Theaterdrieluik
regio in de maak
KUNST CULTUUR
Nederlandse diskjockey Tiësto grijpt naast DanceStar Award
h
Pinter zitje dicht op de huiis heel
R7
Memorabele
Macbeth van
Rijnlands
rf{[
Kunstballon
=TLmogelijk mee te leven
et 'Kathak-Roopmati'
euw boek Tartt
rst in Nederland
haag - Uitgeverij De Bezige
ïeeft de wereldpremière van
kleine vriend', de nieuwe
t an van Donna Tartt ver
ven. Haar langverwachte
ede roman verschijnt in Ne-
and op 15 september, een
nd eerder dan waar ook ter
f eld. De Amerikaanse en En-
b edities van 'The Little
nd' liggen op 15 oktober in
vinkei. Tartts debuutroman
verborgen geschiedenis',
tien jaar geleden verscheen,
een van de literaire sensa-
van de jaren '90.
arinettiste naar
3 incours Berlijn
h haag - Nederland heeft een
o j nettiste als vertegenwoor-
ter tijdens het Eurovisie
pe cours voor Jonge Musici op
ijk mi in Berlijn. Fleur Bouwer
>eri werd gisteravond daar-
geselecteerd tijdens de na-
tie voorronde in het Ko-
lijk Conservatorium in Den
rer fi
tst
',>e speelt op
ts« ck Werchter
og
i- chter - De Nederlandse in-
2rd g op het Belgische Rock
df hter bestaat dit jaar uit Ka-
t p Within Temptation. De
td jse rockband Kane staat
n lag 30 juni op het hoofdpo-
•tki j. Within Temptation, be-
a Ivan de hit 'Ice Queen',
lag eerder. Andere namen
rtui ijn toegevoegd aan het
duchtfestival dat op 28, 29
juni wordt gehouden, zijn
r meer Faithless, Nelly
ido, Air, Morcheeba,
ichop en Green Velvet.
dinsdag 26 MAART 2002
Miami beach/gpd - Dj Tiësto heeft het
niet gehaald. De Bredase diskjockey
Tijs Verwest, die was genomineerd
voor de eerste Amerikaanse DanceStar
Award als Best International DJ,
moest gisteravond in het Jackie Glea-
son Theater in Miami Beach Paul Oa-
kenfold voor zich laten.
Verwest reageerde nuchter op de uit
slag: „Het is nog te vroeg voor mij, ik
ben hier in Amerika nog een nieuwko
mer. Maar weet je, volgend jaar komt
het vast wél goed." „It was a tough
competition", voegde Tiësto's mana
ger in Amerika, Neil DeGuzman, er
aan toe.
De dj's aan de top zijn qua creativiteit,
techniek en publieke belangstelling
aan elkaar gewaagd. Verwest moest
het als relatieve nieuwkomer opne
men tegen in de VS ongehoord popu
laire deejays als Timo Maas, Laurent
Gamier, Paul van Dyk, Sasha, de uit
eindelijke winnaar Paul Oakenfold en
Carl Cox.
Toch had de Bredanaar wel degelijk
kans op het winnen van de eervolle ti
tel, onder meer omdat zijn naam bo
venaan staat op de website
www.thedjlist.com. Dat wil zeggen dat
de meeste sitebezoekers informatie
opvragen over Tiësto. Aangezien de
DanceStar Awards gebaseerd zijn op
het aantal via internet uitgebrachte
stemmen, was het niet vreemd ge
weest als Tiësto het erepodium had
mogen betreden. Daarnaast is Verwest
vorig jaar uitgeroepen tot de beste
deejay van Nederland en door de En
gelse pers vervolgens tot de nummer
zes van de wereld. Verder had hij twee
toptien-hits in Amerika en heeft hij
sindsdien de status van popster.
