Eerbetoon aan ee
zwijgende moede
BOEKEN
THEATER
Besnorde mond vindt zachte, vochtige plekjes
Van bomenruzie tot spinazie zaaien
De onuitroeibare wens
naar onsterfelijkheid
EEN KWART EEUW
Seriemoordenaars verklaar
ank
=jiba
Doeschka Meijsing ontrafelt familiegeschied
ns|
VRIJDAG 12 APRIL 2002_
non-fictie recensie
Aly Knol
'Het mummiecongres' door Heather Pringle.
Vertaling Yolande ligterink. Uitgeverij Luitingh-
Sijthoff. Prijs: €18,95 euro.
Ze zijn wat misbruikt, de doden van lang
geleden die als mummie bleven 'voortle
ven'. In de Renaissance werden het vlees
en de botten van geconserveerde Egypti
sche doden fijngestampt en vervolgens
- gepromoveerd tot wondermiddel tegen
zo ongeveer alle kwalen, van vergiftiging
tot incontinentie, van duizeligheid tot
verlamming, van schorpioensteken tot
hoogtevrees.
'Het zag er walgelijk uit en smaakte af
grijselijk. Het veroorzaakte felle steken in
het hart en deed de maag omdraaien.
Het wekte braakneigingen op en de pati
ent kreeg onveranderlijk een afschuwelijk
zure smaak in de mond. Het was boven
dien heel duur.' Maar omdat de dokters
uit die tijd bekendstonden als volslagen
barbaren, die de vreselijkste pijnen met
nog gruwelijker middelen bestreden,
werd het medicijn ondanks zijn bijwer
kingen met liefde geslikt.
Tot in het begin van de twintigste eeuw
werden mummies ook vermalen om als
bruine verfstof voor kunstschilders dienst
te doen. Himmler misbruikte de prachtig
geconserveerde veerdijken, die men over
al in Noord-Europa had aangetroffen - in
Nederland onder meer 'Het meisje van
Yde' - voor zijn politieke doeleinden. Vele
veerdijken bleken afkomstig van mensen
die gewelddadig om het leven waren ge
komen. Volgens Himmler waren de
veerdijken van homoseksuelen, die naar
een oude Arische traditie 'in het moeras
werden verdronken'. Hij zou die rite wel
even in ere herstellen en zond vijfden-
duizend homoseksuelen naar de vernie
tigingskampen.
Toen in de Andes een bijna volmaakte
mummie van een jong Inca-meisje was
gevonden, deed een firma een bizar
voorstel om de eitjes uit haar eierstokken
•te halen, ze te bevruchten met heden
daags sperma om vervolgens een heuse
Incababy ter wereld te laten komen. Je
zou er bijna een postmortale depressie
van krijgen.
1 Al deze verhalen en nog veel meer heeft
de Canadese wetenschapsjournaliste
Heather Pringle (1952) met uiterst vlotte
pen, grote trefzekerheid en overduidelijk
plezier opgeschreven in haar boek Het
mummiecongres, dat nu in Nederlandse
vertaling is verschenen. Het is zo'n boek
dat je met een beetje onverschilligheid
ter hand neemt in de veronderstelling
'ach, mummies, dat is Egypte, dat ver
haal kennen we nu toch zo langzamer
hand wel', om vervolgens vanaf de aller
eerste pagina gegrepen te worden door
een opeenvolging van schitterende ver
tellingen over mummies in de hele we
reld, waarvan je het bestaan nooit had
vermoed, tenzij je natuurlijk al mummie-
deskundige was.
Voor Pringle begint het allemaal als ze ta
melijk toevallig terechtkomt op een con
gres van mummiekenners in het Chi
leense Arica. Deze stad is omringd door
de Atacamawoestijn, de waarschijnlijk
droogste plek ter aarde, waar het de na
tuur zelf is die overledenen mummifi
ceert. Pringle: 'Het wemelt in Arica van
de mummies. Het is het Mekka van de
mummiekenner.' Ze wordt zó getroffen
door de excentriciteit en 'eigenaardige
hartstocht' van de deelnemers aan het
mummiecongres, dat ze zelf op zoek
tocht gaat.
