'Queen Mum was staal in de kroon'
GESPREK VAN DE DAG
Op safari in de Noordzee
an<
dc
err
bei
eg
Britse koningin-moeder afgelopen zaterdag op 101-jarige leeftijd overleden
Koutje velt koningin-moeder
MENSELIJK
Daniel Sadler moet de prijs
die hij in de marathon van
Londen bij het ROL
STOELRIJDEN won, terug
geven omdat hij niet licha
melijk gehandicapt is. De
24-jarige rijdt uit liefheb
berij wedstrijden in een
rolstoel en niet omdat hij
niet kan lopen. In het bou
levardblad Sun noemt hij
het 'tamelijk ouderwets'
dat iemand gehandicapt
moet zijn om aan rolstoel
wedstrijden te mogen deel
nemen. Sadler won met
zijn derde plaats 200 pond
(320euro). Doorzijn li
chamelijk gehandicapte
vader kwam hij in aanra
king met het rolstoelrijden.
De Britse organisatie voor
gehandicaptensport zegt
dat mensen die geen han
dicap hebben veel gemak
kelijker fit kunnen blijven
en beter kunnen trainen
dan iemand die van een
rolstoel afhankelijk is.
De Amerikaanse televisiester
OPRAH WINFREY gaat niet naar
Afghanistan. Van medewerkers
van deze wereldberoemde tv-
persoonlijkheid is vernomen dat
ze een uitnodiging van president
Bush om in het Aziatische land
een kijkje te gaan nemen, heeft
afgeslagen. Winfrey heeft geen
tijd voor de reis. Anders was ze
komende dagen samen met en
kele prominenten vertrokken om
in Afghanistan aandacht te
schenken aan de terugkeer van meisjes en vrouwen naar
de scholen. Het ten val gebrachte Talibanbewind ver
bood onderwijs aan vrouwen. Het dagblad The Chicago
Tribune heeft gemeld dat nu de hele reis voor onbepaal
de tijd is uitgesteld.
Een Britse E.T.-gek heeft in de twintig jaar dat de film
over het buitenaardse wezentje bestaat, maar liefst 773
keer zitten snikken. De 25-jarige Sian Thurkettle zegt ie
dere keer weer te huilen als ze de video van de Steven
Spielberg-hit ziet. Ze is erg ingenomen met de remake
van de film deze maand naar aanleiding van de 20ste
verjaardag van de kaskraker. ,,Het betekent dat ik de film
nu weer overal op het grote doek kan zien. Ik heb inmid
dels een maandpas bij de bioscoop in mijn dorp om de
film zo veel te zien als ik wil." Thurkettle verzamelde ook
nog eens tachtig E.T. figuurtjes en honderden plaatjes
van het mannetje dat vooral bekend werd met de tranen
trekkende oneliner 'E.T. phone home'.
De inhoud van de netten wordt uitgeplozen.
Foto: Marcel van Bommel
Bij het krieken van de dag kiest
viskotter De Hinder het ruime
sop van de Nieuwe Waterweg.
Aan boord een gemêleerd gezel
schap. Enkele beroepsvissers,
een museumconservator, een
jurist van het ministerie van fi
nanciën, een vishandelaar, een
ambtenaar van de Rijksdienst
voor Oudheidkundig Bodemon
derzoek en twee douaniers. Wat
bezielt het gezelschap om zater
dagmorgen om zes uur aan
boord van een vissersboot in te
schepen? Ze koesteren allen de
zelfde hobby: het verzamelen
van botten uit een ver verleden.
Om precies te zijn uit de tijd dat
de Noordzee er nog niet was en
de mammoet in alle rust de
steppen afgraasde.
„Waar nu de Noordzee is, waren
zo'n 50.000 jaar geleden de step
pen en bossen langs de oer-
Maas een waar paradijs voor
wolharige mammoet, edelhert,
bizon en leeuw", legt expeditie
leider Dick Mol uit. De 46-jarige
Hoofddorper verdient interna
tionale befaamdheid onder pa
leontologen. Twee jaar geleden
zaagde hij een geheel geconser
veerde mammoet uit het ijs in
Siberië. De beelden gingen de
hele wereld over. „Nederlanders
denken nog steeds dat je voor
de mammoet vooral in Siberië
moet zijn maar dat is helemaal
niet zo. De mammoet heeft hier
in de laatste ijstijd toen het hier
droog en koud was, in grote ge
tale geleefd", doceert de ama
teur-paleontoloog.
