beeld
beeld
KUNST CULTUUR
'Een gitaar met een dikke buik en een gebroken nek'
SprookjesmusicalDoornroosjekomt naar Nederland
:1T
Ax,beel
Metamorfose voor William Byrd
Ensemble door repertoirekeuze
De rijke klankkleur van koperblaasinstrumenten
R7
Architectuur
op zijn hoogst
in Den Haag
Sancti wint
leveld-prijs
- Het Gentse duo
icti heeft gisteravond
msterdams Kleinkunst
de Wim Sonneveldprijs
en. Het koppel won in
uwe de la Mar Theater
publieksprijs. Gino San-
stelling over de dood
veel waardering bij de
un taalgebruik is mees-
et samenspel even-
Hun bijna-dood-erva-
dt de jouwe", aldus het
jort. De tweede prijs
ir cabaretier Harmsen,
door de drie theater
van Zuig. De Wim Son-
rijs, een beeldje en een
met een afbeelding
retier Wim Sonneveld
loedigingsprijs voor
'inkunsttalent.
neleden
I band Sita
I - In de band van zan
il a zitten sinds kort drie
lige bandleden van de
Jiiatie Kane. Afgelopen
Kde speelden ze al met
ïde TMF-Awards. Aram
gen, Tony Cornelissen
Jd Kool stapten begin
it Kane. De drie zeiden
Ier meer te willen toe-
Jp schrijven van muziek
lieren.
ikenprijs
Aernout Mik
l - De Nederlandse kun-
Aernout Mik heeft de
ionale Heinekenprijs
ond Kunst gewonnen. De
een van de vijf onder-
igen op het gebied van
:hap en kunst die om
worden toegekend. Mik
1 prijs, een bedrag van
1!uro, voor zijn gehele
van installaties waarin
tedium video gebruikt
J inatie met andere artis-
ddelen.
rafieprijs
Diederix
am - De prestigieuze
lome Fotografie gaat
laar Elspeth Diederix
erdam. Zij krijgt 20.000
winnende foto's zijn
op dfctrt te zien op een ten-
im s] ling in het FOAM, het
emuseum in Amster-
Prix de Rome is de
dei in grootste aanmoedi-
voor s voor jonge kunste-
be architecten in Neder-
ot on ids 1985 wordt de Prix
wc isciplines uitgereikt,
er jaarlijks twee aan
dinsdag l6 APRIL 2002
Rotterdam - Een sprookjesmu-
sical zoals een sprookjesmusical
hoort te zijn. 'Doornroosje' van
het Vlaamse Studio 100 is een
tripje naar de Middeleeuwen in
een koets voortgetrokken door
het theater van nu. Op 23 au
gustus gaat 'Doornroosje' in
première in het Nieuwe Luxor
Theater in Rotterdam. Daarna
toeren de spelers nog tot en met
maart langs vijfentwintig Neder
landse theaters.
In de Elisabethzaal in Antwer
pen is de Vlaamse versie van de
musical tot en met 12 mei te
zien.
Let wel, de Vla&mse versie. Daar
is namelijk iets bijzonders mee.
Karen, Kristel en Kathleen van
de populaire meidengroep K3
(onder andere 'Oma's Aan De
Top') zijn in Antwerpen de Goe
de Feeën: Karamella, Kristella en
Kathalenia. In Nederland doen
zij niet mee.
Het sprookje begint als Theo-
door, de hoofdlakei van het kas
teel, het boek van 'Doornroosje'
openslaat. De bladzijde is als
een huizenhoge pop-up en
voila, het decor - een ouderwets
dorpsplein - staat. Telkens wan
neer het verhaal zich ergens an
ders afspeelt, wordt gewoon een
bladzijde omgeslagen.
Het Grimm-verhaal van het
meisje dat zich prikt aan het
spinnewiel, bevat alle grondstof
fen van een sprookje. Er zijn
prinsen, prinsessen, koningen,
koninginnen, feeën. Ja, zelfs een
draak. Toch is van 'Doornroosje'
niet gemakkelijk een theaterver
sie te maken. Het is veel minder
spectaculair dan de vorige Stu
dio 100 producties 'Pinolddo' en
'Sneeuwwitje'. Tegenover een
steeds langer wordende neus en
een valse stiefmoeder die je pro
beert te vergiftigen is honderd
jaar dromen al snel slaapver
wekkend.