De danceprijzen werden twee jaar ge
leden voor het eerst uitgereikt in En
geland. Gezien de enorme opkomst
van dance in de VS, besloot organisa
tor Andy Ruffel het evenement te kop
pelen aan de jaarlijkse Winter Music
Conference (WMC), een festival met
108 danceparties in Miami. Verwest
zal nog twee optredens op de WMC
geven, waaronder een in Space, de
beste danceclub van de VS.
tterdam krijgt
arafestival
irdam - In Rotterdam
t gewerkt aan de voorbe-
ïg van een groot opera-
7 z al. Een festival van onge-
een maand waarin een
[aa, d grote nationale en inter-
au nale operaproducties te
kaa zal zijn voor een breed pu-
en dat aangevuld wordt
je c 'erschillende kleinere mu-
ïeaterproducties voor een
gespecialiseerd publiek,
het doel voor de langere
jn van het initiatief 'Opera
5Q0 tterdam'. Het festival moet
ecje de eerste keer in 2005 wor-
lakt ehouden.
»t"
iagse theaters
niet veilig'
De theaters aan het
n Den Haag hebben geld
om gevaarlijke situaties
jrkomen. Vijf miljoen euro
om lig om verouderde com-
?eP' catiesystemen, brandalar-
en vluchtwegen te ver-
ren in De Dr. Anton Phi-
al en het Lucent Dansthe-
)at blijkt uit een rapport
e gemeente Den Haag, dat
8 inds begin dit jaar ligt. De
ren van het Residentie Or-
aar': n het Nederlands Dans
^er hebben nu een harten-
hetgestuUrd aan cultuurwet-
er Engering, omdat een
8®) e op het rapport uitblijft.
:rPa' ns een woordvoerder van
)e kest moet de gemeente de
aa8! twoordelijkheid voor het
°lSe restaan van de theaters
'e re h nemen,
twef
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Macbeth van Shakespeare
door het Rijnlands Lyceum. Regie: Herma
Gerringa en Cees van Damme. Muzikale
leiding: Gerwin van der Werf. Gezien:
25/3, Rijnlands Lyceum, Oegstgeest. Nog
te zien aldaar: 26 en 27/3.
Tweetalig is de 'Macbeth' van
het Rijnlands Lyceum, en dat
past Shakespeares 'Scottish
play'. Maar een nog opvallender
vondst is de muziek. Het stuk
wordt begeleid door een keur
aan goedgekozen stukken, van
popsongs tot serieus klassiek,
naar het procédé van de 'Sin-
ging Detective' en 'Moulin Rou
ge'. Welsprekende muziek, die
de handeling aanvult en becom
mentarieert en het stuk vaart en
spanning geeft.
Dat begint al met een luguber
stukje 'Introitus' uit het Requi
em van Mozart, direct gevolgd
door 'It's raining men' van The
Weather Girls. Op dat nummer
doen de Weird Sisters hun spec
taculaire intrede, gehuld in
zwarte speelpakjes met een rode
staart en dito glitterjasjes.
Stephanie de Graaf, Nienke
Bruin en Lauran Dunn kruipen
uit hun rode, doorschijnende
zuilen van stof en maken van de
griezelige samenspraak van de
heksen een performance van ni
veau.
Ze blijven het hele stuk lang een
dominante rol vervullen, ver
dwijnen eigenlijk nooit van het
toneel, maar oefenen hun kwa
de krachten zeer zichtbaar uit.
Het is zonneklaar dat alle moord
en doodslag op de Schotse hei
op hun conto moet worden ge
schreven. Dit addergebroed
steekt in elk geval heel duidelijk
Lady Macbeth aan. Susanne
Kiemel speelt haar krachtig en
weloverwogen, koninklijk fier en
alleen de haar ontsnappende
sis- en blaasgeluidjes laten haar
ware aard zien.
Die helse kant is het ene facet
van het stuk; angst en twijfel de
andere. Dat aspect wordt het
meest naar voren gehaald door
Marco Marelli als de weifelende
Macbeth, die nu en dan, zijns
ondanks, een gruweldaad
pleegt. De overgangen tussen
beide sferen worden knap ge
maakt. Voor de aankleding is al
les uit de kast gehaald, de kos
tuums zijn overdonderend, het
licht is bijzonder effectief en de
regie precies, met oog voor
geestige details. Het Rijnlands
Lyceum maakt met grote geba
ren een memorabele 'Macbeth'.
theater recensie
Maarten Baanders
telling: 'Kathak-Roopmati' door
laharaj Kalashram Dancers.
