Musicalprijzen: gouden regen wordt miezerige motregen
Lichtvoetig protest tegen Orwells 'Big Brother'
C 6f
Ilrfll
Suggestie is belangrijker dan de kant-en-klare boodschap
Bachkoor Holland
overtreft zichzelf
Meesters van
Frits Lugt in
Mauritshuis
^toonstelling
jnst Kitsch'
roam - In de Kunsthal in
rdam is binnenkort een
onstelling te zien met
erd bijzondere werken die
jehandeld tijdens de afle-
gen van het Avro-pro-
ma 'Tussen Kunst
h'. Met de expositie wordt
rd dat het programma 250
ïringen achter de rug
De uitgestalde voorwer-
n de Kunsthal worden
waarde ingedeeld. De ten-
itelling duurt van 20 april
met 30 juni.
iigers gezocht
ar Waterlanders
n - Als onderdeel van de
-Hollandse Waterdagen
lt zaterdag 22 juni in de
e binnenstad het festival
:rlanders' gehouden Hier-
is de organisatie op zoek
vertolkers van levensliede-
n smartlappen. Op diverse
op het water en langs de
wordt die dag gestreden
en plaats in de finale 's
is. De winnaar gaat naar
net een geldprijs van
euro. Geïnteresseerden
en een inschrijfformulier
ïgen via telefoonnummer
135488.
s voor boek
tiband Orkest
imerdam - Het fotoboek
er met je ogen' van het
and Orkest uit Zwammer-
s uitverkoren tot een van
st verzorgde boeken van
gelopen jaar. Het boek
vorig jaar uitgegeven ter
pnheid van het 35-jarig
an van het uit verstande -
handicapten bestaande
tt. Het bevat een groot aan-
to's van Bert Teunissen.
fijs wordt donderdag 25
Uitgereikt in het Stedelijk
lum te Amsterdam. Die
tl geeft de Jostiband ook
libileumconcert in het
thtse muziekcentrum Vre-
kgh.
geopereerd
darmkanker
[aag - De schrijver en co-
ist Martin Bril (1959) is
gs geopereerd aan darm-
p\ Dat schrijft hij in zijn
lm in de Volkskrant die hij
jkele weken van ziekte
(hervat. „Het goede
Irs is dat de kastanjeboom
binnentuin op het-punt
ktbotten staat", aldus Bril,
Klechte nieuws dat ik een
Wring met kanker heb ge-
I 'Bril was vier jaar lang
V columnist van Het Parool
I hij vorig jaar de overstap
Ojte naar de Volkskrant.
i
ulenhoff-titels
bij Augustus
>idlaag - De nieuwe uitgeve-
gustus brengt drie boeken
marlri die eerder al wer-
ocungeboden door uitgeverij
eisnhoff. Het gaat om 'De
ï.ffcrstaanbare bastaard' van
BVy Braam, 'Familieziek' van
;w^n van Dis en 'Meegelokt
)>en drassig veldje' van li-
}n(jurcriticus Jeroen Vullings.
g^werij Augustus ontstond
najaar na het vertrek van
Jeur/ uitgever Tilly Her-
33bij uitgeverij Meulenhoff.
|r kielzog volgde zeker een
s i auteurs die aan Meulen-
apprbonden waren,
il -
&Cultuur
zaterdag 3O MAART 2002
Jasperina de Jong. Foto: Mark Lamers
door Hans Visser
scheveningen - Voor de derde keer
worden op 22 april de John Kraay-
kamp Musical Awards toegekend. Een
maand geleden al werden de nomina
ties bekendgemaakt, maar van een
'award-koorts' wil nog maar geen
sprake zijn.
Gelukkig maar, want de lijst der geno
mineerden geeft zonder meer aanlei
ding tot schrik en somberheid. Want
op basis van welke criteria worden die
prijzen voor 'de beste acteur dit' en
'de beste actrice dat' eigenlijk toege
kend? Dat gebeurt vast niet altijd op
basis van acteertalent. Want als er iets
het lopende seizoen naast alle kwali
teit is opgevallen, dan is dat het slech
te acteren in musicals.
Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Bij
voorbeeld Jasperina de Jong. Ze is ge
nomineerd als 'beste actrice' voor
haar rol in 'Mariene' als Mariene
Dietrich. Maar wie durft iemand met
haar staat van dienst nog te nomine
ren voor de beste vrouwelijke hoofd
rol?