Ze geeft er deze, zeer plausibele, verkla
ring voor 'Mummies zijn herkenbare
personen gebleven, zelfs na honderden
of duizenden jaren. Ze doen een beroep
op onze fantasie en we geven ze graag
iets van onszelf mee. We geven ze een
verhaal, een geschiedenis, een naam, een
moment in de tijd. We verwonderen ons
over hun onsterfelijkheid en dromen er
van die te delen... We zien hen als een
van ons.'
Natuurlijk gaat ze naar Egypte, zoals haar
in met name de negentiende eeuw velen
voorgingen, want destijds was Egypte al
dé vakantiebestemming voor menig ge
goed Engels- of Fransman. En het was
bon ton om met een beetje souvenir te
rug te komen: 'Je kunt je in Europa niet
vertonen zonder een mummie in de ene
hand en een krokodil in de andere.' De
schrijver Gustave Flaubert kwam met
slechts een gemummificeerde menselijke
voet terug, uit ruimtegebrek in zijn baga
ge, maar deze voet stond wel tot aan zijn
(eigen) dood op zijn bureau te pronken.
Maar Pringle trekt ook naar Japan, waar
Reconstructie van het 'Meisje van Yde'. Foto uit besproken boek
honderden jaren geleden boeddhistische
priesters, door het volgen van een heel
bijzonder dieet, zichzelf als het ware
mummificeerden om op die wijze hun
'ziekelijke, vergankelijke vlees' om te vor
men tot 'iets onveranderlijks en eeuwigs'
om ten slotte verlichte wezens oftewel
boeddha's te worden. In Amerika duikt
ze de verhalen op van de shows rondom
het 'uitpakken van mummies', waarbij
op een dag het uitpakken van 'een prin
ses' het hoogtepunt zou worden. Ze
bleek echter een welgeschapen penis te
hebben, wat de showmaster gemakshal
ve maar toeschreef aan 'het slechte
handschrift van de man die de sarcofaag
had gemaakt'.
Pringle verhaalt over een bonte stoet fi
guren, die om de een of andere reden in
de historie van de mummie thuishoren,
van Lord Nelson tot Hitler, van een slun
gelachtige, Europees-uitziende mummie
in China tot Italiaanse heiligen en de
vroegere Sovjet-leider Lenin. Maar in
Amerika is mummificeren tegenwoordig
ook weer in, ook voor uw hond of kat:
kosten 14.000 dollar inclusief een bron
zen kist in de gelijkenis van het huisdier.
De wens naar de onsterfelijkheid lijkt on
uitroeibaar.
Rond haar elfde jaar verbrokkelt
het vrolijke en vanzelfsprekende
gezin van de ik-persoon uit '100%
chemie'. Wat ging er mis? In haar
nieuwe roman beschrijft Doesch
ka Meijsing in prachtig Neder
lands een vermoeden van een
antwoord op die existentiële
vraag.
roman recensie
Wim Vogel
'100% chemie, een familieverhaal' door
Doeschka Meijsing Uitgeverij Ouerido.
Prijs: €15,95 (Het boek verschijnt op 18
april)
Dat antwoord is niet eenduidig.
Er is een moeder die op haar
dertiende, in 1934, met haar ou
ders uit Frankfurt a/M naar Ne
derland vertrok, haar uitgebrei
de familie in Duitsland achterla
tend. Voelde haar vader, een
Nederlander die al bijna vijfen
dertig jaar in Duitsland woonde,
aan wat er in de jaren daarna in
Duitsland stond te gebeuren?
Begreep haar moeder instinctief
dat joodse voorouders ook het
leven voor katholieken er in die
zelfde jaren niet gemakkelijker
op zouden maken?
Hoe dan ook: hun dochter
sneed haar hart in tweeën, zou
haar leven lang haar uiterste
best haar vier kinderen op te
voeden tot eersteklas Neder
landse kinderen die slechts spo
radisch, en vaak tegen de wens
van hun moeder in, een glimp
roman recensie
Margot Engelen
'Zomer van overvloed' door Barbara Kingsolver.
Vertaling: Maaike Post en Arjen Mulder. Uitgëverij
Bert Bakker. Prijs: €22,50.
Na twee eerdere bestsellers, Varkens
naar de hemel en De gifhouten bijbel, pu-
bliceért Barbara Kingsolver opnieuw een
roman voor een breed publiek: Zomer
van overvloed. In dit boek is de natuur
bijna een personage. Ze ademt, groeit
lustig, maakt mensen wellustig en wordt
bedreigd. Was De gifhouten bijbel behal
ve een lekker leesboek over een missio
narisgezin in Afrika ook een aanklacht te
gen religieus fanatisme: Kingsolvers
nieuwste boek is een warm, zeg maar ge
rust zinderend pleidooi voor natuurbe
scherming.
