'n Vrolijke roman over
doodgereden dochtertje
BOEKEN
Een beetje Siciliaan eet de
hele d
Vanuit het
hart van de Twin Towersï
Vader laat zijn kind vallen en kijkt naar zijn lege handen
Zelfs taal kan levensraadsel niet oplossen
Kristien Hemmerechts weeft schitterend web van verhalen
8. (-) Yvonne Keuls, Mi
Ambo/Anthos, 15,8<^
9. (-) J.R.R. Tolkien, III]
van de ring. J
Boekerij, 16,50
10. (-) Jiskefet, 10 jaar,
Bezige Bij, 25,00 E»
non-fictie recensie
James McGonigal
'Last Man Down, The Fireman's Story' door Richard
Picciotto. Uitgeverij Orion. Prijs: €29,50.
Richard 'Pitch' Picciotto had dienst als
brandweercommandant in New York op 11
september. Na de aanslagen was hij snel ter
plekke in Zuid-Manhattan. Om 09.59 uur
bevond hij zich met een groep brandweer
lieden op de 35ste etage van de noordelijke
.van de Twin Towers, het World Trade Cen
tre. In de chaos van de twee vliegtuigen die
de torens waren binnengevlogen, viel het
voor hem op dat moment nog mee: sommi
ge liften werkten nog, er was een gestage
stroom evacués op gang gekomen via de
drie nood-trappenhuizen, hij was van plan
hoger te gaan om te bezien of hij hulp kon
bieden of reddingswerk verrichten.
Op dat moment begon de immense kan
toorflat te trillen, te dreunen. Piciotto had
het gevoel dat tien goederentreinen tegelij
kertijd aanstormden en passeerden. Het
dreunen hield op. Wat was dat geweest? Het
was de zuid-toren (gebouw WTC 2), als
tweede aangevallen, die was ingestort, ge-
implodeerd, als een kaartenhuis rechtstan-
en r<
dig in elkaar gezakt.
Toen Picciotto zich realiseerde dat het on
mogelijke écht was gebeurd: 110 etages van
één van de symbolen van New York geredu
ceerd tot een puinhoop van enkele tiental
len meters hoog, begreep hij dat de toren
waarin hij en zijn mannen - en nog honder
den burgers - zich bevonden, ook in gevaar
was. Hij was de hoogste aanwezige brand
weerofficier en er was maar één besluit mo
gelijk: zo snel mogelijk naar beneden en
naar buiten.
De brandweermannen haastten zich naar
beneden, per etage controlerend of er nog
mensen moesten worden meegenomen. Op
de twaalfde etage ontdekten zij een zaaltje
waarin ongeveer twee dozijn minder-valide
mensen waren samengeklonterd, uitgeput
na het moeizaam afklimmen van soms veer
tig of vijftig trappen. Op dat moment bleek
dat twee van de drie trappenhuizen enkele
etages lager waren geblokkeerd door neer
gestort puin van de andere toren.
Het is 10.29 uur als Picciotto het derde, cen
trale, trappenhuis betreedt met zijn ploegje
brandweerlui en een aantal gehandicapte
en bejaarde burgers. En dan: daar komen de
goederentreinen weer en hij weet dat ook de
noord-toren eraan gaat. Enkele minuten la
ter wordt hij wakker, tussen puin, omhuld
rijzei
door stof, in het stikkedonker, rnaHet
ernstige verwondingen. Van zijn ïeide
nog ongeveer de helft over, van deFC I
capten leeft nog één bejaarde vrousteei
Naar later bleek was de groep doar ge
ongeveer zes etages lager belandde tit
stortende gebouw was als het watie 1
centrale lift- en trappenschacht hslisse
len, waardoor ruimtes tussen het [lt sei
bleven waarin Picciotto en kleinean d
anderen konden overleven. sr d;
Picciotto heeft een fascinerend van
daan van zijn belevenissen op die de a
tember. Zijn boek leest als een tls hel
danks het feit dat de afloop niet ans Gi
bekend kan zijn. Hij beschrijft hoeta K;
uren nadenken over leven en dooin rr
maken van de levensbalans, het eandt
sen het puin horen sterven van kgers)
en anderen, toch een radio kraatóet k
met de buitenwereld! Het stof zapten
een moeizaam kronkelpad naar biveldt
Er is sinds 11 september een strooiwen
op gang gekomen over de torenid",
slag, het terrorisme en wat diespunt
Picciotto's boek is één van de eersiveld
'survivor' van de ingestorte geboft Rc
heeft een indringend persoonlijk® scl
schreven.Een beeldende reportafissei
het hart van een ramp. i hui
Wat valt er, na de film, nog aan bijzondere plaatjes te pre
senteren over de ondergang van de Titanic? Veel, zo leert
het prentenboek 'Het verhaal van de Titanic' (Gottmer,
14,25) van Steve Noon. De opkomst en ondergang van het
roemruchte schip is in twaalf megatekeningen weergege
ven. Een bijzondere aanvulling op het getekende verhaal
zijn de details in de marge. Zoals: 'Mevrouw Astor zit in red
dingsboot 4, maar haar man mocht niet mee'. En je ziet me
vrouw Astor angstig naar het zinkende schip omkijken.
