Sneeuwbal door Pronk in beweging
BINNENLAND 1
Eigenwijze Pronk:
Gevecht verloren
Bejaarde verdacht van plukken zakenman
Z deren gewond
ir minitrein
Jonge partijleden willen
enquête Eerste Kamer
Meer straf voor hardnekkige criminelen
Einde Kok-II
NS zijn voorbereid op
drukte Koninginnedag
Relatief meer Turken
en Marokkanen in WAO
ede nacht
us op IC
en,
zichi 1
rveein.
dinsdag l6 APRIL 2002
ig - Prins Claus heeft
oede nacht gehad op de
ng intensieve zorg van het
j emisch Medisch Centrum
Q(! isterdam. Daar werd hij
is de Rijksvoorlichtings-
ogie t gisteren heengebracht
ït n eter geobserveerd te kun-
tuut rorden. Zijn gezondheids-
:arte ind is niet achteruit ge-
apw Met de betere observatie
de de artsen dat de 75-jari-
ht: ns sneller kan herstellen.
i'S« tinet vraagt
eine j
.om advies
;est
t alt - Het kabinet gaat de
it de van State om advies vra-
dtie ver de privatisering van
edrijven. Door de disitri-
jedrijven te verkopen aan
energieconcerns kunnen
W enten en provincies tien-
miljoenen euro's in kas
1 die ze kunnen benutten
Jüeuwe investeringen.
1 de privatisering is aan al-
n j beperkende regels gebon-
m een vrije energiemarkt
aan_ erlijke concurrentie mo-
fdeli temaken. Jorritsma ver-
iurih met PvdA-Kamerlid Cro-
'er n 1 mening over de toepas-
3osa jj! die beleidsregels,
riant
n ro n - Zeven kinderen zijn
l hiji g lichtgewond geraakt
ien minitrein op het ter-
in, w an het Spoorwegmuseum
riaa acht ontspoorde. Het on-
ig: „D vond plaats in een tunnel,
lade ideren vielen van het
1 iem el en liepen builen en
Yoii mmen op, meldde het
)aar| wegmuseum gisteren,
tie.' tan de kinderen moesten
ïukt le eerste hulp. De ande-
t er 0 nden ter plekke worden
Som deld. Het museum heeft
mee lbo Express in afwach-
ben in een onderzoek door de
erd ii igsdienst van Waren uit
Maa nstregeling genomen,
dani
een elzoekers
ver? 1 juni in villa'
avan
q sum - De groep van on-
[eres honderd asielzoekers zal
.,ere uni hoe dan ook de villa
5Wl Jverhorst in de Hilver-
g en wijk Trompenberg be
en -j Dat heeft het Centraal
tericsi1 Opvang Asielzoekers
i2erl liddag gezegd. De orga-
e atla ^eeft langer een con-
^et[ ierover met de exploitant
aar la v^a-waar de proteste-
y. wijkbewoners niets aan
n jj^. n doen. Ruim honderd
welki woners willen het pand
p(] enlijk voor 2,2 miljoen
aider pk°Pen om zo te voorko-
_n on at de villa een Aanvullen
en y rang Locatie wordt.
ovei ;en gedood
n UK ma
ïensi sneltrein
re'"'
sum - Op het station Hil-
11-Noord is gistermiddag
ïgen omgekomen nadat
Dorlogeschept door een trein,
gehai ,gen stak met twee vrien-
ahsd ,t spoor over en werd ge
ls. Ru |oor je sneltrein op het
eJan Amsterdam-Hilversum.
ieg® e andere jongens raak-
:r bijv gewond. De politie on-
o" kt het ongeval.
Daan
traal,
g eni an een grenswisselkan-
het Damrak in Amster-
10®f )e man is volgens de po-
es n 20-jarige jongen uit
eel e< aag 5e politie voerde
Russ< ne klopjacht uit, maar de
la*™ ltsnapte.
id en
vod rj'
ar ze
den
iHakc,
je mogelijk
kl door voodoo
1951
Iedi |a,
gtR» E
beni i;
groo i,
en, b
ome1
eerste
yetio
te
ling
lamjj
iatdi
md.
ooA'j n
>erd d ai
aiideifr
et ro^ki
keen
l'OOI
ilkem v<
\edao>
nshei
door Ap van den Berg
den haag - De kiem voor de poli
tieke crisis legde milieuminister
Jan Pronk (PvdA) begin deze
maand in een televisie-interview.