„En wat te denken van de wol-
harige neushoorn, grottenleeuw
en hyena?", vult John de Vos
hem aan. De conservator pale
ontologie van het Naturalis-mu-
seum in Leiden is al dertig jaar
bevriend met Mol en samen
hebben ze in de loop der jaren
nogal wat overblijfselen uit de
Ijstijd onderzocht en beschre
ven. „We zijn vorig jaar gericht
in dit gebied gaan zoeken en de
vondst van botten van allerlei
uitgestorven dieren bevestigen
onze theorie. Met een beetje
fantasie zie je al die beesten hier
rondhuppelen. Deze zoektocht
is eigenlijk een safari op de
Noordzee", klinkt het lachend.
Het is niet voor het eerst dat er
naar botten op de Noordzeebo
dem wordt gezocht. Eind ne
gentiende eeuw haalden vissers
al de nodige mammoetbeende
ren en kiezen uit hun netten.
Veel verdween naar het buiten
land. „We waren niet alleen 's
werelds grootste exporteur
bloembollen, maar ook van
mammoetkiezen", stelt De Vos
minzaam vast.
De kotter komt twaalf kilometer
uit de kust hortend en stotend
tot stilstand. De op een diepte
van dertig meter over de klei
achtige bodem van de Eurogeul,
het uitgebaggerde verlengstuk
van de Nieuwe Waterweg,
voortgesleepte netten zitten vol.
Werk aan de winkel! De opge
haalde netten worden leegge
stort in twee bakken waarna het
zoekwerk begint. Tussen de zee
klei krioelt het van de zeester
ren, krabben en vis. Binnen de
kortste keren zitten de in olie-
pakken gehulde mannen onder
de modder. Het is meteen al
raak. Triomfantelijk wordt een
rib van een mammoet uit de
zompige zeeklei getrokken. Ook
een gedeelte van een mam
moetschedel wordt veiligge
steld. In razend tempo worden
de bakken geleegd. De sorteer-
machine van de kotter scheidt
de gevangen vis van de rest. De
schoongemaakte vis verdwijnt
in de koelcel benedendeks.
Meteen worden de volgende
netten alweer aan boord ge
haald. Met grote waterslangen
wordt het klei van de inhoud af
gespoeld. Een schouderblad van
een mammoet, een dijbeen,
maar ook een nekwervel van
een beloega (witte dolfijn, in de
volksmond beter bekend als
Moby Dick) wordt gevonden.
Klaas Post is in alle staten. Vol
gens de vishandelaar die als 'ex
pert marinezoogdieren' verbon
den is aan het Natuurmuseum
Rotterdam, het bewijs dat de be
loega hier geleefd heeft. „Ik ben
hier heel bfij mee. De beloega
leeft nog steeds, voornamelijk in
Alaska waar hij de zalm tot in
ondiep water achtervolgt. Als we
dit laten dateren weten we of hij
hier in de rivierdelta ten tijde
van de mammoet geleefd heeft."
Na de zoveelste 'trek' beginnen
de bakken met beenderen al
aardig vol te raken. Een spaak
been van een bizon, een mam-
moetrib, een gedeelte van een
mammoetschedel, een slagtand,
ruggen wervels. Een caleido
scoop van fauna uit een ver ver
leden trekt voorbij. De gevon
den voorwerpen moeten het
landschap van zo'n 50.000 jaar
geleden in beeld brengen. Over
blijfselen van vliegeneitjes, pol
len, veen moeten het leefgebied
van de toenmalige bewoners
van de rivierdelta in beeld bren
gen. Dick Mol is bijna extatisch
als er een 'sesambeentje' op
duikt uit de zeeklei. Een relikwie
ter grootte van een ganzenei. „Ik
heb 14 van de 40 botten die on
derdeel zijn van het teenge
wricht van de wolharige mam
moet. Dit is echt en aanvulling
op de collectie."
Marcel van Bommel
Roem
co
ZD
to
3
allemaal maar onzin is, althans, dat denk ik
dan. Geboren grappenmakers die de biodi
versiteit willen bevorderen, wie gelooft zo
iets? Het zal allemaal weer eigenpijperij zijn.
Midlifecrisis. Problemen met het eigen zaad.
Dus weet je wat, we doen een standje op de
Floriade. Publiciteitsgeile ijdeltuit misbruikt
God's schepping als podium voor eigen ge
win. Man die zich te goed ging voelen om
grapjes te vertellen gooit sponsortonnen over
de balk in Hoofddorp. Dat vrees ik dat u
denkt, zodra het woord cabaret valt in ver
band met het stimuleren van biodiversiteit.