De roman volgt drie paren, keurig afge
wisseld in hoofdstukjes: een woest lief
despaar in de bergen, een stel onver
draagzame buren, en een echtpaar dat
over echtscheiding peinst. In elk van de
ze paren schuilt een tegenstelling. Het
liefdespaar bestaat uit een natuurbe-
schermster en een jachtlustige schapen
fokker.
Van de ruziënde buren wil de een zijn
tuin netjes schoon en keurig hebben ter
wijl de ander de natuur haar gang laat
gaan en faliekant tegen het gebruik van
onkruidbestrijder is.
Het echtpaar wordt, maar niet lang, ge
vormd door een boer en een geleerde
vrouw uit de stad die gespecialiseerd is in
insectkunde. De man, mooi, sterk en
simpel, sterft bij een auto-ongeluk waar
na de vrouw zich geleidelijk ontpopt als
een echte boerin, zij het een aparte, een
tje met ontzag voor de natuur. De jonge
weduwe heeft bij volle maan ondanks
haar verdriet last van haar natuurlijke
verlangens. 'Cole vree als een boer, wat
niet wil zeggen dat hij ruw was. Integen
deel, hij had een verfijnd gevoel voor het
lichamelijke, waarmee hij op haar aardse
geuren afging, en met zijn besnorde
mond vond hij haar zachte, vochtige
plekjes en hij ploegde haar om als verse
aarde voor een nieuwe oogst.' Niet ver
fijnd, wel duidelijk.
Op sommige momenten is de schrijfster
al te expliciet, en nadrukkelijk politiek
correct, zoals waar de geleerde vrouw
aan een werkelijk onnozele boerenzoon
de verschillen tussen de rituelen van jo
den en moslims uitlegt. Wie bereid is dat
voor lief te nemen heeft aan Zomer van
overvloed een superieure familie- en
streekroman, vakkundig verteld.
De drie paren hebben enkele raakvlak
ken, variërend van familiebanden tot zo
iets kleins als een afgedankte stoel, maar
echt verweven raken ze pas helemaal aan
het eind, als de vrouw van het woeste
liefdespaar, 47 maar toch zwanger, afd-
Plaatjes kijken, beetje lezen en vooral veel watertanden
Wekelijks ligt een ander genre
boeken op de leestafel. Deze
week de recente oogst tuinboe-
ken.
door Frederike Krommendijk
David Austin is een wereldbe
roemde kweker van Engelse ro
zen. Zijn boek Engelse rozen
(Terra Lannoo, €24,95) is een
feest voor het oog. Wat een
prachtige foto's, om in te lijsten.
Wie dit boek uit heeft, weet bij
na alles wat er over rozen te we
ten is. Een stukje historie, de ou
de en nieuwe rozen, ideeën om
de Engelse rozen te verwerken
in borders en andere beplantin
gen, de 60 beste soorten, com
posities voor in huis en de crea
tie van nieuwe rozen.
De foto's zullen sommige tuin-
fanaten vast bekend voorko
men, die sieren ook de brochure
van rozenkwekerij De Wilde uit
Bussum die de Austin-rozen
over Nederlandse kwekers ver
spreid. Plaatjes kijken, beetje le
zen en vooral veel watertanden.
Een nieuw leven in de Provence
beginnen en daar tuinen aan
leggen. Dat deed tuinarchitect
Alex Dingwall-Main en hij
schreef er het boek Tijm, truf
fels en tuinen (Spectrum,
14,50) over. Zijn klanten kijken
niet op een euro meer of min
der, zoveel is wel duidelijk.
Dingwall laat bijvoorbeeld me
tershoge beplanting overkomen
uit Italië en dubt met eigenaren
over de beste kleur voor een
zwembad.
Het is geen tuinboek, het is geen
Een vakkentuin van Mien Ruys. Foto: GPD
roman, het is een beetje Peter
Mayle maar dan niet zo vlot op
geschreven. Dingwall maakt een
mix van tuintips, persoonlijke
belevenissen en beschrijvingen
van de Provence. Als tuinier kun
je er weinig mee, als mens krijg
je vooral erg veel zin in vakantie.
