Verdachte streed voor dieren
GESPREK VAN DE DAG
'Pim ging al liggen op de begraafplaats van Provesano'
1
pen" I
Kennissen zijn verbijsterd en verbaasd
Echtgenote totaal verrast
Mededogen
WOENSDAG 8 MEI 2002
MENSELIJK
Cabaretier YOUP
VAN 'T HEK
heeft twee voor
stellingen voor
vanavond in Em-
men geschrapt
na de moord op
Pim Fortuyn.
Een belangrijk
deel van de try-
outs van zijn
programma
'Youp speelt
Youp' stond in
het teken van de
vermoorde politicus, zo meldde het impresariaat van de
cabaretier gisteren. Van 't Hek wil de voorstelling niet spe
len omdat de aanslag zijn beschouwing over Fortuyn in
een ander daglicht zet.
Politiek Nederland gedenkt Pim Fortuyn vanochtend met
ROUWADVERTENTIES in de landelijke kranten. Zo heb
ben de voorzitter van de Tweede Kamer, de fractievoorzit
ters en de lijsttrekkers gezamenlijk een annonce geplaatst.
Ook de gemeenteraad en het college van B en W van Rot
terdam gedenken de omgekomen politicus. Verder zijn er
advertenties van de fractie van Leefbaar Rotterdam, waar
van Fortuyn voorzitter was, en van Leefbaar Nederland,
waarvoor hij enkele maanden lijsttrekker was.
Presentatoren FRITS BAREND en HENK VAN DORP stop
pen met het verkiezingsprogramma Villa BvD, dat dage
lijks vanuit het Scheveningse Kurhaus wordt uitgezonden.
Vanaf gisteravond
heet het program
ma weer gewoon
'Barend en Van
Dorp'. Dat heeft
een RTL-woord-
voerster laten we
ten. Villa BvD was
een programma dat
bedoeld was om op
een grappige ma
nier aandacht te
besteden aan poli
tiek en de verkie
zingen. „Door de
aanslag op Fortuyn
past het niet langer
om zo over de poli
tiek te praten", al
dus de zegsvrouw.
„Bovendien zijn de
campagnes stopge
zet." De publieke
omroepen hebben gisteren eveneens besloten te stoppen
met hun verkiezingsprogramma 'Nederland kiest'. Voor
naamste reden daarvoor is het stopzetten van de politieke
campagnes.
Het jaarlijkse diner van KONINGIN BEATRIX met de bui
tenlandse ambassadeurs gaat niet door wegens de moord
op Pim Fortuyn. Dit heeft de Rijksvoorlichtingsdienst gis
teren bekend gemaakt. Het diner stond vanavond gepland
in het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam.
De SOS TELEFONISCHE HULPDIENST ontvangt sinds
maandagavond, na de moord op Pim Fortuyn, beduidend
meer telefoontjes. Bel Iers tonen een sterke behoefte hun
emoties te delen. Ze zijn geschokt, boos en soms angstig,
aldus een woordvoerster. Hoeveel meer telefoontjes er bin
nenkomen, kan zij nog niet zeggen. Wel blijkt dat het on
derwerp Fortuyn 'hot' is, ruim 34 procent van alle inko
mende gesprekken gaat over de dood van de lijsttrekker. In
de grote steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht is dat
zelfs rond de 50 procent. „Het grootste deel van de bellers
wil gewoon hun hart luchten. Daarna gaat het wel weer."
De hulpdienst is 24 uur per dag te bereiken op 0900-
0767.
De Nederlandse Mi
chael Jacksonfanclub
heeft een geplande de
monstratie bij het So-
nygebouw in Hilver
sum uitgesteld vanwe
ge de moord op Pim
Fortuyn. De Official
Dutch Jackson Fan-
club had op zaterdag
willen betogen, omdat
Sony te weinig aan
dacht zou besteden
aan Invincible, het
laatste album van de
MICHAEL JACKSON.
Het Rotterdamse arthouse Lantaren/Venster wil in verband
met de dood van Fortuyn een speciale screening organise
ren van JFK van Oliver Stone. De film gaat over de moord
op de Amerikaanse president John F. Kennedy, een van de
grote voorbeelden van Pim Fortuyn. „Ik zag vorige week
een interview met Fortuyn op tv dat bij hem thuis was op
genomen", zegt programmeur van Lantaren/Venster Kadir
Seluk. „Toen viel mij op dat hij een groot portret aan de
muur had hangen van John F. Kennedy. Dat was zijn
held." Seluk benadrukt dat de voorstelling geen eerbetoon
is aan de ideeën van Fortuyn. „Het is een eerbetoon aan
de democratie, niet aan Fortuyn zelf."