De nare paradox in dit alles is dat alle publi
citeit welkom en zelfs hard nodig is. We zoe
ken hard naar vrijwilligers die op de Floria
de zaad willen gaan uitdelen. En naar men
sen die zaad willen aanbieden via onze
zaadruilsite. We zoeken sponsorgeld om het
zaad van de Genenbank te kunnen verstu
ren. Zonder kranten en TV zal dat nog veel
moeilijker worden. De duivelse paradox is
dat het dan juist enorm helpt om grappen
maker op een podium geweest te zijn. Wie
weet zouden ze je anders niet eens willen
spreken. Maar bekendheid die allereerst is
verworven als humorist stelt direct ook een
ongewilde grens. Het stelt de anderen in staat
om tot in eeuwigheid met jou te doen, wat
jijzelf ooit met de wereld deed. Namelijk, al
les relativeren tot het niets meer betekent.
Dat alles is eigenlijk onzin is, of eigenlijk heel
simpel. Dat je je niet druk moet maken. Dat
het allemaal niet uitmaakt. Zolang je maar
geen Buckler drinkt. Anders gezegd, cabaret
is een station waar veel treinen aankomen,
maar waar er zelden nog eentje van vertrekt.
Dat geldt zowel voorde uitvoerders als voor
het aangeboden gedachtegoed. Tegelijkertijd
is deze wat beperkte, en mede daardoor zeer
populaire kunstvorm, de ideale springplank
naar de spotlights. Voor mij was 'ie dat in ie
der geval wel En iets zelf doen is sowieso leu
ker en spannender dan het in de zaal onder-
ARLEW
heel
Jnse
gaan, dus het was enig. Tot het niet meer wethi
leuk was. indel
Tegenwoordig zie ik meer in biodiversiteit, thom
Als dat af is wil ik als oude, voor de dood n tjj mj
meer bevreesde man, correspondent in Co-1 de n
lombia worden. Maar mag ik eerst vragen enter
binnenkort een kijkje te nemen op onze we gelijk
site www.clenationaleproeftuin.nl? Het pla de ge
is om tidnliefhebbers in staat stellen iets te
doen voor biodiversiteit. Om burgers actief
betrekken bij een probleem dat mondiale
vormen aanneemt, namelijk het standac
gewas dat de weg afsnijdt voor alle sponl
varianten. Het werk dat de natuur vroeger
zelf deed, nieuwe vormen vinden, wordt
steeds meer in het laboratorium gedaan, ord-I
kunt u nu helpen oplossen, per bloembak t ieen
per vierkante meter, maar alle beetjes hel- i S(0ff(
pen. In uw achtertinntje kan het biodiverst n jap j
groen geboren worden, dat over 10.000jaa |jn ee
de wereld versiert. Of het werkt? Ja, als u dat d
meedoet wel. Irnisd
twin]
tgeze
Tachtig jaar speelde ze een be
langrijke rol in het openbare le
ven in Groot-Brittannië, zaterdag
overleed ze op toi-jarige leeftijd,
ruim anderhalve maand na haar
jongste dochter Margaret: konin
gin-moeder Elizabeth. Ze was de
lieveling van het Britse publiek.
Premier Tony Blair noemde de ko
ningin-moeder een symbool van
het Britse fatsoen en de Britse
moed en zei dat het hele land
zou delen in de rouw van de ko
ninklijke familie.
De koningin-moeder, op 4 au
gustus 1900 als dochter van een
Schotse graaf in Londen gebo
ren als Elizabeth Angela Mar
guerite Bowes Lyon, trad in
1923, toen ze trouwde met de
tweede zoon van koning George
V, toe tot de koninklijke familie.
Haar man, prins Albert, Duke of
York, werd in december 1936
onverwacht - en tot zijn afgrij
zen - koning nadat zijn oudere
broer, koning Edward VIII, af
stand had gedaan van de troon
om met de gescheiden Ameri
kaanse Wallis Simpson te kun
nen trouwen.
Haar echtgenoot bekende later
als een kind te hebben gehuild
toen duidelijk was geworden dat
hij zijn broer moest opvolgen en
velen betwijfelen of de verlegen,
stotterende Albert, als koning
George VI geheten, het zonder
zijn vrouw zou hebben gered als
koning. Het respect en de liefde
die het paar wist af te dwingen
hielpen de schaduw te verdrin
gen die over het koningshuis
was geworpen door een koning
die zijn eigen levensgeluk stelde
boven zijn plicht een land te re
geren dat op een oorlog afste
vende.