Ruim anderhalve week voor het
verschijnen van het Niod-rapport
over de val van Srebrenica in juli
1995 en de daaropvolgende mas
samoord op 7500 moslims, zei
hij: „De politiek - ook ik - heeft
gefaald."
Volgens Pronk heeft Kok I in de
cruciale periode verkeerde in
structies aan Dutchbat gegeven,
waardoor de genocide kon
plaatsvinden. Kok werd door die
uitlatingen zwaar in verlegen
heid gebracht. De premier rea
geerde geïrriteerd op vragen van
Groenlinks-leider Paul Rosen-
möller en maakte er geen ge
heim van dat Pronk 'ontijdig' de
media had gezocht. Kok riep
Pronk ook achter de schermen
tot de orde en de plooien leken
weer gladgestreken.
Maar de conclusies in het
NIOD-rapport sneden als een
mes door het geweten van
Pronk. Niet Kok I had geblun
derd, maar Lubbers DL Volgens
Pronk heeft het eerste Paarse
kabinet wel verwijtbare fouten
gemaakt. Dat kon Pronk niet
voor zijn rekening nemen, zo
veel stond wel vast. Maar hij
hield, zij het met zeer grote
moeite, zijn kaken nog even stijf
op elkaar. Op de avond van de
presentatie van het rapport
gooide defensieminister Frank
de Grave (WD) plotseling olie
op het vuur. Het NIOD conclu
deerde dat de legerleiding be
langrijke informatie achterhield
voor de politiek. Het leger heeft
het geweldsmonopolie en dus
kon De Grave de vermeende
doofpot niet accepteren. In zijn
achterhoofd dacht hij aan aftre
den, maar afgelopen vrijdag tij
dens de ministerraad wist Kok
zijn manschappen nog met veel
moeite bij elkaar te houden. En
hij verheelde niet dat ook hij
zwaar in zijn maag zit met kri
tiek die het NIOD op zijn rol
heeft. De afspraak luidde: vol
gende week vrijdag praten we
verder over onze worstelingen
en bepalen we hoe we verder
gaan met het rapport. Maar dat
bleek te veel gevraagd van Jan
Pronk. Gisterochtend zei hij in
de Kamer tegen een intimus dat
hij zijn knopen heeft geteld en
vrijdag zal aftreden. Die mede
deling bleef op de vierkante ki
lometer van het Binnenhof na
tuurlijk niet geheim en binnen
de kortste keren heerste erg gro
te opwinding. Het nieuws waai
de vervolgens vliegensvlug over
naar het Torentje, waar de mi
nister-president woest werd. Hij
liet per koerier een briefje be
zorgen aan Pronk met de uitno
diging met spoed bij hem langs
te komen. Eenmaal in het To
rentje ontkende Pronk tegen
over Kok dat hij mededelingen
door Koos van Wees
en Jaco van Lambalgen
den haag - Jan Pronk noemde
het zelf ooit 'een beetje riskant'.
Wie zijn nek uitsteekt loopt het
risico dat zijn kop wordt afge
hakt. „Dan krijg je van die flau
wekul van De Hoop Scheffer,
dat ik in mijn positie dat niet
had mogen zeggen. En dan gaat
het niet meer over de inhoud,
maar zit de hele discussie op
een zijspoor", mokte hij.
En toch deed hij het elke keer
weer. Het aantal keren dat er
een onvrijwillig einde leek te ko
men aan zijn politieke loopbaan
is niet meer te tellen, maar even
zo vrolijk bleef de Scheveningse
politicus steeds zitten.
Pronk riep al jaren dat hij de ge
beurtenissen in Srebrenica be
schouwt als het absolute diepte
punt van zijn politieke carrière.
„Het was niet onze schuld, maar
er was toch een zekere verant
woordelijkheid. We moeten iets
doen. Maar het is 'business as
usual'. Dat kén toch niet in de
Nederlandse politiek", zei hij in
1998 tegenover deze krant. Om
vervolgens als minister plaats te
nemen in een kabinet van de
zelfde politieke samenstelling
als dat ten tijde van Srebrenica.
