GELOOF SAMENLEVING
Christelijk Gereformeerde Kerk Alphen stuurt aan op breuk
'Als een dompteur in een dierentuin'
Ook man kent z'n hormonale ups and downs
Hollandse tulpen naar Vaticaan
Nooit meer kleffe
diepvries-aardappelS
Rol van kerk bij morele
vragen is niet zo groot
WETENSCHAP
Studie: Weefsel kweken
met stamcellen mogelijlP
Boeddhisme op
Goede Vrijdag
leiden - Is er een verband tus
sen Goede Vrijdag en het boed
dhisme? Wat is het verband
tussen zen en de stichter van
het boeddhisme? Hoe heeft het
boeddhisme zich ontwikkeld en
wat betekent dit voor ons? Deze
en andere vragen probeert Pe
ter van Hoofd, boeddholoog en
filosoof, vrijdag te beantwoor
den tijdens de lezing 'Dhana,
Chan, Zen'. De toegangsprijs
voor de lezing, die om 20.00 uur
begint in het Leidse Suiren-Ji
Zen-centrum aan de Hoge-
woerd 162, bedraagt 3,50 euro.
Informatie: 0715120051.
Priester vast
wegens misbruik
walenstadt - Een 63-jarige
rooms-katholieke priester in
het Zwitserse Walenstadt is ge
arresteerd op verdenking van
seksueel misbruik van kinde
ren. Het hoofd van de plaatse
lijke kerkenraad, Herbert Hobi,
heeft dit bekendgemaakt. Hobi
zei dat hij de kerkgangers zon
dag na de dienst een bisschop
pelijke brief had voorgelezen
waarin was meegedeeld dat het
ontslag van de priester, Alois
Fritschi, was aanvaard. De poli
tie van het kanton St. Gallen
heeft Fritschi op 12 maart aan
gehouden.
woensdag 27 MAART 2002
alphen aan den rijn - Als het aan de kerken
raad van de Christelijke Gereformeerde Kerk
in Alphen aan den Rijn ligt, stapt de gemeente
uit het landelijke kerkverband van de Christe
lijke Gereformeerde Kerken. Het besluit van de
kerkenraad wordt nog besproken met de ge
meente. Dat gebeurt op 3 april.
Het besluit te breken met het landelijke kerk
verband volgde op het bezwaar tegen de pre
diking van hun dominee E. Hakvoort, dat en
kele gemeenteleden aantekenden bij de classis
's-Gravenhage. De classis heeft deze bezwaren
volgens de kerkenraad overgenomen en uitge
sproken dat er voor de prediking van Hakvoort
geen plaats is in de Christelijke Gereformeerde
Kerken.
Scriba dominee G. Drayer van de classis be
vestigt de bezwaren van gemeenteleden. Maar
volgens Drayer is er geen sprake van, dat de
classis de prediking heeft afgekeurd. Drayer:
„De kerkenraad heeft zich achter de predikant
geschaard. De classis heeft daarom aan de ker
kenraad gevraagd uitleg te geven over de visie
op het verbond en de implicaties hiervan voor
de prediking."
Ondertussen beraadt de classis zich op stap
pen, nu de kerkenraad afgelopen zondag aan
de gemeente meedeelde te hebben besloten
tot een breuk met het landelijk kerkverband.
Overigens voegt Drayer eraan toe, dat volgens
de kerkorde van de Christelijke Gereformeerde
Kerken een breuk met het kerkverband pas
van kracht wordt na ruggespraak met de ge
meente. „Daarna kan een kerkverband er niet
veel meer aan doen om de gemeente voor het
kerkverband te behouden." Op 25 april be
spreekt de classisvergadering de Alphense si
tuatie verder.