De spelers van Studio 100 hup
pelen met gemak over deze val
kuil. Hun 'Doornroosje' is klaar
wakker. Ze interpreteren het
verhaal losjes, maar knoeien
nooit met de oorspronkelijke
bedoeling. Neem prins Maurice
(Peter Thijssen). De beoogde
echtgenoot van Doornroosje is
een echte eikel. Hij poetst zijn
tanden om zich daarna zelfver
zekerd op Doornroosjes mond
te storten. Als dat niet lukt, rent-
ie naar z'n mammie.
Dans, zang en spel zijn perfect
in evenwicht in het sprookje.
Het verhaal is misschien van
weleer, het is nooit tuttig. En de
muziek is geweldig. Vooral de
Slechte Fee (Anne Mie Gils)
swingt iedereen het podium af.
Het nummer waarin ze zingt dat
ze de Goede Feeën in biggen
gaat veranderen is onvergetelijk.
Nu maar hopen dat het in Ne
derland net zo leuk wordt.
'Doornroosje', t/m 12 mei in de
Elisabethzaal in Antwerpen;
vanaf 23 augustus in het Nieu
we Luxor Theater Rotterdam,
daarna tournee door het land.
iroor film en video uit
en. Later dit jaar wordt
n en
halen
door Rody van der Pols
leiden - In eerste instantie vond
ze er helemaal niets aan: barok
muziek. Totdat Cocky de Jong
zich voor een jeugdtheatervoor
stelling in de muziek uit de prui
kentijd ging verdiepen. Toen be
gon ze het alsnog te waarderen.
„Het is als het leren van een an
dere taal. Zodra je er iets van be
grijpt, wordt het plotseling leuk."
Precies die sensatie probeert De
Jong over te brengen in haar stuk
Tante Barok', dat afgelopen
week zijn try-out beleefde in het
theater van Kunstcentrum Haag-
weg 4 in Leiden.
Eigenlijk is jazz haar passie. De
ze geïmproviseerde muziek
stond dan ook centraal in De
Jongs vorige twee Tante-pro
ducties, 'Tante houdt van jazz'
en "Vier seizoenen om te zoe
nen'. „Naar aanleiding van die
voorstellingen vroeg Willem van
Moort, directeur van de Streek-
muziekschool, of ik iets soortge
lijks met barok wilde doen", ver
telt De Jong. „Met dezelfde in
steek als voorheen: kinderen
spelenderwijs met deze muziek
vertrouwd maken."
Dus ging ze aan de slag. Niet al
leen schreef, regisseerde en pro
duceerde ze het stuk. Ook speelt
ze de rol van Charlie, het nichtje
van Tante Barok. Deze impo
sante tante, gekleed in een jurk
van paarse zijden met knotje op
het hoofd, wordt vertolkt door
Paola Tuin, van oorsprong ver-
halenvertelster. Daarnaast staan
er vier muzikanten op het podi
um die op authentieke instru
menten barokmuziek ten geho
re brengen.
Zo maakt nichtje Charlie kennis
met de luit. „Wat is dat?", vraagt
De excentrieke Tante Barok (rechts) wijdt haar nichtje Charlie in de geheimen van de barokmuziek in. Foto: Mark Lamers
ze aan haar excentrieke tante,
die haar iedere week zangles
geeft. „Een gitaar met een hele
dikke buik en geknakte hals",
legt tante uit. ,,0, een met een
gebroken nek", antwoordt
Charlie. En daar klinkt het me
lancholieke snarenspel van de
geg Leidse parade'. Zo luidt
•1 vee toepasselijke ondertitel
tentoonstelling 'Beeld en
krege tot half september
riefje n Leidse musea en gale-
z'en- Zo n 45 ateliers
niineen half jaartijd bin-
ouiten gekeerd om een
oorsnede te tonen van
igse kunst. In deze we-
serie stelt het Leidsch
d de kunstenaar achter
in, beelden en installa-
r. Vandaag: Fer Hak-
.i/v 'Av>>v
iebbei rzam<
nen 2
bij de
te
is het
ord
politi
om
„H(
leente
ware ak
ksr
irlopig en
len
jnst'
zijn at
rs van
felachü 1
kwam
zegl
steld.