Toen menig potentieel prijswinnaar
nog moest worden geboren, speelde
zij al naast Sonneveld in 'My Fair La
dy' de hoofdrol van Elisa Doolittle.
Voor haar schreven Guus Vleugel en
Ruud Bos 'De Stunt', zij droeg de mu
sical 'Sweet Charity', rond haar werd
'De engel van Ainsterdam' gecreëerd
en op maat van haar grote kwaliteiten
schreven Ivo de Wijs en Joop Stokker-
mans 'Fien'. Om maar wat te noemen.
Trouwens, 'Mariene' is niet eens een
musical. Het is een toneelstuk, een
eenakter, gevolgd door een korte tour
de chant.
De jury getuigt van lef om een artieste
van dit kaliber naar het Circustheater
in Scheveningen te laten komen om
haar voor het oog van het Nederland
se volk te laten wachten op het ant
woord op de vraag of ze die avond
wellicht nog met een prijs naar huis
mag. In de boekenwereld is dat pro
bleem inmiddels karaktervol opgelost.
F. Springer bedankte voor een verge
lijkbare eer en ook Jeroen Brouwers
wenste niet met een handvol andere
genomineerden voor de camera's een
publiek oordeel over zijn artistieke
kwaliteiten af te wachten. Ze bleven
lekker thuis.
En wat te zeggen over de nominatie
van Jos Brink voor zijn rol van Wim
Sonneveld iri zijn musical 'Sonne
veld'? Ook Brink verdient een prijs
voor alles wat hij aan het genre in Ne
derland heeft bijgedragen. Maar juist
deze rol was tenenkrommend en
'Sonneveld' was zeker niet zijn beste
musical. Ook al zitten de zalen vol.
En waarom wordt Carice van Houten,
die een verrukkelijke hoofdrol speelde
in 'Foxtrot', slechts aangeduid als aan
stormend talent en niet genomineerd
voor de beste hoofdrol? En sinds wan
neer kent de voortreffelijke, maar typi
sche ensemble-musical 'Titanic' echte
dragende hoofdrollen?
Ook over de rest van de nominaties
valt nog van alles op te merken. Na
tuurlijk, iedereen is zijn of haar nomi
natie in dit harde vak van harte ge
gund. Maar het wekt bevreemding dat
er nominaties worden gegeven voor
de beste hoofdrol, waar een aanmoe
digingsprijs meer op zijn plaats zou
zijn. Triest om vast te stellen aan het
eind van een seizoen met ruim 21
musicals. Kennelijk is het nog steeds
te vroeg voor een Nederlands musi
calgala. In dat licht komt het als een
gouden regen van prijzen bedoelde
eerbetoon, als een miezerige motre
gen.
Jos Brink. Foto: Lex van Rossen
door Herman Joustra
leiden - Vijf jonge kunstenaars
in galerie Pieter van Ulden, met
vijf totaal verschillende ideeën,
uitgewerkt in vijf totaal verschil
lende creaties. Waar allemaal
wel een rode draad doorheen
loopt: 1984 in 2002. Oftewel het
doembeeld dat George Orwell
schetst in zijn boek '1984': big
brother is watching you. het
schrijnende gebrek aan privacy,
de totale controle van bovenaf.
Dat klinkt loodzwaar, maar het
is lichtvoetig in beeld gebracht.
Of in geluid gevangen. Zoals ook
de galerie zelf het daglicht lijkt
aan te trekken.
Creatie nummer een is van Roel
Wouters. Een videoschermpje
en een telefoon. Draai het num
mer dat op een sticker staat en
de rest wijst zich vanzelf. „Het is
een interactieve video-installa
tie. Het gaat over het verlangen
weer anoniem te kunnen zijn.
Want al onze gegevens worden
opgeslagen. Door de overheid,
door bedrijven. Met deze instal
latie kun je je persoonlijke gege
vens, je database wissen. Je belt,
je zegt je naam en de boel wordt
gewist. Iederéén móét dat zelf
maar controleren. Op zijn tele
foonrekening bijvoorbeeld. Men
heeft wel gebeld, maar waar
naartoe dat is gewist.