Pronk wist waarover hij het had.
Hij was als eerste Nederlandse
bewindsman ter plekke na de
val, en nam als eerste het woord
'genocide', volkerenmoord, in
de mond. Ook toen vond ieder
een dat hij beter zijn mond kon
houden. Volgens landmachtge-
neraal Couzy, naar later bleek
niet de meest betrouwbare
bron, was er geen enkel teken
van genocide.
Binnen kabinet en Tweede Ka
mer vond men zijn uitspraak
dom, omdat 'onze jongens' in
de compound er wel eens in ge
vaar door konden komen.
Maar wat opnieuw irriteerde
was dat ze volledig werden ver
rast door zijn bezoek aan Bos
nië. „Pronk krijgt een idee en zit
dan een paar uur later in het
vliegtuig. Dat heeft een aardige
kant, maar is soms ook erg las
tig", zei de toenmalige minister
van Mierlo (buitenlandse zaken)
later over Pronks reis. De vraag
is natuurlijk waarom Pronk on
danks zijn afkeer van dat 'busi
ness as usual' gewoon deel bleef
uitmaken van dat politieke spel.
Het ging ten koste van zijn ge
loofwaardigheid, meent Bert
Bakker, het D66-kamerlid dat
twee jaar geleden de commissie
leidde die onderzoek deed naar
de Nederlandse deelname aan
vredesmissies.
Terugkerend verwijt vanuit zo
wel Kamer als kabinet is daar
naast dat Pronk denkt dat hij de
enige is die morele problemen
heeft. „Ik geloof wel dat hij met
Srebrenica worstelt", zegt Agnes
van Ardenne, die als CDA-Ka-
merlid regelmatig de degens
kruiste met Pronk. „Maar laten
we wel wezen, het NIOD-rap
port maakte bij iedereen van al
les los." Bakker: „Hij monopoli
seert wroeging en geweten, alsof
anderen-daar niet vreselijk mee
rondlopen."
ïtwik
uit kluis GWK
jwe' idam - Een werknemer
5 stai istermiddag tienduizen-
ro's weggenomen uit de
den haag/anp - De jongerenaf
delingen van de PvdA, D66 en
het CDA pleiten voor een parle
mentaire enquête over Srebreni
ca, die de Eerste Kamer moet
uitvoeren.
De Jonge Socialisten (JS), Jonge
Democraten (JD) en het CDJA
vinden het NIOD-rapport
zwaarwegend genoeg om dit in
strument in te zetten, zo lieten
ze gisteren weten.
De Eerste Kamer en niet, zoals
gebruikelijk, de Tweede Kamer
moet een eventuele enquête
over deze kwestie doen. „Omdat
er anders geen objectief oordeel
kan worden gegeven over de
discutabele rol die de Tweede
Kamer zelf heeft gespeeld bij het
uitzenden van Nederlandse mi
litairen", aldus het JS-bestuur.
De besturen van de JS.en van de
JD bieden vandaag aan de Eer-
ste-Kamerleden van hun eigen
partij hierover een petitie aan.
Als de senatoren instemmen, is
het voor het eerst zijn dat de
Eerste Kamer van deze moge
lijkheid gebruik maakt.
Pronk in 1993 bij een bezoek aan het hoofdkwartier van de Nederlandse verbindingstroepen in Sarajevo.
Archieffoto: ANP/Hans Steinmeier
den haag/anp - Criminelen die
herhaaldelijk hetzelfde soort
misdrijf plegen, kunnen in de
toekomst rekenen op zwaardere
straffen.
Minister Korthals van justitie wil
rechters de mogelijkheid geven
de straf voor alle hardnekkige
criminelen met eenderde te ver
hogen. Nu kan dat alleen in be
paalde gevallen.
Korthals bereidt een wetswijzi
ging van die strekking voor. Dat
heeft hij in een brief aan de
Tweede Kamer geschreven. Met
het plan komt hij tegemoet aan
een motie van de WD, die ook
de steun kreeg van PvdA en
CDA.
