Getraumatiseerd in Gaza
GESPREK VAN DE DAG
Coach sleept scholieren door eindexamen heen
'Big Brother-huis' om
klanten te bestuderen
'De kinderen weten niet meer wat het leven waard is'
DONDERDAG 2 MEI 2002
MENSELIJK
De Zuid-Afrikaanse
RUIMTETOERIST Mark
Shuttleworth heeft geen
spijt van de duurste trip
die hij ooit heeft ge
maakt. Vanuit het inter
nationale ruimtestation
ISS verklaarde hij giste
ren dat zijn ruimtereis
de 22 miljoen euro die
hij betaalde, absoluut
waard is. Shuttleworth
vertrok vorige week in
een Sojoez-raket naar
het ruimtestation. Hij is na de Amerikaan Dennis Tito de
tweede persoon die voor een vermogen mee de ruimte is
ingegaan. De Zuid-Afrikaan blijft er ruim een week en
komt op 5 mei terug.
Thailand heeft gisteren een nieuwe JUMBO QUEEN ge
kozen. De 30-jarige Sirintharika Santhisiri kwam met
haar honderd kilo als winnares uit de bus. Zij versloeg
daarmee 21 andere kandidaten, met een gewicht varië
rend van 83 tot 171 kilo. De deelneemsters werden niet
alleen beoordeeld op hun gewicht, maar ook op hun
dans- en zangcapaciteiten. De winnares van dit jaar
maakte vooral indruk op de jury met haar flamenco-op
voering. De 'Jumbo Queen'-verkiezing wordt jaarlijks ge
houden om Thailands officieuze nationale dier, de oli
fant, te vereren. De winnares van de verkiezing verbeeldt
met gratie en elegantie de karakteristieken van de oli
fant, zoals haar omvang. De Jumbo Queen heeft als mis
sie de aandacht te vestigen op de situatie van de wilde
olifant in Thailand.
Het beroemde en weinig ver
hullende 'gevechtspakje' van
LARA CROFT is te koop op
een internetveiling. Het te
nue is ooit gedragen door
Nell McAndrew die in 1998
en 1999 model stond voor
de ster van het videospel
Tomb Raider. Lara Croft
draagt overigens intussen
een gewijzigd ensemble. Op
het groene rubberen vest, de
shorts, de lederen holster
met neppistolen, de zonne
bril, de sokken en het rug
zakje is al bijna 2000 dollar
geboden. De veiling duurt
nog tot en met zondag. De
opbrengst gaat naar het VN-
kinderfonds Unicef.
Meer dan de helft van de Britse bevolking, 53 procent,
vindt dat KONINGIN ELIZABETH II nu of in de komende
paar jaar afstand moet doen van de troon. Dat blijkt uit
een opiniepeiling. In een toespraak tot het parlement
vanwege haar gouden jubileum zei de 76-jarige Elizabeth
dinsdag dat ze van plan was het land te blijven dienen
als koningin. Haar zoon Charles, de kroonprins, is inmid
dels 53. Tweederde van de ondervraagde Britten ziet
Charles' zoon William liever de troon bestijgen als de ko
ningin net zo oud wordt als haar pas overleden moeder,
101.
Een eerlijke, maar wat ver
geetachtige vinder heeft
na ruim een halve eeuw
een PORTEMONNEE te
ruggegeven aan de recht
matige eigenaar. Alhoewel,
die bleek veertig jaar gele
den gestorven. De beurs is
nu gegeven aan diens
zoon. De vinder zag de por
temonnee in 1951 liggen
in een telefooncel in San
Francisco. De man had
toen geen tijd om naar de
politie te gaan en stopte
het ding in zijn tas. Met
een daarop raakte hij be
trokken bij een ongeluk en
vergat het gevonden voor
werp subiet. Onlangs vond
de man de portemonnee
terug en wilde niets liever
dan hem zo snel mogelijk
teruggeven. De zoon van
de bezitter toonde zich ge
roerd over zoveel eerlijk
heid. Maar nog blijer was
de man met een foto van
zijn vader uit 1942 die in
de portemonnee zat.