Creatie nummer twee is van
Maarten van Maanen. Een pos
ter met daarop: „Een robotach
tige tank in de natuur. Een be-
spiedmachine." En stickers van
het fictieve bedrijf Safe. Met tek
sten als We have the largest da
tabank in the world en You need
more cameras. „Dat slaat op re
clametechnieken. Bedrijven die
je de veiligheid proberen te ver
kopen. Vanuit het idee dat dat
nodig is. Zo van: mensen, het is
onveilig op straat, om het veili
ger te maken heb je camera's
nodig."
Creatie nummer drie is van Job
Wouters (de broer van Roel).
Een serie van vier foto's. „Van
vier bestaande grids, zeg maar
structuren in de openbare ruim
te. Speciaal voor die grids heb ik
letters ontworpen en heb die
daadwerkelijk op die grids aan
Vijf jonge kunstenaars in galerie Pieter van Ulden. Met vijf totaal verschillende ideeën. Tot en met 14 april te zien. Foto: Henk Bouwman
gebracht. Zoals op deze foto,
van station Lelylaan in Amster
dam. Een van de meest beruch
te stations in Nederland. Waar
steeds wordt omgeroepen dat
iedereen op zijn bezittingen
moet letten bij het uitstappen."
Op de foto is te zien dat de ga
ten in een paar transformator-
kasten zo zijn afgeplakt dat
daardoor het woord SAFE ont
staat.
Creatie nummer vier is van Yvo
Sprey. Geluiden uit vier boxen.
Twee kleine en twee grote. „Ik
heb een soort geluidsomeletje
gebakken. Uit de grote boxen
hoor je de stilte in een kerk. Die
gaat over in het geluid van vo
geltjes. Dat gaat weer over in
jengelende kinderen, een trein,
een supermarkt enzovoort. Uit
de kleine boxjes hoor je de hele
tijd de geluiden uit een bedrijf.
Computers, telefoons, printers.
Het idee erachter is: waar je ook
bent, overal wordt wel iets van
je geregistreerd. Zelfs als je er
gens een snoepje koopt wordt
dat opgeslagen."
Creatie nummer vijf is van Ro
nald van der Voet. Een reusach
tige schildering die een deel van
twee muren en een deel van het
plafond beslaat. Strak en geor
dend. Een reusachtig, rechthoe
kig web, waaruit ontsnappen
onmogelijk lijkt. „Hoe ik dit zelf
zou betitelen? Een geometrisch
experiment met satellietstructu
ren, èen tekening die iets met de
ruimte in de galerie doet. Ik pro-
beèr te spelen met lichtinval en
kleur. Ik maak gebruik van het
isometrisch perspectief, gelijk-
benig perspectief. Perspectief
zonder verdwijnpunt. Het is een
tekenwijze die architecten ge
bruiken om gebouwen, voor de
bouw, te visualiseren. Normaal
gebeurt dat op een plat vlak. Ik
heb het op twee muren en een
plafond gedaan, waardoor er
iets vreemds met het perspectief
gebeurt."
Galerie Pieter van Ulden, Nieu
we Rijn 93, Leiden. T/m 14
april. Open: za en zo van 15.00
tot 18.00 uur en op afspraak.
den haag - Frits Lugt kocht in
1899, op 15-jarige leeftijd, zijn
eerste kunstwerkje: een etsje
van Rembrandt voor een rijks
daalder. Bij zijn dood in 1970
bestond zijn verzameling uit
6000 tekeningen. 30.000 prenten
en zo'n 200 schilderijen van
Hollandse Meesters. Uit die
laatste serie heeft het Maurits
huis in Den Haag een tentoon
stelling met 36 werken geselec
teerd.
'Een kwestie van kiezen' heet de
expositie die tot en met 30 juni
is te zien. Er hangen werken van
onder anderen Saenredam, Ave-
rkamp, Potter en Safüeven. Bij
zonder is ook het 'Gezicht op de
bleekvelden bij Haarlem' van
Pieter Post, behalve schilder ook
een van de architecten van het
Mauritshuis.
De tentoonstelling is met opzet
klein gehouden. „Daar is ons
beleid op gericht: niet alleen
vanwege onze ruimte maar het
publiek vindt dat prettig", aldus
directeur F.J. Duparc.
De in Amsterdam geboren Fre-
derik Johannes Lugt (1884-1970)
mag met recht een geboren ver
zamelaar worden genoemd. Hij
was net 8 toen hij zijn eerste
'Museum Lugtius' inrichtte,
compleet met catalogus. Vanaf
zijn tiende bezocht hij met zijn
ouders geregeld het Rijksmuse
um en raakte hij in het prenten
kabinet onder de indruk van
Rembrandts werken.
