Herleven 'rood' geweld baat Berlusconi
BINNEN- BUITENLAND
Mohammed noemt
ich uit angst Mike
^Rechts heeft in Europa vele gezichten 'Fortuyn is ten diepste een extremist'
ZATERDAG 23 MAART 2002
Wayne Parry
ken/AP - Tariq Hasan (35)
oortaan door het leven als
lasan. De uit Pakistan af-
tige financieel deskundige
irttot een klein, maar groei-
jntal mensen in de VS dat
Ie rechter stapt om een
rArabisch klinkende naam
nemen. De reden is dat zij
de aanslagen van 11 sep-
worden gediscrimineerd
jggevallen, of daar bang
tl erk een verandering in de
ng van mensen als ik zeg
Tariq heet", zegt Hasan.
lont in Hoboken, een wijk
pichts door de rivier de
j tin wordt gescheiden van
ats waar vroeger de Twin
van het World Trade
S stonden. „Misschien
ze: O, jij bent er ook zo
weet wat me kan over-
jie»
ian uit San Diego, die bij
6 rine zit, stapte twee dagen
aanslagen al naar de
lank om zijn naam van
Is irimed in Michael te ver
en. Op het formulier waar
de reden moest aangeven,
elde hij: Stereotypering,
"e ninatie en vooroordelen
mijn naam."
IT id in Mira Mesa in Califor-
i, i eerst Bedir heette, heet
rk. „Ik wil geen Arabisch
k' nde naam meer", schreef
e het aanvraagformulier. In
:us, New Jersey, verander-
n Abu Zaid zijn naam in
N aul St. Germain. Hij zei
de naam wilde aanne-
an de vrouw die hem ja-
el leden heeft geadopteerd,
iok de discriminatie wilde
den die zijn naam op-
ige Arabisch-Amerikaan-
misaties vinden dat
verandering nu precies
3p keerde signaal geeft na 11
- iber: dat alle Arabieren
)a Torisme in verband
iet of op een of andere ma
te verbergen hebben of
^ens voor moeten scha-
0 Dit is echt beschamend",
ani Awadallah van de Ara-
\merikaanse Burgerorga-
in Paterson in New Jer-
ar de Arabische gemeen-
ixtra veel ellende over
34 een heeft gekregen nadat
VFjd was geworden dat zeker
6( ide elf kapers-terroristen
daar hadden gewoond. „Je geeft
een zekere schuld toe, ten on
rechte."
De aanvallen die na de terreur
aanslagen werden gepleegd op
Arabieren of mensen die daar
voor werden aangezien liegen er
niet om. Een Jemenitische win
kelier in Californië werd dood
geschoten na eerst racistische
opmerkingen en bedreigingen
te hebben ontvangen. Een uit
India afkomstige winkelier in
Arizona onderging hetzelfde lot,
volgens de politie omdat hij een
tulband droeg. In Pennsylvania
goten aanvallers benzine over
de grond bij drie Arabisch uit
ziende mannen en staken die
aan. En in de zuidelijke staat
Louisiana leidden pamfletten
waarin werd opgeroepen tot een
boycot van 44 moslimwinkels
tot vandalisme.
„Het is heel akelig, maar wat
kun je er aan doen?", zegt Ad-
nan Si Hassen, een 72-jarige Al
gerijn uit Hoboken die een aan
vraag heeft gedaan om zijn
naam te veranderen in Dan
Hassensi. „Mijn naam klinkt
Arabisch, maar ik zie er niet Ara
bisch uit. Ik zie er meer Sicili-
aans uit. Daarom wil ik dat mijn
nieuwe naam Italiaans klinkt."
Zelfs de 3-jarige Osama Azzouzi
heeft het al zwaar te verduren.
In zijn peuterklas in New Bruns
wick noemen de andere kinde
ren hem Osama bin Laden. Zijn
ouders hebben hem van school
gehaald en een aanvraag inge
diend om zijn voornaam te ver
anderen in Samir.
De 23-jarige Mohammed Khalil
kon geen baan krijgen, tot hij
zijn voornaam veranderde in
Michael. „Het is een vreselijke
toestand, maar ik sta achter wat
hij gedaan heeft", zegt zijn va
der, John Khalil. „De mensen
zijn bevooroordeeld." Michael
werkt nu in een garage waar bij
na nooit wordt gevraagd naar
zijn achternaam, want ook die
verraadt zijn afkomst meteen.