;n: 25/3, Leidse Schouwburg.
3R
in India Hindoes en
elkaar afslachten,
de groep van Birju Maha-
verhaal van Roopmati, de
die dankzij religieuze te
lgen de liefde niet kan
in en een eind aan haar
laakt. Birju Maharaj staat
ijn kathak-dans in een
noude traditie en het is
dat met deze voorstelling
loven de tijd verheven
iverper wordt gericht op
denkelijke religieuze on-
agzaamheid die onze tijd
tert.
ti is de verblindend
dochter van de hindoe-
Dan Singh. Ze wordt ver-
Hl p de moslimprins Baz Ba-
g Haar vader probeert de
H inde liefde die tussen de
ontstaat te verijdelen en
irt Baz Bahadur de oor
aar de laatste wint en ge-
n het bedwelmend mooie
zijn met Roomati. Hij
2 ^aar echter kwijt aan de
Adam Shah, die haar
en tot zijn vrouw wil
J elangrijk de les ook is die
verhaal te trekken valt,
jammer dat het op zo'n
0 manier wordt gespeeld.
Beeldend theater op strand, bij Meelfabriek en in schouwburg
Amsterdam - Bekers, stropdassen, balpennen, sok
ken of wijnflesetiketten. Corneille draait er zijn
hand - of liever gezegd zijn schilderskwast - niet
voor om. Aan zijn nog altijd groeiende oeuvre van
reclamemateriaal kan de inmiddels 80-jarige Cobra
pionier nu ook nog een luchtballon toevoegen. Gis
teren werd het veelkleurige gevaarte, dat de schil
der in opdracht van een reclamebureau versierde,
op het Amsterdamse Museumplein ten doop ge
houden. Na afloop stapte de kunstenaar in het
mandje onder de ballon om een tochtje te maken.
Foto: ANP/Marcel Antonisse
door Theo de With
leiden/noordwijk - Op theater-
gebied sprankelt het niet in de
Leidse regio. Er worden weinig
initiatieven ontplooid. Dat viel
theatervormgever Geert van der
Velden op toen hij van Noord-
Brabant naar een flat in Leider
dorp verhuisde. Om daar iets aan
te doen heeft hij de stichting
Fields of Wonder opgericht.
„Er wordt in Leiden en omge
ving bedroevend weinig gepro
duceerd", constateert Van der
Velden. .Alleen Het Arsenaal
heeft de laatste jaren iets bete
kend." Onder leiding van regis
seur Ruud Wessels speelde Het
Arsenaal onder meer een aantal
openluchtvoorstellingen op de
Burcht. De laatste productie
was, in de zomer van 1999, het
zelfgeschreven 'OntZ' over het
Ontzet van Leiden. Sindsdien is
het stil.
In de Leidse Schouwburg en het
LAKtheater zijn alleen voorstel
lingen te zien die overal in den
lande worden gespeeld. „In feite
bepaalt de politiek wat wij te
zien krijgen", vindt de theater
vormgever uit Leiderdorp. „Den
Haag draait de subsidiekraan
open en dicht. Daardoor is er
weinig ruimte voor experimen
tele dingen. Het gevolg is dat we
worden opgezadeld met een ko
pie van een kopie van een ko
pie."
Van der Velden werkte mee aan
voorstellingen van het Nationale
Toneel, De Kaap, RO Theater en
het Oranjehotel. Dat laatste ge
zelschap is inmiddels opgehe
ven. „Met dank aan Rick van der
Ploeg", zegt hij venijnig. Min of
meer noodgedwongen verhuis
de hij naar de Leidse regio. „Ik
vind dat theater overal in Ne
derland aanwezig moet zijn.
