Aandoenlijk, gruwelijk en verbijsterend
11®™
J hiHlJffrrr
TOERISME
Ausfahrt
VRIJDAG 12APR1
REISBERICHTEN
:de
'In Flanders Fields' is gevestigd in de Lakenhal van leper. Het oorspronkelijk uit de 13e eeuw stammende gebouw werd in de Eerste Wereldoorlog met de grond gelijk gemaakt maar daarna weer steen voor steen
opgebouwd. De restauratie duurde bijna vijftig jaar. Foto: WV leper
Wie het heeft gezien, vergeet het
nooit meer. Omdat het niet over
generaals gaat, maar over solda
ten. Omdat het niet over politiek
gaat, maar over loopgraven. Om
dat het niet over strategieën
gaat, maar over blubber, stank,
lawaai, angst, moed, kou, bloed,
verdriet, dood. Museum 'In Flan
ders Fields' in leper belicht niet
zozeer de Eerste Wereldoorlog
zelf, als wel wat hij de mensen
aandeed. 'En dan die verschrikke
lijke dankbaarheid als je ziet dat
de man verderop dood is: die zul
len we niet meer moeten dragen,
goddank, slepen zal volstaan; het
binnenhalen van dat grote weer-
standsloze lichaam, met geplet
reutelend hoofd; de opluchting
dat het ding is opgehouden met
kreunen 0 Men is reeds gehard,
bevrijd van vals medelijden, mis
schien egóistischerdan voordien.'
(Uit een op 26 augustus 1915 ge
dateerde brief van kapitein Char
les Sorley aan zijn vriend Arthur
Watts).
Wie naar een antwoord zoekt op
het hoe en waarom van de
Groote Oorlog hoeft 'In Flanders
Fields' niet te bezoeken. Hier, in
de expositieruimte van de steen
voor steen opnieuw opgebouw
de Lakenhal, gaat het veel eer
der om détails. Détails die de
verschrikkingen rondom leper
tot in het oneindige vergroten.
Waarom die in een vitrine opge
hangen zakdoek? Omdat hij bij
een executie op het hart van een
deserteur werd gespeld zodat
het vuurpeloton een mikpunt
had. Omdat hij als witte vlag
fungeerde bij overgave. Omdat
hij de enige bescherming vorm
de bij de eerste Duitse aanvallen
met chloorgas. 'Pis op je zak
doek jongens en hou 'm voor je
mond.'
Gruwelijk en fascinerend tege
lijk. leper, het historische leper,
wordt in het museum door mid
del van moderne audiovisuele
technieken in vier minuten zo
plat gebombardeerd, dat - net
als in 1918 - 'een man te paard
over de hele stad kan uitkijken.'
Een onwaarschijnlijke, bijna
zinsbegoochelende voorstelling,
die je - eenmaal bekomen van
de verbijstering - nóg eens wilt
zien. En nóg eens. Hetzelfde
geldt voor de monoloog van de
Duitse verpleegster die in het la
zaret met toonloze stem vertelt
Originele
loopgraven
In de op de 'Heuvel 62'
doodlopende Canadalaan in
Zillebeke (4 kilometer ten
zuid-oosten van leper) staat
misschien wel het merk
waardigste oorlogsmuseum
van heel België. Het is het
'Sanctuary Wood Museum
Hill 62' van Jacques Schier.
Deze nogal - zeer zwak uit
gedrukt - introverte Belg be
heert zowel het met oude
oorlogsfoto's behangen café
(waarin vooral een afgrijse
lijke, van granaten, kogels
en ander schiettuig gemaak
te reuzenklok de aandacht
trekt) als een gebouwtje met
zogeheten 'vues stéréosco-
piques' (kijkdozen met gru
welijke oorlogsfoto's die
met een molentje te voor
schijn kunnen worden ge
draaid). Buiten in de tuin
liggen dan nog een paar zo
goed als in originele staat
verkerende loopgraven vol
roestende granaatscherven
waarin je alleen droge voe
ten houdt als je laarzen aan
trekt.
Informatie: Het museum is dage
lijks geopend van 10 tot 19 uur,
telefoon: 00 32 57 46 63 73.
hoe de zonder verdoving uitge
voerde amputaties verliepen. En
dan is daar natuurlijk nog het bij
de receptie uitgereikte kaartje,
dat de bezoeker in een steeds
groter wordende spanning langs
de verschillende beeldschermen
voert
Een van de topics van 'In Flan
ders Fields'. Dat aanvankelijk
nietszeggende stukje karton met
daarop de naam van een door
het museum geselecteerde oor-
Een fameuze foto van de Belg Robert Antony uit de Eerste Wereld
oorlog. Op de voorgrond een gesneuvelde Duitse soldaat; op de ach
tergrond een weglopende Belgische cameraman. Het beeld werd in
1918 gebruikt om België te laten zien hoe krachtig het Belgische leger
weer eens had toegeslagen; nu is het de affiche van de expositie
dead.lines. Foto: PR
logsgetuige. Van een soldaat bij
voorbeeld, een inwoner van le
per, een legergeestelijke, een
Nederlandse verpleegster ook.
