Randstad heeft weer 'eigen kweek'-topman
ECONOMIE
Als de rook om je hoofd is verschenen
Conducteurs worden de trein uitgejaagd
Hoe leefbaar is Nederland?
lempauze
or Landis
zaterdag 13 april 2002
icht - De in financiële pro-
ïen geraakte automatiseer-
ndis heeft van de banken
jn een adempauze gekre-
fïipl 22 april om orde op za-
stellen. De leiding in het
EHjfis overgenomen door de
^Inissarissen. Bestuursvoor-
Kuiken en financieel di-
qo ur Bus zijn voorlopig op
actief gezet. Van Steijn is
de raad van commissaris-
l'loo angewezen als tijdelijk be-
F55 der. Landis raakte in de
7™ emen doordat het de ma-
5^50 in de IT-sector niet zag
y tomen. De afgelopen jaren
<6<jo thet onder meer de bedrij-
4;28Citee en Detron.
'5.00
arissen NS
ü'S jkeetrokken
14.601
>6.35 ht - Personeel van de NS-
ns verdient nu hetzelfde
rgelijkbare werknemers
>6.00 (.Reizigers. Dat is het ge-
Van de nieuwe CAO-Sta-
zo heeft de CNV Bedrij-
and gisteren bekendge-
t. Om de lonen gelijk te
;n krijgen enkele werkne-
er komend halfjaar 1,9
•nt bij. Het stationsperso-
rijgt in de nieuwe CAO
idien meer keuze in ar-
rusttijden. Een verdere
jverhoging voor de 2.000
[e 75 nsmedewerkers wordt in
Bisteer besproken bij de nieu-
NS-Reizigers.
78X0
N komt met
ernetsparen
aag - ASN Bank gaat klan-
58,80
11.70
25.75
32.80 leken met een rente van
28,95
30,
35,(
31,50
90,00
23,70
18,00
50,65
71,50
5,33
12,60 f
48,00 11
71,40'
5,1
64,65
V->. 5C
83,75
39,F
e dreigt bij
ipa Karton
it - Bij de zes fabrieken
ippa Massief Karton in
ngen en Drenthe dreigen
FNV Bondgenoten
te gisteren bekend het be-
.65 pt maandag 22 april de
2° I geven het overleg over
13 |euwe CAO vlot te trekken.
•20 Igen onder de 1100 werk-
;65 its zijn volgens de vak-
70 niet uitgesloten. De vak-
'oo e's Procent meer loon
;85 prbetaling van deels ar-
.95 ongeschikte werknemers.
ocent op een nieuwe ïn-
spaarrekening. Het intro-
itarief geldt een aantal
1. Naar verwachting zal de
later dit jaar omlaag moe-
:zien de ontwikkelingen
kapitaalmarkt. De bank,
oen en duurzaam voor
heeft nu 170.000 klanten,
irrent Triodos Bank komt
chijnlijk volgend jaar met
22Q2 etsparen. Grote banken
i al langer internetspaar-
ingen aan.
Ierland geen
lips-regio meer
50,00 r
rdam - Nederland heeft
inger de status van aparte
fsregio van Philips, maar
opgenomen in de regio
(Europa, Midden-Oosten
ika). Het elektronicacon-
rengt het aantal regio's in
reld terug van zeven naar
n de Philips-organisatie
omlijnen. De andere re-
ijnAzië, Noord-Amerika
ijns-Amerika. De functie
Nederlandse regioma-
De Lange, vervalt maar
ft adviseur van de raad
stuur.
Cleem Farla klom in dertig jaar op van rayonleider tot bestuursvoor
zitter bij Randstad. Foto:ANP/Marco Okhuizen
door Henk Mees
diemen - Filmer wilde hij worden.
Maar de droom van Cleem Farla
(56) kwam niet uit. Wel werkte
hij jaren als fotograaf voor het fo
tobureau van zijn vader. Daar
deed hij een soort uitzendwerk,
want zijn vader stuurde hem er al
vroeg op uit. Sinds 1 januari is
Farla topman van het Randstad
concern met 14.000 werknemers.
