Schouwburg zet 'onbekende Mozart' in schijnwerper
Meer Leidse accenten in LAKtheater
KUNST CULTUUR
Drie topacteurs
op hun best in
de 'Schemering'
Eigen architectuurprijs NAi Danspassies: afwisselende kunst van hoge kwaliteit
/an Gogh tot
§p de draad
koe bekeken
donderdag 2 MEI 2002
R5
- Jan Vayne, Jan Akker-
Sander van de Marion,
Pouwer en John May
len op 28 juni tijdens 'Rem-
andt, het concert' in de
Doglandse Kerk in Leiden. De
uzikanten hebben zich laten
spireren door de schilderijen
erieji Rembrandt. Voorafgaand is
een expositie van Rem-
andt-replica's. De opbrengst
n het concert gaat naar de St.
ïbriel kliniek op het Indonesi-
he eiland Flores. Voor meer
fiormatie: 071-5665607
obra-collectie
_aar Duitsland
astelveen - De collectie Co-
a-kunst van verzamelaar Ka-
1 van Stuijvenberg is verkocht
in een privéverzamelaar in
uitsland. De kunstwerken
ian daarmee voorbij aan de
jus van het Cobra Museum in
nstelveen. Het museum en
ldenin Stuijvenberg hebben lang
iderhandeld over verkoop van
j'n honderd werken uit de
i810fel omvangrijkere verzame-
ig. De verzamelaar vroeg ech-
1 d®r meer geld dan de kunstin-
elling wilde betalen. Het mu-
um is in 1995 rond de verza-
eling opgericht, maar het
2i2iortbestaan van de instelling
imt door de verkoop naar
uitsland niet in gevaar. Het
useum bezit vijftig tot tachtig
erken van Cobra-kunstenaars.
Iisterdam/anp - Het Van Gogh
useum heeft vanaf morgen
n tentoonstelling over het on-
rzoek naar de schilderijen van
ncent van Gogh (1853-1890).
expositie Van Gogh tot op
micrometer' is gericht op vier
Deken die bijna tot op de mo-
-xulen zijn ontleed.
D zijn van het schilderij 'Kop
ui een oude man' (1885) de
raden van het linnen geteld
iet behulp van röntgenstralen.
D kon volgens het museum
orden vastgesteld dat het ma
riaal van dezelfde rol afkom-
ig moet zijn als het linnen dat
s artiest gebruikte voor 'Hui-
;n in Antwerpen'. Dit schilderij
laakte hij een paar dagen eer-
Br.
'it het onderzoek naar 'Uitge-
joeide zonnebloemen', een
ferk dat wordt beschouwd als
porstudie voor de beroemdere
pnnebloemen uit het Metropo-
tan Museum in New York,
[ijkt weer dat Van Gogh een
ijzondere grondlaag gebruikte.
Ie onderzoekers bepaalden dat
ij het fijn geweven stuk katoen
erst bewerkte met puur bari-
msulfaat.
lit is een hoogst ongebruikelij-
e werkwijze, aldus het Van
logh Museum. Tijdens zijn kor-
samenwerking met Gauguin
1 Aries gebruikten beiden schil
fers de substantie als grondlaag
n het museum concludeert nu
lat dit een idee van Van Gogh
lioet zijn geweest.
Ie twee andere schilderijen die
(gen het licht zijn gehouden
ijn 'Kop van een vrouw' (1885)
n 'Mand met viooltjes' (Parijs
B86/87). De tentoonstelling is
t zien tot en met 2 februari.
'Nieuwslezers Philip Freriks, Harmen Siezen en Noraly Beyer wagen zich in het theater'
door Theo de With
leiden - Bijna tweehonderd voor
stellingen heeft de Leidse
Schouwburg op haar programma
staan in het 298ste seizoen. Meer
dan ooit wordt er samengewerkt
met andere culturele instellingen.