De politie in Veenendaal is sinds gisteravond op zoek naar
een man die VERKIEZINGSBORDEN omzaagt in zijn
woonplaats. Uit verschillende delen van de Utrechtse ge
meente kwamen meldingen binnen over de activiteiten
van de man. De dader is nog spoorloos.
„We waren een paar maanden geleden
op de begraafplaats en daar ging Pim
ineens liggen. 'Dit is mijn plaats. We -
gaan hier in Italië een stukje grond ko
pen', zei hij. Dat heeft hij niet gedaan
Maar ik heb nu een optie genomen."
Bruno Ambrosio vertelt het met be
traande ogen. De Italiaan, door Pim
Fortuyn altijd liefkozend 'mijn zwager'
genoemd, woont een paar straten ver
wijderd van het tweede huis van For
tuyn in het Noord-Italiaanse dorp Pro
vesano. „Mijn vrouw is de zus van de
man met wie Pim jarenlang een relatie
had", vertelt Bruno.
Drie bossen bloemen zijn tegen de
muur van Fortuyns vakantiestek aange
legd. Snikken zorgen haast voor een
feestelijk üntje. Maar een brief die erbij
ligt maakt duidelijk dat hier sprake is
van rouw. 'Adieu dappere Pim! Je lijkt
onvergetelijk', staat er. Er vlakbij staat
een vlaggenmast waarin een vlag half
stok hangt. Daar heeft Bruno voor ge
zorgd. „Een paar dagen geleden had ik
hem nog aan de telefoon. Hij wilde de
keuken groter laten maken." De don
kerbruine ogen van Bruno worden
vochtig. „Pim vroeg mij een tijd gele
den ook wat ik zou doen als hij zou
worden aangevallen. Ik zei dat ik hem
zou verdedigen. Dat heb ik dus niet
kunnen doen."
Bruno heeft Pim Fortuyn zo'n twintig
jaar geleden leren kennen. „Dat was in
de tijd dat hij op de Universiteit van
Groningen werkte. Hij zag mij bezig
met manner en hij vond het erg mooi.
Dat wilde hij thuis ook wel. Sindsdien
hebben wij contact gehouden. Hij
kwam hier regelmatig op vakantie. An
derhalfjaar geleden was hij hier en
toen zag hij in het centrum een huis.
Hij wist dat het leegstond. Verkocht zei
hij. Sindsdien is hij hier denk ik amper
twaalf keer geweest. Hier schreef hij
zijn boeken. Maar hij kwam ook om te
ontspannen. Hij werd hier gewaar
deerd. De mensen hier zijn net Friezen.
Nogal stug in het begin. Maar als ze je
De begraafplaats in Provesano. Foto: GPD/Harmen de Jong
mogen dan hoor je erbij. Dat is met
Pim ook gebeurd. Met zijn homosek
sualiteit had niemand problemen. Hij
liep er niet mee te koop. Dat hij met
politiek bezig was, wisten veel mensen
ook niet. Ja, nu is hij in heel Italië be
kend. Ze hadden zelfs een mededeling
in het showprogramma Porta Porta. Ze
vertelden dat de Nederlandse Lei
was doodgeschoten. Ik heb Rai IL
meteen gebeld. Of ze zich dood vj'
schamen. Hij was helemaal geenL
Hij vertelt over het telefoontje va^.
familie van Fortuyn. „Ze vertelde^
Pim vrijdag in Nederland wordt
ven. Maar over een week of zevene
wordt hij naar Provesano gebracL
Want hij heeft duidelijk gezegd d;
hier wil worden begraven."
Bij het afscheid wijst Bruno de wl
naar de begraafplaats. Grijze mun
gen ingeklemd tussen wijngaard^1
kastanjes en cipressen. Bij de graj,
staan slechts plastic bloemen. Dej.
tien rijen grafzerken zijn gesierd ij
foto's en zwierige goudkleurige Ié
Het graf van Pim Fortuyn zal er o;
len. Niet door pracht en praal. „R
er niets bij. Alleen zwart en wit. V|(
niks", aldus Bruno.
Marc Brink
In het gemeentehuis van Harderwijk, de woonplaats van de verdachte, is een condoleanceregister geopend voor Pim Fortuyn.
Foto: ANP/Vincent Jannink
Zijn wapens waren de pen en het
bezwaarschrift. Zijn strijdperk
was de zittingzaal van de Raad
van State. Dat uitgerekend Vol-
kert van der G. (32), de man die
vastzit voor de moord op Pim For
tuyn, naar het pistool greep, ver
bijstert zijn kennissen. „Er moet
iets in zijn hoofd zijn geknapt.
