'Ik voel nog steeds die hand van Fortuyn' I MEDIA Foto ontzielde lichaam Fortuyn leidt tot boze reacties Mediawereld voelt zich niet schuldig aan moord op Pim j had geen tijd om na te denken' 29 ;;diozenders gisteren linuut stil Dj Ruud de Wild terug naar de plek des onheils op Mediapark 648 woensdag 8 MEI 2002 Ium/anp - Radio 3FM jsteren rond 18.08 uur, Istip waarop Pim For- 1 uur eerder voor hun werd vermoord, een t stilte op de zender in gnomen. *e voor de spontane Titstond tijdens de uit- a van Ruud de Wild, jgramma waarin Pim maandag te gast •idene radiozenders mee te doen met de stilte van 3FM, waar- ingerenzenders als Radio 538. Eric de Bie Hilversum - Abonnees van de meeste landelijke ochtendbladen hadden gisteren een weinig sma kelijk ontbijt. De foto van het ontzielde lichaam van Pim For tuyn op de voorpagina's van de kranten zorgde voor afschuw, én woede. De redacties werden gis teren overspoeld met telefoon tjes van boze lezers die klaagden over het schokkende beeld. Bij de Volkskrant werd zelfs de beveili ging na dreigementen versterkt. Desondanks staat Volkskrant hoofdredacteur Pieter Broertjes, net als zijn collega's bij het Alge meen Dagblad en De Telegraaf, nog steeds achter de keuze om de ANP-foto over de hele breed te van de voorpagina af te druk ken. „Het zou journalistiek niet juist zijn geweest hem niet te plaatsen. Die foto laat precies zien wat er gebeurd is, iets schokkends en gruwelijks. Toen de Amerikaanse president Ken nedy vermoord werd, stonden de foto's van zijn lichaam ook in de krant." Ook de regionale krant De Gel derlander plaatste de foto van Fortuyn en kreeg vele boze reac ties van lezers. Vandaag geeft de hoofdredactie uitleg op de opi niepagina: „De belangrijkste re den voor het plaatsen van de fo to ligt in het nieuws zelf. Het schokkende karakter kon niet beter in beeld worden gebracht dan met deze foto. Een zo vol strekt unieke gebeurtenis als de moord op de meest spraakma kende lijsttrekker van Neder land, die de volgende minister president van Nederland had kunnen zijn, rechtvaardigde de ze keuze." „Een bijkomend argument voor deze foto kan zijn dat Fortuyns leven zich de afgelopen maan den en weken zo in de volle openbaarheid afspeelde en bij na één doorlopende mediavoor- stelling was, dat het in beeld brengen van zijn dood een wel haast logische afsluiting van een on-Nederlands politiek en per soonlijk drama was." Kennedy Hoewel het bij deze krant beleid is geen foto's van slachtoffers van misdrijven af te drukken, besloot ook hier de hoofdredac tie na lang wikken en wegen de foto van het ontzielde lichaam van Fortuyn af te drukken. Vele tientallen lezers reageerden daar gisteren telefonisch of per e mail op, soms in afkeurende zin, maar vaak ook instemmend. Be langrijkste argument voor de hoofdredactie was dat het om een foto gaat die de schok en de impact van de uitzonderlijke daad uitbeeldt. „Het is een jour nalistiek en emotioneel moeilij ke beslissing. Maar het is geen smérige foto; wel een die het historische moment van een po litieke moord vastlegt. Dat is doorslaggevend geweest: een uitzonderlijk moment. Vergelijk baar met de beelden van de moord op J.F. Kennedy", aldus de hoofdredactie van deze krant. Trouw drukte als enige landelij ke ochtendkrant de foto niet af, maar koos voor het beeld van een man met een poster van Pim Fortuyn in zijn hand op het Haagse Plein. „Daar hebben we hier op de redactie niet lang over hoeven na te denken", zegt hoofdredacteur Frits van Exter. „Gevoelsmatig zeiden we met