is de vier
de persoon ooit die deze 'grand slam van het avontuur' vol
tooit. Het laatste doel van zijn tocht bereikte Khoo na in 45
dagen 771 kilometer te hebben geskied. In maart vorig jaar
deed Khoo ook al een poging de Noordpool te bereiken.
Toen moest hij na negen dagen met bevroren vingers, bla
ren op zijn voeten en een verminderd gezichtsvermogen op
geven. In 1998 werd Khoo een held in Singapore toen hij
als eerste inwoner van de stadstaat de Mount Everest be
dwong.
De sterren straalden volop
tijdens de opening woens
dag van het nieuwe filmfes
tival in de wijk Tribeca in
Manhattan New York. Het
TriBeCa-festival is een initi
atief van filmster ROBERT
DE NIRO, die hiermee de
wijk uit het stof wil halen na
de aanslag op 11 septem
ber. Tribeca grenst aan
ground zero, de plaats waar
de WTC-torens stonden, en
werd daardoor zwaar getrof
fen door de aanslag. De Ni-
ro wil de buurt nu nieuw
elan geven met de organisa
tie van het TriBeCa-filmfes-
tival. De openingsgavond
werd onder anderen opge
luisterd door Bill Clinton,
Nelson Mandela en de Hol-
lywoodsterren Hugh Grant,
Kevin Spacey en Whoopie
Goldberg. De Niro riep de
aanwezigen op een moment
stil te zijn ter nagedachte
nis aan de slachtoffers van
de aanslag.
Australische vissers hebben met behulp van een schroe
vendraaier een collega uit de bek van een HAAI bevrijd. De
mannen vingen de haai per ongeluk terwijl ze op garnalen
visten. De roofvis beet een van de vissers in zijn arm. Daar
op probeerden de drie overige bemanningsleven de bek van
de haai open te breken met een schroevendraaier. Deze ac
tie had succes: de haai liet zijn prooi los. Het slachtoffer is
naar het ziekenhuis gebracht en geopereerd aan zijn ver
wondingen.
Het is misschien
wat aan de vroege
kant maar het le
ven van de 19-ja-
rige Britse PRINS
WILLIAM wordt
deze zomer voor
televisie verfilmd.
De omroep ABC
zal een serie uit
zenden die 'Prins
William' gaat he
ten, zo meldde
het vaktijdschrift
Hollywood Repor
ter. De tv-serie
handelt over het
leven van de jon
ge erfgenaam van
de Britse kroon
vanaf de periode
waarin zijn moe
der Diana om het
leven kwam in 1997 tot aan het he
den. Wie de hoofdrol speelt, is nog
niet bekend.
De historische Lockheed
Constellation 'CONNIE'
heeft gisteren haar eerste
proefvlucht gemaakt. Het
viermotorige passagiers
vliegtuig uit de jaren vijftig
wordt in Arizona gerestau
reerd en vliegt eind mei
naar Schiphol. Daar krijgt
het een plaatsje in het Na
tionaal Luchtvaartmuseum
Aviodome. De Connie maak
te rond 18.00 uur Neder
landse tijd een proefvlucht
boven de woestijn nabij
Tucson. Zo'n 85 vrijwilli
gers en medewerkers van
het Aviodome zijn de afge
lopen jaren bezig geweest
om het vliegtuig gereed te
maken voor de oversteek
over de Atlantische Oceaan.
De Constellation speelde
een belangrijke rol in de
ontwikkeling van de naoor
logse intercontinentale
luchtvaart. Het vliegtuig
vervoerde in de jaren vijftig,
onder meer voor de KLM,
veel Nederlanders die naar
Canada en Nieuw-Zeeland
emigreerden.
j
p
De van oorsprong Duitse juriste
Britta Böhler behoort tot het
Amsterdamse advocatencollec-
tief dat onder leiding van mr. A.
Franken de verdediging op zich
heeft genomen van Volkert van
der G. die als enige verdachte
vastzit wegens de moord op
PimFortuyn. Ze heeft al een re
putatie in het verdedigen van
actievoerders uit de linkerkant
van het politieke spectrum.
Als tiener zag Britta Böhler, ge
boren in 1960 in Zuid-Duits-
land, RAF-terroristen als helden.
Ze wilde zich namelijk afeetten
tegen haar ouders. Haar pro
bleem was dat die links waren -
ze hadden ooit de Beierse CSU-
leider Franz-Josef Strauss met
tomaten bekogeld- en Böhler
wilde pertinent niet 'rechts'
worden. „Dan moet je je ouders
dus links inhalen", verklaarde ze
in een interview in 1999.