Toen hij ontdekte dat er geen
fatsoenlijke catalogus was van
de Nederlandse werken, maakte
hij die zelf. Het handschrift is te
zien in het Mauritshuis. Lugt
ging later aan de slag bij veiling
huis Frederik Muller waar hij
uitgroeide tot internationaal er
kend expert en zelf kunst aan
kocht en er in ging handelen.
Hij werkte onder andere ook als
conservator bij het Louvre in
Parijs.
Lugt bracht zijn collectie in 1947
onder in een stichting, gehuis
vest in Hotel Turgot dat grenst
aan het Institut Neerlandais in
Parijs. De verzameling is daar al
leen op afspraak te bezichtigen.
Kunstenaars in De Lakenhal kunnen zich moeilijk losmaken van de kunstgeschiedenis
fldende kunst recensie
nadette van der goes
Beeld en Evenbeeld. Te zien:
f9, di. t/m vr. 10.00 tot 17.00 uur,
gnn- en feestdagen 12.00 tot 17.00
stedelijk Museum De Lakenhal,
lude Singel 28-32, Leiden.
nil"
36!{oet voor de staf van Ste-
luseum De Lakenhal een
tepuzzel zijn geweest om
Leidse kunstenaars die
ssten in het kader van de
:statie 'Beeld en Even-
aan de beurt zijn hun
je presenteren de plaats te
Ii die zij verdienen. Maar
allcjsultaat mag er zijn. De
latijnstelling is tot en met de
-921 zaal boeiend.
tpositie begint en eindigt
n ivee kunstenaars die hun
1 z9i in de beeldende kunst
>techoots hebben verdiend.
Yoltt overdekte binnenplein,
1 dehal en in de gang staan
211 elkaar vier enorme ijze-
niculpturen van Frans de
ils reusachtige gidsen lei-
n^eze verweerde, verroeste
Hkreukelde kolossen de be-
wal naar binnen. Adembene-
;n emooi delen zij de ruimte
2 ils zuilen dat doen bij an-
Een bezoeker schuifelt langs de grauwe wandsculpturen van Pieter Geraedts in De Lakenhal.
Foto: Mark Lamers
1 |em
jan1
impels. Niemand kan om
iwezigheid heen, maar
tegelijkertijd zijn ze absoluut
niet dominant. Alleen al deze vi
suele ervaring maakt een bezoek
aan de tentoonstelling meer dan
de moeite waard.
Het werk van Pieter Geraedts in
de laatste zaal op de bovenste
verdieping accentueert daaren
tegen juist de leegte van de
ruimte. Grauwe, platte wands
culpturen van papier-maché en
een serie rechthoekige plastic
hoezen op de grond maken de
zaal alleen maar leger en eenza
mer. Tussen deze twee uitersten
van ruimtelijke vormgeving be
vinden zich de overige exposan
ten, die zich ieder op hun eigen
wijze beeldend uitdrukken,
maar toch bijna geen van allen
kunnen tippen aan het niveau
van De Wit en Geraedts.
Het werk van Fleur van den
Berg is grappig, maar vaak wel
erg letterlijk. Twee glazen on
derarmen en een hoofd gevuld
met wijn, met als titel 'Drink
mijn bloed', brengen de woor
den van Jezus tijdens het Laatste
Avondmaal in herinnering. En
roepen associaties op met een
liefde die geen grenzen kent.
Toch weet Van den Berg met dit
werk niet meer dan een glim
lach van herkenning op te wek
ken. Daarna loop je weer snel
door naar het volgende kunst
werk. Alsof je door een tijd
schrift bladert en je amuseert
met het kijken naar de creatief
vormgegeven advertenties.
Bij veel van de exposerende
kunstenaars is de invloed van
beroemde voorgangers nog dui
delijk aanwezig. De lyrisch ab
stracte schilderijen van de musi
cus Burckhardt Söll zijn verwant
aan Kandinsky en Pollock. De
geometrische abstracties van
Peter Duivenvoorden doen on
middellijk denken aan Mondri
aan. En de sterrenhemels en het
intense kleurgebruik op de
schilderijen van Hans de Bruijn
brengen Vincent van Gogh en
de expressionisten in herinne
ring.