Veel andere Arabieren verande
ren hun naam onofficieel, zon
der dat de rechter er aan te pas
komt. Sandra Nichols, een ad
vocate voor immigratiezaken uit
New York, zegt dat veel van haar
cliënten, die toch al bang zijn na
11 september in het sociale
vangnet van de overheid terecht
te komen, zich nieuwe namen
hebben aangemeten. „Sommi
gen bellen me op met een Ame
rikaans naam. Huh?, zeg ik
dan", zegt zij.Ahmed is nu Al,
Ibrahim is nu Abe, Jamaal is nu
Jimmy, Mohammed is nu Mike
of Moe."
door onze correspondent
Hans Geleijnse
rome - De moord op econoom en
regeringsadviseur Marco Biagi,
dinsdag in Bologna, heeft Italië
weer in de greep van terreur en
complottheorieën gebracht. De
laffe aanslag is opgeëist door
links-extremistische erfgenamen
van de beruchte Rode Brigades,
actief in de jaren '70 en '80 van
de vorige eeuw. Een 26 pagina's
tellend document met marxisti
sche prietpraat geldt als 'identi-
kif van de schimmige groep ter
roristen. Wie zijn ze en hoe hard
is het bewijsmateriaal?
Officier van justitie Antonio Ma-
rini spreekt van een 'te snel af
gesloten hoofdstuk'. Hij vervolg
de twintig jaar geleden de harde
kem van de Rode Brigades voor
de ontvoering van en de moord
op de christen-democratische
partijleider en ex-premier Aldo
Moro in 1978. „We dachten de
zaak met de berechting van de
sleutelfiguren onder controle te
hebben. De staat liet zijn waak
zaamheid varen, terwijl we wis
ten dat we lang niet alle steun
groepen van deze terroristen
hadden gevonden."
Marini zei dit drie jaar geleden,
kort nadat een groepering die
zich 'Rode Brigades voor de Op
bouw van de Strijdende Com
munistische Partij' (BR-PCC)
noemt de moord op regerings
adviseur Massimo D'Antona op
eiste. Hij en Marco Biagi waren
gematigd-linkse experts in het
arbeidsrecht, en als zodanig fa
voriete doelwitten voor linkse
extremisten. In het kromme
denkpatroon van de Brigadisten
zijn dit soort sociaal-democrati
sche hervormers 'lakeien, die
met gouden kettingen zijn ver
bonden aan grootkapitaal en
imperialisme'.
Marini was niet de enige die
waarschuwde. Giovanni Moro,
zoon van Aldo, toonde zich des
tijds evenmin verbaasd over de
wederopstanding van extreem
links. „Als je iets voortijdig af
sluit, moet je niet verbaasd zijn
dat het later weer opduikt", zei
hij tegen dagblad Corriere della
Sera. En dat was precies wat
door de jaren heen is gebeurd
met de Rode Brigades. De groep
werd in 1971 actief, naar het
voorbeeld van de beruchte
Baader-Meinhof-groep (later de
RAF) in Duitsland. Teleurgesteld
in traditioneel links zagen hele
Naast een kogelgat liggen bloemen, op de plek in Bologna waar econoom Marco Biagi dinsdag de dood vond. Foto: Reuters/Stefano Rellandini
en halve intellectuelen geweld
als de enige oplossing om het
kapitalistische systeem omver te
werpen.
Aanvankelijk waren werkgevers
en neofascisten beoogde doelen
voor ontvoering en moord.
Maar al snel werden 'burgerlij
ke' vakbondsleiders en progres
sieve politici als de hoofdvijand
beschouwd.
Tussen 1971 en 1988 maakten
de Rode Brigades 429 slachtof
fers. Meer dan tweehonderd ter
roristen verdwenen in de gevan
genis, een bijna even groot aan
tal is nog steeds voortvluchtig,
en verblijft veelal in het buiten
land.
De oorspronkelijke Brigadisten,
zoals oprichters Renato Curcio
en Alberto Franceschini, zijn al
geruime tijd op vrije voeten. Tot
ergernis van nabestaanden ver
schijnen zij als 'deskundigen' op
tv en in de kranten, en schrijven
zij boeken. Curcio en veel van
zijn oude makkers zijn er van
overtuigd dat de Rode Brigades
ergens begin jaren tachtig zijn
bezweken onder de druk van
politievervolging en interne
twisten.
