El Bezaz verzint wrede sprookjes
KUNST CULTUUR
'Alleen nog uit varen als
het mooi weer is'
Number one:
weinig opzienbarends
R7
Alphense schrijfster provoceert Marokkaanse gemeenschap
omponist
ichedrin
aar Leiden
ouden Zoen
ie Provoost
Een eigenzinnig erudiet
eVeen
iat vreemd
lofarendsveen - Voor de
lende keer wordt zaterdag
'Veen gaat vreemd' gehou-
n. Voor dit festival zijn leden
i diverse lokale popbands
Vj or elkaar gehusseld en ver-
gens tot zes nieuwe groepen
formeerd. Elke band legt zich
op het vertolken van een
paald genre: meidenpop,
d nkrock, new wave, spee-
)Ck, radiopop en sixtiesrock.
het parkeerterrein van
SR staat zaterdag een grote
t waar vanaf 20.00 uur de
redens plaats vinden.
W
'een
eesti
unstbeurs in
ioy' Rotterdam
vat
t vo
n be
donderdag l8 APRIL 2002
de
vxedj man brengen. Daaronder
linden zich ook tientallen
istenaars uit Leiden en om-
ng-
pen huis
uziekschool
|EN aan den rijn - De
eekmuziekschool Alphen
den Rijn houdt zaterdag
huis. Er wordt informatie
even over de cursussen vari-
ïdvan 'kleutermuziek' tot
leren bespelen van de tradi-
ne'e Turkse Saz. Tijdens het
nhuis spelen verschillende
ds en orkesten. De Streek-
ziekschool aan het Burge
ester Visserpark staat open
11.30 tot 15.00 uur.
icï ozartdag in
igstgeest
stgeest - Het werk van W.A.
.jzart staat centraal op de
i teMozartdag die op zondag
>et mei wordt gehouden in
jstgeest. De Nederlandse
,ro' zartvereniging en K&O
artvereniging en K&O
stgeest organiseren de ma-
itatie. Op het programma
twee concerten, een
;h en een diner. Voor meer
,ea trmatie: 071-5237156.
terdam - Van vrijdag 26 tot
met zondag 28 april wordt in
Tterdam de tweede editie van
ist-in-Ahoy gehouden,
ek aan deze beurs is de aan-
sigheid van bijna zeshon-
d professionele kunstenaars
persoonlijk hun werk aan
bi - De Russische compo-
j Rodion Shchedrin komt
ff Leiden ter gelegenheid van
e uitvoeringen van zijn werk.
lemeester Postma ontvangt
fcedrin morgenochtend op
[stadhuis.
fier de titel 'Muziek voor
e ogen' zijn er morgen- en
fcdagavond concerten waar-
let werk van Shchedrin cen-
ll staat. Morgen speelt orga-
I Michiel Ras in de Harte-
Hcerk Shchedrin's orgelpre-
js en -fuga's naast een selec-
jreludes en fuga's van Dmitri
Bakovich, vriend, landge-
lt en oudere collega van Sh-
Irin. Dit concert wordt voor
tgaan door een gesprek met
pomponist over de gevaren
[het componeren onder het
Betbewind en over zijn
lidschap met Shostakovich.
Irdag voert het vocaal en-
jrble C Sharp Minor wereldlij-
I koorwerken van Shchedrin
pedrin was eerder in Leiden
I de Nederlandse première
Ji zijn compositie 'De verze-
|e engel', een werk waarvoor
Q 1992 de Russische Staats-
I uitgereikt kreeg uit handen
■Boris Jeltsin.
Jde concerten beginnen om
(15 uur. Voor meer informatie
J kaartverkoop en prijzen:
1-5141141.
•terdam - Schrijfster Anne
post heeft de Gouden Zoen
(r het beste jeugdboek van
aar gewonnen met De Ark
iers. Ze kreeg de prijs giste-
n Amsterdam overhandigd,
Zilveren Zoenen gingen
[[Ion Ewo voor De zon is een
en David Almond
f Het zwarte slik. De prijzen
I ingesteld door de stichting
Tctieve Propaganda van het
ferlandse Boek (CPNB).
■Arkvaarders gaat over het
fee Re Jana dat met haar fa-
P uit het moeras vlucht voor
stijgende water. De familie
P in de woestijn betrokken
|de bouw van de Ark van
Re Jana, die eigenlijk
(mee mag, wordt aan boord
Itökkeld door een jongen die
fifd op haar is. „Het lezen
(De Arkvaarders is een in-
Kende ervaring", aldus het
port van de jury onder voor-
frehap van Dick Schram.