een nee tegen de foto van de dode Fortuyn. Bij Trouw zijn we wat terughoudender als het gaat om inzoomen op lijken." Van Exter kan de keuze van zijn collega-hoofdredacteuren overi gens wel begrijpen. „Maandag avond was er niet veel keus. Het was óf de foto van Fortuyn, óf iets geheel anders. Als je het eer ste kiest, ga je echt voor het schokeffect. Wij vonden dat de foto niets nieuws toevoegde." Folkert Jensma, hoofdredacteur van NRC Handelsblad, heeft niet zoveel begrip. „Ik vind de foto té gruwelijk. Ik werd er on passelijk van toen ik hem zag." De middagkrant plaatste giste ren op de voorpagina een over zichtsfoto van de parkeerplaats waar Fortuyn is doodgeschoten. Daarop is ook het lijk te zien, al leen veel kleiner. Leo Blom, chef fotoredactie van het ANP, geeft meteen toe dat het 'een afschuwelijke foto' is. „Maar we hebben geen moment getwijfeld of we de foto op het net moesten zetten. Het beeld treft je als een mokerslag, maar het toont in alle naaktheid pre cies wat er is gebeurd. Je reali seert je meteen de ernst van de situatie. Dat maakt de foto sterk. Macaber genoeg is dit één van de meest succesvolle ANP-foto's van de afgelopen jaren. Ook in het buiteitiand is hij veelvuldig geplaatst." Volgens Huub Evers, docent media-ethiek aan de Fontys Ho geschool voor Journalistiek in Tilburg, zijn de grenzen wat be treft het afdrukken van foto's in kranten de afgelopen jaren flink opgerekt. „Ik kan me nog de fo to herinneren van de auto waar mee de politicus Van Traa was verongelukt. Die maakte ook boze reacties los, terwijl zijn li chaam amper was te zien. Daar mee vergeleken zijn de normen duidelijk veranderd. Ik vraag me echter af of dit nu de juiste af weging is." Het had overigens weinig ge scheeld of de foto was nooit in de kranten gekomen. De foto graaf, Robin Utrecht, was bij het Mediapark over het hek geklom men om dichterbij de plaats van de aanslag te komen. Hij werd echter ontdekt door politieagen ten en moest zijn digitale foto camera inleveren. De floppy met de foto kon hij echter nog net in zijn zak stoppen. m/gpd - Met een zeer beladen en ;le radio-uitzending heeft Ruud de peren teruggekeken op de moord op uyn. De diskjockey van Radio 3FM van getuige. iding van Ruuddewild.nl waarin hij t had met Pim Fortuyn was net vijf voorbij toen hij samen met de lijst- lar de uitgang liep. Op het mo de aanslag stond Ruud de Wild :r de lijsttrekker om afscheid te ne- let in beider ogen geslaagde pro lenissen die daarop bij de uitgang ebouw volgden, staan voor altijd geheugen: „Merel reikte een fles met nog een sticker erop. Die trok p dat moment begon de dader te Ik voel alleen Pirns arm nog die irobeerde te pakken. Ik heb het van tbij meegemaakt. Kort ema nam ik .«nooit meer een radioprogramma te en." ud de Wild en zijn medepresenta- ;n Kijk in de Vegte en Sander de ren met de rest van de redactie aumatoloog hadden gesproken, 2 toch verder te gaan. In de uit- egde De Wild die keuze uit aan de luisteraars. „Misschien dat een of andere randdebiel denkt dat-ie een ideaal kan be reiken door een ander het leven te ontne men, maar dan heeft-ie het goed mis." Om dit te onderstrepen draaide Ruud de Wild aan het begin van het programma het num mer The show must go on van Queen, een van Fortuyns lievelingsbands. Ook de rest van de uitzending zat vol met geladen num mers als Walk On van U2 en Everybody Hurts van REM. Op aanraden van de traumatoloog die de programmamakers hielp met de verwerking van de gebeurtenis, waren de drie al eerder op de dag teruggegaan