opt
eagei
int om
ats
toor, ik vind het niet
dat mijn schilderijen
De Lakenhal hangen. Ik
ar vaker geëxposeerd en
mmige van mijn colle-
ïet de eerste keer. Mijn
ïr ging uit naar de gale
is vo het LUMC. Dit is een
'ling ruimte om schilderijen
ingen, museaal van af-
en er is geen plafond,
rzameling beelden
er beter tot haar recht
is. Mijn huis staat vol
'lden uit Afrika en Oce-
deze vitrine zijn ze
gelicht en kun je er
lopen. Ik koop ze op
>ordvo|n en van handelaars,
i eens naar dit masker
Papoea's. Picasso zou
lej laakt kunnen hebben,
iwoon een ge
let roorwerp is.
ging ik met mijn ou-
naar het museum,
ismuseum voor Volken-
De Lakenhal waren
Door beide ben ik be-
Ik heb een enorme
voor vreemde cultu-
rikkeld. Als klein jon
de ik al schilder wor-
el van mijn beelden zie
weer opduiken in
lilderijen. Wat dat be-
eng ik het motto 'Beeld
;ld' echt in de prak-
sl iev
luit al. Gevolgd door nog zo'n
raar instrument: een diskant
gamba. Een soort viool, maar
dan uit de zeventiende eeuw.
den haag - Het gebouw van Na
tionale Nederlanden in Rotter
dam, met zijn 152 meter het
hoogste gebouw van Nederland,
valt in het niet bij de hoogwer-
ken in de rest van de wereld. Op
de expositie 'Hoogst, Hoger,
Hoog' in het Atrium van het
Haagse stadhuis, zijn tot 27 april
ruim dertig schaalmodellen te
zien van de opvallendste hoge
gebouwen in de wereld. De op
11 september vorig jaar vernie
tigde Twin Towers in New York
staan er nog fier overeind. Ook
de piramide van Cheops in
Egypte en de Eiffeltoren in Parijs
zijn nagebouwd. In één oogop
slag is duidelijk hoe laag de
hoogbouw in Nederland eigen
lijk is.
De Haagse hoogbouw is op de
expositie ook vertegenwoordigd
in de vorm van Castalia, in de
volksmond ook wel 'De Tieten
van Den Haag' genoemd. Het
gebouw van het ministerie van
volksgezondheid, welzijn en
sport van 104 meter hoog maakt
weinig indruk naast de Petronas
Torens in Kuala Lumpur (Malei
sië), met 452 meter het hoogste
gebouw ter wereld.
Op de achtergrond klinken on
dertussen de doffe klappen van
een pauk. En naar dit ritme
voegt zich de houten klank van
de blokfluit.
En zo worden de toeschouwers
langzaam meegevoerd naar de
tijd van pruiken, witgepoederde
Tante verklaart
barokmuziek
aan kinderen
gezichten en tierelantijntjes.
Want Tante Barok heet niet voor
niets Tante Barok. Alles weet ze
van deze muziek, die op de
zwierige bals van haar jeugdja
ren klonk. Tante: „Ik was een
klein meisje en we dansten
nachtenlang." Charlie: „O, net
als op een houseparty bedoel
je." Tante: „Ja, zoiets, maar dan
wel rustiger."
In het stuk vertolkt de nieuws
gierige Charlie de stem van het
jonge publiek, onbekend met de
barok. De Jong: „Door die rol
verdeling kan ik de dingen die
Tante vertelt, vertalen naar de
belevingswereld van kinderen.
Telkens wanneer Tante iets in
gewikkelds vertelt, kan ik het
uitleggen in de woorden van de
jeugd."
Een andere handreiking is de
lesbrief, waarmee de docenten
hun leerlingen op de voorstel
ling kunnen voorbereiden. „En
als ze er zelf geen tijd voor heb
ben. geven we zelf de work
shop", zegt De Jong. Bij dit les
pakket hoort onder meer een cd
met muziek uit de voorstelling,
zodat kinderen alvast een liedje
kunnen instuderen. Ook geeft
de lesbrief suggesties voor dra
ma-oefeningen. Bijvoorbeeld
om het gymlokaal in de balzaal
uit het sprookje Assepoester om
toveren, zodat de kinderen hier
hun eigen barokdansjes kunnen
oefenen.
Tante Barok' kan voor het vol
gend schooljaar worden ge
boekt. Voor meer informatie of
boekingen: Tante Produkties,
telefoon: 071 - 5723024.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: William 8yrd Vocaal Ensemble
o.l.v. Nico van der Meel. Gehoord: 14/4,
Lutherse kerk. Leiden.