I is de tweede keer dat«»Pro-
P een Gouden Zoen in ont
lat nam. In 1997 werd zij be-
fnd voor De Roos en het
door Peter van Vlerken
alphen aan den run - Zeven jaar
geleden maakte ze haar literaire
debuut met 'De weg naar het
noorden', een roman over een
Marokkaanse jongen die illegaal
naar Nederland komt. Nu is 'Min
nares van de duivel' verschenen,
met wrede sprookjes uit haar
land van herkomst. Een gesprek
met de Alphense schrijfster Nai-
ma El Bezaz (28).
Gezeten op een bank in het park
laat ze de voorjaarswind vrijelijk
door het haar blazen. Geen
hoofddoekje dat het beteugelt.
Wel: modieuze kleding: lipstick
in een kleur die past bij haar
bronzen gelaat. Naima El Bezaz:
jong en mooi, Marokkaans en
Nederlands, juriste en schrijf
ster.
„Wat vind je van mijn boek?
Eerlijk zeggen." Ze oogt zelfver
zekerd, is iemand die geen blad
voor de mond neemt, maar met
een zojuist verschenen tweede
roman, sluipt er toch iets van
twijfel in. Daar is weinig reden
toe. 'Minnares van de duivel'
bevat prachtige sprookjes.
„Voor jullie zijn het mooie
sprookjes", zegt ze. „Voor Ma
rokkanen is het harde werkelijk
heid."
In het eerste verhaal uit haar
boek wordt een Marokkaans
meisje uitgehuwelijkt aan haar
verkrachter, die haar in de hu
welijksnacht met een mes be
werkt om aan haar familie het
bloed van haar maagdelijkheid
te kunnen tonen. „De maagde-
lijkheidscultus heerst nog erg
onder Marokkanen", zegt ze. In
alle verhalen komt een heks
voor die geliefden uit elkaar
drijft en zelfs de dood in jaagt.
Verder doen de kwade geesten
van de djinns hun best om
rechtschapen mensen op het
verkeerde pad te brengen. Alles
bijeen is het een kleurrijk, maar
tevens nogal gruwelijk beeld dat
de schrijfster schetst van Marok
ko.
Je zou verwachten dat Naima El
Bezaz als schrijfster verder zou
'vernederlandsen', maar het te
gendeel is waar. Zeven jaar na
verschijning van haar eersteling,
keert rij in 'Minnares van de
duivel' qua thematiek juist terug
naar het land van herkomst.
Toen zij in 1996 debuteerde
kreeg rij veel publiciteit.
„Daarbij ging het niet zozeer om
de inhoud van mijn boek, maar
om het feit dat er opeens Ma
rokkaanse schrijvers opdoken.
Dat was nieuw. We werden
overal uitgenodigd. Mijn studie
kwam erdoor in het gedrang. Er
waren veel Nederlandse schrij
vers die prachtige boeken schre
ven, maar geen aandacht kregen
omdat zij Jansen of De Vries
Naima El Bezaz: „Veel Marokkanen, ook in Nederland, houden zich bezig met zwarte magie. Vooral als
de liefde in het geding is worden heksen veelvuldig geraadpleegd." Foto: GPD/Klaas Poppe
heetten." Als schrijfster kwam
ze 'vast te zitten', vertelt ze.
„Ik wilde mijn studie rechten
aan de Universiteit van Leiden
afinaken voordat ik aan een
tweede boek begon. Daarom
heeft het zo lang geduurd. Op
vakantie in Marokko kwam de
mystieke Arabische wereld weer
dichterbij en pikte ik de orale
vertelcultuur weer op. De
sprookjes horen bij mijn cultuur
en ik kan er dingen in kwijt die
mij persoonlijk bezighouden."
Geloven Nederlandse Marokka
nen ook in djinns en heksen?
„Zeker. Djinns worden beschre
ven in de koran. Meer dan drie
kwart gelooft er heilig in. Als
kind krijg je te horen dat je geen
heet water op een struik moet
gooien, want dan zal de toorn
van de djinns groot zijn. Een
vrouw mag zich na elf uur 's
avonds niet baden, want dan
kunnen boze geesten zich in de
douche schuilhouden en je las
tigvallen."
„Veel Marokkanen, ook in Ne-
derland, houden zich bezig met
zwarte magie. Vooral als de lief
de in het geding is worden hek
sen veelvuldig geraadpleegd.
Magiërs rijn ook heel populair
onder hasjsmokkelaars. Zij krij
gen een mengsel mee, zodat
douaniers en hun honden niet
doorhebben dat ze drugs ver
voeren. Of het werkt weet ik
niet. Ik heb het nooit gepro
beerd."