Hun vaandel moet zijn overge
nomen door jeugdiger aanhan
gers van splintergroepen als Pri
ma Linea (Eerste Lijn), de BR-
PCC en Nuclei Territoriali Anti-
imperialisti. Volgens justitie gaat
het om 'enkele tientallen, hoog
uit honderd' personen. In som
mige gevallen zijn er verbanden
met de oude garde.
Onverbrekelijk verbonden met
linkse terreur zijn complottheo
rieën. Zo dook in de recente
corruptie-processen tegen oud
premier Andreotti de beschuldi
ging op van oud maffia-baas en
latere verklikker Tommasso
Buscetta. Hij zei dat de moor
den op Aldo Moro, carabinieri-
generaal en Rode-Brigadesbe
strijder Dalla Chiesa en journa
list Pecorrelli het werk waren
van een samenzwering tussen
de toen regerende christen-de
mocraten, maffia en de geheime
diensten.
Eenzelfde fenomeen duikt op na
de moord op Biagi. Waarom
kreeg de econoom, die zowel
werkgevers, regeringen als vak
bonden adviseerde, sinds vorig
jaar oktober geen gewapend es
corte meer mee? Hij voelde zich
bedreigd, maakte er volgens de
laatste berichten kort voor zijn
dood nog melding van. Minister
van binnenlandse zaken Scajola
heeft nog geen afdoende verkla
ring kunnen geven.
Vreemd is dat Scajola onmiddel
lijk wist te melden dat de Biagi-
moordenaars dezelfde mensen
waren die D'Antona vermoord
den.
Hetzelfde wapen zou zijn ge
bruikt. En dat terwijl, zoals het
linkse dagblad La Repubblica
opmerkte, bij het lijk van D'An
tona geen kogelhulzen waren
gevonden, en het kaliber ver
schilde van het wapen waarmee
Biagi werd vermoord. „Dit is
een mysterieuze moord. Dit
soort aanslagen had altijd tot
doel het beslechten van maat
schappelijke conflicten te voor
komen. Nu gebeurt precies het
tegenovergestelde", zei de
schrijver Umberto Eco gisteren.
De suggestie is duidelijk: wie
spint politiek garen bij de aan
slagen? Silvio Berlusconi, de
man die als oppositieleider links
er al van beschuldigde een 'kli
maat van terreur' te creëren en
dat ook als premier herhaalde
lijk heeft gezegd. Iedere nieuwe
aanslag bevestigt zijn gelijk,
duwt de massale anti-Berlusco-
ni-demonstraties van vakbon
den en oppositie in de sfeer van
straatgeweld en terrorisme. Ook
om die reden brengt het spook
van de Rode Brigades Italië weer
terug bij af.
le ize correspondent
>c an Rooij
3I'" l - Het zal voor Wim Kok
Melkert een zeer'schrale
rijn, maar de onstuimige
an rechts blijft niet be-
ot Nederland. Bij verkie-
in andere Europese lan
de kompasnaald
Ltfopnieuw dezelfde kant
E' iservatieve partijen win-
rein, socialistische rege-
t! maken plaats voor (cen-
P ichtse coalities, en potiti-
gte iet kaliber-Fortuyn voe-
*~t debat de boventoon.
ite voorbeeld in een in-
s lange rij wordt geleverd
r 3 e recente verkiezingen in
1, waar de socialistische
^r Guterres het veld heeft
id en een centrum-recht-
itie in de maak is. Twee
I eden was diezelfde Gut-
og de trotse gastheer tij-
in bijeenkomst van soci-
ïe regeringsleiders. Van
chtsbolwerk in het hart
ropa is weinig over. Vier
is hebben inmiddels het
k oeten ruimen: de Oosten
lima, de Italiaan d'Ale-
gjÉDeen Rasmussen en Gu-
self. Het politieke leven
11 Kok is bijna afgelopen
opvolging is in het zicht
verkiezingen hoogst on-
>e Franse premier Jospin
luitse kanselier Schroder
vikkeld in een verkie-
-p- rijd op leven en dood
Lo n politieke tegenstan-
111 e Britse premier Blair ze-
onbekommerd in Dow-
eet, maar verder hebben
curopese 'buitenposten'
■den, Finland en Grieken-
n rode premier.