Het lag voor de hand dat het
kantoor van de in 1991 naar Ne
derland geëmigreerde Böhler
snel werd genoemd als het team
dat de verdachte van de moord
op Fortuyn zou gaan bijstaan.
Gisteren werd bekend dat Böh
ler samen met haar collega's A.
Franken en V. Koppe die taak op
zich neemt.
Böhler is als politiek geënga
geerd advocaat bekend in het
wereldje van linkse actievoer
ders. Ze gaf een veelbelovende
loopbaan als fiscaal jurist bij een
gerenommeerd advocatenkan
toor op om, zoals zij dat zelf
noemt, 'politiek advocaat' te
worden. „Veel zaken worden
niet alleen in de rechtszaal be
slist, maar ook politiek. Dat be
tekent dat je je als advocaat op
meer fronten moet inzetten",
meent ze. Haar advocatenwerk
ziet zij 'als het beteugelen van
de macht van de staat'.
Böhler raakte bekend toen zij in
1998 door PKK-leider öcalan in
de arm werd genomen. Dat le
verde haar uit Turkse hoek de
beschuldiging op dat zij contact
onderhoudt met tenoristische
groepen. Böhler haalde haar
schouders op. „Andere kantoren
zouden zo'n cliënt inderdaad
weigeren. Maar ik identificeer
mij juist met öcalan omdat de
Koerdische zaak rechtvaardig is.
Arafat gold ook eerst als terro
rist, maar later als gerespecteerd
politicus."
Haar poging Jorge Zorreguieta
voor een Nederlandse rechter te
krijgen wegens diens junta-ver
leden, liep op niets uit. De rech
ter verklaarde haar cliënt, oud
diplomaat Van Mourik, niet ont
vankelijk. Zoals vaker zocht
Böhler de verklaring ervoor niet
in het recht, maar in de politiek.
De uitspraak zou zijn geregeld
in verband met het huwelijk van
Zorreguita's dochter met Wil-
lem-Alexander.
Böhler was ook sinds 2000 ook
voorzitter van Greenpeace maar
deze twee partijen gaan per di
rect uit elkaar. „Greenpeace
wordt nu heel erg in verband
gebracht met de moord, waar
van we resoluut afstand hebben
genomen", aldus de woordvoer
ster. „Böhler vindt dat iedereen
recht heeft op rechtsbijstand, en
dat vindt Greenpeace ook. Maar
we wilden allebei niet dat men
sen Greenpeace en de moord
met elkaar in verband gaan
brengen."
Chris Halkes
Britta Böhler. Foto: ANP/Marcel Antonisse
Ze hebben elkaar lang gekend.
Toen Harry Mens eind jaren tach
tig een 'wat branieachtig' gast
college gaf, zat Fortuyn op de
eerste rij. De lezing beviel hem:
Harry kreeg een gesigneerd
exemplaar van een van zijn eer
ste boeken. De makelaar las het,
en zo ontstond het contact.
Vooral sinds Mens een eigen tv-
programma heeft, is het contact
intensiever geworden. Vooral te
lefonisch dan, zegt Mens, want
allebei waren ze altijd drukdruk-
druk. „Het aantal keren dat ik
bij hem thuis ben geweest is op
de vingers van een hand te tel
len." Maar plannen genoeg: als
Pim premier was geworden, zou
de kerstuitzending van Business
Class in het Catshuis worden
opgenomen, had Fortuyn zich
al voorgenomen.
Voornemens die deze week met
vijf kogels aan flarden werden
geschoten. Ja, zegt Harry Mens
tijdens een van de vele mobiele
telefoongesprekjes tijdens het
interview, ik ben rustig. „Mis
schien zelfs wel een beetje té
koel." Af en toe heeft hij een
moment van tranen, bijvoor
beeld toen zijn dochtertje een
versje had geschreven voor Pim
Fortuyn. En terwijl hij dat zegt,
vertrekt zijn gelaat heel even en
breken de emoties door die de
moordaanslag ook bij hem te
weeg hebben gebracht.
In witte slobbertrui, trainings
broek en sportschoenen zit hij
in een rustig hoekje van Huis ter
Duin, zijn tijdelijke woonplaats.
Op televisie wil hij niet meer,
aan de schrijvende pers wil hij
zijn standpunt over de Lijst Pim
Fortuyn nog wel een keer uit
eenzetten. „Dan kan ik tenmin
ste controleren of mijn woorden
goed worden weergegeven.