Anders kan ik het niet verklaren.
Het is on-be-grij-pe-lijk", roept
oud-milieuactivist Arend Bos-
scher uit.
Uit gesprekken met mensen uit
zijn omgeving rijst het beeld op
van een rustige en vastberaden
dierenbeschermer, die de laatste
tijd op de rand van overspan
nenheid leefde. Van der G. was
niet het type dat zich vastketen
de aan kerncentrales of in rub
berbootjes de walvisjagers het
werken onmogelijk maakte.
Hij was een bureaucratische ac
tievoerder. Bij de Vereniging Mi
lieuoffensief in Wageningen was
hij de dossiervreter, de man van
het juridisch gelijk. Hij vocht er
met zijn collega's milieuvergun
ningen van veehouderijen en
bontfokkerijen aan.
Naar zijn link met Fortuyn is het
ook voor kennissen en collega's
gissen. Bekend is dat Fortuyn
voorstander van de bontfokkerij
is en de varkenshouderij geen
strobreed in de weg wil leggen.
Maar collega's verldaren dat Van
der G. nooit over Fortuyn heeft
gesproken.
Een jaar geleden verhuisde Van
der G. naar Harderwijk. Een
paar maanden geleden beviel
zijn vrouw, die inmiddels is on
dergedoken, van hun eerste
kind. Ze heeft laten weten vol
strekt verbijsterd te zijn door de
daad van haar man.
Van der G. was bekend bij de in
lichtingendiensten van de poli
tie. „Maar hij was geen man met
een uitroepteken achter zijn
naam. Hij stond niet hoog in
onze.hitparade", zegt een poli
tieman.
Jurist Roger Vleugels voorzag
Van der G. enkele malen van ad
viezen in de strijd tegen de vee
houderijen. „Hij was goed in
zijn werk. Volkert was een man
wiens karakter zich heel goed
leende voor dit werk. Hij was
zeer consciëntieus, had een gro
te discipline. Driekwart van de
zaken won hij bij de Raad van
State. Hij was geen emotionele
man, want dan red je het niet in
dit werk. Dan heb je niet het ge
duld wat nodig is voor deze
langslepende procedures."
Bij de strijd tegen de boeren
ging het er af en toe hard aan
toe. In 1995 werd Van der G. zelf
het slachtoffer. Nadat hij eerst al
bedreigd was, trof hij na het
weekeinde zijn auto op de kop
aan. Ook werd een ruit van zijn
huis ingegooid. Zelf schaarde hij
dat onder de 'bedrijfsrisico's'.
„Ik laat me niet intimideren. Als
ze denken dat ze hiermee iets
bereiken, dan vergissen ze zich.
Ik ben er eerder extra op ge
brand dit door te zetten", zei hij.
Van der G. kwam veertien jaar
geleden aan in Wageningen. Hij
ging er milieuhygiëne studeren
aan de Landbouwuniversiteit.
Van zijn leven voor Wageningen
is weinig bekend. Op een inter
netpagina schrijft hij zelf dat hij
als jongen lid was van de Ran
gers van het Wereld Natuur
Fonds en dat hij als vrijwilliger
werkte in een vogelasiel in Zee
land.
In Wageningen nam hij zijn in
trek in het complex Droeven-
daal, in die tijd een links bol
werk. Een oud-medebewoner
kan zich hem nog goed voor de
geest halen. „Het was een rusti
ge, wat schriele en onopvallen
de' jongen. Heeft hij Fortuyn
vermoord? Dat kan niet! Dat kan
absoluut niet! Volkert is een
hartstikke goede jongen."
Op de galerij van een flat in de
Wageningse wijk De Buurt zet
bewoner Richard Beumer de net
gekochte bloemetjes neer. Vol
kert? Jazeker. Die heeft bij hem
gewoond. „Maar dat is al jaren
geleden. Ik heb in geen jaren
meer iets van vernomen. Zoekt
u hem?"
Verbijsterd hoort hij aan wat
zijn voormalige huisgenoot
heeft gedaan. Begin jaren ne
gentig woonde Van der G. twee
jaar bij de gepensioneerde me
dewerker van de luchtmacht op
kamers. „God, Volkert. Zo'n
blonde jongen. Altijd bezig met
dat milieu. Met zeehondjes
vooral. Hij kon het niet aanzien
hoe die lieve, kleine diertjes
werden doodgeknuppeld. Een
fanatieke student. Geen type om
lekker mee over het voetballen
te praten."