Voor kinderen vanaf 8 jaar een informatieve aanvulling op
dat oer-sentimentele liefdesverhaal van de film. Illustratie
uit besproken boek
novelle recensie
Ton Verbeeten
'De vanger' door Manon Uphoff.
Uitgeverij Podium. Prijs: €10,00
Manon Uphoff is van de passie, maar absoluut
niet van de broeierigheid. Ze hanteert bondige
taal. In korte krachtige zinnen vertelt ze in
haar novelle De vanger het beklemmende ver
haal van een onmogelijke en - juist daarom? -
fascinerende liefde.
Hoe vereenzelvigt de lezer zich met hoofdper
sonen die naamloos blijven zoals de man en
de vrouw in De vangerHij leert ze kennen in
hun gedragingen en aan de hand van beelden
van het huis waarin ze wonen. Met zichzelf in
gesprek zijn ze amper, met elkaar nauwelijks.
Maar als ze met elkaar spreken, komt wel elk
woord aan. Als individu blijven ze je ver, als
mens hebben ze eigenschappen die je aan El-
kerlyck of aan Adam en Eva toekent, die van
de universele mens. Uiteindelijk ligt daarin de
mogelijkheid voor de lezer om zich met die
twee mensen, waarvan hij weinig te weten
komt, diep verbonden te voelen.
Zij heeft haar hele - hoe oud ze is, laat zich
amper raden - leven met haar vader en vijf
broers in een oud, inmiddels vervallen, huis
gewoond. Foto's die door het hele huis zijn
opgehangen getuigen daarvan. Hij komt het
huis restaureren. Binnen de kortste keren val
len ze elkaar in de armen en in een kort bestek
beleven ze hun liefde van de grootse momen
ten tot het kleinstmenselijke tekort; van passie
tot afwijzing, van jaloezie tot de angst verlaten
te worden.
Ze krijgen een kind en hoe behoedzaam hij
daar ook mee omgaat, op een nacht laat hij
het volslagen per ongeluk vallen:
'Een bons.
Dof.
Als van een volle waszak.
Even kijkt hij verbijsterd naar zijn lege handen,
alsof daar het andere, echte kind nog tussen
zit.
Volgt een intrieste nasleep. Terwijl je die leest
vraag je je af - hoeft natuurlijk niet, moet je zelf
weten - waar toch die opvallende titel De van
ger vandaan komt? Salingers The Catcher in
the Rye (1951) ligt wel erg voor de hand. Maar
waar slaat dat op? Kijk eens naar het boven ge
citeerde stukje. De man laat het kind vallen en
kijkt naar zijn handen alsof ze nog in staat zijn
het kind te vangen. Bevredigend als verklaring?
Ik weet het niet.
Blijft dat Manon Uphoff - hoe droog en regi
strerend, ja haast tegendraads, ze haar verhaal
ook vertelt - je krachtig in haar greep houdt.
Geen opvallende ni|
men in de top tif
schreef met Witte ole(&^
internationale bestsel^
in een goedkope herdi.
schenen. Moeder vercL c
een passiemoord lariLj.j,
de cel; dochter doet ljV
lopende pleegmoedeij^ 've]
ervaring op. Madanrt
Yvonne Keuls is haar'
verschenen autobiogf
als veelzeggende ondeY
Indisch kind tot Haags^ Qp
De boekentoptien woP ^n'
lijks samengesteld op=
verkoopcijfers van At
Boekhandel en H. de
ken in Haarlem,
Kooyker Ginsberg ir^yi
Standaard Boekhand!
ma in Hilversum, Bc
Los in Bussum en Bc
De Ark in Almere. 1
liemi
paro:
kerei
wee
proza recensie
Wim Vogel
'Dromen van stof door Oscar Timmers.