Maar de meeste toneelgroepen
zijn nog altijd in het westen van
het land te vinden, daarom heb
ik me hier gevestigd. Nee, niet in
Amsterdam. Ik wil geen deel uit
maken van de incrowd, maar
mijn onafhankelijke positie be
waren."
Voor zijn werk als theatervorm
gever ('ik denk na over de vorm
van een voorstelling') werd hem
de Charlotte Kolher Prijs toege
kend door het Prins Bernhard
Cultuurfonds. Zijn kwaliteiten
wil hij nu ook ten dienste stellen
van zijn huidige woonomgeving.
„Ik heb gesprekken gehad met
de directeuren van de Leidse
Schouwburg en het LAKtheater.
Het klimaat is er hier niet naar
om eigen producties te maken.
Het is niet vanzelfsprekend. Ter
wijl er toch ontzettend veel Lei-
denaars actief zijn in het profes
sionele circuit, van musical tot
serieus toneel."
Het LAKtheater maakt elk jaar
tussen kerst en oudjaar een ei
gen voorstelling. Vorig jaar
stond daarin de filmmuziek
centraal. De Leidse Schouwburg
begeeft zich dit jaar voor het
eerst op dat terrein. Herman
van Veen maakt speciaal voor
Leiden een familievoorstelling
over Alfred Jodocus Kwak. Hij
bespeelt de Leidse Schouwburg
in december een aantal weken.
Geert van der Velden heeft iets
anders voor ogen. „Met Fields of
Wonder willen we producties
maken die in deze regio passen.
Ik werk samen met de Amster
damse regisseuse Femke Jans
sen. Wij komen allebei van het
platteland en willen theater
brengen voor 'de gewone man'.
Dat moet vooral beeldend zijn.
Musical is een theatervorm die
op een goede manier gebruik
maakt van beeldtaal. Niet voor
niets slaat het aan bij een groot
publiek. Het verhaal van de mu
sical is meestal bekend, maar de
mensen komen voor de visuali
sering."
De stichting Fields of Wonder
treedt voor het eerst naar buiten
tijdens het Straattheater Festival
Noordwijk, het eerste weekein
de van juli. Op het strand wordt
de voorstelling 'Black Boxes
One' gespeeld. De eerste repeti
ties zijn inmiddels achter de rug.
Van der Velden: „Het kan geen
kwaad de kwaliteit van het festi
val wat op te krikken. Er bestaat
meer dan clowns en steltlopers.
Het festival blijft altijd keurig op
de boulevard. Wij kiezen voor
het strand, omdat de zee het
perfecte decor is."
Het publiek krijgt geen kant-en
klaar verhaal voorgeschoteld.
Fields of Wonder belooft een vi
sueel spektakel. „Tekst verwaait
toch op het strand. Er gebeurt
een aantal dingen tegelijkertijd.
Op het strand zetten we een
black box neer. Rondom die
doos speelt zich een belevenis
van een uur af."
Het vervolg - 'Black Boxes Two'
- wil Van der Velden spelen in
de nabijheid van de voormalige
Meelfabriek aan de Zijlsingel in
Leiden. „We verhuizen dan van
een natuurlijke naar een stede
lijke omgeving. Met onze voor
stelling willen we een culturele
impuls geven aan de plannen
met dat complex. Door het poli
tieke spel dat nu wordt ge
speeld, kunnen wij niet in de
Meelfabriek spelen. We wijken
daarom uit naar een boot die in
de singel ligt en spelen onze
productie, van 10 tot en met 15
september, op het water."
Het drieluik wordt afgesloten in
de Leidse Schouwburg. De black
box verhuist daarmee naar een
klassiek lijsttheater. De bedoe
ling is om van 10 tot en met 15
juni 2003 in de schouwburg aan
de Oude Vest te spelen. „Direc
teur Bart van Mossel vond het in
eerste instantie eng, omdat ik
hem nog geen tekst kon laten le
zen. Wij kiezen voor een andere
benadering. Er worden beel
dend kunstenaars bij betrokken.