De gemeente die huist in de Opstandingskerk
wordt voorlopig voortgezet als Vrije Christelij
ke Gereformeerde Kerk. Alle ambtsdragers blij
ven aan. Volgens tweede voorzitter W.P.D. Es-
veld van de kerkenraad te Alphen is het niet de
bedoeling dat de gemeente een vrije gemeente
blijft. Of de gemeente aansluiting zal zoeken
bij de Gereformeerde Gemeenten, wil Esveld
niet zeggen. Hij vindt het prematuur op dit
moment de vraag te stellen bij welk kerkver
band de gemeente zich mogelijk zal aanslui
ten.
Kerkrechtdeskundige prof. dr. H.J. Selderhuis
vindt het triest dat de kerkenraad van Alphen
op deze manier handelt. „Ik vind niet dati
kerkenraad een goede houding aanneem,
ze om deze reden besluit uit het kerl
weg te gaan. Eerst zou er meer heldi
moeten komen over de uitspraak van de
sis. Bovendien hebben wij met elkaar
sproken, dat je naar de particuliere
kimt gaan wanneer je het niet eens bent
een uitspraak van de classis."
Ds. E. Hakvoort wil niets zeggen over de
zwaren die gemeenteleden hebben tegen;
prediking of over het besluit van de
raad om te breken met het kerkverband.
kampen - Voor gelovigen speelt
de kerk slechts een bescheiden
rol bij de persoonlijke oordeels
vorming over ethische vraag
stukken. De kerk is voor zowel
kerkleden als predikanten voor
al een plek voor moreel overleg.
Maar ze vinden wel dat de kerk
op ethisch gebied duidelijk haar
stem moet laten horen.
Dat blijkt uit een onderzoek van
ethici en praktisch theologen
van de Theologische Universi
teit Kampen. Ze analyseren de
resultaten in het boek 'Profeten
van de ronde tafel'. Het onder
zoek onder driehonderd ge
meenteleden en 150 predikan
ten van gereformeerde en Sa-
men-op-Wegkerken geeft vol
gens de onderzoekers een be
trouwbaar beeld van het 'morele
huishoudboekje' van kerkmen
sen.
lisse - Als op Paasmorgen Paus
Johannes Paulus II weer het Ur-
bi et Orbi (stad en land) uit
spreekt, zitten veel Nederlan
ders op het puntje van hun stoel
om de kerkvader weer een keer
'Kelukkig Paasen' of 'Bedank
voor die blóemen' te horen zeg
gen. Dat laatste hebben ze dan
te danken aan Niek van der
Voort uit Leiden. Hij en zijn
broer staan al sinds 1985 garant
voor de bloemenzee rond de
Sint Pieterskerk in Rome. Giste
ren werden de vrachtwagens in
geladen om af te reizen naar het
Vaticaan.
Charles van der Voort is er na al
die jaren nog steeds trots op.
„Behalve dat het een eer is dat
we dit mogen doen, is het mee
genomen dat heel veel mensen
de Nederlandse bloemen zien.
Het is een prachtige promotie
voor het vak. Alle buitenlandse
omroepers op televisie melden
dat de bloemen uit Nederland
komen." Het assortiment is
door de jaren heen steeds groter
geworden, aldus Van der Voort.
„Vorig jaar was het oranje blauw
en geel, dit jaar is het gemengd,
en volgend jaar hoop ik alles in
De bloemen voor het Urbi et Orbi worden op de vrachtwagen gere
den. Foto: Mark Lamers
Humanist Cliteur en moslima Kassie in discussie in het Filosofisch Café
het geel te doen."
Na afloop van de paasplechtig-
heden gaan de bloemen niet op
de Pauselijke composthoop. De
bollen worden in het najaar
weer in de grond gezet en dan
komen ze weer naar boven in de
tuinen van het Vaticaan.
door Ilse Keuenhof
leiden - Het is doodstil in brasse
rie de Kroon. Ieders aandacht
gaat uit naar het drietal achter de
tafel. Humanist Paul Cliteur en
moslima Fusia Kassie gingen gis
teravond in het filosofisch café in
discussie over hun levensovertui
gingen. Discussieleidster Jos Del-
noij probeert de stemming erin te
houden, en terwijl Kassie haar
best doet de islam te verdedigen,
vervalt Cliteur in lange monolo
gen. Die komen er keer op keer
op uit dat het humanisme het
grootste goed is.