Behalve met het Rijksmuseum
voor Volkenkunde gebeurt dat
ook met theaters in Den Haag,
Delft en Zoetermeer. Gevieren
zetten zij het festival De Onbe
kende Mozart op.
„Van Mozart is meestal alleen
het overbekende werk te ho
ren", zegt schouwburgdirecteur
Bart van Mossel. „Dat is maar
een fractie van zijn operawerk.
Daarmee doen we de componist
en in feite ook ons publiek te
kort." De vier theaters presente
ren van 22 febmari tot en met 7
maart volgend jaar acht onbe
kende opera's en een pantomi
me op muziek van Mozart. Een
belangrijke rol daarin is wegge
legd voor de Kamer Opera War
schau. Dit Poolse operahuis
heeft het complete opera-oeu-
vre van Mozart op het repertoire
staan. Ook Nederlandse groot
heden als Frank Groothof en het
Filmorkest Max Tak doen mee
aan het festival.
Eerder werd al bekend dat Her
man van Veen in de kerstperio
de een serie van vijftien voor
stellingen in de schouwburg
speelt. Daarin staat het eendje
Alfred Jodocus Kwak centraal.
Met de Delftse jeugdtheater
groep Maccus zoekt de Leidse
Schouwburg nog een plek in de
stad waar volgend jaar de loca
tievoorstelling 'De vijfde kamer'
kan worden gespeeld. Ook de
Leiderdorpse theatermaker
Geert van der Velden is bezig
met een locatieproject. Hij wil
zijn voorstellingenreeks afslui
ten in de schouwburg na eerder
op het strand van Noordwijk en
bij de Meelfabriek aan de Zijl
singel te hebben gespeeld.
Van Mossel heeft volgend sei
zoen negen premières in zijn
schouwburg. „Het nieuwe to
neelstuk van Kees van Kooten,
'Wina zingt', gaat bijvoorbeeld
in Leiden in première. Olga Zui-
derhoek speelt daarin de hoofd
rol. Ook de Nederlandse versies
van de nieuwe komedie van Neil
Simon ('Dinner Party') en het
Latijns-Amerikaanse drama 'De
dood en het meisje' (met o.a.
Linda van Dyck) beleven hun
eerste voorstelling in de Leidse
Schouwburg.
Een fenomeen dat Van Mossel
ziet oprukken, is de nieuwslezer
die zich in het theater waagt.
Philip Freriks brengt onder de
titel 'Ik herinner me' een soort
onemanshow. Hij schreef een
persoonlijke tekst op 'Je me sou-
viens' van Georges Pérec en
draagt deze al fietsend voor. De
anchorman van het NOS-Jour-
naal wordt begeleid door een
vijfkoppige band.
Collega Harmen Siezen duikt als
verteller op bij de hilarische mu
sical 'Rocky over the Rainbow"
die rond 3 oktober drie keer in
de schouwburg wordt gespeeld.
Ook voor 'De Vagina Monolo
gen' zijn drie avonden gereser
veerd. De spraakmakende voor
stelling wordt elke avond door
drie andere vrouwen gespeeld.
Noraly Beyer is een van de
speelsters in de Leidse Schouw-
burg.
De schouwburgdirecteur heeft
vanmiddag zijn nieuwe sei
zoensbrochure ten doop gehou
den. „Het is te veel om op te
noemen", zegt hij bladerend
door de gids. Het seizoen wordt
25 september geopend door de
dans- en slagwerkgroep Black
Umfolosi uit Zimbabwe. „Ze
dansen als duivels en zingen als
engelen", luidt de omschrijving
in de gids.
Een andere voorstelling uit Afri
ka is 'Black Easter' die ook in
Leiden zijn première beleeft.
Het is een zwarte interpretatie
van het passieverhaal, gemaakt
door artiesten uit Buffalo City,
de Zuid-Afrikaanse zusterstad
van Leiden.