Het William Byrd Vocaal En
semble heeft een metamorfose
ondergaan. Niet zozeer door
versterking of vernieuwing,
maar door de geestverruimende
repertoirekeuze die voor dit
concert is gemaakt.
William Byrd dompelt zich on
der in weergaloos mooie klassie
ke en moderne romantiek. Het
thema 'vergankelijkheid van
mens en natuur' staat centraal.
Het sleept zich door alle liede
ren en requiems heen. Nico van
der Meel dirigeert hartstochte
lijk en tegelijkertijd ontspannen.
Zijn koor reageert daar subliem
op. Op een enkele lichte uit
schieter na, is de koorklank
voorbeeldig transparant, kleur
rijk en van een diep doorleefde
sensualiteit. De romantiek hangt
larmoyant boven de kerkban
ken.
In Brahms' 'Fünf Gesange'
(1888) zijn de fluisterende enge-
lenstemmen, de ritselende
herfstbladeren, de zoekgeraakte
jeugdige overmoed, de weke
krachten allemaal latent aanwe
zig. Teder, heel licht staccato
wordt de engel opgeroepen in
Mendelssohns 'Trauergesang'.
De geliefde aanblik van een
jonggestorvene laat William
Byrd alom tegenwoordig stralen
in een massaal zinderende evo
catie van klank.
Ook de twee Requiems van Pe
ter Cornelius en Daniël de Lan
ge zijn doortrokken van een
geest 'die waren gaat door bee
md en wei'. Bij beide dodenmis
sen dient de muziek buitenmu
zikale dimensies via expressieve
tekstschilderingen en vervagen
de tonale grenzen. Gebruikt De
Lange de officiële delen van een
mis inclusief een huiveringwek
kend 'Dies Irae'. Cornelius
wordt geïnspireerd door een
bloedromantisch gedicht van
Friedrich Hebbel na het bericht
van diens overlijden. In beide
werken is de cirkel rond door te
eindigen met de beginstrofe.
Een hartstochtelijk smeken en
een gelaten hopen tekenen Cor
nelius' Requiem. Het koor geeft
die 'losgelassene Krafte' bijkans
zichtbaar een zetje de ruimte in.
Dat het Requiem van Daniël de
Lange zo lang in het vriesvak
heeft gelegen, wekt verbazing.
Zijn dodenmis getuigt van durf
en creativiteit. Met een dubbel-
koor en een dubbel kwartet so
listen combineert De Lange de
mysterieuze praal van het rijke
Roomse leven in een imposante
kathedraal met de intimiteit van
een kleine Lutherse kapel.
Het 'Dies Irae' staat bol van een
uitdijende spanning. Nog sta
melend in het 'Mors stupebit'
verandert de toon in angstaan
jagende profetieën uit 'het ge
schreven boek waarin de wereld
zal worden geoordeeld'. Boei
end is de positieve rivaliteit tus
sen de twee koren waarin de
schitterende ijle sopranen het
hoogst scoren.
De meest wonderlijke ervaring
in deze uitvoering geven de ge
raffineerde organische overgan
gen van solisten naar koorzang.
Alsof alle stemmen elkaar ge
wichtsloos opvangen, elkaar
omhelzen en als zielsverwanten
weer uiteen gaan.
dfijdl
ouwens iets van de
Mijn vroege werk
zo'n exotisch karak-
ntig jaar geleden schil-
,ns k nog bijna fotografisch,
childerij was ik er bij-
Id op uit zoveel moge-
"ialen te laten zien:
tic, karton, suede,
11. Ik wilde weten of
lukte. Zoiets zou ik nu
t maken. Ik ben vlot-
1 schilderen, abstracter
;a erialei
he süc:
,rei ge mensen vonden de
weg die ik insloeg ver-
Ik had een be-
*11
hoorlijke naam opgebouwd
met figuratief werk. Het was
nogal een ommezwaai. Nee
hoor, ik was niet bang de kip
met de gouden eieren te slach
ten. Ik doe het niet voor het
geld. Dat zou een verkeerde
motivatie zijn.
Er hangen op de expositie vier
zelfportretten. Uit 1969,1975,
1989 en 1992. Uit elk decenni
um één. Ze illustreren uitste
kend hoe mijn stijl in de loop
der jaren is veranderd. Je moet
er toch niet aan denken veertig
jaar hetzelfde te doen. Bij mij is
mijn laatste schilderij altijd
mijn beste schilderij.