Uitgeverij De Bezige Bij. Prijs: €15,90.
Terug van weggeweest. Onder
zijn eigen naam publiceerde Os
car Timmers (1931) eind jaren
zestig, begin jaren zeventig ro
mans en verhalen bij De Bezige
Bij, de uitgeverij waar hij jaren
lang als redacteur werkzaam
was. Een groot publiek bereikte
hij met dat proza niet.
Dat veranderde toen hij onder
het pseudoniem J.Ritzerfeld tus
sen '77 en '86 zes boeken
schreef waarvan De Poolse
vlecht het bekendste werd. En
nu, zestien jaar na Ritzerfelds
laatste boek, de hermetische
monoloog Zee van Marmer, is
daar plotseling Oscar Timmers
weer terug met Dromen van stof
ragfijne en subtiele prozafrag
menten.
Schrijven is voor Timmers van
DE LEESTAFEL
Waar het scheidingen en vroeg
tijdig overlijden van geliefden of
kinderen aangaat heeft Kristien
Hemmerechts meer dan haar
deel gekregen. Des te wonderlij
ker is het dat juist zij een roman
over deze ellendige onderwerpen
heeft geschreven die helemaal
niet zwaarmoedig aandoet, ja
zelfs vrolijk te noemen is.
roman recensie
Margot Engelen
'Donderdagmiddag. Halfvier' door
Kristien Hemmerechts. Uitgeverij Atlas.
Prijs: €18,50.
De openlijk lesbische Ameri
kaanse rockzangeres Melissa
Etheridge schrijft in haar auto
biografie The Truth Is... dat ze
eerst dacht dat de mensheid
verdeeld was in mannen en
vrouwen; later in homo's en he
tero's; en nu, sinds haar inmid
dels voormalige vriendin kinde
ren kreeg, in mensen met kinde
ren en mensen zonder kinde
ren. Een opmerkelijke ontwikke
ling van opvattingen.
Op de achterflap van haar nieu
we roman, Donderdagmiddag.
Halfvier, meldt Kristien Hem
merechts: 'Ik heb dit boek ge
schreven omdat ik stilaan geloof
dat de belangrijkste relatie die
een mens in zijn of haar leven
kan hebben, die met zijn of haar
kinderen is, ongeacht het succes
of falen ervan.'
Wie vreest dat de schrijfster een
Boodschap wil uitdragen heeft
het mis; het boek gaat behalve
over het willen, krijgen of niet
krijgen, hebben en verliezen van
kinderen, ook in belangrijke ma
te en op opgetogen wijze over
het maken ervan. Op zijn Hem
merechts' recht-voor-zijn-raap,
erg ontwapenend.
Twee buurvrouwen en oude
vriendinnen, Bea en Tamara,
delen lief en leed en zijn gaan
lijken op elkaar als zussen, maar
er is een belangrijk verschil: Ta
mara heeft vier kinderen en een
schoondochter op komst, terwijl
Bea via een kunstgreep op het
nippertje één kind heeft gekre
gen. 'Ze heeft er zaad voor moe
ten bedelen, zaad van een haar
onbekende man. Met wat uit
Henk lekt, kunnen geen kinde
ren worden verwekt.' Uitgere
kend het ene dochtertje van Bea
wordt doodgereden, Karen, pas
12 jaar oud. Een dramatisch ge
geven, maar Hemmerechts doet
er niet larmoyant over.
Ze weefde een schitterend, flon
kerend web van verhalen vanuit
een achttal personen die alle
maal op een of andere wijze met
het dodelijke ongeluk te maken
hebben. Een ruimere, zelfs uni
versele betekenis krijgt het the
ma door ingeweven verhalen
van de van oorsprong Marok
kaanse schooljongen Hassan,
die op Sheherazade's leest ge
schoeid zijn. De twee verschil
lende schrijfstijlen, de laconiek-
Belgische en de gezwollen,
zwoel-Arabische laat Hemme
rechts samenvloeien in het
hoofdstuk over de begrafenis
van het meisje - erg knap. Karen
en Hassan zijn allebei onechte
kinderen, ook een belangrijk
thema van deze roman.
