Kiezers Le Pen willen
'Parijs een lesje leren'
Nieuwe aanhang
bestaat vooral
uit werklozen en
middenstanders
ZATERDAG
27 APRIL
2002
Jean-Marie Le Pen scoorde afgelopen zondag ook hoog in het noorden van Frankrijk, waar hij in het verleden nauwelijks voet aan de grond kreeg. Foto: Reuters/Xavier Lhospice
Jean-Marie Le Pen heeft
zijn verrassende
resultaat bij de eerste
ronde van de Franse
presidentsverkiezingen
afgelopen zondag voor
een belangrijk deel te
danken aan het
stemgedrag van
voormalige socialistische
en communistische
kiezers. De leider van het
Front National scoorde
met name goed in het
oosten, noorden en zuid
oosten van het land.
'Alleen hij kan het zootje
ingeslapen politici
wakker schudden'.
door Henk Glimmerveen
Sinds afgelopen zondag zit de
schrik er goed in bij links
Frankrijk. Niemand kon be
vatten dat Jean-Marie Le Pen de so
cialistische premier Lionel Jospin
had verslagen. Le Pen gaat op 5 mei
met de zittende president Chirac uit
maken wie de komende vijf jaar het
Franse staatshoofd zal zijn. Samen
met zijn brother in arms Bruno Mé-
gret haalde Le Pen bijna evenveel
stemmen als Chirac. Veelzeggender
nog was dat de leider van het Front
National in 35 van de in totaal 100
Franse departementen als eerste
eindigde. Met name in het uiterste
noorden, in Pas-de-Calais bij de Bel
gische grens, en in het oosten (de El-
zas en Lotharingen) behaalde de lei
der van extreem-rechts spectaculaire
overwinningen.
Beide gebieden zijn sinds mensen
heugenis bolwerken van de commu
nistische en socialistische partij. Ook
daar is een einde aan gekomen. Vol
gens politicoloog Richard Kleinsch-
mager van de universiteit van
Straatsburg is de doorbraak van Le
Pen in de Elzas definitief. ,,Le Pen is
al twintig jaar actief, ook in de Elzas.
Al die tijd, en niet alleen tijdens ver
kiezingen, is het Front hier bezig. Er
zijn in de Elzas zondag 200.000
stemmen uitgebracht op Le Pen en
op Mégret. Je moet nu spreken van
steun aan een Elzasser politieke
groepering en je moet ophouden te
denken dat dit alleen maai- protest
stemmen zijn."
Tongen lot
Uttenhoffen is een klein dorpje in de
Elzas, zo'n veertig kilometer ten
noorden van Straatsburg. Er wonen
geen buitenlanders, er is geen werk
loosheid, misdaad is er een onbe
kend begrip. Niettemin haalde Jean-
Marie Le Pen er afgelopen zondag
ruim 43 procent van de stemmen. In
Uttenhoffen gingen zondag 120
mensen naar de stembus, 52 van
hen stemden op Le Pen. „De men
sen komen er steeds openlijker voor
uit dat ze op het Front National heb
ben gestemd, alleen tegen buiten
staanders willen ze dat niet toege
ven", legt Lothaire Weber uit, de ei
genaar van het enige café-restaurant
in het dorp.
Zondagavond bij een pot bier kwa
men de tongen echter los, enkelen
begonnen zelfs te zingen: 'Le Pen
president'. Volgens Weber heeft on
geveer de helft van de FN-stemmers
zijn steun aan Le Pen gegeven 'om
Parijs een lesje te leren'. De andere
helft bestaat volgens hem uit 'echte
fascisten'. Dertig kilometer verderop
ligt Eywiller, een dorpje met 250 in
woners. Le Pen haalde er zijn beste
resultaat in de Elzas. Van de 138
kiesgerechtigden stemden er 63 op
de leider van het Front National
(45,65 procent). Met de vier stem
men voor Bruno Mégret erbij komt
extreem-rechts in Eywiller op 48,55
procent.
Volgens burgemeester Francois Lei-
bel zijn het voor het merendeel pro
teststemmen. „Het is waar dat er
weinig problemen in ons dorp zijn,
maar de mensen hebben het gevoel
dat de onveiligheid uit de grote ste
den langzaam maar zeker dichterbij
komt. U moet niet vergeten dat in
Drulingen, niet ver van Eywiller,
Turken zijn gesignaleerd. Men zegt
dat ze er een huis willen kopen. Dat
vinden de mensen hier niet prettig."
Het spectaculairst is de doorbraak
van Le Pen in het uiterste noorden,
in het departement Nord-Pas de Ca
lais, van oudsher een links bolwerk.
Communisten en socialisten hebben
er tientallen jaren de lakens uitge
deeld. Het was de tijd dat de mijnen
er nog open waren.
Zwarte goud
Courrières is een van de gemeenten
waar tot voor kort alles in het teken
stond van de mijn. De mijn zorgde
voor werk, de cafés zaten vol en er
was een uitbundig verenigingsleven.
Courrières stond model voor de ode
'Les Corons' van Frankrijks topzan-
ger Pierre Bachelet aan de mijnwer
kers.