De regering van Cambodja
zet GARY GLITTER het
land uit, omdat zij vreest
dat de voormalige Britse
rockster zich in hoofdstad
Phnom Penh heeft geves
tigd om minderjarige kinde
ren te misbruiken. Minister
Mu Sochua van vrouwenza
ken zei tegen het Britse
dagblad The Times dat zij
het uitzetten van Gary Glit
ter heeft aangekaart bij pre
mier Hu Sen, nadat duide
lijk was geworden dat de
voormalige popartiest onder
zijn eigen naam Paul Fran
cis Gadd in Phnom Penh was gaan wonen. Het tabloid
The Sun heeft een foto gemaakt van Gary Glitter en een
11-jarig meisje dat samen met haar moeder bij zijn ap
partement in de Cambodjaanse hoofdstad arriveerde.
De Amerikaanse superster MADONNA speelt een kleine
rol in de nieuwe James Bondfilm 'Die Another Day'. Dat
meldt de muziekzender MTV. De 43-jarige zangeres zeg
de eerder toe de titelsong te zingen. De echte Bondgirl in
'Die Another Day' is Oscarwinnares Halle Berry.
De IJslandse zange
res BJÖRK is vijf
maanden zwanger.
Dat heeft haar verte
genwoordiger in Lon
den gisteren bekend
gemaakt. De vader is
haar Amerikaanse
vriend, de beeldhou
wer en filmmaker
Matthew Barney.
Björk heeft al een
zoon, Sindri, uit haar
huwelijk met Thor
Eldon, die lid was
van de groep The Su-
garcubes. Björk ging
in 1987 deel van de
ze groep uitmaken.
De zangeres die in 1993 haar eerste album als solozan
geres uitbracht, veroorzaakte in 1996 ophef door op een
luchthaven in Thailand een journaliste aan te vallen. In
2000 waagde zij zich aan een filmrol. Voor haar spel als
Selma in Dancer in the Darkvan regisseur Lars von Trier
kreeg zij op het filmfestival van Cannes de onderschei
ding van beste actrice.
Tandartsen die normaal alleen mensen onder handen ne
men hebben afgelopen week een geslaagde behandeling
uitgevoerd bij Meina, een tien jaar oude OLIFANT in de
dierentuin van Shanghai. Een van haar slagtanden was
bij de wortel afgebroken toen Meina bij een verplaatsing
van angst begon te steigeren. Mina leed onder het verlies
van haar tand en toen de wond ook nog begon te ontste
ken riep de dierentuin de hulp van de tandartsen in. Zij
drainden de wond en hechtten de afgebroken slagtand
weer aan met de sterkste lijm die zij tot hun beschikking
hadden.
„Hé, Frenk, ik ben nog steeds niet aan het
leren", schrijft Pat aan de 'examencoach'.
„Op school hangt een sfeertje van zomer
vakantie, hoe kan ik mezelf aansporen
om te gaan leren?" Als antwoord krijgt de
radeloze Pat een email vol 'peptalk':
„Over twee weken staat de finale voor de
deur. Het is erop of eronder. Je kan nog
winnen. Frenk stuurt je NU het veld in."
Het duurt nog twee weken, maar tiendui
zenden middelbare scholieren lijden al
volop aan examenkoorts. Massaal raad
plegen ze speciale internetsites waar ze
on line kunnen trainen voor de 'finale'.
Op www.eindexamentraining.nl hebben
zich de afgelopen drie weken maar liefst
35.000 scholieren gemeld.
Complete oefenexamens worden van het
net geplukt en chatsessies met schrijvers
van examenbundels zijn in volle gang.
„Hoe kan ik nu het beste een tekst verkla
ren", vraagt een scholier. „Ga niet letter
voor letter alles zitten lezen, maar werp
vooraf een vluchtige blik over de tekst",
luidt het advies. „Vorm voor jezelf de ro
de draad van het verhaal, dan is het mak
kelijker om de vragen te beantwoorden."
De experts online mogen absoluut niet
worden verward met de makers van de
examenopgaven; dat doet een commissie
van het ministerie van onderwijs die over
de inhoud zwijgt tot op de dag des oor
deels. De deskundigen op het net zijn do
centen die jarenlang eindexamens heb
ben bestudeerd en globaal weten wat
voor soort vragen er worden gesteld.
Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren
(LAKS) opent op 16 mei een klachtenlijn
maar wordt nu al belaagd door honder
den klagers, vertelt woordvoerder Stefan
Antuma. „Vooral havisten zijn kwaad. Op
één dag moeten ze in twee zware vakken
examen doen: economie en geschiedenis.