Ie zwaai naar rechts in
Aan wordt mede veroorzaakt
Aui t succes van popufisti-
rtijen, met leiders die
ugschrikken voor ferme
:en over buitenlanders
envullers. Pim Fortuyn
oir Europa vele gezichten.
enrijk heet hij Jörg Hai-
lelgië propageert Filip
er 'eigen volk eerst' en in
arken roept Pia Kjaers-
it de oppositiebanken
ïarken voor de Denen'.
noemt Umberto Bossi
pese Unie 'het nieuwe
Pia Kjaersgaard, dansend op tafel met de Deense vlag.
Foto: EPA/Bent Rasmussen
fascisme'. Bossi's Lega Nord
maakt deel uit van de regering
van Berlusconi, de premier die
nauwelijks onderscheid kent
tussen de belangen van Italië en
de belangen van zichzelf. En
dan is er natuurlijk Jean-Marie
le Pen, de aartsvader van ex
treem-rechts in Europa, die in
het Europese parlement zit en
bij de komende verkiezingen in
Frankrijk op een grote overwin
ning rekent.
De discussie 'hoe gaan we om
met extreem-rechts' heeft door
de pQlitieke verschuiving in Eu
ropa een heel ander karakter ge
kregen. De kloof tussen 'fat
soenlijk' en 'niet fatsoenlijk' is
misschien niet gedicht, maar
wel een heel stuk minder gewor
den. Voorbij zijn de dagen waar
in de EU-landen een diploma
tieke boycot tegen Oostenrijk af
kondigden, omdat de partij van
Haider in de regering kwam. Het
einde van de FPÖ is door de ac
tie geen dag versneld en de Oos
tenrijkse FPÖ-ministers zitten in
Brussel gewoon aan tafel met
hun Europese collega's. Het col
lectief negeren van het Vlaams
Blok heeft in België averechts
gewerkt. Tegenwoordig is De-
winter regelmatig te zien in keu
rige praatprogramma's, waar hij
het Nederlandse fenomeen-For-
tuyn mag uitleggen aan de Bel
gische kijker. De stille hoop van
politici dat extreem-rechts van
zelf verdwijnt als zij maar ge
woon doen of het niet bestaat, is
vervlogen. In plaats daarvan
groeit het besef dat er in de om
gang met de kiezer nog heel wat
van de populisten valt te leren.
Dijkstal is niet de eerste politi
cus die zich afvraagt of hij kin
derboekentaal moet gebruiken
om zijn kiezers te bereiken. En
hoe meer taarten er neerdalen
op de hoofden van Fortuyn
en/of zijn geloofsgenoten elders
in Europa, hoe sterker hun posi
tie wordt.
Extreem-rechts valt niet meer te
negeren, te boycotten of te ba
gatelliseren - het is in de Euro
pese politiek een factor gewor
den waar rekening mee wordt
gehouden. In het voetspoor van
Fortuyn, Dewinter en Kjaers
gaard is de kiezer op zoek naar
zekerheden die dicht bij huis
liggen. Daarbij gokt hij soms op
extreem-rechts. Maar vaker kiest
hij voor respectabele partijen
die de traditionele waarden over
gezin en maatschappij hoog in
het vaandel zetten. Zo verschiet
in Europa de ene na de andere
regering van kleur, en zo krijgt
centrum-rechts in de Europese
Unie langzaam maar zeker de
overhand.
Tien jaar geleden kon John Pal
mer van het Europese Centrum
voor Politieke studies nog vast
stellen dat 'de Europese sociaal
democratie bijna overal aan de
macht is'. Het politieke krach
tenveld dat Kok aantrof toen hij
acht jaar geleden als premier
begon, bestaat niet meer. Voor
de socialisten in Europa blijft
maar een weg open: hard wer
ken, wonden likken en wachten
op betere tijden.
door Paul Koopman
en Peet Vogels
oen haag - Wie is Pim Fortuyn
en wat wil hij eigenlijk? Minister
Gerrit Zalm van financiën heeft
het 'programma' van de Rotter
damse politicus laten doorreke
nen en werd niet vrolijk van de
resultaten. ,Als dat de regerings
verklaring wordt, zitten we dik in
de problemen." Zijn analyse: Pim
Fortuyn is ten diepste een extre
mist. Maar Zalm zegt ook: deze
man verdient het niet voor Jan
maat of racist te worden uitge
maakt. „Hij is een bijzonder
mens met briljante trekjes."