Renée Soutendijk keert terug op
het podium. Er is een afscheids-
voorstelling met Kitty Courbois
en Joop Admiraal. Het omstre
den stuk 'Het vuil, de stad en de
dood' van Fassbinder wordt op
gevoerd. De bejubelde film 'Fes
ten' is als toneelstuk te zien. Het
Leids Cabaret Festival beleeft
zijn 25ste editie. Paul van Vliet
speelt twee avonden ten bate
van Unicef.
Op het programma van de Leid
se Schouwburg staat ook ko
mend seizoen weer veel muziek.
Nelly Frijda is moeder-overste in
de musical 'Nonsens'. De legen
darische tv-serie "t Schaep met
de 5 Pooten' herleeft als musical
en ook The Blues Brothers zijn
terug op de planken. Er is een
muzikale biografie van Frank Si
natra: That's Live'.
Karin Bloemen en Cor Bakker
staan samen op de bühne in 'De
Hein van der Heijden als Frank Sinatra. Foto: Roy Beusker
Diva en de Divan'. Mathilde
Santing en Frédérique Spigt
brengen hun nieuwe program
ma in Leidse Schouwburg en
wellicht de grootste verrassing
van het komende theaterseizoen
is dat Jenny Arean en Willeke Al-
berti samen het podium op
gaan.
Leids festival over
afschaffing slavernij
leiden - De Leidse Schouw
burg en het Rijksmuseum
voor Volkenkunde werken
samen aan een festival ter
nagedachtenis aan de af
schaffing van de slavernij.
Het festival omvat twee thea
terproducties en een ten
toonstelling.
Schouwburgdirecteur Bart
van Mossel maakte dit van
middag bekend bij de pre
sentatie van zijn programma
voor het seizoen 2002/2003.
Het festival met de titel 'Glo
bal Experience' wordt eind
juni 2003 gehouden. Volgend
jaar is het 140 jaar geleden
dat de slavernij werd afge
schaft.
Theatergroep Cosmic speelt
in de schouwburg vier keer
een toneelstuk over slavernij
in Suriname. Schrijver Arthur
Japin maakt speciaal voor het
Volkenkunde museum een
voorstelling. Hij is auteur van
het boek 'De zwarte met het
witte hart'. Daarin verhaalt
hij over de slavenhandel die
Nederland vroeger met Gha
na dreef Het fort Elmina, on
langs nog bezocht door
kroonprins Willem-Alexan-
der, speelde daarin een sleu
telrol. Aan dit fort wijdt het
volkenkundig museum een
expositie. Daarnaast zijn er
schoolprojecten, lezingen,
films en andere culturele ac
tiviteiten over slavernij en de
gevolgen daarvan voor de
huidige samenleving.
Het Groot Niet Te Vermijden verzorgt reeks voorstellingen rond de feestdagen
door Theo de With
leiden - Het Groot Niet Te Ver
mijden verzorgt aan het einde
van dit jaar de traditionele ein-
dejaarsproductie in het LAKthe
ater. Tussen 26 en 30 december
is er voor de tiende keer een se
rie muzikale voorstellingen,
waarvoor het theater zelf het ini
tiatief neemt. Het is de tweede
keer dat dit feestorkest uit Rot
terdam deze reeks mag verzor
gen, want het tekende ook voor
de vierde editie.
„Destijds was het een onvoor
stelbaar succes", zegt LAK-di-
recteur Roland Helmer. „Daar
om wilde ik Het Groot Niet Te
Vermijden graag terug hebben
in Leiden. Het orkest neemt zijn
bestaande show als stramien,
maar zal ook de nodige gasten
ontvangen."
Een ander succesnummer uit de
feestdagenreeks keert ook terug
naar het LAKtheater: An Jan,
oftewel Marjolein Meijers (be
kend als Annie van de Berini's)
en Jan Rot. Zij verzorgden het
programma in december 2000
en brachten met hun gasten Ne
derlandse vertalingen van we
reldhits ten gehore. 'Love Hurts'
van Nazareth werd bijvoorbeeld
'Hartzeer'. „Door het succes in
Leiden is de samenwerking tus
sen de twee kleinkunstenaars in
een stroomversnelling geko
men", vertelt Helmer. „Daarom
staan ze opnieuw twee avonden
in ons theater en ontvangen ze
wederom gasten uit de wereld
van sport, kunst of politiek."