Queen Mum was na de dood
van prinses Diana in 1997 het
enige lid van de koninklijke fa
milie met wie de gemiddelde
Brit nog een band kon voelen.
Haar dochter, koningin Eliza
beth II, wordt gerespecteerd
maar is te gereserveerd om ge
liefd te zijn. En haar kleinzoon
kroonprins Charles blijft natuur
lijk een wat naïeve, aristocrati
sche stoethaspel.
wor
de
onder de nieuwe koningin, haai or(je
eigen dochter Elizabeth. Ze wist t ^uj
echter een nieuwe glansrol voor rcj Q
zichzelf te creëren als meest ge- w
liefde oma van het land, een rol n
die ze tot het einde van haar le
ven met verve heeft gespeeld.
Verhalen over de meedogen
loosheid waarmee zij achter de
schermen aan de touwtjes zou
trekken, haalden dan ook nooit
hoge oplagen. Zelfs de 'Queen
of Hearts', Diana, moest oppas
sen wat ze zei. Diana's typering
van de Queen Mum 'als chef-le
pralijder in een kolonie lepralij
ders' sloeg als een boemerang
op haar zelf terug, terwijl de
Queen Mums reputatie onaan
getast bleef. Geen wonder dat e
ook liefdevol over haar meer
dan gemiddelde dagelijkse inn<
me van gin en champagne wer<
gepraat.
Opmerkelijk is dat deze vrouw,
die zo goed wist hoe ze het voll
om haar vinger kon winden,
haar leven lang is blijven stekei
in de Edwardiaanse, aristocrati
sche levenswijze en opvattinge
waarin zij opgroeide. Zo is ze al
tijd tegen de verzelfstandiging
van de toenmalige Britse kolon
en gebleven, en -volgens biogn [C|
fen- een voorstander van de
apartheid.
Ze vond het ook vanzelfspre
kend om geld uit te geven als
water. Kritische opmerkingen
over de luxe banketten die ze
aanrichtte, haar koopwoede,
haar uitgebreide collectie ren
paarden en Rolls Royces, haar
vijf residenties en haar gevolg
van vijftig personeelsleden wa
ren aan haar niet besteed. Hetii
aannemelijk dat de Queen Muit
in heel haar leven nooit een ei
heeft gebakken of haar nagels
heeft geknipt: ze had daar im
mers haar personeel voor.
Had een ander lid van het ko
ninklijk huis er in deze tijd nog
zo op los geleefd, dan zou het
land te klein zijn geweest. Maai
toen verschillende kranten twef
jaar geleden berichtten dat de
Queen Mum miljoenen rood
stond kreeg niet zij er in de pu
blieke opinie van langs, maar
die media. De Queen Mum wa
immers onaantastbaar.
OVi
ip<
tKRA
ivaai
da'g
zeve
edei
T. D
m B(
m hi
ikan
al ee
d uit
sel,
Toi
s dat
AND
van 1
ds 2~i
reel
:ht c
ong
?ft al
een 1
itte r
es w
gedc
nine
im 'F
line'
lisco
1DSKA
Wuss
ining
vliej
ie inz
am ir
nee
E De
is no
ïtvaa
Harm Harkema en AP
Het Britse volk liet gisteren bloemen achter bij Windsor Castle. Een enkeling bracht een fles sterke drank. Het was bekend dat de
koningin-moeder wel van een drankje hield. Foto's: Reuters en EPA
De Queen Mum daarentegen
was niet alleen de personificatie
van een roemrijk Brits verleden,
ze wist ook drommels goed hoe
het volk bespeeld diende te wor
den. Zij was graag onder de
mensen en introduceerde in de
jaren dertig het toen nog niet
eerder vertoonde 'bad in de me
nigte' dat tegenwoordig ge
meengoed is voor vrijwel elke
hoogwaardigheidsbekleder.
Achter een vriendelijke glim
lach, een gezond gevoel voor
humor en haar vermogen men
sen van hoog tot laag voor zich
in te nemen, ging bovendien
een sterk karakter met een ijze
ren wil schuil. Royalty-verslag
geefster van de BBC Jenny Bond
schreef twee jaar geleden: „Voor
de meesten is zij er altijd ge
weest. Voor hen is zij een anker.
Iemand aan wie zij zich vast
konden houden in stormachtige
tijden." Zij was, schreven ande
ren, 'het staal in de kroon'.