Nu kunnen rechters alleen bij
vermogens- of geweldsdelicten
criminelen die in herhaling ver
vallen een hogere straf opleg
gen. Maar Korthals wil dit uit
breiden tot alle delicten. Dan
kunnen dus ook mensen die
zich regelmatig schuldig maken
aan drugsdelicten of overtreding
van de wapenwet een zwaardere
staf krijgen.
De maatregel geldt alleen als ie
mand bij herhaling wordt be
trapt op hetzelfde soort delict.
COMMENTAAR
had gedaan over zijn conclusie
(aftreden). Na een korte verkla
ring koos de milieuminister snel
het hazenpad. Na het aftreden
van het kabinet lijkt de rol van
de 'horzel van de linker PvdA-
vieugel' in politieke zin voor
goed uitgespeeld. Pronk wil met
grote graagte een internationale
post op het gebied van ontwik
kelingshulp of vluchtelingen
werk. Zo'n post moet hij nu op
eigen kracht in de wacht zien te
slepen. „Na zijn soloacties van
de afgelopen tijd en eerder deze
kabinetsperiode hoeft hij op
steun vanuit politiek Den Haag
niet meer te rekenen. In elk ge
val niet van ons", verzekerde vo
rige week al een prominent par
tijgenoot van Pronk.
Kabinetten vallen zelden in één klap. Meestal sterven ze als
een olifant: langzaam, maar onafwendbaar. Met zijn besluit
af te treden, heeft minister Pronk gisteren het vroegtijdige
einde van het tweede kabinet-Kok versneld. Het wachten
was vanmorgen alleen nog op de slotakte, waarin premier
Kok, na het crisisoverleg met zijn ministers, het einde van
zijn kabinet aankondigt.
Zo komt op een bizarre manier - nog geen maand voor de
verkiezingen - een einde aan de acht jaar durende paarse sa
menwerking tussen PvdA, WD en D66. Het einde is tegelijk
ook enigszins tragisch voor de naamgever van het kabinet.
Premier Kok sneeft in het zicht van de haven. De triomf om
als eerste premier twee achtereenvolgende kabinetten met
dezelfde partijen te leiden, is hem uiteindelijk niet gegeven.
De val van Paars-D mag dan bizar en voor Kok enigszins tra
gisch zijn, ze is tegelijk ook niet onlogisch. De drie regerings
partijen waren al langer op elkaar uitgekeken en waren - zo
als de WD nog afgelopen vrijdag - al druk bezig afscheid van
elkaar te nemen. Het waren logische reacties op een afblad-
deringsproces dat al een hele tijd aan de gang was.
Het voortbestaan van het tweede-kabinet Kok stond sinds
vorige week - na publicatie van het NIOD-rapport over Sre
brenica - direct onder druk. Jan Pronk gisteren en Frank de
Grave vorige week lieten de natie zien dat hun persoonlijke
afwegingen - bij de een moreel en de ander staatsrechtelijk
van aard - zwaarder wogen dan het lot van het kabinet
Zo is de kwestie-Srebrenica het kabinet uiteindelijk fataal ge
worden. Is dat terecht? Ja, omdat de overweging van Jan
Pronk dat de politiek inzake Srebrenica heeft gefaald, een te
rechte is. Nee, omdat het kabinet door het dreigen van indi
viduele ministers op een smoezelige wijze aan zijn eind
komt. De ministers van het tweede kabinet-Kok waren dap
perder en staatsrechtelijk zuiverder geweest als zij eerst in de
Tweede Kamer verantwoording hadden afgelegd.
amsterdam/anp - De Neder
landse Spoorwegen gaan de
drukte op Koninginnedag in
Amsterdam op dezelfde wijze
aanpakken als tijdens de huwe
lijksdag van Willem-Alexander
en Méxima, begin februari. Met
deze extra maatregelen hopen
de NS de chaos die vorig jaar tij
dens Koninginnedag ontstond
op het Centraal Station van Am
sterdam te voorkomen.
Zo is het CS in vier blokken ver
deeld, vertelt regionaal woord
voerder van de NS, H. Wind.
„Hierdoor kruisen de treinen el
kaar niet. Als er dan ergens een
trein komt stil te staan, heeft dat
geen gevolgen voor de rest van
het treinverkeer."