Tijdens zijn studententijd werd
Van der G. steeds actiever op
milieugebied. Hij werd lid van
de anti-vivisectiebond van de
NBBV, richtte de Wageningse
afdeling van Lekker Dier op en
was betrokken bij het Interuni
versitair Overleg Diergebruik. In
die tijd besloot de student ook
veganist te worden, wat inhoudt
dat hij niet alleen afzag van het
eten van vlees maar helemaal
geen dierlijke producten ge
bruikte.
In 1992 was Van der G. een van
de oprichters van Milieuoffen
sief, een vereniging die speciaal
in het leven werd geroepen om
milieuvergunningen van vee
houders door te vlooien en zo
nodig te bestrijden. Ze lieten
zich inspireren door Arend Bos-
scher, een welbespraakt en fel
milieuactivist die in de Achter-
De vermoedelijke dader wordt gearresteerd.
Foto: Ton Kastermans j
Voor de echtgenote van de 32-jarige verdachte van de1
moord op Pim Fortuyn was de aanslag van maandag I
volslagen verrassing. Ze had geen flauw idee van een
plan tegen Fortuyn waarmee haar man wellicht al eni|
rondliep. Op advies van de politie is de vrouw gistereij
haar baby vertrokken naar een ander adres.
Even verrast is burgemeester J. de Groot van Harderw
gemeente waar de verdachte sinds een klein jaar met'
en kind woonde. „Hij is bij z'n omgeving altijd overge
men als een bijzonder zachtaardige man. Hij was als 1
activist voor de boeren een zuiger als het om vergunn
gaat maar tot zo'n daad had ik hem niet in staat geacl
De burgemeester werd maandagnacht op de hoogte g
bracht van het feit dat de verdachte mogelijk in Harde
woonde. „Ik werd gebeld door de teamchef nadat er a
huiszoeking was verricht. Het is ook een zaak van het
baar ministerie, ik ben als burgemeester alleen verant
delijk voor de openbare orde." In dat kader heeft de g
meente zich er wel op voorbereid dat eventueel boze 1
hangers van Fortuyn naar Harderwijk afreizen. Daaroj
kreeg ook de echtgenote van de arrestant het dringen
vies haar woning te verlaten. Toch verwacht burgeme
De Groot geen ongeregeldheden. „Als de aanhangers
Fortuyn handelen in z'n geest en respect hebben vooi
gedachten wordt de omgeving waar de dader woonde
rust gelaten."
Wijnand Kooijmans
hoek de juridische successen
aaneenreeg.
Bosscher kan zich 'ab-so-luut
niet' voorstellen dat Van der
Graaf de moordenaar van For
tuyn is. „Het is niet te ge-lo-ven!
Ik ben spra-ke-loos."
Een van Milieuoffensiefs doel
witten was Wien van den Brink,
voorman van de varkenshou-
dersbond én nummer 20 op de
lijst van Pim Fortuyn. Van den
Brink: „Ik heb die man wel eens
gezien, maar nooit met hem ge
sproken. Ik heb me altijd verre
van hem gehouden, omdat ik
hem een proleet vond. Waarom?
Hij had het geloof tegen alle die
ren in gebouwen te moeten zijn.
Daarom maakte hij tegen elke
milieuvergunning bezwaar."
Van den Brink kan niet uitleg
gen dat een milieuactivist tot
moord in staat is. „Hij was een
milieufundamentalist. Ik kan
niet in de kop van iemand kij
ken. Een moord is niet te snap
pen. Je moet nogal wat aankun
nen om iemand te vermoorden.
Ik heb al zo vaak gezegd,
gauw milieu een geloof w
begint fundamentalisme.'
Volgens Joost Reijnen, bel
medewerker van de Geld(
Milieufederatie, kent Van
als een zeer bevlogen mai
„Ontzettend idealistisch e
dreven. Ongelooflijk wat 1
heeft gedaan. Hij leek me
niet gewelddadig. Hij was
normaal, alleen wat rechti
in zijn denken. Hij was he
lig; wilde altijd graag wint
dat deed hij dan ook."
Ook juridisch adviseur Vil
stelt vast dat Volkert niet
treerd geraakt kan zijn do
werk. „Hij won juist veel
Het staat zo haaks op zijn
ter. Bovendien: hij liep nii
zijn kop tegen de muur. E
iets in zijn bovenkamer gi
zijn, iets anders kan ik er 1
van maken."