naar de plek waar het drama zich maandag had afgespeeld. Het terugzien van de plek des onheils werk te heel bevrijdend op de drie presentatoren. Toch heeft De Wild nog steeds een schuld gevoel overgehouden aan de tragische ge beurtenis: „Hij pakte me vast, pas na vier, vijf schoten dook ik weg achter zijn auto. Achterafheb ik gehoord dat ik later stond te gillen in de gang. Ik ben vannacht ook zo'n 34 keer wakker geworden, dan voelde ik steeds weer die hand die me vastpakte." Hoewel de drie diskjockeys tijdens hun uit zending geen politieke voorkeur aangaven, hebben ze alledrie respect voor de man die Pim Fortuyn was. „Hij was zo'n man die respect afdwong. Hij sprak mij er bijvoor beeld nog op aan dat ik een politieagent in Rotterdam met jij in plaats van u aansprak. En dan zie je zo'n respectvolle man tien mi nuten na de uitzending helemaal alleen met zijn kale hoofd op het beton liggen te ster ven", zo vertelde Sander de Heer. Ruud de Wild vindt dat vooral de buiten landse media een verkeerd beeld schetsten van Pim Fortuyn, met vergelijkingen met Le Pen en door hem te bestempelen als rechts- extremist. „Ik had juist het idee dat het hele maal geen man met rare rechtse ideeën was. Hij zei gewoon wat hij dacht. Die dader had toch gewoon kunnen praten, waarom in godsnaam een kogel?" Ook de Nederlandse pers komt er in de ogen van De Wild niet goed vanaf, bij het le zen van de ochtendbladen vond hij niet één artikel dat recht deed aan de situatie zoals die zich voor zijn ogen afspeelde. Tijdens de uitzending gisteren konden de drie diskjockeys hun emoties nauwelijks de baas. Vooral tijdens het voorlezen van steunbetuigingen van luisteraars van het programma hadden de drie het moeilijk. Ruud de Wild was de enige die niet hoor baar huilde tijdens de uitzending, maar ook rlijk fantastisch voor een fotograaf", zegt Alexander Marks. Foto: Ton Kastermans - t-Jan Klein 1 m - Foto's van de foto- xander Marks (40) van atie van de vermoede- )rdenaar van Pim For- gisteren en vandaag de 2ld overgegaan. Het anse persbureau AP en razender CNN maakten /an de primeur, evenals Journaal en talloze veekbladen in binnen- ïland. krant pldhtstede dag >ord twee foto's op de na uit de serie van de die werkzaam is bij ermans Fotografie b.v. sum. Marks is al 22 jaar 'en heeft tal van cala- en andere incidenten gefotografeerd, maar beschouwt de foto's van de arrestatie als dé klapper uit zijn carrière „Het is natuurlijk fantastisch voor een fotograaf. Aan de andere kant ben je je ook bewust van de ernst van de zaak", aldus Alexander Marks. Marks was maandagmiddag in zijn auto onderweg van Hilver sum naar Bussum toen hij een politieauto van het korps Gooi en Vechtstreek met sirene en zwaailicht tegenkwam. De poli tieauto stopte en twee agenten haalden uit de achterbak twee kogelvrije vesten en trokken die aan. Marks realiseerde zich onmid dellijk dat er iets bijzonders aan de hand moest zijn. „Ik kreeg op hetzelfde moment een telefoontje van mijn collega Leon dat er geschoten was op het Mediapark in Hilversum. Ik heb toen mijn auto omgekeerd en ben rechtstreeks naar Hilver sum gereden. Toen ik bij het Texaco-benzinestation aan de Lage Naardeiweg in Hilversum kwam zag ik een groot aantal politieagenten. Ik stapte uit en maakte de foto's van de politie agenten, die een man over meesterden, in de boeien sloe gen en afvoerden. Ik riep over de telefoon naar mijn collega, met wie ik constant verbinding had gehouden: ik heb het!" Marks hoorde daarna voor het eerst dat het slachtoffer op het