Zoetermeer rekende zich rijk
I ti J
Wethouder glijdt uit op Floriade
Bestuur Floriade 1992 blikt terug
op miljoenenstrop
ZATERDAG
BO MAART
2002
De laatste Floriade, in
Zoetermeer in 1992, was
wat bezoekers betreft
een geweldig succes. De
expositie trok 3,4
miljoen mensen: een half
miljoen meer dan
waarop was gerekend.
Maar de euforie ebde
weg toen bleek dat de
gemeente er 11 miljoen
gulden bij inschoot. Het
leidde tot het aftreden
van wethouder Lennie
Huizer. Toch is het
toenmalige bestuur er
nog steeds van overtuigd
goed te hebben
gehandeld. „De
nationale economie
heeft er wel bijgevaren."
door René Torley Duwel
WERELDWONDER-TUIN
De affiche van de Floriade '92:
de Wereld-Wonder-Tuin die je
niet mag missen.
e hebben tien jaar
wp later nog steeds ple-
WÊ zier van de Floriade.
Alles wat we in de tuin in de grond
stoppen, blijft eindeloos groeien en
bloeien. Ik weet niet precies wdt ze
met de kleigrond hebben gedaan,
maar elk jaar gebeuren hier wonder
tjes."
Joke van der Laan woont met haar
gezin nu ruim zeven jaar in de Zoe-
termeerse wijk Rokkeveen, in 1992
de locatie van de vierde Floriade.
Zo'n tweederde van het oorspronke
lijke Floriadeterrein is bebouwd met
1500 woningen, de rest is groen ge
bleven. Het park sluit direct aan op
het Blijebos, dat onderdeel uitmaakt
van de groene zone richting Delft en
Leiden.
„We wonen geweldig", vindt Joke
van der Laan. We hoeven maar
twee straten te lopen en we staan in
het Floriadepark met zijn rozentuin,
speeltuin en kinderboerderij. We
wandelen er dagelijks met de hond."
De huizen in Rokkeveen vlogen weg.
De gemiddelde koopprijs is in enkele
jaren meer dan verdubbeld. Het
blijkt nog steeds een verkoopargu
ment: hier was de Floriade 1992.
Het bestemmen van een groot deel
van het Floriadeterrein in Zoeter
meer voor woningbouw, heeft vol
gens sommige landschapsarchitec
ten zijn schaduw vooruit geworpen
bij de inrichting van het gebied. Die
bestemming gaf een zekere beper
king. Daarbij kwam dat de ontwer
pers in Zoetermeer kozen voor een
ingewikkeld lijnenspel en opvallende
vormen. Geen bloembed lag recht.
Bij koningin Beatrix viel de opzet wel
in goede aarde, want zij bleef na de
officiële opening veel langer dan het
draaiboek (waarvan negen versies
werden gemaakt!) aangaf, herinnert
toenmalig Floriadesecretraris ir. A.
Groot (79) zich. Volgens het protocol
mogen ministers pas na het staats
hoofd vertrekken. Groot: „Dus ook
premier Lubbers. Die werd bozer en
bozer, want hij zag z'n andere af
spraken in het honderd lopen. Bea
trix was nog niet vertrokken of Lub
bers pikte ergens een fiets en sjeesde
ermee naar de uitgang, waar zijn au
to met chauffeur stond."
Niet alleen Beatrix had het in Zoeter
meer naar haar zin: de expositie trok
3,4 miljoen bezoekers. Dat waren er
een half miljoen meer dan waarop
was gerekend. Na succesvolle Rem
brandt- en Van Gogh-tentoonstellin-
gen bleek Nederland met de 'Wereld
Wonder Tuin' opnieuw een pu
bliekstrekker van jewelste in huis te
hebben. De wereld keek 185 dagen
lang naar Zoetermeer, wat voor de
gemeente een ongekende publiciteit
teweegbracht.
Kopje onder
„Jullie kunnen toch wel zwemmen?"
Sommige buitenlandse bezoekers
verstijfden na deze vraag van de Flo-
riadegids, nadat hen in Madurodam
duidelijk was geworden wat zou ge
beuren bij een dijkdoorbraak: Ne
derland zou op wat heuveltjes na
overstromen.'De bezoekers van de
Floriade (4,5 meter onder de zee
spiegel) hielden het echter droog. Al
leen de Floriade-organisatie zélf ging
kopje onder.