Dat standpunt is opmerkelijk
genoeg: de lijst zou zichzelf
moeten opheffen. Zo niet, dan
zou niemand er nog op moeten
stemmen. Want de Lijst Pim
Fortuyn heeft na de aanslag
niets meer met Fortuyn te ma
ken. De lijst is voor Pim eigenlijk
nooit méér geweest dan 'bal
last', zegt Mens. „Pim zag het als
een noodzakelijk kwaad, een
middel om tot zijn doel te ko
men om minister-president te
worden. Hij had verder geen en
kele liefde voor de kandidaten
lijst."
- Dat is toch niet fair tegenover
die mensen? Hij heeft die dus ge
woon gebruikt.
„Pim zag de mensen op zijn lijst
op dezelfde manier als een
Harry Mens verlaat met zijn vriendin de Laurentiuskerk in Rotterdam, waar Pim Fortuyn lag opgebaard.
Hij werd daarbij door veel mensen uitgejoeld. Foto: ANP
loodgieter of een stukadoor die
je laat komen voor een klus in je
huis. Daar is toch ook verder
niets mis mee?"
Met de samenstelling van de lijst
heeft Fortuyn zich nauwelijks
bemoeid. Alleen voor de top van
de lijst en voor mensen als Jans
sen van Raaij en Hoogendijk, de
twee éminences grise die na de
verkiezingen zouden moeten
helpen om de fractie in toom te
houden, kwam Pim zelf opdra
ven. De rest liet hij over aan een
selectiecommissie. Een grove
misrekening, realiseerde For
tuyn zich later. „Hij was heel
open tegen mij en zei me dat er
bij nader inzien veel onbekwa
me mensen op stonden." De
lijst, benadrukt Mens, bestaat
weliswaar, voor 99 procent uit
fatsoenlijke mensen", maar ook
niet méér dan dat. Zonder Pim
is de partij een kruiwagen waar
de kikkers straks aan alle kanten
uit springen.
Ook Pim had al in toenemende
mate moeite met 'zijn' mensen.
Geheel in tegenstelling tot de af
spraken gingen kandidaat-Ka
merleden naar buiten toe optre
den. Anderhalve week geleden,
vertelt Mens, was Pim het zat.
Hij besloot een enorme donder
preek te houden. En als ze niet
zouden luisteren, zou hij op
stappen.
Verder was Fortuyn absoluut
niet van plan om mensen van
de lijst te benoemen tot minister
of staatssecretaris. Daarvoor zou
hij, geheel in overeenstemming
met zijn boek 'het zakenkabinet
Fortuyn' putten uit een kring
van onafhankelijke deskundi
gen.
- Zou U beschikbaar zijn ge
weest? U zei immers toch ooit
dat zijn vingers jeukten om als
minister van volkshuisvesting
orde op zaken te stellen?
„Nee, door privé-omstandighe-
den. Ik heb een gezin met jonge
kinderen en teveel sores aan
mijn kop. En ik heb meer geld
nodig dan het salaris van een
minister."
Mens vreest chaos als komende
woensdag mensen sympathie-
stemmen gaan uitbrengen op de
LPF. Hij spreekt over een drei
gende puinhoop en een drama.
„Er is een soort massapsychose
ontstaan. Ik had gehoopt dat
mijn stem zou worden gehoord,
maar dat gebeurt niet. Ik dreig
nu zelfs een soort Don Quichot
te te worden, en daar voel ik
niets voor." De partij zou zelfs
woensdag de grootste kunnen
worden, denkt hij, waarmee de
LPF in principe het voortouw
zou krijgen in de kabinetsforma
tie. Maar welke coalitie mét de
LPF er uiteindelijk ook uitrolt
„na drie kwartier ontploft de
zaak en kunnen we weer op
nieuw beginnen."
Dat wil hij voorkomen. En hij
handelt daarmee in geest van
Pim, zegt hij. „Ik word nu afge
schilderd als een afvallige of een
verrader van het gedachtegoed
van Pim, maar het tegendeel is
juist het geval." Pim zelf, zegt
hij, zou in een situatie als deze
hebben gestemd op het CDA
van Balkenende, die het per
soonlijk goed met elkaar konden
vinden. „En hij was in zekere zin
jaloers op de jeugd van Balke
nende."
- Jeugd?