De NS zetten ook extra en lan
gere treinen in en beschikt over
een paar honderd man extra
personeel. Ook zetten de NS ex
tra spoorwegpolitie met honden
in en is er camerabewaking. Het
personeel is voor Koninginne
dag gekoppeld aan dezelfde
trein.
De reizigers die in Amsterdam
aankomen, krijgen een folder
waar de vertrektijden van de
treinen in staan en van welk
perron ze vertrekken. Ook ver
schijnt actuele reisinformatie op
schermen in het centrum van de
stad. Boven de ingangen van CS
komen grote lichtkranten.
Vorig jaar trokken reizigers die
in de ochtend van 30 april op
weg waren naar Amsterdam
veelvuldig aan de noodrem,
waarna het treinverkeer rond de
hoofdstad werd stilgelegd, 's
Avonds werd het stationsge
bouw afgesloten omdat er te
veel mensen waren en moest de
Mobiele Eenheid ingrijpen.
utrecht/anp - In de WAO zitten
relatief meer Turkse en Marok
kaanse dan Nederlandse werk
nemers. Het aantal WAO'ers als
percentage van de beroepsbe
volking ligt bjj de Turken twee
maal zo hoog als bij autochtone
Nederlanders. Bij Marokkanen
is dat anderhalf maal zoveel.
Dat blijkt uit een studie van het
Verwey Jonker instituut, die
vandaag bekend is gemaakt. Het
aantal WAO'ers onder de Suri-
namers is even hoog als dat van
Nederlanders en van Antillianen
ligt het percentage lager.
Bij Turken en Marokkanen is
verhoudingsgewijs ook vaker
sprake van volledige arbeidson
geschiktheid. Anders dan ver
wacht geldt de oververtegen
woordiging van deze groepen in
de WAO niet alleen voor (oude
re) mannen, maar ook voor
vrouwen. Zij zijn bovendien va
ker dan autochtone vrouwen ar
beidsongeschikt om psychische
redenen. De stress van het mi
grantenbestaan en het door
gaans lagere opleidingsniveau
van Turken en Marokkanen zijn
volgens het onderzoek een be
langrijke verklaring voor het re
latief grote aantal WAO'ers in
deze groepen. Door het lage op
leidingsniveau zijn Turken en
Marokkanen vaak aangewezen
op fysiek zwaar werk, met een
grotere kans op uitval. Ook is
bekend dat laaggeschoolden
minder gezond zijn dan beter
opgeleide mensen.
STEVENHAGEN
•en - Het vijfjarige
ict^31 zaterdag in Gronin-
wt J71 het leven kwam, is mo-
ichtoffer geworden van
lu Ddooritueel. De politie
iaarmee rekening in
iderzoek. Het meisje is
111 edelijk gedood door haar
je moeder. Het verhoor
moeder verloopt moei-
Zij heeft niet bekend dat
okken is bij de dood van
ichtertje. „Zij is erg emo-
en het is niet gemakke-
t haar in gesprek te ra
ildus een politiewoord-
I beboet voor
"'milen haven
dam - Shell Nederland
justitie 45.000 euro voor
tsen van vooral oliepro-
1 in de le en 2e Petrole-
'jronifi en van Rotterdam. Shell
'et de schikking met het
iar ministerie (OM) in
lam in een keer negen
en voorkomen. Volgens
ontstond de vervuiling
'd kkende leidingen en
[t mis tijdens laden en
van schepen. Justitie
met de multinational
Shell inmiddels maatre-
teeft genomen die herha-
Jeten voorkomen.
Zaak huwelijkszwendel door Wassenaarse heropend
amsterdam/gpd - Moeder van twee kids,
naar eigen zeggen een befaamd zaken
vrouw. Rondtoerend in een peperdure
Porsche. Is deze 72-jarige geboren Wasse
naarse in staat in amper zes jaar een door
gewinterde 74-jarige Utrechtse zakenman
tot op het bot uit te kleden?
Voor Justitie is het glashelder: achter haar
fraaie sexy look en zwoele blikken schuilt
een gehaaide, op macht beluste dame.