Mediapark de politicus Pim For tuyn was geweest. „Ik had geen tijd gehad daar over na te den hij heeft het er nog steeds moeilijk mee. „Het is zo bizar dat ik vanmiddag op de plaats kwam waar nu bloemen liggen, zo bi zar dat ik hier nog ben. Even later schetste De Wild wat er door zijn hoofd ging op het moment dat hij bezig was met hun eerste uitzending na de moordpar tij. „We kijken nu naar buiten, terwijl Blof zingt 'wat een mooie dag voor je dood', maar wat een kutdag was die zesde mei." Aan het eind van de uitzending op maan dagmiddag keken de drie presentatoren te vreden terug op de uitzending die achter ze lag. Nu kijken ze met gemengde gevoelens terug op de jolige uitspraken die ze toen te genover elkaar deden. De Wild: „We zeiden nog tegen elkaar 'wat hadden we een goede uitzending, we hebben alleen geen nieuws voor het Journaal van zes uur'." Vijf minu ten later geschiedde er dan toch nog nieuws. Ruud de Wild vatte de gebeurtenis sen als volgt samen: „We hebben sinds gis teren drie dagen om te herdenken. We had den al 4 en 5 mei en nu ook 6 mei." Ruud de Wild: „Fortuyn pakte me vast, pas na vier, vijf schoten dook ik weg achter een auto". Foto: ANP Fotograaf Alexander Marks maakt 'plaat van z'n leven' ken, want als je aarzelt of een verkeerde beweging maakt ben je gewoon te laat. Dan mis je de foto. Het drong later pas tot mij door dat ik de vermoedelijke moordenaar van Pim Fortuyn had gefotografeerd." Of hij met zijn opzienbarende foto's in aanmerking zal komen voor een bijzondere onderscheiding, bij voorbeeld in het kader van de Zilveren Camera, is iets waar Marks volstrekt niet aan wil denken. Hij verwacht dat de ANP-fotograaf die de foto van het lichaam van Fortuyn maak te, meer kans zal maken. „Voor hetzelfde geld gebeurt er boven dien morgen weer iets dat nog belangrijker en opzienbarender foto's oplevert", aldus Alexander Marks. 'Vermoord door de hetze van zit tende politici en een blatende pers', zo luidden maandagavond de teksten op spandoeken van rouwende aanhangers van Pim Fortuyn. De media zouden met de berichtgeving over de omstre den denkbeelden van de politicus mede schuld hebben gehad aan de moord. De journalistiek wijst deze beschuldiging onverkort van de hand. „Er is er maar één die verantwoording moet afleggen voor zijn daden, en dat is de da der." Monique Brandt en Berrit de Lange Hilversum - Typisch geval van ongelukkige timing. NRC Han delsblad lag afgelopen maan dagmiddag nog niet op de mat, toen het nieuws over de aanslag op Pim Fortuyn bekend werd. Het dagblad had juist die dag een ongekend scherp hoofdre dactioneel commentaar in de kolommen opgenomen. Een dag na de viering van de Bevrij ding vergeleek de hoofdredactie de denkbeelden van Fortuyn in direct met die van het nazisti sche schrikbewind tijdens de Tweede Wereldoorlog: 'sterke sprekers met eenvoudige denk beelden die precies konden aanduiden welke culturen do minant waren en welke achter lijk'. „Een delicaat punt", zegt hoofd redacteur F. Jensma de dag na het drama over het artikel. „Hoewel de dood van Fortuyn niets afdoet aan de inhoud." In de ogen van boze Fortuyn- aanhangers is het commentaar juist een goed voorbeeld van de 'demonisering' van hun held, een opvatting die Fortuyn overi gens graag voedde. Hij klaagde zelf steen en been over de 'ten dentieuze berichtgeving', die hem zelfs deed overwegen een eigen krant uit te brengen. „Er heerst een oorlogsstemming, we hebben niets meer te verliezen, dus laten we terugvechten", al dus zijn woordvoerder onlangs over die