Ze is geboren in Meknès, een
oude koningsstad. Op haar vier
de kwam ze samen met haar
moeder haar vader achterna
toen hij zich enigszins had ge
setteld in Alphen aan den Rijn.
Er rijn nog dingen die ze zich
herinnert van ginds: de geuren,
de kleuren, de verhalenvertel
lers.
Haar vader was in Marokko le
raar aan een middelbare school.
In Nederland werd hij fabrieks
arbeider.
Dat zij ging studeren was een
vanzelfsprekendheid. Ze is vrij
opgevoed, alles mocht, zolang
ze geen reden gaf tot roddel.
„Reputatie is heel belangrijk in
de Marokkaanse gemeenschap
in Nederland. Mijn ouders wer
den hier behoudender dan ze in
Marokko waren. Buitenlanders
hechten altijd meer aan verou
derde normen en waarden. In
Marokko rijn ze veel vrijer dan
Marokkanen hier. Emigranten
houden vast aan tradities omdat
die hen zekerheid verschaffen.
In Nederland zie je Marokkaan
se jongeren die bij wijze van
spreken islamitischer zijn dan
hun ouders."
Naima El Bezaz laat de hoofd
stukken uit haar boek vooraf
gaan door citaten uit de koran.
„Ik zie de koran als een basis
tekst. De citaten maken mijn
verhalen compleet." Er is veel
discussie over het gebrek aan
tolerantie in de koran. „Niet de
koran is het probleem, maar de
mensen die het boek uiüeggen.
Het islamitisch geloof is in de
kem heel tolerant. Het rijn de
mensen die het intolerant ma
ken."
Uithuwelijken, geeft ze als voor
beeld, is ten strengste verboden
volgens de koran. Het is een tra
ditie - die tot haar spijt nog
steeds voorkomt - die stamt uit
de tijd voordat de islamitische
bijbel verscheen. Ze heeft haar
boek opgedragen aan haar man.
„Door jou weet ik dat liefde
geen illusie is", voegt ze toe aan
zijn naam.
„Hij is een Nederlandse Marok
kaan. Een echt maatje. Ik heb
het erin gezet om de Marok
kaanse gemeenschap een beetje
te provoceren. De meeste meis
jes halen hun man uit Marokko.
Ze worden gebruikt waar ze bij
staan. De echtscheidingscijfers
onder hen zijn enorm hoog. Bo
vendien trouwen veel meisjes en
jongens om maar getrouwd te
rijn. Ze praten over de liefde als
was het een illusie, alsof de lief
de er niet toe doet. Terwijl ik de
liefde juist heel belangrijk vind."
'Minnares van de duivel', Nai
ma El Bezaz. Uitgeverij Con
tact. 128 blz. Prijs: 12,50 euro.
theater recensie
maarten baanders
Voorstelling: 'Number One' door Conny
Janssen Danst. Gezien: 17/4 Leidse
Schouwburg. In Parktheater, Alphen a/d
Rijn te zien op 20/4.
Ieder mens is een 'number
one', een uniek persoon met
karaktertrekken die hem onder
scheiden van de groep. ïn de
moderne danskunst is persoon
lijke expressie een van de facto
ren die de voorstelling zijn
waarde geven. Conny Janssen
heeft de individuele uitstraling
van de dansers en danseressen
van haar groep zelfs tot het the
ma van haar nieuwe choreogra
fie 'Number One' gemaakt. Ie
dere individuele danser drukt
zijn/haar stempel op de cho
reografie. Ieder is een eenling in
de groep, heeft zijn wisselwer
king met de anderen, gaat con
frontaties aan en keert terug in
zijn eigen intieme wereld. Al
thans, dit belooft het program
maboekje.
Maar helaas heeft 'Number
One' juist op dit punt weinig
opzienbarends te bieden. Vijf
kwartier lang passeren de dan
sers over het toneel met hun
vloeiende, vlotte, overzichtelij
ke bewegingen. Ze vormen
duetten en groepsdansen. Het
zijn prettige bewegingen om
naar te kijken, ook omdat ze
goed worden uitgevoerd, maar
het kabbelt allemaal maar
voort, zonder dat een van de
deelnemers iets doet waar je
van opkijkt. Ze tillen elkaar op,
steken de armen door elkaar, in
elkaar en langs elkaar heen, ze
laten zich gelukzalig door de
lucht dragen, ze duwen en
zwaaien elkaar rond en stralen
tevredenheid en plezier uit. Er
zijn kleine grapjes en een leuke
gebaren-act van een van de
danseressen. Maar verrassende
confrontaties blijven uit. Ze zijn
allemaal even vriendelijk voor
elkaar, soms zelfs teder en zorg
zaam. De stemming is sympa
thiek, maar volkomen gelijkma
tig. Dit gaat vervelen en je
wacht vergeefs op het moment
dat een van de dansers hier uit
breekt.