Dat is echt veel te veel."
Een vraag over wel of geen flesje water
mee naar het examenlokaal, lijkt onschul
dig, maar is het niet. Door het drjnken
van water moeten leerlingen vaak naar de
wc moeten daar kunnen leerlingen via
hun mobiele telefoon elektronische be
richten met de juiste antwoorden van
tentamens ontvangen. Diverse scholen
hanteren een verbod op mobiele tele
foons én flesjes water.
Om spieken overbodig te maken en scho
lieren zo goed mogelijk voor te bereiden,
lanceren diverse uitgeverijen speciale si
tes voor eindexamentrainingen. En wie
dan nog wanhoopt, raadpleegt via inter
net de examencoach, zoals Ernie: „Hey
Frenky, ik krijg allemaal gezeik van mijn
ouders, maar ik doe het best goed, vind
ik. Als ik niet slaag moet ik mijn jaar zelf
betalen. Wat moet ik doen?' Weer volgt
een dosis peptalk: „Laat je ouders zien
wat je waard bent en win!! Frenk zegt:
aanvallen!"
Carine Neefjes
Fitness-schema's in de badka-
merspiegel, spraakgestuurde te
levisie en een zelfdenkende stof
zuiger. En dat alles bediend via
het digitale hondje Bello. Het
kan allemaal in een soort Big
Brother-huis van Philips in
Eindhoven. Met vijftig camera's,
microfoons en doorkijkspiegels
bestuderen Philips-onderzoe-
kers de reacties van tijdelijke be
woners op technische snufjes.
Achter de doorschijnende voor
deur van het futuristische huis -
door Philips Home Lab ge
doopt - wacht Bello. Zodra het
digitale hondje de bezoeker her
kent en gaat de deur open. Bin
nen wacht een grote hoeveel
heid technologische snufjes die
de afgelopen jaren door Philips
onderzoekers zijn bedacht. De
techniek is 'verstopt' in de vloe
de meubels en de muren.
Door alle apparaten aan te slui
ten op een groot voorgepro
grammeerd huisnetwerk kun
nen het bad en de koffie op he
gewenste moment gaan lopen
en kan de slaapkamer voor het
slapen gaan (met beeld, geluid
en zelfs geur) omgetoverd wor
den in een onbewoond eilandJ
„De techniek geeft nauwelijks
nog grenzen aan. Maar zit de
consument er wel op te wach
ten?
Die vraag willen we via het
Home Lab beantwoorden", al
dus topman Kleisterlee.
Palestijnse jongeren nemen afscheid van een verongelukte baby. Door het geweld zijn veel jongeren getraumatiseerd. Foto: Reuters
„Als mijn zoontje Jamal een vliegtuig hoort, dan pakt hij mijn
hand en trekt me mee naar het raam. Daar staat hij met grote
ogen naar de lucht te kijken. Hij is een jaar oud. Mijn dochter- i
tje Janna kent het woord 'kasef al. Dat betekent 'bombarde
ren'. Janna is net twee. Dat is toch niet normaal?" Nesrine Abu
Zayed kent de verhalen waarschijnlijk beter dan geen ander,
maar die van naar eigen kinderen doen extra zeer. De Pales
tijnse is maatschappelijk werkster in Gaza. Ze helpt jongeren
en kinderen die tijdens de intifada gewond zijn geraakt met
hun lichamelijke en geestelijke problemen.
Ze schudt de voorbeelden zo uit haar mouw. „Hania is een
meisje van vijftien uit de Gaza-vallei. Op een dag was ze
schapen aan het hoeden en ze liep op een landmijn. Ze is nu
haar been kwijt. Of dat jongetje van negen uit Gaza-Stad dat
stenen gooide naar Israëlische soldaten. De eerste keer werd
hij in zijn buik geraakt door een rubberen kogel. Toen hij
daarvan was genezen, ging hij opnieuw de straat op. Hij
werd weer geraakt, maar nu door een echte kogel. Ook hij is
zijn been kwijt."