Meer praktisch van aard en han
dig vormgegeven is de Tuinor-
ganiser van Rien Meijer (Kos-
mos-Z&K, €12,50). Het is een
combinatie van een agenda
waarin eigen tuinnotities kun
nen worden gezet en een over
zicht van tuininfo per maand.
Er wordt van alles en nog wat
aangestipt en dat is tegelijkertijd
de kracht en de zwakte. Van bu
renruzie over bomen tot het
zaaien van spinazie, het komt
allemaal kort aan bod. Dat
maakt het geheel gevarieerd,
maar sommige klussen worden
ook wel erg bondig behandeld
zodat de lezer nog met allerlei
praktische vragen blijft zitten.
Leuk om ideeën op te doen en
om tuinkriebels te krijgen, maar
voor echt grote klussen is toch
nadere informatie vereist.
Zo staat bij april een simpel
proefje met een jampot om vast
te stellen hoeveel organische
stof er in de grond zit. 'Zo kunt
u de verhouding tussen de lichte
organische stof uit de grond en
de zware minerale deeltjes vast
stellen en bepalen of u extra or
ganisch materiaal door de grond
moet werken'. O ja, en hoe dan
wel en hoeveel en wat precies?
Meteen de mouwen opstropen.
Die reactie roept Een jaar in de
tuin (Terra Lannoo, €35,00) op,
want alle klussen in de tuin wor
den er van maand tot maand in
behandeld. Wie erg tegen wer
ken opziet, doet er goed aan niet
meerdere maanden ineens te
bekijken, want dan ben je al
moe voor je bent begonnen. Ge
woon kijken naar de maand
waarin we leven en dan de aan
wijzingen volgen, dan kan er
weinig mis.
De klussen zijn goed geïllus
treerd en variëren van het snoei
en van rozen tot het timmeren
van een obelisk voor klimplan
ten. Achterin is een index opge
nomen van allerlei tuinplanten
met daarin informatie over favo
riete standplaats, hoogte, bloei
tijden en dergelijke. Bij elke
maand staat ook een overzicht
van bijzondere planten.
De foto's zijn goed gemaakt
maar soms wel wat erg dicht op
elkaar geplaatst zodat een
hoofdpijnverwekkend geheel
ontstaat. Verder een prima tuin
boek, waarin allerlei informatie
praktisch is geordend. Als je
maar één tuinboek zou mogen
hebben, komt dit aardig in de
buurt.
TOP TIEN
FICTIE
1. (-) Sandor Marai, Gloed.
Wereldbibliotheek, 14,50
2. (4) Judith Koelemeijer, Het
zwijgen van Maria Zachea.
Plataan, 17,50
3. (1) M. Vasalis, De oude kust
lijn.
Van Oorschot, 20,00
4. (-) J.K. Rowling, Harry Potter
en de vuurbeker.
Harmonie, 16,90
5. (2) Tim Krabbé. Kath/s
dochter.
Bert Bakker, 19,95
6. (9) J.R.R. Tolkien, In de ban
van de ring.
Boekerij, 16,50
7. (5) Kristien Hemmerechts,
Donderdagmiddag, half vier.
Contact, 18,50
8. (7) J.M. Coetzee, Portret van
een jongeman.
Cossee, 18,90
9. (-) M. Weis, De verheven
steen II.
Luitingh/Sijthoff, 22,50
10. (-) Battus, Opperlans.
Querido, 63,95-
Waar uitgever Wereldbiblio
theek het vroeger alleen van Al-
lende moest hebben, daar heb
ben ze nu ook Mérai. Zijn no
velle over een mannenvriend-
schap staat al ruim een jaar
vrijwel continu in de top tien.
Echt nieuw: het tweede deel in
de fantasy-reeks van Margaret
Weis, waarin de door elfen en
orken bevolkte wereld van Loe-
rem wordt beschreven.
De boekentoptien wordt wekelijks sa
mengesteld op basis van verkoopcij
fers van Athenaeum Boekhandel en H.
de Vries Boeken in Haarlem, Boekhan
del Kooyker Ginsberg in Leiden, Stan
daard Boekhandel Harkema in Hilver
sum, Boekhandel Los in Bussum en
Bockhandel De Ark in Almere.
opvangen van hun Duitse fami
lieleden. Wat dat betreft, zijn
jeugd en familie van de moeder
omgeven door vermoedens, ver
draaiingen, raadsels en gehei
men: zaken waarvan nu duide
lijk wordt waarom een schrijf
ster als Doeschka Meijsing daar
wel raad mee weet.