Het gaat om de fascinatie voor
alledaagse dingen, die toch heel
theatraal zijn."
John Kraaijkamp sr., Geert Jan Romeijn en Mark Ram met 'De huisbewaarder' in Leidse Schouwburg
De voorstelling is een gestileerd
mimespel, waarin elke gebeur
tenis nadrukkelijk met gebaren
wordt geïllustreerd. Deze ma
nier van uitdrukken hoort bij de
kathak-traditie, die verhalend
van karakter is. Maar in Neder
landse ogen doet zij ouderwets
en vaak zelfs potsierlijk aan,
vooral na de pauze, als Adam
Shah toeslaat. De gevechtsscène
met de zwaarden en het ge
kreun, de manier waarop Shah
zijn prooi zijn dolk toont om
haar te laten zien wat hij zal
doen als ze weigert met hem te
trouwen, de angst die van Roop-
mati's gezicht druipt, het is on
mogelijk met dit drama mee te
leven.
Het is jammer dat dit mimespel
de voorstelling overheerst, want
er wordt, vooral voor de pauze,
bijzonder fraai gedanst. Je kijkt
je ogen uit bij de nobele geba
ren, de subtiele details met de
nek of de romp.
Daar komt bij dat die bewegin
gen een grote poëtische uitdruk
kingskracht hebben. Als wordt
verteld dat de moslimprins Baz
Bahadur kunstminnaar is en al
zijn rijkdom aan de schoonheid
zou willen opofferen, beelden
de danseressen om hem heen
met weelderige, subtiele lijnen
de schoonheid van muziek en
andere kunsten ongelooflijk
suggestief uit. Dat zijn momen
ten waar je echt van geniet en
waaruit blijkt dat al dat mime
spel eigenlijk niet nodig is om
een verhaal vol hartstocht te
vertellen.
door Nico de Boer
amsterdam/leiden - Wie Pinters 'De
huisbewaarder' ('The caretaker", 1959) nu
ziet, kan het zich nauwelijks voorstellen,
maar veertig jaar geleden was het to
neelstuk hoogst omstreden. Toen Pinter
zijn stuk in 1960 zelf in Düsseldorf regis
seerde, werden hij en de acteurs wegge
hoond. Maar in plaats dat ze afdropen,
bleven ze hoffelijk buigen voor het boe
roepende publiek totdat er nog maar
twee boe-roepers in de zaal over waren.
Anno 2002 weet Pinter nog steeds te
genstrijdige reacties op te roepen. Bij
de eerste serie voorstellingen van 'De
huisbewaarder' reageerde het publiek
wisselend. "Al is hier de voorstelling ook
enigszins debet aan, want die komt
langzaam op gang. Zodra de vaart erin
zit, spelen de drie acteurs op het scherp
van de snede en krijgen de verhoudin
gen tussen de personages, drie losers,
duidelijker contouren.
Een van de drie wordt gespeeld door
John Kraaijkamp sr. Zet Kraaijkamp op
het affiche en succes is verzekerd. De
zalen stromen vol, ongeacht wat wordt
gespeeld. Kraaijkamp is immers altijd
wel goed voor de gulle lach, zoals hij
voorgaande seizoenen overtuigend be
wees in 'Op bezoek bij meneer Green'
van de Amerikaan Jeff Baron, waarin de
briljante komediant zich helemaal kon
uitleven. Pinter is evenwel van een heel
ander kaliber. Maar in 'De huisbewaar
der' schikt Kraaijkamp zich voorbeeldig
in zijn rol van de klaploper Davies, een
even doortastende als schlemielige,
groezelige figuur.
Een heel andere Kraaijkamp dan de
meeste theaterbezoekers gewend zijn.
Schrikt dit niet veel mensen af? „Na
tuurlijk zullen er mensen teleurgesteld
zijn", zegt Geert Jan Romeijn, die in 'De
huisbewaarder' de rol van Mick speelt.