Als humanist ben ik voor een
scheiding van godsdienst en
moraal. Ik ben zelf niet onge
voelig voor het geloof, maar het
gaat vaak verkeerd wanneer
godsdienst als grondslag voor de
moraal wordt genomen."
De toon is gezet voor de avond,
waarin Cliteur probeert Kassie
aan zijn humanistische kant te
krijgen. Een toeschouwer vraagt
zich af of Cliteur zegt dat we ons
dus niet moeten onderwerpen
aan een religie. „Zegt u: wees
niet godsdienstig?"
„Ja dat klopt", antwoord Cliteur
nu heel compact.
Terwijl enkele late bezoekers de
laatste stoelen in de brasserie
bezetten, vertelt Kassie hoe ze
opgroeide in Marokko en nu al
weer dertien jaar als moslima in
Nederland leeft. „Ik bid vijf keer
per dag. Ik heb me nooit ver
diept in andere religies dan de
islam, hoewel de koran dit wel
voorschrijft. Mocht ik willen ver
anderen van godsdienst dan
moet ik wel heel sterk in mijn
schoenen staan. Waarschijnlijk
word ik dan verstoten."
Het is duidelijk dat Cliteur niet
snapt wat iemand bezielt om
een godsdienst aan te hangen
waarvan de naam 'onderwer
ping' betekent. „Onderwerping
waaraan dan? Aan God? Aan de
leefregels van de koran? Als Fu
sia de regels uit de koran inter
preteert als suggesties, is ze ei
genlijk een humanist."
Kassie kan of wil niet echt op
boksen tegen de wat populisti
sche uitsmijters van Cliteur.
„Van een moslim wordt niet
verwacht dat hij de koran bekri
tiseert", legt Kassie uit. „Ik doe
dat wel, maar daardoor ben ik
niet minder moslim." En daar
ziet Cliteur weer een opening:
„Voor een gelovige is datgene
wat God van je vraagt het goede.
Toch ga jij schiften in de heilige
geschriften. Als de autonomie
van de moraal steeds belangrij
ker wordt, staat de godsdienst
op een hellend vlak."
Dan mengt het barmeisje zich
in de discussie. Over de biertap
hangend vraag ze zich af hoe
cultuur en religie zich verhou
den. Kassie springt in: „Het is
waar datje heel erg goed moet
kijken naar wat nog cultuur is
en wat religie." Een weer ziet
Cliteur zijn kans tot bekering:
„Is het dan niet zo, dat je alles
wat je goed vindt verzamelt en
het islam noemt?"
„Is geloof niet gebaseerd op
angst", gooit een andere toe
schouwer een volgende vraag in
de kring.Als vreselijke dingen
gebeuren dan heb je wel hoop
op onsterfelijkheid", neemt Cli
teur het antwoord op zich. „En
godsdienst en onsterfelijkheid
zijn altijd in één pakket ver
kocht. Als humanist kan ik best
tegen de hoop op onsterfelijk
heid aanschurken, zonder te ge
loven in een God. Ik geloof dat
het humanisme helpt om onze
samenleving van een barbaarse
tot een leefbare te maken. Als
het temmen van een dier."
„Hebt u dan nu het idee", pikt
de pientere kaartjesverkoper op,
Paul Cliteui
(rechts): J "nc]h
humanist In (,0Ol
ik best tegi m
de hoop op g j«
onsterfelijk
heid aan
schurken 20
der te geloi g
in een God. sch
Foto: Mark
mers
„dat u een dier aan het temn
bent?" „Ja", antwoordt Cliteu A
met een lach, „als een domp
teur in een dierentuin."