Ook bij het zien van het decor
wacht je vergeefs op het mo
ment dat iemand daar iets ver
rassends mee doet. Prachtig
rijn de enorme lampenkappen
aan het begin, met de benen
van de dansers als bewegende
voetstukken. Helaas wordt deze
vondst al gauw de coulissen in-
gehesen en de rest van de voor
stelling lijkt het of die kappen
niet bestaan hebben. En de hol
le zijwanden met hun spiegel
gladde wanden worden alleen
zeer voorspelbaar gebruikt. Ie
dereen ziet meteen voor zich
hoe je daar tegenop kunt ren
nen en ervan af kunt glijden.
Dit stelt teleur en doet je terug
verlangen naar eerder werk van
Conny Janssen, waarin ze er
wel in slaagde iets te bedenken
wat je niet verwacht.
door Peter Groenendijk
vervolg van voorpagina
leiden - Sem Dresden, de win
naar van de PC Hooft-prijs 2002,
was ruim dertig jaar werkzaam
als hoogleraar Franse letterkun
de in Leiden. Hij bouwde er de
reputatie op van een groot we
tenschapper, maar ook van een
moeilijk mens. „Dresden was
beslist niet altijd even gemakke
lijk", zegt Ronald Landheer, die
als universitair hoofddocent met
Dresden samenwerkte. „Het
was een eigenzinnig type, een
beetje autoritair ook. Daardoor
botste hij wel eens met collega's
of studenten."
Aan rijn capaciteiten als weten
schapper twijfelde echter nie
mand, zegt Landheer. „Dresden
was en is een groot geleerde,
daar twijfelt niemand aan. Een
groot erudiet, een man met ont
zaglijk veel kennis en iemand
die veel belangrijke publicaties
op rijn naam heeft staan. De PC
Hooft-prijs is een terecht eerbe
toon."
Dresdens wetenschappelijke
loopbaan begon al voor de
tweede wereldoorlog, toen hij in
Amsterdam promoveerde. Tij
dens de bezetting werd Dresden
afgevoerd naar concentratie
kamp Westerbork, een geschie
denis waar hij nooit veel over
kwijt wilde. Vast staat dat hij
zich na de tweede wereldoorlog
nog sneller ontwikkelde dan er
voor: in 1947, op 33-jarige leef
tijd, werd hij benoemd tot hoog
leraar Franse letterkunde. Hij
bleef dat tot 1975, waarna hij
nog zes jaar werkte als hoogle
raar algemene literatuurweten
schap. Landheer: „Dresden was
een begenadigd docent. Zijn
colleges waren altijd boeiend."
In 1981 beëindigde Dresden rijn
loopbaan aan de Universiteit
Leiden, maar hij bleef aan het
werk. Hij publiceerde diverse
boeken. Hij bleef in hoog tempo
doorschrijven, maar publiceer
de lang niet alles, zo vertelde hij
in 1997 in NRC Handelsblad„Ik
schrijf veel, maar vernietig ook
veel. Het is maar zelden de
moeite waard." Sem Dresden
woont nog altijd in Leiden. Hij is
inmiddels 87 jaar oud. Zijn ge
zondheid is dusdanig slecht dat
hij de prijs niet officieel in ont
vangst kan nemen.
Madness voor drie concerten in Nederland
door Harry de Jong
Rotterdam - Tien jaar lang heeft Madness niet
meer op de Nederlandse podia gestaan, maar dat
wil niet zeggen dat het doek is gevallen voor de
Britse band. Goed, de zevenmansformatie rond zan
ger Graham 'Suggs' McPherson treedt tegenwoor
dig ook thuis minder vaak op, maar muziek is nog
steeds een uitdaging voor Madness.
De band is vanavond, en vrijdagavond te zien tij
dens het Heineken NightLive Dance To The Mu
sic festival in het Rotterdamse Ahoy'. Uiteraard
zullen hits als 'One Step Beyond', 'It Must Be Lo
ve', 'Shut Up' en 'Baggy Trousers' in een opge
poetste versie de revue passeren.