Je schuift het in een gleuf van
een computer en leest
'Roosje Vecht. Geboren in Elburg
in Nederland op 18 juli 1881, als
oudste van de zes kinderen van
de joodse veehandelaar Mozes
Vecht en Dena van Hamberg. Ze
heeft een ongelukkige jeugdliefde
omdat Itaar streng orthodoxe va
der haar verbiedt te huwen met
een niet-joodse man. In 1914
De expositie in het museum 'In Flanders Fields' belicht op uiterst mo
derne wijze de gruwelijkheid van de Groote Oorlog.
Foto: Toon Coussement
werkt ze als verpleegster in Am
sterdam. Wanneer de Duitse le
gers in augustus 1914 België bin
nenvallen, besluit ze naar het
front te trekken als Rode Kruis-
verpleegster. Eind september is ze
in dienst van het Belgian Field
Hospital in Antwerpen, een veld
hospitaal dat door een Britse or
ganisatie was opgericht.
Stop! Terwijl je eigenlijk al met
een zou willen weten hoe het
Roosje verder verging. Maar de
tweede computer staat een stuk
verderop. Ver voorbij die aan
doenlijke foto's van het eerste
oorlogsjaar toen de Britse solda
ten vrolijk zingend achter een
trompetterkorps leper binnen
marcheerden. Toen er op de
houten wielerpiste nog werd ge
fietst om het kampioenschap
van West-Vlaanderen. Toen er
op de Grote Markt nog ker
miskramen stonden en een
draaimolen. Je vergeet Roosje
warempel even en wandelt naar
de eerste loopgraven. Waar de
oorlog losbarst. Je hoort het ge
fluit van de granaten, de bevelen
van de bevelhebbers, het gehin
nik van paarden, de bominsla
gen. En je leest de eerste brieven
ook. De brieven naar huis.
Aanvankelijk lijken ze zich nog
uitstekend te vermaken, de sol
daten. Luitenant Johannes Nie
mann bijvoorbeeld voetbalt sa
men met zijn Duitse kompanen
tijdens een gevechtspauze tegen
de Schotten en dat levert -
schrijft hij zijn ouders enthousi
ast - 'drolligen Bilder' op. Dat
komt, de bS bestond uit een
Dead.lines
Naast de permanente expo
sitie 'In Flanders Fields', kan
in de Lakenhallen in leper
tot en met 17 november ook
de tijdelijke tentoonstelling
'dead.lines' worden be
zocht De expositie heeft de
zelfde, uiterst levendige op
zet als 'In Flanders Fields',
maar handelt meer over
oorlogs-berichtgeving.
Films, foto's, video's en
fragmenten uit onder meer
radiotoespraken maken dui
delijk hoe de media werden
(en worden) gebruikt (en
misbruikt) om de opinie te
beïnvloeden. Adembene
mend is de vertoning -
naast elkaar - van fragmen
ten uit Leni Riefenstahls be
ruchte film 'Triumph des
Willens' en Charley Chap-
lins "The Great Dictator';
dramatisch de met indruk
wekkende muziek (van Wil
lem Vermandere) onder
steunde beelden van de
naar huis en haard terugke
rende kindsoldaten in Afri
ka. Oorlogsfoto's hangen er
niet alleen van lieden als
Robert Capa {'If your pictu
res aren 't good; you aren 't
close enoughmaar ook van
Tim Page, die naam maakte
met zijn beelden van de
oorlog in Vietnam. Dead
.lines heeft dezelfde ope
ningstijden als 'In Flanders
Fields'.
muts en die wilde op de hard
bevroren grond natuurlijk slecht
rollen. Waar hij helemaal niet
over uitgepraat raakt is dat 'die
Schotten unter ihrem Rock kei-
ne Unterhosen anhatten.'
Nauwelijks te bevatten priet
praat. Die de herinnering aan de
Groote Oorlog (500.000 doden
en 1 miljoen gewonden alleen al
rondom leper) nog schrijnender
maken. 'I adore war', bericht ka
pitein Julian Grenfill het Britse
thuisfront opgewekt, 'ik hou van
de oorlog. Het is net een pick
nick, maar dan zonder de doel
loosheid van een picknick.' Niet
veel later sneuvelde hij op de
'Little Hill of Death', bij leper.
Gingen de meeste soldaten dan
echt zingend, dichtend en vol
ridderlijke gevoelens de oorlog
in? Ja! Het was de tijd van dulce
et decorum est pro patria mori,
het is zoet en eervol voor het va
derland te sterven.