Nadat de zaal is uitgelachen
licht de hoogleraar zijn ant
woord toe. „Ik denk inderdaa
dat het humanisme zich moa
bezighouden met de cultiveri n
van de samenleving. Maarwa int"1(
betreft het temmen: ik temji n va
net zo goed als jullie mij." De ?'er'
discussie waarin Cliteur zijn 9 r;
cussiegenote in de verdedigi Dn?
drong, is tot een einde geko
men. De uitgedroogde toel
ders storten zich op de bar.
schien wel om de ietwat
smaak die het debat achti
weg te spoelen met een
tel 2
tl d
in d
ikt
(ple
D(R
"ver
ran'
tijfel
k
ana
der.
n d
nbi
ngo:
npt
:eer
m h
nte
lord
iren
ont
nog
door Henk Hellema
Feyenoord tegen PSV. Vorige
week donderdagavond voor de
UEFA Cup in de Kuip. Bij de Rot
terdammers kan de bloedspiegel
van het mannelijk geslachtshor
moon testosteron wel eens een
stuk hoger liggen dan toen ze in
Eindhoven speelden. Een thuis
wedstrijd jaagt de productie van
het hormoon omhoog, meldden
Engelse onderzoekers vorige
week op een congres in Black
pool.
Bij voetballers in de Engelse Pre
mier League maten ze in het
speeksel het testosterongehalte
een uur vóór een thuiswedstrijd
en vóór een uitwedstrijd. Vóór
een thuiswedstrijd bleek het tes
tosterongehalte gemiddeld 40
procent hoger te liggen dan vóór
een uitwedstrijd. Het hoogst bij
de doelverdediger. Bovendien
bleek het hormoongehalte nog
verder omhoog gestuwd te wor
den, wanneer de tegenstander
een echte rivaal was. Het is nog
wel iets anders of NEC of Ajax in
de Kuip op bezoek komt. Ajax
zal de mannelijke hormonen bij
de Rotterdammers sterker om
hoog jagen.
De bevinding staat niet op zich
zelf. Enkele jaren geleden be
weerde een Italiaanse arts, dat
een hoger testosterongehalte
goed was voor mensen die een
zekere agressie in hun spel
moesten leggen. Het heeft met
dominantie en territoriumge
drag te maken, en daar heeft het
hormoon grote invloed op. Ove
rigens zie je soortgelijk gedrag
ook bij vrouwen, die via doping
of als gevolg van een tumor een
verhoogde testosteronspiegel in
het bloed hebben, zegt dr. H.
Koppeschaar, als intemist-en-
docrinoloog verbonden aan het
Universitair Medisch Centrum
Utrecht. „Deze vrouwen zijn
Een risicowedstrijd jaagt de testosteronspiegel bij mannelijke supporters flink op. Foto: AP/Aris Messinis
duidelijk agressiever."
Het geslachtshormoon testoste
ron bepaalt het mannelijke in
ons uiterlijk, maar zit, zo schre
ven Koppeschaar en zijn collega
dr.J. Thijssen al eerder, ook tus
sen de oren. Het stuurt het sek
suele gedrag, maar niet alleen
dat. De hoogte van de testos
teronspiegel, of eerder sterke
schommelingen daarin, zouden
ook van invloed op 's mans
stemmingen zijn. Ook de man
zou zijn hormonale ups and
downs hebben.
Bij dieren is daar al het nodige
onderzoek naar gedaan. Ram
men, maar ook mannelijke her
ten en olifanten veranderen na
de bronst, wanneer hun testos
teronspiegel sterk daalt, van
macho's in nerveuze, onhandel
bare, soms teruggetrokken die
ren, aldus de Engelse onderzoe
ker Gerald Lincoln. Het irritable
male syndrome heeft hij dat ge
noemd. Bestaat dat ook bij de
mens? Heeft een daling van het
mannelijk geslachtshormoon bij
mannen eenzelfde uitwerking?
Lincoln denkt van wel.
Koppeschaar kent de term irri
table male syndrome niet, maar
het zou hem niet verbazen, als
iets dergelijks ook bij de mens
optreedt. „Ik denk, dat dit syn
droom gezien moet worden als
de mannelijke tegenhanger van
het klachtenpatroon bij vrou
wen rond de menopauze. Man
nen worden humeurig en op
standig, omdat ze door de hor-
moonafname bepaalde dingen
niet meer kunnen en zich daar
niet bij neerleggen. Ze zijn eer
der moe, hun spierkracht en uit
houdingsvermogen nemen af,
ze nemen minder initiatief en
hun zin in seks wordt minder.