Alle verhaaldraden komen sa
men terug in de fabels die Has
san vertelt, ver doorgefabuleerd
waardoor het persoonlijke breed
menselijk wordt. De fabels zijn
vaak erg grappig, hoe tragisch
ook. Zoals 'Het verhaal van de
opstand' dat speelt in een bor
deel waar ook de echtgenotes
van de klanten wel eens ver
wend willen worden door 'uit
gelezen jongemannen'. De ma
dame van het bordeel, wier spe
cialiteit het 'neukkletsen' is ge
worden, 'was ooit in het vak ge
stapt omdat ze graag neukte.
Het leek haar logisch om van
haar hobby haar beroep te ma
ken, maar algauw kwam ze tot
de ontdekking dat mannen min
der graag neukten dan haar al
tijd was gezegd'.
Een andere fabel gaat over de
zoon van een houthakker die gi
golo van heel het dorp wordt;
een andere over een verstoten
lelijk en blind kind 'met een pe
nis als een paddestoel'; en de
laatste over een soort euthana
sie door middel van pralines,
een ontroerend liefdesverhaal -
het lijk van de vrouw begint pas
te rotten als de man, 'geboren
als wees', ophoudt met haar
verhalen te vertellen.
Het moge duidelijk zijn dat
Donderdagmiddag. Halfvier
geen remedieproza bevat voor
lezers die kind of lief verloren
hebben. Het is een knap staaltje
van literaire vertelkunst dat be
wondering afdwingt.
door Eugène Staffhorst
Wekelijks ligt een ander genre
boeken op de leestafel. Deze
week de recente oogst kookboe
ken.
Het gerucht gaat dat Sicilië lang
zamerhand Toscane gaat be
dreigen. Steeds meer mensen
vermijden het Midden-Italiaan
se Toscaanse landschap, dat zo
rijk is aan cultuur, natuur en
vooral veel lekker eten. Dankzij
de toeristische pioniers, die al
het mooie en lekkere van Tosca
ne zo uitgebreid hebben ver
heerlijkt, is er nu vooral in de
zomer geen doorkomen meer
aan. Het massatoerisme heeft
zich gevestigd van Viareggio tot
Arezzo en van Florence tot Sie
na.
De trendies richten zich nu op
Sicilië: daar liggen ook histori
sche rijkdommen voor het opra
pen (het was in de klassieke
oudheid al een Griekse kolonie)
en is de keuken van een 'fanta-
aastische' kwaliteit. Alleen de
gloeiende hitte in de zomer zal
voorkomen dat daar op korte
termijn horden toeristen neer
strijken.
De Siciliaanse keuken is een
'onbekende regionale keuken
die ten onrechte wordt onder
schat', schrijft uitgever Schuyt
Co. In een nieuwe reeks eetboe-
ken, uitgebracht in de GrubSe-
rie, belicht de uitgeverij een
aantal van dergelijke keukens.
Maar als je het boek De Sicili
aanse keuken (€17,00) van Mary
Taylor Simeti leest, heb je niet
de indruk dat die keuken zo on
bekend is. Al door de oude Grie
ken werd de overvloedige keu
ken van het eiland geroemd en
in later eeuwen hebben gerech
ten uit de vissershaven van Pa
lermo de 'officiële' Italiaanse
keuken bereikt.
Taylor Simeti is een Amerikaan
se die in haar studententijd op
het eiland rondtrok, er is blijven
hangen en bij een Siciliaanse fa
milie introuwde. In de loop der
jaren heeft ze een schat aan in
formatie en recepten verzameld,
en die op een heerlijke manier
achter elkaar gezet. Geduldig
beschrijft zij de invloeden op
het eten van de Grieken en de
Romeinen, van de invallende
Noormannen en Arabieren, ver
zamelt zi] literaire fragmenten
en historische anecdotes en le-
MOOISTE BOEK VAM DE WEEK
levensbelang. Het duidelijkst
verwoordt hij dat in het kortste
fragment uit Dromen van stof.
'Eert uw vader en uw moeder.
Bemint uw vrouw en uw kind.
Ze zijn alle vier dood. Ik probeer
mezelf in stand te houden. Stof
het huis. De boel mag niet ver
slonzen.'
Koele, afstandelijke notities die
door de precisie waarmee ze
worden opgeschreven allengs
aan inhoud en dramatiek win
nen. En wat dan al lezend, ana
lyserend en interpreterend dui
delijk wordt, is dat hier een
mens, een kunstenaar zich uit
de wereld teruggetrokken heeft
met alleen dat wat hem eigen is.