Een gedeelte van de behandeling van dergelijke kinderen
richt zich op de praktische problemen. Hoe kun je bijvoor
beeld met beperkte middelen je huis aanpassen als je een
gehandicapt kind hebt? Wat doe je met de badkamer of de
trap? „Daar is eigenlijk altijd wel een mouw aan te passen",
zegt Nesrine. „Veel erger is dat kinderen vaak totaal getrau
matiseerd zijn door wat ze hebben meegemaakt. Vaak is het
verschrikkelijk moeilijk hen er geestelijk weer bovenop te
brengen. Veel kinderen verkeren in shock. Ze zijn gewond
geraakt in gevechten, er is op hen geschoten, met geweren
en door tanks. Ze hebben midden tussen de explosies ge
staan."
De duur en de aard van de behandelingen verschillen. Som
mige gevallen zijn 'simpel', dat zijn kinderen die lijden aan
onder meer angstaanvallen en incontinentie. Drie tot zes
sessies van een uur zijn voor hen doorgaans genoeg. De
zwaarste gevallen vergen echter maanden. „Ik behandel nu
een jongen die is neergeschoten bij Netzarim, een Joodse
nederzetting hier in de Gazastrook. Hij heeft uren liggen
bloeden op straat voordat ze hem weg konden halen. Iedere
dag herleeft hij het opnieuw, hoe hij daar lag en de kogels
om zich heen hoorde fluiten en hoe vrienden die hem wil
den helpen werden beschoten en ook gewond raakten."
Slachtoffers als deze jongen zijn zwaar depressief, onver
schillig, ze zorgen niet meer voor zichzelf. Ze hebben nacht
merries. „Wat je ook ziet is dat sommigen van hen alles ge
woon nog een keer willen doen. Het kan ze niet meer sche
len, ze willen dood. Ze kennen de waarde van het leven niet
meer."
Het is moeilijk praten met zulke kinderen, zegt Nesrine. Het
duurt vaak heel lang voordat ze genoeg op hun gemak zijn
om hulp toe te laten. „We proberen van alles te doen om
hun vertrouwen te winnen. Het belangrijkste is dat ze weer
plezier hebben, dus we doen veel leuke dingen met ze. We
willen ze weer een gevoel van veiligheid geven."
Heel erg belangrijk daarbij zijn de ouders. Nesrine drukt hen
bijvoorbeeld op het hart om hun kind weg te houden van de
televisie. De Palestijnse omroep toont iedere dag, en met
veel herhalingen, de gevolgen van de intifada. Dat betekent
dus vooral veel bloed, gewonden, doden en ellende. „Als je
getraumatiseerd bent, helpt dat natuurlijk niet. En de ouders
moeten zelf ook proberen niet in paniek te raken of boos te
worden over wat er in hun land gebeurt, want de kinderen
zien dat en gaan zich ook zo gedragen. Maar ja, dat is na
tuurlijk hartstikke moeilijk."
Nesrine's man Mohamed, een vriendelijke man met een
zachte stem, beaamt dat. „Als je het positief bekijkt, heb ik
niet zoveel problemen. Ik heb werk, mijn vrouw ook, en on
ze kinderen zijn nog gezond Maar ook ik raak langzaam
maar zeker verstikt door de hele situatie. Gaza is een grote
gevangenis, we kunnen nergens heen, iedere dag wordt er
geschoten en de toekomst is erg onzeker. Ik merk tot mijn
schrik dat ik soms loop te schreeuwen tegen mijn kinderen.
Om niks. En dan haat ik mezelf."
Mark van Assen
Het creëren van onze slaapsituatie
Ons huis heeft een ingebouwde brievenbus
naast de voordeur. Met aan de binnenkant
een matglazen ruitje. Dat stelt ons in deze tijd
van het jaar in staat het koolmezenpaar
gade te slaan. Het zijn de verre achter
kleinkinderen van het paar dat hier,
zo'n 27 jaar geleden begon met broe
den. Toen de brievenbus leeg bleef
omdat de buitenbrievenbus zijn en-
Er liggen tien eitjes in. Wit met klei
ne bruinrode spikkeltjes. Om-
ringd door veel mos. en grijs
witte pluizen, afkomstig uit
de filter van mijn droogtrom-
mel Want ik help al die vogels
Ïd'e in onze tuin zo druk
ezig zijn met het be-
\oud van hun soort,
•en handje. De kauwen
n de schoorsteen. De
merels in de klimhor-
tensia. De pimpel-
neesjes in de taxus. De
duiven in de conifeer.
De Vlaamse gaaien
in het dennenbosje.