Oorlog is nooit te bevatten; die
van '14 -'18 nog minder. Zie de
audiovisuele voorstelling waarin
een gasaanval wordt verbeeld.
Zie de gruwelijke uitwerking van
de voor die tijd nieuwe wapens.
Zie de namen van de plekken
waarom vier jaar zo hard werd
gevochten: Zelfmoordbrug, Do
dengang, Hellfire Comer. En
onderwijl wordt dan ook nog
langzaam maar zeker steeds ver
der doorgedrongen in het tragi
sche leven van Roosje Vecht.
Die na de val van Antwerpen
(10-10-1914) - leren de compu
terschermen - via Nederland en
Engeland opnieuw naar het
front bij leper reist, in verschil
lende hospitalen werkt en op 23
januari 1915 door een 'uit een
vliegtoestel geworpen bom'
wordt getroffen.
'Zwaargewond werd Roosje
Vecht overgebracht naar het hos
pitaal l 'Océan in De Panne.
Daar werd amputatie van een
been overivogen. De volgende
dag op 24 januari 1915, over
leed ze, 33 jaar oud. De dag
daarop werd ze met militaire eer
begraven in Adinkerke. Na de
oorlog, op 15 januari 1920 werd
haar stojfelijk overschot herbe
graven op de Nederlands-Israëli
tische begraafplaats in Muider-
berg Nederland. Daar is haar
graf nu nog te zien. Roosje Vecht
is één der weinige inwoners van
het neutrale Nederland die ten
gevolge van de Eerste Wereldoor
log omgekomen zijn.
Muiderberg is bekend. Maar
Adinkerke? Michelinkaart 213
geeft uitsluitsel. Het dorp ligt
iets ten zuidwesten van Veume,
pal op de Belgisch/Franse grens.
De rit erheen - via Poperinge - is
prachtig. Geen oorlogsweer dit
maal, maar een lenteblauwe he
mel, in de lucht buitelende leeu
weriken, een zich over de stille
Ijzer krommende brug en vredi
ge dorpjes met namen als
Krombeke, Hondspoot en Sta-
velshoekje. Onvoorstelbaar dat
hier ooit zó is gevochten. Maar
dan wordt - even voor Veume -
een plek bereikt met de naam
Dodemanshoek. En dringt de
gisteren in het museum geno
teerde regel van Céline (uit
Voyage au bout de la nuit') zich
opnieuw op: 'En toen gebeur
den er dingen en nóg meer din
gen die nu nog maar moeilijk
kunnen worden verteld, omdat
niemand ze vandaag nog zou
kunnen begrijpen.'
Zelfs niet als je 'In Flanders
Fields' hebt bezocht.
Rob van den Dobbelsteen
Museum 'In Flanders Fields' (ge
noemd naar een fameus gedicht van
John McCrea) is gevestigd in de La
kenhal, Grote Markt 34 in leper. De
stad ligt in het zuidwesten van België,
op ongeveer een uur autorijden van
Gent (volg de E17 en de A19). Toe
gangsprijs (inclusief de tot 17 novem
ber durende expositie 'dead.lines') 10
euro per persoon (kinderen van 7 tot
en met 15 jaar 5 euro per persoon;
kinderen tot en met 6 jaar gratis).
Voor een gezin geldt een kortingsre
geling. Verdere informatie: telefoon
00 32 57 22 85 84 en/of internet
www.inflandersfields.be
bi
Attractie-spel
Van 22 april tot en met
half juni kunnen kinde
ren deelnemen aan het
Nationaal-Attractie-
spel. Het initiatief van
onder meer TRN (Toe
risme Recreatie Neder
land) moet het bezoek
aan typische dagjes-
uit-bestemmingen als
Artis, Apenheui, Auto-
tron, Burgers' Zoo, Ca-
nal Bike Amsterdam, Apen in Beekse Bergen. Foto: PR
Dierenpark Amersfoort
en Beekse Bergen bevorderen. Wie de attracties in een bep
volgorde bezoekt, kan een prijs winnen. Alleen is van te
niet bekend welke parken het zijn. Als zes kaartjes zijn i
meld en zes keer een spel is gespeeld (aan elk spel zijn
verbonden) kan mee worden gedaan aan de finale waari
mooiste prijzen te winnen zijn. Om vast in de stemming t
men heeft Paul van Loon, auteur van onder meer de Griezt
reeks, een spannend verhaal geschreven: 'De Magische
tie-toer'. Het is te lezen op de website www.attractiesp
kan het in boekvorm worden gekocht bij de grote WV-I
ren voor 2,50 euro. Het eerste verzamelkaartje wordt erl
deau gedaan.