De theaterdirecteur heeft in de
programmering voor het sei
zoen 2002/2003 bewust meer
Leidse accenten aangebracht.
„Er gebeurt in Leiden meer dan
menigeen denkt. We moeten
veel minder terughoudend zijn
in het tonen daarvan. In Am
sterdam hebben ze dat chauvi
nisme wel. Waarom wij niet?"
Helmer heeft voor het eerst
sinds jaren weer een LAKthea-
terproductie op het programma
staan. Yvonne Henneken en
Laura Rodenburg zijn allebei
dramadocent in het LAK en ma
ken een voorstelling over leven
en dood.
Een eigen initiatief is ook 'Leidse
Gasten'. Helmer wil hier een
jaarlijks terugkerende traditie
van maken. Drie avonden lang
is het LAKtheater het domein
van in Leiden wonende topmu-
zikanten. „Een jongen als Lode-
wijk van Gorp speelt met Candy
Duffer en Kane. Pianist Karei
Boehlee begeleidde Toots
Thielemans. Maar bijna nie
mand weet dat. Daarom krijgen
ze de gelegenheid hier hun ta
lenten te etaleren."
De twee genoemde muzikanten
maakten met zangeres Simone
Pormes de cd 'The Princess Pro
ject'. Aan dit album wordt in ok
tober een speciale avond gewijd.
Andere Leidse initiatieven als
het muziekfestival Grenzenloos,
het componeerproject Made in
Leiden en het maandelijkse
open podium Café Favoriet ke
ren komend seizoen ook alle
maal terug.
Roland Helmer constateert dat
het aandeel toneel in zijn pro
grammering is toegenomen.
„Op dat gebied gebeuren mo
menteel de interessantste din
gen. Er is een aanwas van jonge
gezelschappen, maar daarnaast
blijven de bestaande groepen
zich ook verbeteren." Hij rekent
er bijvoorbeeld op dat Carver
het LAKtheater een weeklang
vol krijgt. Andere bespelers zijn
Het Nationale Toneel, Hans Da-
gelet, Suver Nuver, ZT Hollan-
dia, Keesen Co en Toneel
groep Amsterdam. Ook de serie
Nieuwe Theatermakers wordt
gecontinueerd. Voor het bedrag
van 24,50 euro kan het publiek
intekenen voor zeven voorstel
lingen. Het hoort pas kort tevo
ren welke voorstelling wordt ge
speeld. „Er zijn elk jaar zo'n
tweehonderd mensen die dat
avontuur aandurven", aldus
Helmer.
Ondanks het toegenomen to
neelaanbod blijft dans een be
langrijke pijler van het LAKthea
ter. Conny Janssen, Blok Steel,
Rogie Company, Raz en Krisz-
tina de Chatel zijn bekende na
men die terugkeren. Helmer is
nu al lyrisch over Galili Dance.
„Dat is prachtig. Veertien dan
sers dansen op en om een
enorm luchtkussen. Tegelijk be
spelen ze zeven piano's. Onze
zaal is er net groot genoeg
voor."
Galili Dance belooft dansspektakel in het LAKtheater. Publiciteitsfoto: EFik Hesmerg
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling Lied in de Schemering van
Noel Coward. Regie: Ton Lutz. Spel:
Anne-Wil Blankers, Pleuni Touw, Willem
Nijholten Manjn Brouwers. Gezien 1/5,
Schouwburg, Leiden. Nog te zien aldaar
vanavond.
Homoseksualiteit is geen mis
daad. Maar dat was het wel
toen Coward zijn 'Lied in de
Schemering' schreef. Pas drie
jaar later, in 1969, werd in En
geland de strafbaarheid van ho
moseksualiteit afgeschaft en
werd je er - letterlijk althans -
niet meer voor veroordeeld.