De liefde en het respect van
'haar' volk verwierf zij in de
Tweede Wereldoorlog. Tegen
het advies van premier Winston
Churchill in besloot het konink
lijk gezin in Londen te blijven,
ondanks de Duitse bommen.
Met in haar kielzog haar verle
gen echtgenoot de koning, trok
ze onvermoeibaar door de Lon-
dense straten, met een woord
van medeleven voor iedereen
die een naaste of een woning
had verloren na een Duitse
bommenregen.
Toen Buckingham Palace zelf
door een bom was getroffen, zei
ze dat ze daar eigenlijk wel blij
mee was: „Nu kan ik het East
End (een arm stadsdeel) recht in
de ogen kijken."
Met veel gevoel voor public-re
lations liet zij het volk ook in de
waan dat op Buckingham Pala
ce net als overal de buikriem
werd aangehaald. In werkelijk
heid waren de koninklijke maal
tijden even overvloedig als altijd.
Alert, spits en majestueus als al
tijd was haar antwoord op de
kritiek dat zij altijd in fleurige
kleren en op hoge hakken ge
bombardeerde wijken bezocht:
„De mensen zouden ook hun
beste kleren aantrekken als ze
mij opzochten."
Zij was kortom geknipt voor
haar rol als koningin en had er
na de dood van haar echtgenoot
in 1952 grote moeite mee de
tweede viool te moeten spelen
Oueen Mum met haar dochters Elizabeth en Margaret in
1935. Foto: AP
De Britse koningin-moeder is volgens een
woordvoerder van het koningshuis waar
schijnlijk overleden aan de gevolgen van een
infectie aan de luchtwegen. Rond de kerstda
gen had ze kou gevat. De luchtweginfectie
maakte haar 'steeds brozer', zo liet Bucking
ham Palace weten. Haar artsen maakten zich
al vanaf 12 januari ernstig zorgen over haar
gezondheid.
De afgelopen jaren begon de koningin-moe
der te kwakkelen met haar gezondheid. In
1995 en 1998 werd ze geopereerd aan beide
heupen. In november 2000 brak ze tijdens
een val haai' sleutelbeen. Ze werd ook steeds
minder mobiel, door een aantal hardnekkige
zwerende wonden aan haar benen, waarvoor
ze voortdurend zwachtels moest dragen. In
2001 bleek ze bloedarmoede te hebben en
was een bloedtransfusie nodig.
Op dinsdag 9 april krijgt de Queen Mum een
staatsbegrafenis. Het is voor het eerst in vijftig
jaar dat een lid van het Britse koningshuis een
staatsbegrafenis krijgt. In 1952 was koning
George VI de laatste Britse vorst die ter aarde
werd besteld met een staatsbegrafenis. De
plechtigheid rond de teraardebestelling van
de koningin-moeder eindigt met een dienst in
Westminster Abbey in Londen.
Zondag werd de kist overgebracht naar de ko
ninklijke All Saints-kapel in Windsor Great
Park. Daar kan de familie afscheid kan ne
men. Vandaag gaat de kist naar de St. James's
Palace. Vrijdag wordt de kist in de grootste
rouwstoet ooit in de Britse hoofdstad op een
affuit getr okken door zwarte paarden, ver
voerd naar Westminster Hall waar het de ko
ningin-moeder tot maandagavond opgebaard
zal liggen. Honderdduizenden mensen zullen
haar daar naar verwachting de laatste eer be
wijzen.
DINSDAG 2 APRIL 2002
m
Oueen Mum. Foto: AP/Chris Harris
De Britse koningin-moeder door de jaren heen. Van links naar rechts in 1941,1946,1953 en 1971. Foto's:
Roem is leuk, maar zie er maar weer eens
vanaf te komen. Tien jaar geleden stopte ik
met cabaret, een periode die zeven jaar
a van mijn leven besloeg. Ook heb ik
langdurig gekorfbald, Latijn geleerd
en blokfluit gespeeld. Toch ben ik nog
altijd ex-cabaretier, volgens som
mige archiefbakken zelfs een
nog actief cabaretier. Zaterdag
jongstleden, in de krant,
gebeurde opnieuw het on
vermijdelijke. Het was een
fijn interview voor een goed
doel, en ik ben dankbaar
dat ik mijn positie bij die
krant op milde wijze mocht
misbruiken. Publiciteit, altijd
meegenomen. Lekker, zelfs.
En toch, iets in mij begint te hui
len als ik lees dat een (ex)-caba-
retier een stand op de Floriade
heeft. U denkt dan direct dat het