Tignes
Nog geen tijd gehad om te skiën? Niet getreurd, in het
Tignes kan dit nog tot en met 5 mei. Tignes is één van de flèiöf
ste skigebieden van Frankrijk (1550 tot 3450 meter) en biedjp5^
laat in het seizoen nog een flink aantal kilometers aan pj|
Naast skiën biedt Tignes tal van andere mogelijkheden, 1
snowboarden in het grootste snowpark van Europa, eeni
maken met de hondenslee of wandelen op Canadese snej
schoenen in het hart van het lariksbos.
Informatie: www.tignes.net
Slaapzak
De Nomad Triple-S slaapzak is volgens Designlink, het Nefi
landse platform op het gebied van industrieel design, het tt
ontwerp van het afgelopen jaar. De slaapzak kreeg de f'
ning Goed Industrieel Ontwerp 2001. Deze gaat alleen naa^l
ducten die voldoen aan professionele designmaatstaverïLees
technisch optimaal functioneren en die voldoen aan hoge tL j,
op het gebied van veiligheid, ergonomie en milieu. DeE"
noemde de Nomad Triple-S 'zeer origineel'. Bijzonder is daf
slaapzak geschikt is voor drie seizoenen. Door eenvoudigwegT"
slaapzak om te draaien kan men de mate van isolatie bep«:
Voor de koude seizoenen is de slaapzak te voorzien van e
puchon.
Achterhoek
Voor de ware ruiter bestaat er niets mooiers dan de binneij
nege te verruilen voor de vrije natuur. De Achterhoek is hid
uitstek voor geschikt door de vele onverharde wegen en he
gestrekte ruiterroute-netwerk van maar liefst 570 kilonj
lang. Om het nog leuker te maken heeft de Vereniging R
dentoerisme in samenwerking met het Achterhoeks Bu
voor Toerisme, de gemeente Zelhem en de Stichting Hipp
Toerisme drie rondgaande ruitertrajecten rondom Zelhenj
gebruik genomen. De routes zijn geschikt voor zowel ruiten
koetsiers en variëren in lengte van 12 tot 27,5 kilometer. Idea
dat de routes meestal starten bij een manege of een toerist
bedrijf met stallings- of verzorgingsmogelijkheden voor pl
den. Ook onderweg voert de tocht langs instellingen di^
paarden zijn ingesteld. De folders met route-beschrijvingen
voor 2,70 euro te koop bij VW-kantoren in de Achterhoek 1
Vereniging Paardentoerisme. In de brochure staat tevens iij
matie over hoefsmeden en dierenartsen in de omgeving.
M
odi
Holidayspot JI'd
Als je Holidayspot moet geloven, zal het snel gedaan zijnPer
de traditionele reisbureaus. Volgens de virtuele reisagent tf'^j
Trudy Tavel, hun aantrekkelijke assistente, namelijk evenf
service als een balie-employee van vlees en bloed en je hoi1
de deur niet meer voor uit. Juffrouw Travel helpt de bezoÊ
van www.Holidayspot.nl in (gesproken) woord en daad bijf'
stap voor stap vinden van het gewenste vakantieverblijf, f
nu gaat om een last-minute reis naar Turkije, een hotelarraf
ment in Parijs, een camping in Frankrijk of een vakantiewof
in Zeeland, het kan allemaal direct on line worden geboekti
website biedt een gezamenlijk aanbod van vakantie-aanbia
als Roompot Vakantie, VacanceSelect, Euro Relais en ATPlj
Veel Nederlanders hebben er geen notie van waar hui
kantiebestemming ligt. Getuige het televisieprogram:
Frits Bom waarin mensen die in Benidorm logeerden i
een blinde kaart van Europa mochten aanwijzen v
Spaanse badplaats lag. Eentje was er zelfs van overtuijl
zij ergens in Scandinavië over de boulevard liep.
Daarom begin ik het onderhand stokoude verhaal
Nijenhuis haalde het onlangs in 'De Volkskrant' nog
op) over die mevrouw die de SOS alarmcentrale beldef
te geloven.
- 'M'n man z'n longen zijn ingeklapt en hij moet naar fi
- 'Waar logeert u mevrouw?'
- 'Op een eiland'
- 'Op welk eiland mevrouw?'
- 'Ze spreken hier Spaans.
- 'Ja, maar hoe heet het?'
- 'Oh, dat moet ik even vragen 0 Eh, het heet Isla Maii
-Maar mevrouw, dat ligt voor de kust van Venezuelal
Zuid-Amerika.'
- 'Ik dacht ook al, wat duurt die vlucht lang.
Echt gebeurd? Bij de SOS alarmcentrale doet een zo n|
lijk nog mooier verhaal de ronde. Een meneer belt val
Duitsland.
- 'Ja, hallo spreek ik met de alarmcentrale? Ik ben op 4
naar Italië en mijn auto
doet het plotseling niet
meer. Kunt u een takelwa
gen sturen? Ik sta bij het
plaatsje Ausfahrt!'
Rob van den Dobbelsted