plannen. De Nederlandse media voelen zich echter allerminst aange sproken. „Onzin. Er is er maar één die verantwoording moet afleggen voor zijn daden, en dat is de dader", zegt A. Joustra, hoofdredacteur van Elsevier, het blad waarvoor Fortuyn jaren lang columnist was. „De discus sie die in de media gevoerd werd over Fortuyn was redelijk open, ook al werden er soms de meest vreselijke vergelijkingen gemaakt. Maar dat gebeurt nu eenmaal in een open samenle ving." Taboe De media mogen zich volgens Joustra wel aantrekken dat er niet meer bericht is over de on derwerpen die Fortuyn bij veel kiezers populair maakten. „De media hebben te lang tegen het establishment aangeschurkt en er zo aan meegewerkt dat be paalde thema's, zoals immigra tie, taboe werden. Met de op komst van Fortuyn is de puist opengesprongen. „Fortuyn heeft de veenbrand in de politiek aangewakkerd terwijl wij dat als media eigenlijk had den moeten doen", beaamt Volkskrant-hoofdredacteur P. Broertjes, die zich verder ook niet aangesproken voelt door de kritiek. „Tussen de Volkskrant en Fortuyn is er nooit enige ma te van animositeit geweest. Hij is ruim aan het woord geweest in onze krant." Omroep Brabant ondervond de negatieve houding ten opzichte van de pers maandagavond aan den lijve. Een verwarde man kondigde telefonisch aan bom men te gaan plaatsen bij de stu dio. „Hij zei dat wij schuld had den aan de dood van Pim For tuyn en dat de media ervoor hebben gezorgd dat hij in de ex treemrechtse hoek terecht is ge komen", zegt waarnemend hoofdredacteur T. Zunneberg. Ook zijn er nogal wat telefoon tjes binnengekomen van luiste raars die er ongeveer hetzelfde over dachten. „Ik denk niet wij ons schuldig hoeven te voelen. Fortuyn heeft zich in eerste in stantie zelf in een bepaalde hoek geplaatst." H. Evers, docent media-ethiek aan de Fontys Hogeschool voor Journalistiek in Tilburg: „Er is zowel door pers als politiek een bepaald klimaat rond Fortuyn geschapen, maai" hij gaf daar zelf ook aanleiding toe. Hij ge bruikte de media volop om zijn boodschap uit te dragen. Aan de andere kant betichtte hij diezelf de media van het demoniseren van zijn persoon. Je kunt wel vinden dat hij misbruikt is door de media, maar je kunt het evengoed omdraaien." Al met al hebben de media het zeker niet slecht gedaan, vindt Evers. „Hij kreeg veel aandacht, maar niet overdreven en niet op onjuiste wijze." Volgens NRC-hoofdredacteur Jensma mag een krant „best op het katheder klimmen om in het commentaar een mening uit te dragen. Zolang je als krant maar niet eenkennig bent". De verkiezingsstrijd was hoe dan ook ongekend fel. aldus Jensma. „Melkert heeft nog nooit zoveel granaten over zich heen gehad, Dijkstal werd afge schilderd als een sukkelaar en Fortuyn als onbetrouwbaar su jet." Ook al zijn de media dik tevre den over zichzelf, media-ethicus Evers is desondanks groot voor stander van een kritischer zelf beschouwing door de media. „Dat gebeurt nu veel te weinig. Er zijn, ook naar aanleiding van het NIOD-rapport over Srebre nica, wel goede voornemens ge maakt. Maar als er overmorgen weer iets ergs gebeurt, zijn alle pleidooien voor zelfreflectie op de redacties onmiddellijk weer vergeten. Er zou, net als in Ame rika, een onafhankelijk instituut moeten zijn dat het functione ren van de media onder de loep neemt." Zunneberg is voorstander van zo'n initiatief. Hij zegt: „Het zou goed zijn als wetenschappers eens onderzochten of er echt sprake was van tendentieuze berichtgeving. We gaan er nu met z'n allen vanuit dat