De euforie ten tijde van de expositie
maakte na afloop snel plaats voor
een kater: een tekort van 11 miljoen
gulden als gevolg van vooral minder
inkomsten dan verwacht. De finan
ciële tegenvaller kostte de Zoeter-
meerse wethouder Lennie Huizer
uiteindelijk de kop.
In een aantal opzichten had de orga
nisatie zich rijker gerekend dan uit
eindelijk het geval bleek. Zo was ze
er vanuit gegaan dat ruim drie mil
joen mensen met hoge nood gebruik
zouden maken van het toilet èi 35
cent. De organisatie baseerde zich
daarbij op 'toilet-ervaringen' in at
Onder een mooi voorjaarszonnetje opende koningin Beatrix op 9 april 1992 de vierde Floriade. Foto's: Stichting Floriade 1992
tractieparken. Een substantieel deel
van de Floriade-bezoekers hield de
plas op of dook achter een van de
duizenden bomen of struiken. Een
misrekening van 800.000 gulden.
Kees van Kooten en Wim de Bie
maakten er nog een aardige sketch
over, waarvan menig tv-kijker dacht
dat het een briljante grap was.
De Floriade-stichting hoopte 1,2
miljoen gulden te verdienen aan
parkeergelden. Uiteindelijk bleek ze
het met heel wat minder te moeten
doen. De uitbater van het parkeer
terrein mocht contractueel de in
komsten tot 450.000 auto's (10 gul
den voor een kaartje: 4,5 miljoen
gulden opbrengst) in eigen zak ste
ken. Boven dat aantal zou de Floria
de meedelen in de winst. Veel be
zoekers echter kwamen met de trein
of de bus. En wie wel met de auto
kwam, parkeerde elders in Zoeter
meer. Gratis.
Ook moesten extra bewakers wor
den ingehuurd omdat er meer hoog
waardigheidsbekleders kwamen dan
verwacht. De bewaking 's nachts
werd eveneens geïntensiveerd, nadat
de actiegroep 'De Vurige Virussen'
een stand over genetisch gemanipu
leerde planten had vernield. De ver
pachte horecagelegenheden brach
ten weliswaar een half miljoen in het
laatje, maar er was op het negenvou
dige gerekend. Het Floriadeboek
bleek ook een tegenvaller, want
maar weinig bezoekers hadden er
12,50 gulden voor over; van de
140.000 exemplaren bleef 60 procent
onverkocht. Uiteindelijk hadden de
rekenmeesters maar één post goed
begroot: het vooraf vastgestelde sub
sidiebedrag...
Succes
Ondanks de forse tegenvallers bleef
het bestuur lange tijd rekening hou
den met een kleine winst vanwege
het onverwacht grote aantal bezoe
kers. Nog maanden na afloop van de
Floriade sprak het bestuur van de
'Greatest Flowershow on Earth' over
'een groot succes'. Acht op de tien
bezoekers, onder wie ruim 1 miljoen
buitenlanders, waren het daarmee
eens. Er kwamen slechts een hon
derdtal schriftelijke klachten binnen.
Het toenmalig bestuur vindt nu, tien
jaar later, nog steeds dat het de uit
gaven goed in de hand heeft gehou
den. „Alleen op de inkomsten kre
gen we nauwelijks greep. Het orga
niseren van een dergelijk eenmalig
evenement is iets heel anders dan
het leiden van een continuebedrijf.
Tevergeefs hebben we geprobeerd
nog tijdens de tentoonstelling zaken
bij te stellen", zegt toenmalig voor
zitter ir. J.E.C. Spithoven (73).
Bij de voorgaande Floriades werd de
exploitatie altijd uitbesteed, wat de
betrokken organisatiebureaus een
meer dan aardige zakcent opleverde.
Spithoven: „Mede daarom werd juist
voor Zoetermeer besloten de organi
satie in eigen hand te houden. We
hadden er alle vertrouwen in dat de
expositie winst zou opleveren. Maar
het bleek moeilijk om vooraf de fi
nanciële gegevens van de vorige drie
tentopnstellingen boven water te
krijgen. Onze informatie was dus ge
brekkig en soms onbetrouwbaar."