De bakermat van Madness ligt in de Londense
wijk Camden Town en Graham McPherson wil
dan ook het liefst afspreken in zijn favoriete pub
in deze buurt. Want hij woont nog steeds in het
hippe Camden Town en volgens hem heeft die
honkvastheid ervoor gezorgd dat hij na 25 jaar in
de snelle muziekbusiness nog steeds met beide
benen op de grond staat. „Iedereen kent mij hier
en niemand doet opgefokt tegen mij. Voor de
mensen hier ben ik gewoon een buurtbewoner
die niet meer is dan wie ook."
Hoewel Madness rijn gloriedagen beleefde in de
jaren tachtig, staat de groep in Engeland nog
steeds volop in de belangstelling. Op dit moment
is er zelfs een musical in de maak waarbij de lied
jes van McPhersons groep centraal staan. „We
rijn met Madness begonnen omdat we een vrien
denclubje waren dat graag muziek wilde maken
en bijna 25 jaar later zijn we nog steeds vrienden
en willen we nog steeds graag muziek maken", vat
Graham de historie van de groep bondig samen.
„Maai- ik denk dat we alleen maai- hebben kunnen
overleven omdat we op tijd hebben ingezien dat
we ons niet moeten laten meeslepen."
„In het begin was de band ons leven en was er
niets anders, maar naarmate we ouder werden,
hebben we steeds een stapje terug gedaan. We lie
ten ons niet langer verleiden overal naar toe te
vliegen. En vooral de laatste jaren gaan we bij wij
ze van spreken alleen nog uit varen als het mooi
weer is. Ik kan me nog goed de dagen herinneren
dat we constant onderweg waren. We waren toen
allemaal hartstikke jong en niet kapot te krijgen.
Maar vijfjaar later veranderde er toch wel wat,
want ik was toen al getrouwd en vader van een
kind. Na een tournee die precies een jaar had ge
duurd, kwam ik thuis en ik voelde me gewoon een
vreemde in mijn eigen omgeving en tussen mijn
eigen gezin."
„Ook de andere groepsleden met een gezin had
den die ervaring. Het was net alsof we Van de oor
log thuiskwamen. Uitgeput en wereldvreemd. Dat
is toen een keerpunt geworden in ons leven en
vanaf dat moment besloten we dat we het anders
gingen doen. Want we realiseerden ons maar al te
goed dat er in dit leven meer is dan enkel die tred
molen van optreden en reizen. Als je jarenlang
rondreist en alleen podia, bussen en vliegtuigen
ziet, dan wordt het steeds moeilijker je aan te pas
seri. Je hebt het contact met de gewone wereld om
je heen verloren. Net alsof je in de gevangenis
hebt gezeten."
Ska, rhythm and blues, soul, het zijn allemaal in
vloeden die Madness vanaf het begin absorbeerde
en uiteindelijk z'n eigen muzikale gericht gaf.
„Maar ska was toch wel de grootste invloed",
vindt Graham. „Ik hoorde die muziek voortdu
rend toen ik als jonge knaap naar de jeugdclubs
ging en was er weg van. Die muziek klonk zo exo
tisch, alsof ze van een andere planeet kwam."
Maar ook de reggaemuziek van Bob Marley liet
McPherson niet onberoerd. „Toen ik later zelf
muziek ging maken, moest er dan ook een flinke
dosis ska en reggae in terug te vinden zijn.
Naast muziek had Graham nog een andere grote
liefde en dat was voetbal. „Ik ben zelfs een keer uit
de band gezet omdat ik naar een wedstrijd van
mijn favoriete club Chelsea was gegaan op het
moment dat ik met Madness moest repeteren.
Een week later zag ik mijn eigen groep met een
nieuwe zanger ergens in de buurt optreden en dat
deed me zoveel pijn dat ik vanaf dat moment ze
ker wist dat.mijn plaats daar achter de microfoon
was en niet op het voetbalveld. Gelukkig bleek die
nieuwe zanger geen succes en kon ik binnen de
kortste keren terugkomen. En sindsdien ben ik de
muziek altijd trouw gebleven. Mensen in mijn
omgeving hebben vaak geprobeerd me een ande
re richting uit te duwen, maar gelukkig heb ik
nooit naar hen geluisterd. Anders was ik niet de
man geworden die ik nu ben. Ik heb altijd ver
trouwd op mijn instincten en die hebben me
nooit in de steek gelaten bij het maken van de
juiste keuzes."
Madness bestaat nog steeds, maar doet het wel iets rustiger aan: „In het begin was de band ons leven en was er niets anders, maar naarma
te we ouder werden, hebben we steeds een stapje terug gedaan." Foto: GPD/PR