ons geen blaam treft. Als dat be drijfsblindheid is, laat ze dat dan maar bewijzen." R. Abram, voorzitter van de journalistenvakbond NVJ: „Ik ben altijd sceptisch als de pers het weer gedaan heeft. Eerst werd gezegd dat de serieuze media Pim Fortuyn negeerden, toen stelden mensen dat de pers hem groot maakte, en nu hoor ik weer dat de pers hem zou hebben gedemoniseerd." Cor Bakker 40 jke staat: gehuwd, deren ïuzikant/presentator muziek )e Telegraaf ifb Vivenda ts van Sidney Sheldon lington Road Claire Fischer www.corbakker.nl b van een tv-zender ten, wat zou je eerste ■l zijn? amma's met live-mu- igen en de playback- oveel mogelijk uitban de orkesten, zoals het Metropole, moeten veelvuldig op televisie komen. Er is ook veel behoefte aan dergelijke muziekprogramma's, dat hoor ik regelmatig in het land. Men sen gaan heel vaak naar con certen in theaters, maar op te levisie zie je daar maar weinig van terug. Gelukkig kan ik daar vanaf zondag met mijn eigen programma iets aan bijdragen. Voor welke presentator of welk programma zet je de radio aan? Ik ben een fervent luisteraar naar nieuws. Omdat ik het leuk vind, maar ook om bij te blijven en het niet altijd lukt om de krant goed te lezen. Claiiy Po lak van het Radio 1 Journaal MEDIA IK vind ik een geweldige inter viewster. Ook heel goed is Jurri- aan van Dongen. Hoe vind je dat je overkomt in de media? Als misschien een beetje te braaf. Ik word te vaak gezien als de ideale schoonzoon met een hoge aaibaarheidsfactor. Leuk om te horen, maar ik heb heus wel een eigen mening. Wie bewonder je in je vak? Louis van Dijk is een lichtend voorbeeld voor mij. Vanaf sep tember gaan we samen op tournee en daar kijk iknaar uit. Denk je dat je qua werk ooit nog eens iets totaal anders gaat doen? Al vanaf dat ik een jongetje van elf was heb ik pianist willen worden. Ik kan ook niets an ders, ben bijvoorbeeld totaal niet handig. Mijn vader zei al tijd: wat je ogen zien, maken je handen kapot. Wat was je grootste blunder? Toen onze dochter pas was ge boren ging ik haar een keer bo ven uit het wiegje halen voor een voeding. Maar ze sliep zo lekker dat ik haar liet liggen en een beer in een doek wikkelde en zo al babbelend de kamer in liep. Toen ik een paar meter van mijn vrouw was gooide ik die beer en riep: vangen! Dat was achteraf geen leuke grap. Uren heeft ze gehuild. Ik ben nog steeds bezig om dat goed te maken. Heb je een bepaalde karakterei genschap van je vader of moe der overgenomen Een bepaalde nuchterheid. Ap plaus en aandacht kunnen ver slavend zijn en het is ook leuk. Mijn vader zegt dan: de men sen klappen niet omdat ze het mooi vonden, maar omdat het afgelopen is. Dan sta je weer met beide benen op de grond, hoor. Met wie zou je liever niet aan spoelen op een onbewoond ei land Mart Smeets. Ik hou niet van sport en de muziek die hij op de radio draait vind ik helemaal niets. Misschien is het verder wel een aardige man, maar ik ken hem niet persoonlijk. Het gesprek van de dag is na tuurlijk de afschuwelijke moord op Pim Fortuyn. Had je voor maandag gedacht dat zoiets hier zou kunnen gebeuren Nee, absoluut niet. De Neder landse politiek maakt, hoewel het vaak ook over belangrijke zaken gaat, op mij een beetje provinciale indruk. Ook vanwe ge de gemoedelijke manier waarop het er meestal aan toe gaat. Daar ga je toch niet ie mand om vermoorden? Het moet dus wel een enorme gek zijn die dit heeft gedaan. Herman Elzinga Cor Bakker Foto: Henk Bouwman

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2002 | | pagina 13