Hij heeft Randstad zien groeien
tot een concern met bijna 1.800
vestigingen, dat bijna een mil
joen mensen aan het werk zet.
„Ik kwam midden '72 binnen als
rayonleider Zuid. Daarvoor heb
ik een paar jaar bij een inkoop
combinatie gewerkt, nadat ik
had ontdekt dat ik kennelijk
toch niet de ambitie had om
door te gaan in het fotovak.''
Het uitzendwerk kende hij al.
„Aan het eind van de jaren vijf
tig was het in Den Bosch al heel
gebruikelijk vakantiewerk vanuit
een uitzendbureau te doen. Bij
een van mijn beste vrienden,
Gerard Keser, hadden ze een
uitzendbureau. Keser was een
begrip in Den Bosch in die tijd.
Via Keser kon je toen al aan de
slag bij de blikfabriek van Tho
massen en Drijver. Zo vroeg zat
ik al in het uitzendwezen."
Farla kwam bij Randstad binnen
op een moment dat het bedrijf
marktleider in Nederland was
geworden. Van wat aanvankelijk
Cleem Farla trotseert
aanhoudende tegenwind
Uitzendbureau Amstelveen
heette, had oprichter Frits Gold-
schmeding een modem bedrijf
met expansiedrang gemaakt.
„Het was een moeilijke tijd, olie
crisis. Uitzendbureaus waren
nogal verdacht, omdat de poli
tiek en vakbonden niets moes
ten hebben van koppelbazen.
Maar het was ook de kans om
aan te tonen hoe het wel kon.
Een voorbeeld waren onze kan
toren. Randstad was het eerste
uitzendbureau dat zich niet wil
de onttrekken aan het oog. Wij
waren de eerste die met onze
vestigingen in winkelcentra gin
gen zitten, met vitrines, zodat
mensen naar binnen konden
kijken."
In die tijd kwam Randstad ook
met een eigen, nieuwe functie
naam op de proppen: interce
dent. Nu gemeengoed bij elk
uitzendbureau; de medewerker
die het contact legt met zowel
arbeidskracht als werkgever.
„De term komt uit de kring rond
Frits Goldschmeding en is nu
geaccepteerd als beroepsnaam.
In het buitenland kunnen we
hem niet gebruiken. 'Dispo
nent', noemen we zo iemand in
Duitsland. In Amerika is het
simpel 'agent'."
Van rayonleider werd Farla dis
trictsmanager en weer later
hoofd marketing. In 1990 kwam
hij in de concernleiding als ver
antwoordelijke man voor alle
Europese zaken. „Wij zijn derde
geweest, maar door enkele bui
tenlandse acquisities is Vedior
ons gepasseerd en staan we nu
vierde. Nederland heeft altijd al
uitzendwerk gekend. Op gravu
res van Johannes de Paeper zie
je hoe de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie in de 17de
eeuw al bemiddelingsfuncties
kende bij het lossen van sche
pen. Ja, zo lang is het er al."
Het uitzend- en detacherings-
werk is wel sterk veranderd
sindsdien. De uitzendkracht
werd flexwerker. Het ingehuur
de personeel vormt soms een
geheel eigen afdeling binnen het
bedrijf van de opdrachtgever.
„Randstad is begonnen met ad
ministratief personeel. Eerst een
sterke basis, was de gedachte.
Later is het industriepersoneel
gekomen. Nu leveren we men
sen in alle branches, op alle ni
veaus, in diverse vormen."
'Erkenning, internationalisering,
expansie en specialisatie', zijn
de trefwoorden waarmee Farla
de ontwikkeling schetst. Niet al
les verliep even gesmeerd. Voor
al nadat Goldschmeding in 1997
door Chris van Alem
arnhem - „Wij lagen vier hoog
in een Parijs hotelletje toen er
brand uitbrak in de keuken. Er
was heel veel rook. Toen besefte
ik: hier lig ik nou, met niets om
mezelf te beveiligen." Anderhalf
jaar later is het product klaar.
Het heet Guard My Life. Een
tasje van een kilo met een mas
ker, een brandwerende doek,
een brilletje, een glashamer en
een zaklantaarn. Straks te koop
voor 120 euro. Da's niet te veel,
vindt bedenker Bart Thonen
(46). „Voor persoonlijke veilig
heid is absoluut geen bedrag te
hoog. En dit zijn de beste pro
ducten ter wereld."