En al die andere vo
gels: boomklever, lijs
ter, groenling, kwikstaart, die allemaal ergens
nestelen, zonder dat ik precies weet waar.
Het zijn er veel, afgaande op wat ik aan vogel
bewegingen in mijn tuin zie. Maar 25 jaar ge
leden waren het er meer. Toen was het vogel
concert waarmee we 's morgens vroeg werden
gewekt, luider en gevarieerder. En aan de
overkant zong 's nachts een nachtegaal.
We beleven de laatste maanden in dit huis.
Zien nog één keer alles uitlopen en bloeien: de
rode beuken, de seringen, de lelietjes van da
len, de rododendrons. Het is ons vreemd te
moede. Temeer omdat wij nu druk bezig zijn
ons verleden op te ruimen. Dat is zowel een
opgewekte als een nostalgische bezigheid. Op
gewekt, omdat er veel is dat er niet meer toe
doet. En weggegooid kan worden. Nostalgisch,
omdat er ook veel is dat dierbare, soms zelfs
bijna vervlogen herinneringen oproept. Onlos
makelijk verbonden met ons beider levens
loop. De ups en downs, de mijlpalen, de fees
ten. Wat doen we met dat archief van ons le
ven?
Weggooien of niet weggooien, dat is dezer da
gen de steeds terugkerende vraag. Wat gaat
naar het oud papier, wat naar de regeling-
winkel, wat willen de kinderen, wat houden
we zelf? Het is ongelooflijk wat we in dertig
jaar tijd hebben verzameld. Nu moet het
'meer' in ons levert vooral bestaan uit 'min
der'. Het schonen van ons verleden heeft ook
een rituele werking. We werken aan ruimte
voor een andere toekomst, een nieuwe fase.
We gooien ballast die ons vasthoudt, iveg. We
maken orde op zaken, iedere keer als er weer
een lading spullen of paperassen door onze
handen gaat. Dat geeft een lichten opgelucht
gevoel.
Onder vrienden en kennissen hebben we door
'de zitting hier op te heffeneen hele discussie
aangewakkerd. Of ze ook zullen gaan verkas
sen, of juist niet. Wij stellen ons op het stand
punt dat het leuk is om nog eens een nieuwe
start te gaan maken. Een nieuwe impuls te
krijgen van een andere omgeving. Nu je toe
komst verleden tijd gaat worden, heeft het
voordelen om je in het 'nu' te gaan nestelen,
zonder overal je verleden tegen te komen.
Denken we.
Van de generatie van mijn ouders, geboren in
1910,1920 had niemand venvacht dat ze zo
massaal zo oud zouden worden. Een hele der
de leeftijd aan hun leven toegevoegd zouden
krijgen. Het is hun overkomen. Wij zien die
toegift van het leven nu aankomen, kunnen
plannen maken. Het zal de meeste van ons ge
geven zijn zo'n 85 jaar te worden, blijkt uit de
prognoses.
'Het doet me aan onze verlovingstijd denken
zei ik afgelopen zaterdag tegen mijn man,
toen we parkeerden bij een woonboulevard
naar nieuwe bedden gingen kijken. Een men
ontkomt niet aan de wetmatigheden van zijr
biologische leeftijd en de tijdgeest. Dus werde
we bij het 'creëren van onze slaapsituatie'
(want zo heet dat tegenwoordig) al snel de
richting van het duurdere 'slaapsegment' uitl
gedreven. De hoek van yuppen en senioren,
die koopkracht paren aan specifieke fysieke,
hedonistische behoeften. We wilden een nieu
bed. Maar waren niet voorbereid op al die ui
eenlopende opties: het liggen in drie verschil
lende standen, massagemogelijkheid, twee oj
vier motoren.
Wat een luxeproblemen allemaal. Nee, dan
het koolmezenbestaan. Het mezenpaar oogt
vrolijk en levenslustig. Toch hebben ze van ui
menselijk gezichtspunt weinig reden voor vrc
lijkheid. Hun strijd om het bestaan is bijzon
der zwaar. Het vrouwtje legt vijf tot twaalf ei
ren, maar na een jaar is nog maar een op de
tien jonkies in leven. De meeste hebben hun
eerste zes weken na het uitvliegen, niet over
leefd. Door voedselgebrek of sperwers. Van de
ouders komt er na de winter maar een terug.
Deze hier in de brievenbus wacht een nieuwe
huisbaas.