Coward laat een schrijver zien,
die zich zijn hele succesvolle le
ven lang heeft gedragen volgens
de normen van de heteromaat
schappij, met voorbijgaan aan
de gevoelens van zijn dierba
ren. De vrouwen met wie hij
verkeerde om de facade in
stand te houden, en de mannen
van wie hij werkelijk heeft ge
houden. Coward was zelf ho
moseksueel, en zijn vriend was
zijn 'secretaris', maar hij entte
zijn hoofdpersoon op Somerset
Maugham, wiens hypocrisie
nog wat verder voerde. Meer
nog dan hypocrisie is verraad
aan de orde in dit stuk; verraad
aan de mensen die van je hou
den. Dat geeft de emotionele
lading en maakt het universeel.
Willem Nijholt speelt de schrij
ver die door een jeugdliefde
(Pleuni Touw) wordt gecon
fronteerd met zulk verraad. Het
lijkt alsof ze komt om een over
leden vriend, en zijn oude lief
de, te wreken, maar in feite
komt ze voor zichzelf. En ook al
geeft Coward de plot uiteinde
lijk een teleurstellende wen
ding, waardoor de schrijver de
publieke dans ontspringt, de
moraal is duidelijk. Maar dit
stuk imponeert vooral ook door
de schitterende bezetting: drie
topacteurs op hun best. Zij ma
ken deze verbale shoot-out,
grotendeels in de vorm van ge
hakketak van welbespraakte ex-
geliefden, zinderend en alles-
verzengend. Elke nuance van
hun rollen wordt subtiel uitge
speeld - de interactie is feno
menaal.
Willem Nijholt, die ook het stuk
vertaalde in zwierig Neder
lands, speelt de grillige en zeer
met zichzelf ingenomen schrij
ver met de van hem bekende
flair en de nodige valsheid. Zijn
driftbuien zijn superieur en hy-
perirritant: Nijholt spaart zijn
Hugo niet. Hij houdt de man
zorgvuldig buitenkant en alleen
op het aller-, allerlaatst laat hij
zien dat er ook nog een mens
achter schuilt.
Pleuni Touw biedt hem fabel
achtig weerwerk, ook zij slaat
elke keer elegant raak. Haar
blik, haar houding, haar onge
looflijk variabele toon en timing
geven het stuk overrompelend
vaart. Zij komt in naam van de
gerechtigheid en oprechtheid,
maar mondjesmaat laat ze haar
ware bedoelingen doorsijpelen,
hem eens lekker de waarheid
zeggen, in alle opzichten. En
buitengewoon knap is ook de
manier waarop ze vervolgens
de - op zich ongeloofwaardige -
tournure van haar personage
gestalte geeft.
Boven deze twee kemphanen
staat Anne-Wil Blankers. Aan
het begin speelt ze een stijve
akela, getrouwd met de schrij
ver en als zodanig opererend
als zijn zaakwaarnemer, secre
taresse en dekmantel. Aan het
eind ontpopt ze zich als de
wijste van het trio: in een aan
grijpende scène onthult ze de
oorsprong van haar loyaliteit
aan de schrijver. Blankers heeft
maar weinig woorden en tijd
om die scène geloofwaardig te
maken, en dat is op zich al een
teken van haar enorme vak
manschap. Maar dat ze, juist
door haar buigen, het stuk zijn
angel weet te geven, is zo goed
als ongelooflijk.
otterdam - Het Nederlands Ar-
hitectuurinstituut in Rotterdam
eeft een nieuwe architectuur-
rijs in het leven geroepen, be-
oeld voor jonge architecten.
Ie NAi-prijs, die bestaat uit een
eldbedrag van 10.000 euro,
'ordt om het jaar toegekend
oor een verwezenlijkt bouw-
rerk.