Veiligheidshalve heeft hij eerst
via internet de hele wereld afge
stroopt om te kijken of er al
soortgelijke beveiligingsproduc
ten te koop waren. „D'r bleek
dus helemaal niks te zijn." Tho
nen, die normaal zijn brood ver
dient als fokker van Friesche
paarden in Frankrijk, denkt dit
jaar 50.000 Guard My Life-sets
te verkopen. „De doelgroep -
het klinkt raar - is de hele
mensheid." Thonen somt op:
bejaarden, beroepschauffeurs,
werknemers, huishoudens.
„Neem de Betuwelijn, die gaat
door al die dorpen heen, net als
de chloortrein. D'r zal maar iets
gebeuren."
Calamiteiten te over waarbij
Guard My Life te pas had kun-
Een tasje met masker, brandwerende deken, brilletje, glashamer en zaklantaarn voor 120 euro.
Foto: GPD/Do Visser
nen komen: de brand in de
skitrein in het Oostenrijkse Kap-
run, de brand in de Gotthard-
tunnel in Zwitserland, en on
langs nog de 'bijna-ramp' met
de scheepsbrand in het Botlek-
gebied. Thonen: „Daar liep de
brandweer met persluchtmas
kers rond en de bevolking met
een zakdoekje voor de mond."
Het voor de hand liggende ver
wijt 'de een zijn nood is de an
der zijn brood' deert Thonen
niet. Je hoeft het niet te kopen.
Je krijgt nu de gelegenheid om
jezelf te beveiligen. En dat er
geld aan verdiend wordt, dat is
logisch."
Guard My Life maakt niets zelf,
maar koopt alle onderdelen van
het beveiligingspakket in. Het
masker biedt bescherming te
gen onder meer petrochemi
sche, radioactieve en biochemi
sche stoffen. Na gebruik, of na
drie jaar stand-by te zijn ge
weest, moet het worden ver
nieuwd. Datzelfde geldt voor de
brandwerende deken. Thonen
verkoopt er apart thermische fo
lie bij tegen onderkoeling. En
binnenkort is de optische rook
melder ook vei
^50 bs Steehouder
1.55
,:3 tectie van de Nederlandse
1^90 kvegen heeft eindelijk een
'55 beeld geschetst van de
,(3o Dist voor het personeel.
'.70 iprecies wat conducteurs
fchinisten in hun zwartste
'27 fin al voor zich zagen: con-
,15 urs verdwijnen vermoede-
n Jtendeels uit de trein,
mtroles verschuiven naar
|uets op de stations. Ma-
|*79 Sten krijgen te maken met
.',32 I control en computerbe-
I55 P8- Het rijdend personeel
20 veranderen en door de
j.i5 rs glippen.
/50 ttn groot deel heeft dat te
Ü50 h met maatschappelijke
UO kkelingen in het openbaar
||35 cr. De service aan de reizi-
L50 bet aanzienlijk omhoog.
'■2° finreiziger wil bij binnen-
83 t van de conducteur niet
>.85 t'mag ik uw kaartje zien',
goedemorgen, kan ik u
),50 8 mee helpen?'. Daar komt
•'40 tde ^bmsche ontwikke-
J 55 Et mogelijk maakt het
i',20 Dnisch treinkaartje in te
no n (d,e chipcard), die con-
370
3,00
3.35
',40
3,05
3.57
3,45
2,90
5,65
1,21
'P de stations en de per-
eel beter mogelijk maakt,
conducteur verdwijnt uit
in. zal dat het eerst gebeu-
tegionale spoorlijnen, die
tomende jaren worden
ïsteed' door de overheid.
14 cht om passagiers te ver-
779 P w°rdt verkocht aan de
3,43 I biedende. Doel: efficiënt
|-°q er> maar vooral lagere kos-
7,90 ror de overheid (lees: de
»,80 nngbetaler). De verkoop is
in handen van regionale overhe
den. Vervoersbedrijven die een
kans willen maken - niet alleen
NS, maar ook streekvervoerders
als Connexjdon en Arriva - moe
ten uiterst scherp calculeren.