Bij alle problemen bleven de hoofd
sponsor (Rabo-bank) en de Neder
landse Tuinbouwraad (koepel van
alle tuinbouworganisaties) aardig
buiten beeld. Beide stonden welis
waar voor ruim zeven miljoen gul
den garant, maar dat bedrag was ge
koppeld aan het aantal bezoekers.
Bij meer dan 2,5 miljoen verkochte
entreebewijzen verviel de garantie.
Spithoven betreurt dat 'zijn' Floriade
is overschaduwd door het miljoe-
nenverlies. „De miljoenen die de di
verse overheden hebben moeten be
talen, waren verantwoord. De natio
nale economie heeft er wel bij geva
ren. De bezoekers hebben in Neder
land met z'n allen bijna één miljard
gulden uitgegeven. En zoiets blijft
nog jaren nawerken. Iemand die
voor de Floriade naar ons land is ge
komen, komt wellicht nog eens te
rug om de rest te zien. Zulke effecten
moet je niet onderschatten. En wat
heeft minister Kok van financiën er
niet aan verdiend? Zo'n 100 miljoen
gulden alleen al aan btw en daar
naast dan nog extra inkomsten- en
vennootschapsbelasting!
Poen
Floriadesecretaris ir. A. Groot (79)
heeft nog steeds 'een prima gevoel'
over de expositie van '92. „Zo'n Flo
riade is een schitterend schouwspel,
maar het draait om de poen, niks
geen liefdadigheid. Alle kwekers ho
pen meer spullen te verkopen aan
Een van de meest gefotografeerde objecten in '92 was de Kolossos van de kun
stenaar Rob Scholte. Het hoofd kon 360 graden draaien.
het buitenland met z'n honderden
miljoenen consumenten." De tuin
bouw is al jaren de belangrijkste
agrarische bedrijfstak van Neder
land. Jaarlijks wordt voor 11 miljard
euro aan tuinbouwproducten geëx
porteerd.
Groot: „Door de deelname van 23
landen was het voor mij de eerste
échte internationale tuinbouwten
toonstelling. Maar die had wel z'n
prijs. Zo hebben we aan de deelne
mers van tevoren geen borgsom ge
vraagd. Dat was een risico. Nog
steeds staan er hoge rekeningen
open. Vooral van een paar arme lan
den, maar ook bijvoorbeeld Enge
land. Het is te lastig om daarvoor de
rechtbank in te schakelen. Tijdens
de Floriade werd het personeel voor
sommige landenpaviljoens op het
vliegtuig naar Nederland gezet, zon
der een cent op zak voor verblijfs
kosten. Mijn vrouw en ik hebben bij
ons thuis vele nationaliteiten onder
dak verschaft. We hebben er enkele
goeie vrienden aan overgehouden."
Toch staat voor een deel van de bui
tenwereld de Zoetermeerse Floriade
vooral gelijk met een financieel de
bacle, waarvoor de tuinbouwers zelf
niet extra hoefden te bloeden. Het
weerhield 14 gemeenten er niet van
om zich in de race te mengen voor
de Floriade 2002. Uiteindelijk trok
Haarlemmermeer aan het langste
eind. Of het kortste. Dat weten we
over een halfjaar. Spithoven rekent
niet op een tekort a la Zoetermeer.
„Zij hebben van ons geleerd, alle
contracten goed dichtgetimmerd. En
ze hebben onze complete boekhou
ding, bijgehouden van dag tot dag."
En Groot: „Het blijft een lastige klus,
want niets is moeilijker dan zo'n
evenement in de vingers te krijgen.
Je kunt begroten wat je wilt, maar er
zijn toch elementen die je niet in de
hand hebt. En daarbij is het weer
nog de minste factor. Ik heb alle ver
trouwen in Haarlemmermeer."
Maar Groot houdt een slag om de
arm: „Mocht het onverhoopt toch
op een groot tekort uitdraaien, dan
moet ik nog zien of er in 2012 een
zesde Floriade komt."