Toch werd de gewiekste zakenvrouw - in
middels woonachtig in het Belgische Bras-
schaat - vorig jaar door de Utrechtse recht
bank vrijgesproken van alle blaam. Te wei
nig bewijs.
En daar nam de man die zegt haar slacht
offer te zijn - eigenaar van een zaak in
Utrecht en een jachthaven aan de boorden
van de Loosdrechtse Plassen - geen genoe
gen mee. Geknakt is Theo. Twee miljoen
gulden lichter. Wat rest is het wrange ge
voel dat hij nooit heeft ingezien welke
doortrapte plannen zijn nieuwe vlam in
petto had.
Zij kruiste zijn levenspad toen hij het
meest kwetsbaar was. Net nadat zijn echt
genote was verdronken. Via een adverten
tie - voor de afleiding - kwam hij in contact
met Astrid. Zij bood haar diensten als mas
seuse aan. Van het ene afspraakje kwam
het andere. Wist de Utrechter veel dat die
zelfde fraaiogende dame van stand - die
opgaf 55 te zijn - reeds in 1986 door de
Haagse rechtbank was veroordeeld omdat
zij een bezoeker van het bordeel waar zij
werkte gedwongen had tienduizenden gul
den te betalen 'anders zou zij niet zwijgen
tegenover zijn familie'.
Volgens het OM is ook Theo met open
ogen in haar val gelopen. „Ze hield me
keer op keer voor dat we zouden gaan
trouwen. Eerst werd dat uitgesteld omdat
ze nog een affaire had met een apparte
ment in Frankrijk. Daar ben ik financieel
bijgesprongen." Zelfverzekerd: „Ja, ook
seksueel kyn je van een echte relatie spre
ken." (Astrid: „Hoe durf je dat te stellen!
Op een gegeven moment haalde Astrid
Theo over zijn huis op haar naam te zet
ten, en zélf duizenden gulden huur te be
talen. En jawel, na een fikse verbouwing -
op kosten van de smoorverliefde Theo -
verkocht zij het huis met forse winst. De
verbouwereerde Theo stond op straat.
„Waarom dat huis op haar naam? Haar zo
genaamde vroegere vriend was overleden
en toen is zij door diens familie hun huis
uitgezet. Ze wilde nu zekerheid. Geen pro
bleem, degene die het langst zou leven zou
profiteren van het bezit. Ik vertrouwde
haar blind."
„Daarom nam ik ook nog eens een hypo
theek op mijn huis in Utrecht. Ook als ik
argwaan kreeg, wist ze het zo te krijgen dat
we weer verder gingen. Ik noemde haar
ook mijn vrouw, omdat we als een ge
trouwd stel leefden. Toen ze opeens wéér
een paar ton vroeg werd het me te gortig.
Pas toen kwam ik beetje bij beetje achter
haar verleden. Ik stommeling."
Voor Astrid is dat relaas klinkklare onzin.
„Relatie? Nooit heb ik een ring of bosje
bloemen gehad. We kenden elkaar zake
lijk. Hij wilde trouwen, ik heb nooit die be
doeling gehad. Hij wist dat ik zelLpeel geld
had. waarom zou ik dan op zijn gHd uit
zijn? Nee, ik heb hem juist zelf geld ge
leend."
Was er sprake van een liefdesrelatie tussen
Astrid en Theo? Zo ja, dan wil raadsman
Doedens namens het slachtoffer twee mil
joen terug krijgen. Verkregen door oplich
ting. Zo nee, dan vindt collega-strafpleiter
Hiddema dat er van huwelijkszwendel ab
soluut geen sprake is, maar van een zake
lijk geschil. Acht getuigen werden opge
trommeld om inzicht te krijgen in de rela
tie van beide kemphanen.
Zo kwam een overbuurman, een vogels-
potter vertellen dat hij op een dag met zijn
verrekijker Theo en Astrid 'verstrengeld' in
de slaapkamer zag liggen. Ook had een
plaatselijke aannemer het stel wel eens
zien ontbijten.
Op 2 mei wordt de zaak voortgezet. Het
OM wenst een onderzoek naar de financi
ële positie van zowel Astrid als Theo. Bei
den verklaren zo vermogend te zijn dat zij
eikaars geld niet nodig hebben.