Henk van Gelder
en Rob Berends
Kroonprins WILLEM-ALEXANDER en prinses MAXIMA
hebben hun bezoek aan de Antillen en Aruba afgebroken
wegens de moord op Fortuyn. De net begonnen reis is on
der de huidige omstandigheden niet goed mogelijk, aldus
de prins. „U zult begrijpen dat mijn vrouw en ik diep ge
schokt zijn door wat er gisteren gebeurd is in Nederland.
In de allereerste plaats willen we ons medeleven betuigen
met de nabestaanden en dierbaren van de heer Pim For
tuyn. Deze aanslag is een grote klap voor alles waar we in
het Koninkrijk der Nederlanden voor staan en we kunnen
het nog steeds niet bevatten", aldus de prins.
een samenleving huldigt regels, zeker als hij op de proef
wordt gesteld. Dus ik houd het bij een initiaal, Volkert
van der G. Telefonisch heeft hij ooit een verhaal gedaan
en het is in het Engels en zelfs Spaans vertaaldOp de
lagere school had hij al belangstelling voor dieren, mi
lieu en de natuur, zegt hij. In de duinen ruimde hij
plastic op. Zijn oudere broer deed wormen aan de haak
als ze gingen vissen en dat vond hij voor beide zielig.
Het klopte gewoon niet, maar iedereen vond het blijk
baar wel normaal. Zo gaat dat uitgeschreven telefoon
gesprek met hem door. Het wordt op de middelbare
school en later in Wageningen op de universiteit als
maar prangender, dat dierenleed voor Volkert van der
G.: ,,Het wordt normaal gevonden dat je dieren opeet,
dat je bij de vangst vissen laat stikken in netten. Maar
bij mij kwam een rechtvaardigheidsgevoel naar boven;
in een beschaafd land zouden die dingen niet horen te
gebeuren, vond ik, maar er is niemand die voor ze op
kwam." Als hij 15 jaar is, werkt hij in een vogelasiel.
Van de binnengebrachte stookolieslachtoffers overleven
slechts 2 procent. Volkert van der G. wil leed voorko
men en is het niet eens met het lijden van de vogels die
langzaam stierven door de olie in hun ingewanden.
Maar, vonden de anderen, je had domweg het recht
niet om dat leven te beëindigen.
Uiteindelijk wordt Volkert van der G. veganist, dat is
nog strenger dan vegetariër, want je mag dan ook geen
melkproducten of eieren eten. Maar dierenliefde is niet
zozeer zijn drijfveer; veel dierenbeschermers handelen
vanuit 'de natuur is goed', maar alle donkere kanten
van de mens zie je ook terug in de natuur. Dieren be
schermen is mensen beschaven, zeggen ze wel, zo be
sluit Volkert van der G. Niet onredelijk, misschien een
tikje opgewonden, zou ik gezegd hebben als ik vóór 6
mei 2002, 's middags om vijf over zes op die website
was gestuit. Maar toen had nog niemand ooit van 'Ani
mal Freedom' gehoord.
Ik heb een lang verhaal hier veel te kort gemaakt en de
waarschijnlijk krankzinnige ontknoping ontbreekt, in
elk geval voorlopig. Hoeveel plaats is er voor gruwelijk
heid in een mensenbrein dat ooit zelfs met wormen aan
een vissenhaak mededogen had? We stellen deze dagen
veel vragen, bang vaak en steeds absurder.
En als het nou toch die eenling is geweest? Als het nou
toch iemand is geweest bij wie solo alle stoppen in een
duistere bovenkamer zijn doorgeslagen? We zijn twee
etmalen verder. De natie zit nog altijd klemvast in
verbijstering. Op het tv-scherm passeren steeds weer
de bekende beelden. De details hebben zich op het
nationale netvlies genesteld. Sommige boze, in deuk
geslagen mensen in de rouw, plechtig waxinelicht in
de hand, een bede in onbeholpen letters neergeschre
ven zijn al honderd keer in herhaling langsgekomen.
Nederland verloor zijn onschuld, het zal nooit meer
zo zijn als vroeger is duizend keren uitgesproken,
maar niemand heeft al durven zeggen dat ze cliché
dreigen te worden of minstens sleets? In mijn woon
plaats staan de gebouwen die tot locatie dienen voor de
nationale democratie. De zon schijnt na veel grijs- en
nattigheid nog wat onwennig over het Binnenhof. Het
beloven een paar mooie lentedagen te worden.
Op internet zoek ik de website op van 'Animal Free
dom'. Menige tv-rubriek is me voorgegaan. En ja, ook
in bange dagen laat die digitale wondenvereld me niet
in de steek. De naam en toenaam staan er voluit, maar