Aan de andere kant", vervolgt hij, „zit
ten er nu ook mensen in de zaal die an
In 'De huisbewaarder' schikt John Kraaijkamp sr. zich voorbeeldig in zijn rol van de klaploper Davies. Foto: Pan Sok
ders zelden of nooit naar het theater
gaan, maar bij wie het stuk toch blijft
hangen, die erover napraten. Die den
ken: er valt deze keer misschien niet zo
veel te lachen, maar het zet wel aan het
denken. Dat is dan toch mooi meege
nomen."
„Tot dusver zijn de reacties verdeeld.
De een blijkt erg te hebben genoten, de
ander is teleurgesteld", zegt Mark Ram,
die in 'De huisbewaarder' de rol van
Aston speelt. „Tijdens enkele voorstel
lingen verliet een aantal bezoekers
voortijdig de zaal. Dat was jammer,
maar dat moet je dan maar accepte
ren." Romeijn: „Dat kan ook moeilijk
anders. We kunnen Pinter toch moeilijk
gaan opleuken. Pinter zit je heel dicht
op de huid. Hij is heel confronterend.
Hij laat zien hoe het leven is, hij maakt
het allemaal niet bigger than life."
'De huisbewaarder' gaat over drie man
nen aan de zelfkant van de maatschap
pij: de zwerver Davies, en de broers
Mick en Aston. Aston is een zachtmoe
dige, wat slome jongeman. Hij woont
in een leegstaand huis; deze grauwe
woonkazerne is eigendom van zijn
broer. Mick woont zelf elders. Als het
stuk begint, brengt Aston Davies mee,
die zich weldra ontpopt als een temeri
ge slijmerd. Davies is de buitenstaander
in het stuk, zo iemand die, zoals in veel
stukken van Pinter, zorgt voor een radi
cale ommekeer in het leven dat er
voordien zo bedrieglijk helder en over
zichtelijk uitzag. Er ontstaan spannin
gen tussen de drie. Davies probeert de
broers tegen elkaar uit te spelen, en
zich het huis eigen te maken.
De rol van Davies speelt Kraaijkamp
bewonderenswaardig ingehouden.
Kraaijkamp, die de laatste jaren furore
maakte in grootse, vaak geestige to
neelrollen, speelde overigens al eerder
'serieuze' en klassieke toneelrollen, zo
als in 1980, toen hij bij het RO Theater
een legendarische koning Lear neerzet
te. Ram: „Voor Kraaijkamp is de rol van
Davies een heel pittige. Hij staat bijna
twee uur lang op het toneel. Ga er maar
aan staan op die leeftijd. Maar het is
heel bewonderenswaardig hoe hij het
er weer vanaf brengt. Zeker als je in je
achterhoofd houdt dat de mensen het
gewend zijn om van Kraaijkamp de ene
grap na de andere te horen."
„Hem werd gezegd: geen fratsen, en
daar houdt hij zich aan. In zijn vorige
rol als mister Green kon hij nog uitha
len. Hier kan hij zich heel wat minder
permitteren, al kan hij het - de acteurs
moeten er even om glimlachen - „toch
niet altijd laten." RamT „Kraaijkamp
doet niets liever dan op toneel staan. Je
ziet hem daar echt opleven. We hebben
tijdens de repetities ook zó gelachen.
Hij is 76, maar dat merk je niet. Het is
heel prettig om met hem te werken."
Romeijn: „Het is een ontzettend lieve
man. Niet dat we na de voorstellingen
met elkaar optrekken of zo. Het is veel
belangrijker dat je in dit vak respect
voor elkaar hebt dan dat je dikke vrien
den wordt."
'De huisbewaarder' van Harold Pin
ter. Te zien o.a.: do. 28 en vr. 29
maart, Leidse Schouwburg; za. 30 en
zo. 31 maart, Rotterdamse Schouw
burg, di. 2 en wo. 3 april, Stadstheater
Zoetermeer; di. 16 t/m za. 27 april,
Nieuwe de la Mar Theater, Amster
dam; wo. 15 en do. 16 mei, schouw
burg De Meerse, Hoofddorp.