„Balkenende is begin veertig,
Pim was 54. Die tien jaar is een
enorm verschil. Als je begin
veertig bent, heb je nog zoveel
vóór je. Balkenende is nog aan
het optellen, Pim was aan het
aftellen. Zo voelde hij dat zelf
tenminste."
Mens staat niet alleen, zegt hij.
In het gesprek met premier Kok
gaf de broer van Fortuyn aan
dat hij het chique zou vinden als
de partij zichzelf zou opheffen.
Maar de mensen op de lijst wil
den daar niets van weten. Die
zijn veel te eager om in de Ka
mer te komen, denkt Mens.
Zelfs uitstel van de verkiezingen
zou daarvoor een grote bedrei
ging vormen. „De kunst van
Herman Brood steeg na zijn
dood ook even pijlsnel in waar
de. Nu is het al weer flink gekel
derd. Zo zou dat ook gaan met
de LPF bij uitstel van de verkie
zingen."
Zelf zag Fortuyn het premier
schap onder handbereik. Hij
werkte er al dagelijks aan. Afge
schilderd in het buitenland als
de Nederlandse Le Pen, gaf hij
de afgelopen tijd talloze inter
views aan buitenlandse media
hebben, zeker als er mannelijke medespor
ters of publiek bij was.
In de internationale pers wordt Blankers-
Koen 'Golden Fanny' genoemd. Maar in Ne
derland heet ze 'de vliegende huisvrouw'. De
beeldvorming van de Olympische kampioe
ne wordt na haar glorieuze terugkeer weer
nauwlettend omgebogen richting echtgenote
en moeder. Op de foto's maken haar lange,
blote loopbenen plaats voor huiselijke tafe
reeltjes die via de dames- en familiebladen
worden verspreid. Daarop zien we haar met
een keurig gekruld kapsel, een lange rok en
een dochtertje op haar knie. Het werkelijke
goud ligt voor Fanny thuis, bij haar man en
kinderen, is de boodschap. In bladen als
Margriet en Libelle staan vrouwen steevast
afgebeeld in de keuken, met fleurige schort
jes, of bezig met hun kinderen.
De sociale druk om je als vrouw vooral te
richten op het moederschap was niet alleen
een Nederlands fenomeen, al nam het hier
een heviger vorm aan. In Amerika werd seks
bom Jayne Mansfield met enige regelmaat
door fotografen geneutraliseerd tot moeder
lijke proporties door haar af te beelden in de
keuken. Weliswaar hield zij zich daar onle
dig met het bereiden van cocktails, maar op
de achtergrond waren nadrukkelijk haar
man en kinderen te zien. Zelfs Thatcher liet
zich in de jaren tachtig nog, met schortje
voor. redderend in de keuken fotografen.
Wetend dat zo'n beeld van moederen
genote een uitermate kalmerend effectc
op de (mannelijke) goegemeente. Zo kt3
ze je weer als vrouw, zo zien ze je ook I
liefst. Ongevaarlijk bezig op een domei
waar voor hen geen eer aan te behalen
Dat drukte ook Pim Fortuyn uit toen h
verslaggeefster Wouke van Scherrenbu
snauwde: 'Ga toch koken'. Zijn advies
twee weken geleden als motto genome
een discussie over vrouwen in het pub
debat. Conclusie: in het publieke deba
breekt vaak de vrouwelijke stem. Dat i
bijvoorbeeld het geval na 11 septembe
ik beschreef toen op deze plaats mijn t
zing over die totale mannenwereld die
opveerde. Onder de verslaggevers, hoq
ren, commentatoren, generaals die con
taar leverden, bevonden zich nauweli)
vrouwen.
Staatssecretaris Annelies Verstand, Hei
Ancona en kamerlid Naima Azough n
ten zich druk over de 'tuttendiscussie' i
Nederland woedt over de combinatie i
zorg en arbeid. Want, zo vragen zij ziel
wat heeft dat met de maatscliappelijkt
tie van de vrouw te maken?
Zo vieren we moederdag 2002. We zijn
schort en ontmoederd door de tijdgeest
Maar een keer per jaar worden we geët
moeder en niets anders.
Ook bij het borstbeeld dat de Leidse beeldhouwer Jeroen Spijki
de politicus maakte leggen mensen bloemen voor Pim Fortuyi
borstbeeld staat in grand café Het Elfde Gebod in de Hotels vai
Oranje aan de Noordwijkse Koningin Wilhelminaboulevard. Hf
plek waarvandaan Harry Mens wekelijks zijn programma Busii
Class uitzendt. Foto: Dick Hogewoning
var*
om dat het beeld te corrigeren.