En daar hebben sommige man
nen het heel moeilijk mee. Een
verschil met andere zoogdieren
is wel, dat een afname van het
testosterongehalte bij de mens
meestal geleidelijk gebeurt."
new york/ap - Onderzoekers
van de universiteit van Texas
hebben aanwijzingen gevonden
dat stamcellen die circuleren in
het bloed uit kunnen groeien tot
onder meer lever- en huidcel
len. Het onderzoek versterkt het
geloof van wetenschappers dat
stamcellen in de toekomst een
belangrijke rol kunnen spelen
bij de behandeling van ziektes
en het kweken van weefsel.
De resultaten van het onderzoek
zijn gepubliceerd in het New
England Journal of Medk
Het door het Anderson instil
voor kankerbestrijding van
universiteit van Texas uitgev maai
de onderzoek toont aan
stamcellen die in het
voorkomen, net als stamal
die in beenmerg zitten, de
tentie hebben om uit te gro van
tot verschillende soorten w één a
sel. Lang is aangenomen da
leen de veel moeilijker te
ren stamcellen in het beenni seerc
die mogelijkheid hebben.
door Henk Hellema
bedford - Onderzoekers van het
Unilever-laboratorium in Bed
ford, Engeland, zijn er via gene
tische modificatie in geslaagd
aardappelen een zetmeel te la
ten produceren, dat vijfmaal in
gevroren en weer ontdooid kan
worden zonder zijn stevigheid
en samenhang te verliezen.
De Engelsen hebben dit resul
taat bereikt door in de aardap
pel genen (stukjes DNA) in te
bouwen, die een drietal enzy
men verhinderen hun werk te
doen. Door deze ingrepen in het
erfelijke materiaal verandert de
samenstelling van het aardap
pelzetmeel. Normaal bestaat dit
uit een mengsel van amylose en
amylopectine. Amylose is opge
bouwd uit lange ketens glucose-
moleculen zonder vertakkingen,
het amylopectine is een stuk
korter en bezit wel veel zijtak
ken. Wanneer dit zetmeel wordt
ingevroren en weer ontdooid,
ontstaat er een scheiding tussen
een waterig en meer vast deel,
waardoor het zetmeel zijn sa-
van h
theG
menhang en stevigheid verliesc'
De Engelsen hebben nu viaj
netische modificatie een aan
appel geproduceerd, schrijw
ze in Nature Biotechnology,
geen amylose meer bevat. 1
zo samengestelde aardappel! JJ10
meel blijkt bij invriezen env w
ontdooien veel langer zijn a
sistentie te bewaren. Toch is
is niet waarschijnlijk dat pro
ducten met een dergelijk zei
meel op korte termijn in de
schappen van de supermarH
Uggen
Een grotere bestendigheid te j.
invriezen en weer ontdooien u
Uivuttcil C»1 VVLL1 UUIUUUIU' j,
lijkt vooral van betekenis va :,Uat
de handel, niet voor de huis
JC 11UU
vrouw of -man. „Levensmid -er
len moet je hooguit éénmaal nBcl
vriezen," aldus een medewn Jrjjj
ster van het Voedingscentra "5
Den Haag. „Meerdere malei
vriezen en ontdooien is af te
den. Door deze procedure
neemt de kans op bacterie
derf toe. De ontdooide sul
tie wordt altijd wateriger,
door het een betere voeding
dem voor bacteriën wordt"
Hijs
vene
scha
(Bloe
Histr
welc
perc
grote
Arthi
dure;
hem
hoen
Tolla
aardi
Hete
j5 de be
m heeft
De dt
zijn si
aend
tekst
ierf,
iwie
inde
irkn
Noors
:cl
tetzel
libeli
iaylo
vanT
da op