Dit versterkt de vrees bij NS-
personeel dat zij na aanbeste
ding moeiteloos overgeheveld
kunnen worden naar een ande
re werkgever, waar ze als trein
machinist zomaar ook flexibel
als buschauffeur kunnen wor
den ingezet.
Dat werpt de vraag op wie nu ei
genlijk de conducteur de trein
uitjaagt. De NS reageren slechts
op de ontwikkeling die door po
litiek Den Haag in gang is gezet.
Weliswaar jammeren de politie
ke partijen om het hardst over
de sociale onveiligheid in het
openbaar vervoer, maar het
aanbestedingsbeleid draait altijd
nog vooral om geld.
Dat de conducteur verdwijnt, is
dus het gevolg van overheidsbe
leid, niet zozeer van spoorweg-
beleid. Bij de recente behande
ling van de concessiewet in de
Tweede Kamer had de politiek
stringentere eisen kunnen for
muleren aangaande de sociale
veiligheid in de treinen. Dat is
niet gebeurd. Het wordt dus
overgelaten aan de regionale
overheden die de lijn aanbeste
den. Het moet worden betwij
feld dat die een conducteur ei
sen, gezien de kosten die daar
mee zijn gemoeid.
Is het dan erg dat geen conduc
teurs meer meerijden, met na
me op regionale lijnen? Gezien
de huidige sociale onveiligheid
De conducteur kijkt straks niet meer mee bij het in- en uitstappen.Foto: WFA/Dijkstra/Salverius
met Hans Zwarts (ING) een op
volger van buitenaf had binnen
gehaald, ging er veel mis. De in
tegratie in de VS, het onbeman
de elektronische uitzendbureau
Hedson, het intemetavontuur
Newmonday met VNU: de te
genvallers stapelden zich op.
Daarentegen werd de positie
van Randstad in Engeland,
Duitsland, Frankrijk en Italië de
laatste jaren alleen maar sterker.
De beurswaarde verschrompel
de echter, en Goldschmeding
zag zijn privébezit als grootaan
deelhouder (42 procent) in
waarde kelderen. Een jaar eer
der dan voorzien ruimde top
man Zwarts het veld. Met Farla
kreeg Randstad iemand van bin
nen uit aan de top. 'Het vleesge
worden kemproces', werd hij
genoemd.
Farla- „Zo logisch als het was
om met Zwarts iemand binnen
te halen die de wereld van bui
ten kende, was het ook weer een
logische stap terug te keren naar
iemand die het bedrijf van bin
nen kende. Ik heb deze functie
nooit geambieerd, maar zoals
het afgelopen jaar zich ontwik
kelde, is het wel logisch dat ik er
nu zit."
In zijn eerste jaar als hoogste
baas heeft Farla meteen te ma
ken met aanhoudende tegen
wind. „Onze branche loopt
voorop als het slecht gaat, maar
merkt ook als eerste wanneer
het herstel volgt. Europa loopt
drie tot zes maanden achter bij
de VS, waar de markt zich nu
stabiliseert. In Europa, en dat
geldt ook voor Nederland, zien
we nog een teruggang. We we
ten ook absoluut niet wanneer
het herstel komt. Maar de rek is
er nog lang niet uit"
Randstad in cijfers
Randstad werd in 1960 als
Uitzendbureau Amstelveen
opgericht. Tot het concern
behoren ook Tempo-Team,
Yacht, Capac Inhouse Servi
ces en Otter-Westelaken.
Ranstad heeft 1.769 vestigin
gen in Europa en Noord-
Amerika. Is marktleider in
Nederland, België, Duitsland
en het zuidoosten van de VS.
Ook actief in Canada, Dene
marken, Groot-Brittannië,
Frankrijk, Italië, Luxemburg,
Portugal, Spanje en Zwitser
land. Qua grootte is Randstad
de vierde uitzendorganisatie
ter wereld, na Adecco (Zwi),
Manpower (VS) en Vedior
(Ned). Omzet 5.8 miljard eu
ro in 2001. Daarvan komt
ruim 600 miljoen voor reke
ning van Tempo-Team en
Otter-Westelaken.