Waar haar moeder slechts af en
toe iets loslaat over haar achter
gronden, daar heeft de ik-per
soon genoeg aan een kleine
anekdote, aan een slordig be
zoek van een verre tante, aan
een fotootje uit een bijna verge
ten familiealbum, aan allerlei
andere flarden van haar moe
ders vorige leven om dat verle
den uit te bouwen tot een voor
geschiedenis waarin het voor
haar in ieder geval steeds ver-
trouwder wonen is.
Uit dat verleden, dat ze schrij-
venderwijs van zijn strikken ont
doet, komen avontuurlijke tan
tes, ongrijpbare grootouders, za
kelijke overgrootouders naar bo
ven. Een waaier aan verhalen en
geschiedenissen. Niet alleen
herschept ze daardoor het ver
zwegen verleden van haar moe
der, ze creëert ook voor zichzelf
een traditie, een erfenis zonder
welke haar verlorenheid stuur
loos blijft.
Door zich zo intensief bezig te
houden met de verzwegen ge
schiedenis, wordt het Doeschka
Meijsing ook duidelijk dat ze
haar talent heeft te danken aan
haar moeders zwijgzaamheid,
aan haar raadselachtige liedjes.
Haar zingen was 'de grondtoon
en he
d-stri
regin
ondei
EU
uldig
mei
-De
voor
/aard
Amei
jen hi
leidt
reigei
.van 1
„e ndse
'olge:
voor alles wat ik
ven.'
Wat dat betreft is het ii
De zaak Judith Reiss
sings debuutbundel l 6"
(1974) nog eens te lej
zelfde verlatenheid, y»,
raadsels, soms dezelfd ennr
en net als in de herii|
van haar moeder zijn
verhaal de ramen van
kelders blauw geschildi
In 100chemie, een e jij'
aan een moeder, wi
kennelijk plezier en m
dige ironie ook het daj
ven beschreven van
Haarlems burgergezin
ren vijftig. De kathol
school in de Velsersl
ste auto, de eerste val
eerste bezoekjes van
milieleden die met h
nummerborden de stra
lijk maken wat voor vi
de kuip heeft en niet te
hun meedogenloze ckGI
als lederhosen dië van
moedende kinderen 1
moffenkinderen make H g
in een stad als Haarlenf
dereen natuurlijk in
had gezeten. ^een
Het knappe van deze 1 y.
familiekroniek zijn de i .-jj
ze vervlechting van feil
en de stijl: ironiserei
liefdevol, analyserend
gelijk ruimte biedend
halen, voor het raadsel
familie waarvan de jo n'
den zich afvragen uit
band zij toch zijn losgei °ten
eerd
oen:
gew
ireid
staaj
lasb
ard.
eteis
waai
MOOISTE BOEK
aalt naar het dorp om bij de gifhatende
buurvrouw haar bevalling af te wachten.
De vader, 28, is met zijn geweer verder de
bergen in getrokken.
'De wereld was nu eenmaal zoals ze was,
een plek waar bepaalde regels golden
voor honger en bevrediging. Dieren leef
den er, ze paarden en stierven er, kwa
men en gingen, even vanzelfsprekend als
de zomer. Ze gingen hun eigen weg, uit
eigen beweging.'
Enige affiniteit met de natuur, en dan op
onnederlandse schaal, is voor het lezen
van deze roman wel een vereiste. Anders
zouden de uiteenzettingen over vlinders
en vogels, kastanjebomen en kamperfoe
lie misschien kunnen gaan vervelen, of
de discussies over jacht en natuurbe
scherming.
Voor liefhebbers daarentegen is Zomer
van overvloed een rijke evocatie van het
stoere natuur- en plattelandsleven in Vir
ginia, merkbaar de vertrouwde geboorte
grond van de schrijfster.