Kijk, dit doek is net droog. Per
soonlijk vind ik het fantastisch.
Dynamisch en open. Dat over
elkaar heen buitelen van men
sen en voorwerpen. Ik laat me
vaak door mijn collectie beel
den inspireren, maar heb ook
een enorme verzameling
kitsch. Vaak maak ik eerst een
tekening. Die tekeningen slin
geren rond in mijn atelier. Ik
haal hier een figuurtje af en
daar weer iets anders. Alles kan
ik gebruiken. Als het echt niet
lukt, ga ik bouwen met afval-
materiaal dat ik op straat vind.
Ik maak maskers en andere as
semblages. Ik hou ervan om te
snijden en te plakken en laat
me dan wederom inspireren
door mijn Afrikaanse beel
den."
Het werk van Fer Hakkaart is
tot 13 mei te zien in galerie
LUMC, Albinusdreef 2, Lei
den.
Tekst: Theo de With
Foto: Hielco Kuipers
muziek recensie
Esther Barfoot
'Concert of the Year' door German Brass.
Gehoord: 13/4, Hooglandse Kerk, Leiden
Een trompet is een trompet. Het
instrument schettert vooral en
verschillende klankkleuren of
stemmingen vallen er niet uit te
halen. Dat is het beeld dat veel
mensen hebben van een trom
pet. Weinigen worden lyrisch
van dit instrument of van koper
blaasinstrumenten in het alge
meen.
Maar German Brass, de tienkop
pige Duitse koperblazersgroep
die zaterdag optrad in de Hoog
landse Kerk, laat zien dat dit
beeld onterecht is. De klank
kleuren die deze spelers met
hun instrumenten voortbren
gen, beslaan het hele palet: van
warm en zwoel tot helder en he
mels. Van ruw en ruig tot schel
en blikkerig.
Het ene moment bromt de tuba
en trilt hij als een draaiende mo
tor. Het andere moment speelt
hij lichtvoetig als een dansende
beer. De trombone klinkt flu
weelachtig en omarmt de luiste
raar met wanne klanken. Dan
weer kraakt hij en snerpt als de
muziek daarom vraagt. De
hoorn aait en streelt. Maar als
de hoornist tijdens het nummer
'Besame mucho' zijn hand diep
in de schelp van het instrument
perst, knettert hij als een elektri
sche vliegenvanger. De trompet
zingt als een engel in het Paas-
oratorium van J.S. Bach, verleidt
met wanne klanken in het lief
deslied 'Bist Du bei mir' en
plingt als de snaren van een gi
taar als de cupdemper erin zit in
Besame mucho'.
Het ene moment kent het sa
menspel van de instrumenten
vele melodielijnen die elkaar
doorkruisen, het andere mo
ment vormt het één klank, rond
en majestueus. Telkens bukken
de blazers van German Brass en
grijpen een ander instrument
uit het arsenaal dat aan hun
voeten staat. De trompetspelers
verwisselen hun B of C-trompet
met de piccolo-trompet of de
dikke flügelhom. De trombone-
spelers kiezen tussen de bas of
de tenortrombone. De tubaspe
ler pakt de sousafoon, de con
trabas of de bastuba. Ook op die
manier variëren zij voortdurend
de klankkleur.
De spelers van German Brass,
die allen soloblazers zijn bij
vooraanstaande orkesten zoals
Filarmonisch Staatsorkest Ham
burg en het orkest van êm Duitse
Opera in Berlijn, heWen het
spel in German Brass nodig ter
compensatie van hun dagelijkse
orkestwerk. In dit ensemblespel
kunnen zij al hun creativiteit
kwijt en naar hartelust experi
menteren. In hun repertoire leg
gen zij zich ook geen beperking
op. Dat reikt van Bach en Vivaldi
tot Louis Armstrong en Frank
Sinatra. Alle genres verkennen
ze met dezelfde creativiteit, vir
tuositeit en grote speeltechniek.
Zaterdagavond in de Hoogland
se Kerk is het optreden adembe
nemend, swingend, ontroerend
en soms humoristisch. Maar bo
ven alles is het fascinerend te
ontdekken hoe rijk het scala van
klankkleuren van koperblaasin
strumenten kan zijn. Als zij zo
goed worden bespeeld als door
de muzikanten van German
Brass.