Het beveiligingspakket is nu al
leen nog via internet te koop.
Thonen zegt in gesprek te zijn
met onder meer ANWB, Van der
Valk, Hema, de importeurs van
Saab en Volvo. Syntens, het in
novatienetwerk voor het mid
den- en kleinbedrijf, onder
steunt hem daarbij. „Het con
cept is absoluut geschikt voor de
commerciële markt. Op het vlak
van persoonlijke bescherming is
er weinig te koop."
Innoconcepts, dat marktrijpe
vindingen opkoopt en lanceert
heeft ook interesse in Guard My
Life. Thonen: „Ze hebben het
erg druk met het lanceren van
andere vindingen. Ons idee zou
pas over twee jaar uitgevoerd
kunnen worden. Zo lang wil ik
niet wachten."
Binnenkort praat hij met World
of Opportunities, dat hem gaat
begeleiden bij de wereldwijde
lancering. Thonen schat dat hij
wel 200.000 euro kwijt is aan
een wereldomspannend octrooi.
Een veelvoud van het bedrag dat
hij kwijt is voor een twintigjarig
octrooi in Nederland.
Hij bestrijdt dat het product
eenvoudig na te maken is. „Het
zit allemaal goed dichtgetim
merd. En wie het probeert, krijgt
een proces aan z'n broek." Met
Guard My Life voelt hij zich een
stuk veiliger. „Ik slaap toch een
stuk rustiger op de vijftiende
verdieping met zo'n pakket op
mijn kamer."
ECONOMIE WIJZER
zou je zeggen van wel. Aan de
andere kant: conducteurs vin
den het geen pretje om op risi
colijnen hun diensten te draai
en. Wellicht gaat van camerabe
waking een preventieve werking
uit. Zo niet, dan wordt het
openbaar vervoer het domein
van onruststokers en vechters
bazen. En hoe moet dat met in-
en uitstappen?
De conducteur kijkt straks niet
meer mee, de reiziger is afhan
kelijk van een automatische
waarschuwingstoon dat de deu
ren dichtgaan. Dat wordt wen
nen voor de reiziger, zeker voor
het snel aantal toenemende ou
deren in ons land. Regionale
overheden die vinden dat het
openbaar vervoer vooral een so
ciale functie vervult, moeten
zich nog maar eens achter de
oren krabben.
'It's the economy,
stupid' ('Het gaat om de econo
mie, stommerik'). Met die slo
gan won Clinton in 1992 van de
oude George Bush (de vader van
Amerika's huidige leider) de
presidentsverkiezingen. De kie
zers gaven Clinton gelijk: het
ging hen bovenal om de staat
van de economie in de VS. De
Nederlandse kiezers lijken dit
jaar door iets heel anders in be
slag te worden genomen. Het
ziet er althans niet naar uit dat
zij over ruim vier weken bij de
Kamerverkiezingen op econo
mische gronden zullen stem
men.
Tekenend voor de stemming
was de gelaten reactie op de
doorrekening van de verkie
zingsprogramma's, traditioneel
uitgevoerd door de rekenmees
ters van het Cen
traal Planbureau.
Alle acht partijen
die nu in het parle
ment zitten, had
den hun verkie
zingsprogramma
voorgelegd om te
zien wat de effec
ten van hun voor
stellen zijn op za
ken als economi
sche groei, werk
gelegenheid, infla
tie, overheids
schuld en koop
kracht.
Alleen Leefbaar
Nederland en de
Lijst Pim Fortuyn
deden niet mee.
Dat is te begrijpen want zo'n be
rekening is een flink karwei. En
wat heeft het opgeleverd? Bitter
weinig. Het was leuk voor jour
nalisten om te kunnen rappor
teren dat de PvdA-plannen gun
stiger uitpakken voor de hogere
inkomens dan die van de WD,
maar daar bleef het er wel zo
ongeveer bij. De partijleiders
smeten elkaar na afloop van de
presentatie nog wat met cijfers
om de oren, maar niemand die
daar erg in geïnteresseerd leek.