'olgens het NAi onderscheidt
lederland zich van andere lan
en door de jonge leeftijd waar-
p aanstormend architectuurta-
:nt hier de kans krijgt ontwer
en uit te voeren. De bedoeling
van de prijs is om het werk van
jonge architecten in eigen land
eens wat meer voor het voetlicht
te brengen. Voor de prijs, die dit
jaar voor het eerst wordt uitge
reikt, zijn inmiddels al 147 in
zendingen bij het NAi binnen
gekomen. Ontwerpen voor alle
mogelijke bouwwerken zijn in
gestuurd: bruggen, woonhuizen,
restaurants, kantoren, tot en
met fietsenstallingen en tijdelij
ke tentoonstellingspaviljoens. In
de loop van deze maand wor
den de vijf nominaties bekend
gemaakt.
theater recensie
maarten baanders
Voorstelling: 'Danspassies 1',
samenstelling: Andrea Boll. Gezien 1/5,
LAKtheater Leiden.
Voor de gemiddelde Nederlan
der is een passie voor dans niet
vanzelfsprekend. En dat terwijl
er dicht bij huis ontzaglijk veel
gebeurt op dit gebied. Wie dit
weet, kan het niet laten vaak te
gaan kijken, maar voor nieuw
komers is de drempel kennelijk
hoog. Om hier iets aan te ver
anderen is dit jaar de serie
'Danspassies' van start gegaan,
waarin professionele choreo
grafen dansstukken kiezen waar
zij zelf warm voor lopen en die
een impressie geven van waar
het om gaat in de moderne
dans in Nederland.
Wie de eerste aflevering ziet, sa
mengesteld door Andrea Boll
van het Hans Hof Ensemble,
kan ontdekken dat het in de
danskunst niet alleen gaat om
bewegingen die mooi zijn. Per
soonlijke uitdrukkingskracht en
originaliteit zijn minstens zo
belangrijk. 'Hasjem' van Uri Iv-
gi is daar een voorbeeld van. De
choreografie vertelt een verhaal
over vluchtelingen. De met wit
stof bedekte, bijna naakte licha
men van de twee dansers teke
nen zich scherp af tegen hun
omgeving. De wanhoopsgeba
ren zijn verbijsterend. Ze betre
den een paradijselijk veldje,
maar aan de aandoenlijke ma
nier waarop ze daar hun weg
zoeken zie je dat ze verdreve
nen in het paradijs blijven. En
zo paradijselijk is het er welbe
schouwd niet, met al die rozen
die als treurige eenlingen in het
gras staan. De expressieve nu
ances die de twee mannen la
ten zien maken dat dit stuk op
je netvlies blijft staan.
Op een heel andere manier
geldt dit ook voor 'S', een solo
van Bruno Listopad. Gunvor
Karlsen voert de ongewone,
vaak grillige bewegingen met
een bewonderenswaardige
kracht en scherpte uit. Het is
een genot te kijken naar de ge
stalten die ze buigend en wen
dend aanneemt en te zien hoe
ze met haar gebaren de lege
ruimte om zich heen invult en
tastbaar maakt.
'Divenire Antico', een solo van
Gaia Gonelli over een vrouw die
haar ouderdom van zich afgooit
en de bewegingen van vroeger
terugvindt, spreekt direct aan
door de lichte humor. Haar
schuddende heupen houden
het midden tussen trillen van
ouderdom en een ritmische
Afrikaans-achtige dans. Een
beetje lang duurt dit stuk wel
en het ver^t geduld om het be
lang te zien van haar schijnbaar
doodgewone swingbewegin
gen: die schuddende heupen
zijn de bron van deze hoogst
persoonlijke dans.
'Danspassies 1' is mooi, afwis
selend en van hoge kwaliteit, al
is het hier en daar wat hoog ge
grepen voor een beginnende
kijker. Gelukkig sluit de avond
met een fragment uit 'A Green
Old Man' van Roni Haver en
Guy Weizman, een vitale, stunt
achtige groepsdans die een
aansporing is om nog eens naar
een dansvoorstelling te gaan.