Herinneringen, dromen, de tijd
die hem resteert en die dus zijn
medestander tegen het onver
mijdelijke einde is. Maar het be
langrijkste is de taal, zijn de
woorden die hem in staat stellen
zijn doden te eren, die hem de
macht verlenen de wereld even
naar zijn hand te zetten, althans
op papier en uitsluitend in zijn
verbeelding.
de ruimte, uit de ruimte verdwe
nen is en zich nu in de tijd, mijn
tijd bevindt'. Dus een 'kwestie
van taal' is geworden.
Zelfs muziek, volgens de auteur
superieur aan de taal waar het
gaat om het verklaren van het
levensraadsel, is niet bij machte
het geheim van het maken zélf
te 'verklanken', laat staan dat de
taal daartoe in staat zou zijn. Als
de schrijver dus sterft, sterven al
zijn beminden.
En zo ontwikkelt Dromen van
stof zich tot een aangrijpende en
overtuigende verwoording van
het menselijk tekort waar ook
onze creativiteit het tegen aflegt.
Dromen van stof zijn al onze
dromen die, in het licht van de
onvermijdelijke dood, tot niets
leiden.
Temidden van al het lawaai van
deze wereld, onderga je het le
zen van dit boek als een retraite,
als een je bezinnen op wat ook
al weer echt van waarde is. Veel
blijft er dan niet over maar wie
het daarmee leert te doen, is
nog niet zo slecht af.
vert zij bereidingswijze
de kooktechnieken die|
haar boerenschoonfai
geleerd. Het boek is vel
dan een kookboek: het
een cultuurhistorisch d
van een eiland dat in hi
deme Italië ten onrecht
achterlijk landsdeel is IjUVS
peld. En het is ook nog gp
goed geschreven.
mog
Curieus is dat ook uitgi
rion onder dezelfde titi ICef
liaanse keuken (€22,5D jp(j
Culinair journaliste Cl;
man neemt de dag als 6
voor de indeling van h
rechten. Niet iedereen eiTlJ
het favoriete ontbijt vai
Costa, de plaatselijke a."
zini: 'een koekje, een si|niS€
een glas cognac'. Maai
vreden maag stemt ov<
mild', zegt een Siciliaat
woord. En dus wordt e
dig geconsumeerd, van
tends vroeg tot 's avont loc
Niet alleen pasta's, sal%
vlees- visgerechten, mJGI
cilië is een dag zonder 1
bak en verse vruchten
Ook Clarissa Hyman, tftalia;
werd bekroond tot FocT1^ v'
list of the Year in 2000,
het roerige Siciliaanse P (6-1
dat onlosmakelijk verbP8se 1
met de culinaire traditf "eP
gastronomie werd gebP§e
een reeks veroveringei/311
tografie van Peter CassPe rU]
watertanden. van c
fïnali
Bmbï
leeto
nbeh
TOP TIEN Fl™<
ipen.
1. (1) M. Vasalis, De 0:
Van Oorschot, 20,OoJJ^*
2. (2) Tim Krabbé,#OJ
dochter.
Bert Bakker, 19,95 UeÉ
pr st<
[naar
3. (4) John Grisham, Ljts j
sier. hpsc
Bruna, 19,95 petei
4. (10) Judith Koelemderb
zwijgen van Maria Zatpt he
Plataan, 17,50 bijn
5. (5) Kristien Hemi#3™
Donderdagmiddag, h!e twi
Contact, 18,50 Der
6. (-) Janet Fitch,
Bezige Bij, 12,50 f™
7. (7) J.M. Coetzee, Por is.
een jongeman.
Cossee, 18,90
De tragiek die onder Timmers'
fragmenten schuilgaat, zit hem
in het groeiende inzicht dat ook
de taal, het enige machtsmiddel
waarover de schrijver beschikt,
nooit in staat zal zijn te bevatten
'dat iemand die zichzelf was in
Na ccn korte stop in Cherbourg, waar veel ri
Amerikanen aan boord gaan na een vakantie in
Frankrijk, arriveert dc Titanic in Queensland (dat
nu Cobli licct). Zc is te groot om aan tc leggert en
moer meer dan 3 kilometer van de kust voor anker
gaan. Fr gaan een paar passagiers van boord cn cr
komen 120 nieuwe passagiers bij. Bovefldien worden
er 1385 zakken pose geladen. Kort na halftwec. na
ccn oponthoud van slechts twee uur, zet dc Titanic
koers naar New York.
OSCAR TIMMERS
Dromen van stof
DE LAATSTE HAVEN VOOR DE OVERSTEEK
Ierland, donderdag 11 april 1912