Voordat we al te gemakkelijk
meegaan in deze apathie, wil ik
toch op een aantal gegevens wij
zen. Het doet ertoe dat alleen de
Socialistische Partij niet van
plan is te bezuinigen op het
openbaar bestuur. Het doet er
toe dat alleen Groenlinks en de
SP willen bezuinigen op defen
sie en wegen. En dat iedereen
zich wil inzetten voor meer uit
gaven aan onderwijs en zorg. De
SP gaat in dat laatste het verst.
Iedereen wil meer voor het
openbaar vervoer, zelfs de WD.
Zoals te verwachten viel, hoopt
de WD het meest van alle par
tijen te kunnen bezuinigen op
de sociale zekerheid, onder
meer door een stevigere aanpak
van de WAO. Die aanpak blijkt
goed te werken als je kijkt naar
doorwerking ervan op de eco
nomische groei: onder de WD
zal de economie het snelst
groeien.
Wat de belastingen betreft zijn
de winsten en vermogens het
veiligst bij de PvdA en de WD.
Kapitaalkrachtig Nederland
heeft het meest te duchten van
Groenlinks en de SP. Ook hier
geen verrassingen. Maar het is
goed om het verschil in de gaten
ARJO KLAMER
hoogleraar economie
Erasmus universiteit
te houden. Groenlinks gaat het
verst in de verlichting van de be
lasting op inkomen uit arbeid.
Misschien gaat dit voorstel deze
partij nog stemmen opleveren.
Tel je alles bij elkaar op, en trek
je af wat er af te trekken valt,
dan wordt duidelijk wat de te
verwachten economische groei
is, alsmede de groei van de
werkgelegenheid. En daar komt
het probleem naar voren. Want
wat zegt het dat de economie en
de werkgelegenheid onder de
WD het snelst groeien? Wat
zegt het dat de groei onder
Groenlinks het laagst uitvalt,
terwijl de werkgelegenheid met
die partij in het centrum van de
macht net zo snel groeit als bij
een regering onder leiding van
de WD?
En wat te doen met het feit dat
het PvdA-pro-
gramma iets
meer inflatoir is
dan de program
ma's van de an
dere partijen? G4
je daarom voor
of tegen stem
men? Belangrij
ker is misschien
te weten dat uit
keringsgerech
tigden bij de SP
en Groenlinks
relatief het beste
af zijn. Maar
voor die conclu
sie hebben we
het Centraal
Planbureau niet
nodig.
Opvallend is dat het verschil
tussen de PvdA en de WD on
duidelijk blijft in de berekenin
gen. Wellicht geeft dit aan dat zij
een vervolg kunnen en willen
geven aan de paarse coalitie.
Het gaat economisch gezien re
delijk goed in Nederland. En
dan doen al die voorspellende
cijfers er niet zoveel toe. Pim
Fortuyn en Leefbaar Nederland
moeten inmiddels duidelijk
hebben gemaakt dat het om iets
anders gaat op 15 mei.
Een recente bijeenkomst in het
Amsterdamse centrum de Rode
Hoed maakte duidelijk hoe
groot het Nationale Chagrijn is.
Men is verbolgen over de toe
standen in de zorg en in het on
derwijs (heeft u ooMönderen
die om de haverklap thuisko
men vanwege een gebrek aan
leerkrachten?) Het gedoe over
de multiculturele samenleving
zit veel mensen hoog. zeker
wanneer het gaat om de crimi
naliteit onder migranten.
Men vraagt zich af waarom er
met geld gesmeten wordt voor
de aanleg van de Betuwelijn. Of
voor de aanschaf van een nieuw
type gevechtsvliegtuig. Terwijl
we met zijn allen nog steeds in
files staan. Men voelt zich bui
tengesloten. niet serieus geno
men. Men voelt dat over de
hoofden van de kiezers heen ge
regeerd wordt.
Het gaat bij de verkiezingen dit
keer vooral om de democrati
sche, sociale en morele kwalitei
ten van de samenleving. En
daarom luidt de winnende ver
kiezingsleus dit jaar It's the
quality of life, stupid' ('Het gaat
om de kwaliteit van het leven,
stommerik').