„Ik zei wel eens tegen hem: Pim,
je moet je niet steeds richten op
Duitsland en Engeland, je moet
je gezicht laten zien in Drenthe
en Overijssel. Maar daar luister
de hij niet naar, hij was al bezig
om het gras te maaien voor het
Catshuis."
En het was hem gelukt, denkt
Mens. Pim zou zijn LPF tot de
grootste partij hebben weten te
maken. En dan? Wat zou Pim
voor premier zijn geweest? Geen
dossiervreter, weet Mens zeker.
En Nederland zou een andere
Fortuyn te zien hebben gekre
gen dan de man die op het
scherp van de snede debatteer
de. Een lieve, aimabele man met
gevoel voor humor en 'eerlijk tot
in zijn nerven', zegt Mens. Want
zo heeft hij Fortuyn leren ken
nen door de jaren heen. „De
Pim die we de laatste weken
hebben gezien, ontsp;
bereid om compromissen!
sluiten, is de Pim die ik al
ken."
De eindeloze drang naar
ning was weg, signaleert
„Naarmate hij meer erkei
kreeg, had hij er steeds
behoefte aan. De laatste vi
merkte ik dat hij er eigei
lemaal geen behoefte mei
had." IJdel was Pim wel,
zou hij ook gebleven zijn.
zat nu eenmaal in zijn ge<
heid. Alle nichten zijn ijdi
Vandaag wordt Fortuyn tij
begraven in Driehuis-We;
veld. „Ik geloof in God eni
hiernamaals. Ik ben ervan]
tuigd dat Pim nu op zoekf
de afdeling waar Kennedy!
Want hij wil in de hemel
niveau zitten."
Sjaak Smakman
Ooit, nog niet eens zo langgeleden, was
Moederdag een onverdachte dag. Alom ge
respecteerd, overal gevierd. Zonder kritische
kanttekeningen. Omdat de natuurlijke be
stemming van de vrouw nu eenmaal het
moederschap was. Mits getrouwd ui
teraard. Als jonge moeder vond ik die
dag onzin. Rolbevestigend boven
dien. Ik deed er niet aan mee. Tot
dat mijn oudste dochter als vierja
rige naar de kleuterschool ging.
En daar hevig aan een cadeautje
voor moederdag werd gewerkt.
Toen was er geen ontkomen
meer aan.
j Een jaar later overtuigde ze
zelfs haar vader dat hij sa
men met haar een cadeau-
voor mij moest ko
ten. Zij wist wel iets.
Toen de dauw nog
over moederdag lag,
kreeg ik van haar
ontbijt op bed geser
veerd. Kampeerbo-
terhammen met sla,
tomaat en mayonai
se, én een glas cola.
Ik werd aange
maand het pakje snel
open te maken. Daar kwam een schort
uit. 'Dat had je nog niet hè', riep de
dochter, triomfantelijk. Ik bedoel maar: je
rol in het leven, ook als moeder, bepaal je
niet alleen zelf.
Toch ben ik Moederdag altijd blijven be
schouwen als een dag die zijn ontstaan en
bestaan vooral dankt aan het verschijnsel
megamoeders. Vrouwen die excelleerden in
voortplanting. Dat mocht dan niet altijd
hun lust zijn, maar het was wel hun hele le
ven. Vooral in de periode na de Tweede We
reldoorlog was het moederschap zo ongeveer
het enige 'schap' waarin vrouwen mateloos
mochten uitblinken. Daar was ook nauwe
lijks ontkomen aan. Andere activiteiten dan
het moederschap waren alleen voor onge
huwde vrouwen weggelegd, zij het uitslui
tend in de zorgende, moederlijke sfeer: ver
pleegster, onderwijzeres, iruiatschappelijk
werkster.
Dat leidde tot merkwaardig moralisme.
Neem Fanny Blankers-Koen. Ze veroverde in
1948 in Londen vier keer het Olympisch
Goud. Foto's laten zien hoe ze keer op keer
als eerste door het finishlint knalt. Met blote
benen in een kort broekje, blote armen en de
borsten fier vooruit. Ze kwam uit een land
waarsporten voor vrouwen onwenselijk
werd geacht. Het was 'te lichamelijk'. Boven
dien liet sportkleding meer van het vrouwe
lijk lichaam zien dan in het gewone, dage
lijkse leven als toelaatbaar werd beschouwd.
En kon daarom een onzedelijke werking