Dat is niet erg. Tenminste zo
lang het, zoals bij de drie ge
noemde kunstenaars het geval
is, professioneel gebeurt. Voor
veel hedendaagse kunstenaars is
het nu eenmaal moeilijk zich
volledig van de giganten uit de
kunstgeschiedenis los te maken.
Wat telt is hoe zij deze invloe
den in hun eigen kunst verwer
ken en ombuigen tot een beeld
taal waarin zij hun eigen per
soonlijke kijk op de wereld ge
ven.
Soms gebeurt dat door het for
muleren van een nuchtere con
statering. „Het blijft voor een
denkend wezen maar een nete
lige positie om zich op een van
die talloze vrij in de ruimte zwe
vende bollen te bevinden, zon
der te weten waarvandaan of
waarheen", schreef Trees Klijn
op een van haar werken die in
het trappenhuis hangen. Om
haar gevoel van verwondering
over te brengen heeft zij woor
den nodig.
Dit in tegenstelling tot Els Snij
der, die in haar video-installatie
onderaan de trap haar visie op
het leven met louter beeldende
middelen weergeeft. Op de
grond zien we een gipsen plaat
met een voetafdruk, waarop van
bovenaf beelden worden gepro
jecteerd van een voet die met
vloeistof wordt begoten en ver
volgens al lopend meer voetaf
drukken maakt, die daarna vrij
snel weer verdwijnen. Evenals
De Wit en Geraedts begrijpt
Snijder dat het in de beeldende
kunst veel meer gaat om het
wekken van een suggestie dan
om het uitdragen van een kant-
en-klare boodschap.
muziek recensie
lidy van der spek
Concert: Matthaus Passion door Bachkoor
Holland o.l.v Charies de Wolff met het
Concertgebouw Kamerorkest en het
Haags Matrozenkoor Gehoord: 29/3,
Pieterskerk, Leiden.
Hoe Bachkoor Holland dit jaar
ook geformeerd is en wat er
zich ook afgespeeld heeft ach
ter de coulissen van de uitein
delijke opvoering van het lij
densverhaal naar het evangelie
van Matthaus; de uitvoering
heeft er op geen enkele manier
onder geleden. Sterker nog, de
ze Matthaus Passion overtreft
alle voorgaande.
Charles de Wolff, gastdirigent
na het vertrek van Daniel
Reuss, heeft er alles aan gedaan
om deze uitvoering tot een on
vergetelijke te maken. Zijn in
terpretatie staat in het teken
van ingetogenheid en ontroe
ring. Zoals in het evangelie de
integere stellingname van de
33-jarige Jezus centraal staat, zo
is de stem van de bariton Maar
ten Koningsberger op deze
Goede Vrijdag de spil waar alles
om draait. De woorden die Je
zus gesproken heeft, hadden
niet intenser vertolkt kunnen
worden dan door Koningsber
ger. Om hem heen lijken koor,
solisten en orkest fraaier, genu
anceerder, intenser te kleuren.
De koren I en II die vrij ver uit
elkaar staan, buiten deze af
stand voorbeeldig uit. Enorme
evocatieve kracht leggen zij bei
de aan de dag als het staat voor
de zaak" ('Was mein Gott will,
gescheh allzeit'), in tedere oot
moedigheid in koralen als
'Wenn ich einmal soil schei
den'. Het orkest voegt zich
wonderwel in deze bijzondere
klankontwikkeling. De fluit- en
hobosoli geven een serene ver
dieping aan de aria's. In tegen
stelling tot Johai^Cracht speelt
de huidige conceroneester van
orkest I Vesko Eschkenazy zijn
solo bij het 'Erbarme dich' met
een ferme expressie.
Opmerkelijk is de grote (posi
tieve) verandering in het optre
den van de evangelist Peter
Bartels. 'Zijn' verhaal is veel in
getogener, warmer en daarom
veel sterker dan alle voorgaan
de jaren. Lothar Odinius is een
verrassende nieuweling voor de
tenor-aria's. Zijn lyrische, soe
pele stem. die in alle registers
even wendbaar en beeldend is,
overtuigt door zijn vanzelfspre
kende gloeiende uitstraling. Het
duet So is mein Jesus nun ge-
fangen' van Judit Németh en
Elisabeth Scholl gaat door merg
en been. waarop het 'Sind Blit-
zen, sind Donner' letterlijk met
felle onophoudelijke schichten
links en rechts de toeschouwer
geselt.