Het moet een moeilijke opdracht
zijn om van een boek over het
heropende Theater Tuschinski
géén fantastische uitgave te ma
ken. De Amsterdamse bioscoop,
vermaard om zijn jugendstil-in-
terieur, weet immers al dik tach
tig jaar zijn bezoekers te betove
ren. Freelance journaliste Jesse
Goossens vertelt in 'Tuschinski,
droom, legende en werkelijk
heid' (Bzztoh, €22,90) op vlotte
wijze het bijzondere verhaal van
het theater (het hart van de Ne
derlandse cinema) en zijn oprich
ter. Vooral de levendige inter
views met oud-werknemers van
het theater spreken tot de ver
beelding. De kleurenfoto's van
de door de recente renovatie
herstelde oude luister van het
theater, zoals de hier afgebeelde
wandschildering van Pieter den
Besten, zijn adequaat. Al had
een professionele fotograaf nog
beter werk afgeleverd. Wat wél
jammerlijk ontbreekt is een
overzichtsfoto van de
restaureerde Grote Zaal
stand de mooiste biosco
van Nederland.
Foto's uit besproken boimar
des
öva
i ave
ïoer
-exf
non-fictie recensie
Arno Ruitenbeek
'Handlangers van de dood, seriemoord
in België en Nederland' door Guy van
Gestel. Uitgeverij Lannoo. Prijs: €18,95.
Drie of meer moorden met daar
tussenin een afkoelingsperiode.
Deze definitie van FBI-man Ro
bert K. Ressler over seriemoor-
den is ook het uitgangspunt
voor de Belgische journalist Guy
van Gestel. In zijn boek Hand
langers van de dood maakt hij
overduidelijk dat dit type meer
voudige halsmisdrijven, dat zo
vele fictieschrijvers inspireerde,
niet alleen veilig ver weg (en
voornamelijk in de Verenigde
Staten) gebeuren. Ook in België
en Nederland kennen we serie
moordenaars.
Wat heet. Van Gestel heeft zijn
voorbeelden uit de lage landen
voor het oprapen. Hij beschrijft
ze naar modus operandi of 'af
wijking'. Haagse Koos H. die
eind jaren zeventig tieners ver
kracht en vemioordt wordt ver
bonden met Michel Stokx die
minstens drie kinderen aan zijn
pedofiele lusten offert. De leider
van de Bende van Venlo Franky
P. met minstens zeven moorden
op de rekening, wordt gekop
peld aan Michel W. die in Ant
werpen drie kruisjes achter zijn
naam zet. P. en W. hebben ge
meen dat ze, in tegenstelling tot
de meeste seriemoordenaars, in
groepsverband opereren.
De in Nederland vrij onbekende
Freddy Horion en de daarente
gen internationaal beruchte
Mare Dutroux rijn de hoofdbe
standdelen van dit overzichts
werk. Zij corresponderen ook
met de auteur, die stukken uit
de voor de heren veelzeggende
epistels hier publiceert en van
deskundig commentaar voor
ziet.
Andras Pandy, de Hongaars-
Belgische dominee die rijn ex-
vrouwen en vier van rijn (stief)
kinderen om zeep zou hebben
geholpen, mag natuurlijk niet
ontbreken. Het vonnis tegen
Pandy, levenslang, kwam te laat.
Dat is niet zo erg, want Van Ge
stel biedt genoeg stof tot naden
ken. Hij gaat uitgebreid en diep
op zaken in. Slechts in het nog
lopende onderzoek tegen Wil
lem van E., voorheen 'de lust-
gaai
nen
moordenaar van Ter Arijen
langs uitgeroepen tot dec-
van Harkstede' mist hij nen
De inschakeling van tjnee
gen als de Nederlands! ïr ee
loog Frans Koenraad )laz<
analyseren en het sdehi
onverklaarbare toch tefces n
(althans goede poging teri
richting te doen) is nc$en.
gisch. De gekozen vor nen
ter niet gelukkig. Val :n.
puntige vragen leveren
gesponnen teksten va
dervraagde op, maar
woord is het niet altijd
erg verstopt).
Voor degenen die in *ork
the Lambs de waarheii irdii
fenomeen menen teen i;
ontdekt, is Handlange *an|
dood een bittere telei doll
Want een Hannibal Leiero'i
aanpakken door een «was
FBI-agente is vragen criozi
lijkheden. Het is leuknave
plaatje, voor de film, pkei
strekt onrealistisch. Je 1 w
wat in je mars hebbe ïteg
confrontatie met de slagen
berekenende en pal koei
liegende psycho- en si e ce
aan te kunnen, zo stipts st
stel terecht aan. gr