Het werk was zwaar en risicovol. Bij
na honderd jaar geleden werd Cour
rières getroffen door een van de
zwaarste mijnrampen die het land
heeft gekend. Ruim duizend kom
pels kwamen er om het leven. Maar
het zwarte goud moest blijven stro
men. En bovendien, het was eerlijk
werk en het loon was naar behoren.
De mijnen zijn inmiddels, zoals el
ders in West-Europa, op slot; in de
directe omgeving werd alleen de
koekjesfabriek van LU geopend. En
na twee jaar weer gesloten omdat er
volgens de hoofddirectie te weinig
winst werd behaald.
Van het oude Courrières is weinig
meer over. Wie kon, maakte dat hij
wegkwam. Dat waren er niet veel; de
monocultuur van de mijn maakte te
veel mensen in Courrières op voor
hand kansloos voor de nieuwe eco
nomie. En het overplaatsen van filia
len van grote staatsbedrijven of een
pensioenfonds, zoals in Nederland
gebeurde, was in een hiërarchisch
geregeerd land als Frankrijk een on
mogelijke zaak. Veel mannen in het
dorp zijn werkloos. Een aantal van
hen bezoekt tweewekelijks de thuis
wedstrijden van de eredivisieclub
Lens. Het is hun enige verzetje.
Toen de socialistische premier Lio
nel Jospin enkele dagen voor de eer
ste ronde in de gaten kreeg dat hij
veel linkse kiezers aan het verliezen
was, koos hij Lens uit voor een linkse
peptalk. Hij wist evenwel niet meer
dan zo'n duizend bezoekers te trek
ken. Een veeg teken want Pas-de-Ca-
lais was altijd 'zeker' geweest voor
links. Maar zondag stemde 24 pro
cent van de bevolking van Courriè
res op Le Pen.
Burgemeester Albert Facon krabt
zich vele malen op het hoofd. Hij
snapt er niets van. „Misschien heeft
het ook nog te maken met de gewa
pende overval op het wedkantoor
van de paardenraces, zondagmid-
In diverse plaatsen in Frankrijk werd de afgelopen dagen geprotes
teerd tegen de opkomst van extreem-rechts, zoals hier in Marseille.
Foto: Reuters/Jean-Paul Pelissier
dag. Daar is een aantal mensen flink
mee bezig geweest. Die hebben niet
kunnen stemmen en dat scheelt
toch altijd zeker een procent", pro
beert hij voorzichtig.
Politicoloog Christian Wallon uit Lil
le is echter resoluut: „Onzin, een op
de drie kiezers in het noorden heeft
gestemd op een partij die geen de
mocratische tradities heeft, hetzij
het Front National, hetzij Lutte Ou-
vrière" (Arbeidersstrijd - red.). En
het opmerkelijke is dat Le Pen zijn
stemmen overal vandaan heeft ge
haald en dat hij in het hele land een
zelfde soort score heeft behaald.
Nergens is hij boven de veertig pro
cent uitgekomen maar nergens is hij
ook onder de vijf procent gedaald."
Wegblijvers
Wie volgens Wallon in de eerste ron
de op Le Pen heeft gestemd, zal dat
in tachtig procent van de gevallen
ook in de tweede ronde doen: „Zijn
electoraat is wat betreft heel loyaal
Maar wat de heersende klasse in
Frankrijk vooral zorgen baart is het
feit dat het potentieel van Le Pen
nog veel groter lijkt te zijn. Het on
derzoeksbureau Sofres kwam on
middellijk na sluiting van de stem
bureaus zondagavond met de mede
deling dat 43 procent van de sympa
thisanten van Le Pen en Mégret niet
was gaan stemmen. Als ze wel het
kieshokje hadden bezocht zou de
FN-leider ver voor Chirac zijn geëin-
digd.
Het aantal wegblijvers was afgelopen
zondag zelfs voor Franse begrippen
abnormaal hoog (28 procent), maar
volgens de Sofres-onderzoekers is de
aardverschuiving in de Franse poli
tiek niet veroorzaakt door de massa
le absentie van de kiezer. Le Pen
heeft zelfs meer last van de lage op
komst gehad dan de Groenen, de
Gaullisten en de socialisten, zo blijkt
uit de cijfers. Van de sympathisanten
voor Mamère bleef 40% thuis. Chirac
(29%) en Jospin (25%|hadden daar
aanzienlijk minder 1*1 van.
De 'nieuwe' stemmers voor extreem
rechts kwamen deels uit de arbei
dersklasse, vooral de werklozen, en
deels van de middenstand in de klei
nere plaatsen die tot dusver traditie
getrouw centrum rechts stemde.
Jeróme uit een arbeiderswijk in
Beau-Marais, een plaatsje nabij Ca
lais, is zo'n nieuwe Le Pen-stemmer.
In zijn wijk werd nog niet zo lang ge
leden vooral op de communistische
partij gestemd. Ook Jeröme gaf zijn
steun altijd aan de vertegenwoordi
ger van de PCF. Hij is sinds twee jaar
werkloos en heeft zijn vertrouwen in
de kameraden verloren: „Ik heb
geen vertrouwen meer in Robert
Hue en de communisten. Sinds ze in
de regering zitten, hebben ze niks
meer voor me gedaan. Ik heb op Le
Pen gestemd omdat hij de enige is
die het zootje ingeslapen politici
wakker kan schudden. Veel ontsla
gen werknemers van LU hebben
hetzelfde als ik gedaan."