Gedeputeerde Lennie Huizer. Foto: Provincie Zuid-Holland.
door René Torley Duwel
Wanneer de bloemen op de Floriade in Zoeter
meer eind 1992 zijn uitgebloeid, gaat het met het
wethouderschap van PvdA'er Lennie Huizer snel
bergafwaarts. Zij zit namens de gemeente Zoeter
meer in het Floriade-stichtingsbestuur en weet al
maanden dat de gemeente dieper in de buidel
moet tasten dan voorzien. Ze meldt haar collega's
in B en W de financiële strop, maar houdt de ge
meenteraad onkundig. Als het totale tekort van 11
miljoen gulden zich begin '93 begint af te teke
nen, komt Huizer onder vuur te liggen en treedt
in april van dat jaar af.
Ze is dan twaalf jaar wethouder geweest en had al
eerder besloten in '94 niet aan de gemeenteraads
verkiezingen deel te nemen. Huizer: „Als ik het
toen op een stemming had laten aankomen, had
ik het wel gered. Maar ik vond het netter mijn ver-
antwoordelijkeid te nemen voor dat tekort. En
dus trad ik af. Als er niet meer mét je maar alleen
nog óver je wordt gepraat, dan is het voor een
wethouder tijd te vertrekken."
Daarna was ze vier jaar directeur van het gemeen
telijk Emancipatiebureau in Den Haag. Inmiddels
is Huizer terug in de politieke arena. De 55-jarige
Zoetermeerse is sinds de zomer van '99 gedepu
teerde van de provincie Zuid-Holland met onder
meer financiën in haar portefeuille. Huizer volgde
een partijgenoot op, die moest aftreden vanwege
de Ceteco-affaire. Daarbij leed de provincie een
verlies van 50 miljoen gulden door in het geheim
te beleggen.
Huizer blikt graag terug op 'de leukste periode in
mijn leven'. „Ik heb zoveel plezier aan de Floriade
beleefd! Jarenlang heb ik heel intensief met men
sen van binnen en buiten de eigen organisatie
mogen bouwen aan zo'n bijzonder evenement.
En vervolgens mochten we de hele wereld ont
vangen. Zoiets maak je in je politieke leven hoog
uit één keer mee. Dit kan niemand mij afnemen.
Het spijtigste vond ik dat de Floriade maar zes
maanden duurde, het ging zo snel voorbij.
Natuurlijk was die nasleep erg vervelend, maar in
de politiek loop je nu eenmaal zulke risico's. Als
bestuurder ben je soms ook verantwoordelijk
voor dingen waaraan je part noch deel hebt.
Daarover ga ik niet zielig doen."
Ze bestrijdt dat het Floriadebestuur de vinger on
voldoende aan de pols heeft gehouden of heeft
gefaald. „Op een investering van ruim 200 miljoen
gulden is een tekort van 11 miljoen gulden margi
naal. Zelfs met die tegenvaller erbij is Zoetermeer
er in alle opzichten beter van geworden. Alleen al
op de grondexploitatie van Rokkeveen heeft de
gemeente zo'n 20 miljoen gulden verdiend. Alle
huizen gingen als zoete broodjes weg vanwege die
Floriade-uitstraling. Ook voor Den Haag was de
Floriade lucratief. Anders hadden onze buren na
tuurlijk nooit geprobeerd om de Floriade 2002
binnen te halen. Dat zegt toch genoeg."
Collega-bestuursleden spreken vol lof over het
optreden van Huizer. Secretaris ir. A. Groot: „Ze
was iemand met kennis van zaken en durfde be
slissingen te nemen. Het is bizar dat uitgerekend
zij moest hangen. Wat had ze anders kunnen
doen? Ze heeft het verlies keurig in B en W van
Zoetermeer gemeld. Als dat in de krant was be
land, dan had dat nadelig uitgepakt. Miljoenente
kort op Floriade! Wat zou dat wereldwijd voor een
uitstraling hebben gehad? Ik ben ervan overtuigd
dat we dan nooit 3,4 miljoen bezoekers hadden
gekregen."
„Zulke publiciteit was funest geweest", stelt ook
de toenmalige Floriadevoorzitter Spithoven. Vol
gens hem kan het miljoenentekort deels ook op
het conto van diezelfde kritische gemeenteraad
van Zoetermeer worden geschreven. „Een sociale
toegangsprijs van 20 gulden was één van hun hun
voorwaarden. De Floriade moest betaalbaar zijn
voor Jan met de pet. Als dat kaartje 22,50 gulden
had mogen kosten, was er geen tekort geweest."