Gerrit Zalm. Foto: ANP/Toussaint Kluiters
De meestal goedlachse WD-minister Zalm
kijkt een beetje bedrukt. Hij is zelfs veronge
lijkt, wil hij wel toegeven. De afgelopen ja
ren kwam er ruim een miljoen banen bij,
patrouilleerden tienduizend extra agenten
op straat, werden honderden cellen bijge
bouwd, het asielbeleid aangescherpt en mil
jarden in de zorg en het onderwijs gepompt.
Voor het eerst sinds decennia kampt de
overheid niet meer met een financieringste
kort en werden de belastingen verlaagd.
Maar zo'n twintig procent van de kiesge
rechtigden is er blijkbaar niet van onder de
indruk. Zij zeggen Pim te gaan stemmen.
Het is, erkent Zalm, of je met een kraam vol
glanzende waar op de markt staat en nie
mand wil bij je kopen. „Wij hebben onze
verdiensten blijkbaar niet goed genoeg we
ten te presenteren. Maar dat is niet de hele
verklaring. De opkomst van Fortuyn is
enorm snel gegaan en werd door niemand
voorzien. Je mag het gerust miraculeus noe
men, wat er nu gebeurt. In de inhoud van
het beleid lijkt een groot deel van de kiezers
even niet meer geïnteresseerd. Fortuyn zegt:
'Ik geef geen euro extra uit aan de zorg', en
wint alweer zetels in de peilingen. Als wij
hetzelfde zouden voorstellen, zou het ons
een hoop stemmen kosten. Men vindt het
prachtig dat hij de veiligheid op straat wil
verbeteren zonder extra agenten. Onze in
spanningen worden niet beloond."
Zalm vermoedt dat het overgrote deel van
de Pim-stemmers betoverd wordt door zijn
belofte dat de grenzen dicht gaan en de mi
gratie een halt wordt toegeroepen. „Mis
schien hebben de aanslagen van 11 septem
ber er ook iets mee te maken. Mensen voe
len zich vrijer er politiek incorrecte opvat
tingen op na te houden. Ik weet anders ook
niet te verklaren waarom het ongenoegen
nu opeens zulke grote vormen aanneemt.
Men zegt niet: Paars was goed behalve het
vreemdelingenbeleid. Nee, nu is ineens alles
fout!" Het boek waarin Fortuyn de 'rokende
puinhopen' van het Paarse kabinet be
schrijft en zijn eigen alternatieven aan
draagt, heeft Zalm met een mengeling van
waardering en verwondering gelezen. Ster
ker: hij heeft inmiddels een aantal ambtena
ren van het departement aan het rekenen
gezet. Want als minister van financiën is hij
vooral geïnteresseerd in de vraag: kan het
wat Fortuyn voorstelt en: wat kost het? Zalm
probeert mild en genuanceerd te zijn, maar
het kost hem enige moeite.
„Het is een beetje raar boek met veel per
soonlijke anekdotes en enkele goede analy
ses. Het ademt soms een nostalgie naar de
jaren vijftig én een blind geloof in de toe
komst waarin we allemaal in ICT-paviljoens
werken. De overheid moet terugtreden én
oprukken in de visie van Fortuyn. Sommige
onderwerpen zijn zeer gedetailleerd uitge
werkt, andere nauwelijks." Onderkoeld:
„Maar een doorwrochte analyse van alle on
derwerpen kun je ook niet van een lonely
professor vragen. Ik heb een heel ambtena
renapparaat. Hij is maar alleen."
Van het 'kostenplaatje' van Fortuyns boek
en de economische effecten is Zalm niet
vrolijk geworden.Als dit het regeringspro
gramma wordt, zit je diep in de proble
men", concludeert hij. Het sluiten van de
grenzen zou aan douanebewaking een ver
mogen kosten, de toeristensector een dreun
geven. „Want ik neem niet aan dat die
douaniers van Fortuyn naar het verkeer
staan te zwaaien." Het doorlichten van alle
containers in Rotterdam is volgens Zalm
'godsonmogelijk' en het zou de haven lam-
leggen. Het weer invoeren van de
subsidie op huurwoningen kost
miljarden, meent de fiberaal. „Dat
hebben we juist om die reden ja
ren geleden afgeschaft."
Zalm ergert zich aan alle onbe
taalde rekeningen die Fortuyn
laat liggen. Hij belooft 'geen cent
extra' uit te geven, maar wil wel
de btw verlagen (kosten: 1,5 mil
jard euro) de sociale dienstplicht
invoeren ('daar rekenen mijn
ambtenaren nog op, maar het
kost miljarden') en ook stelt For
tuyn voor de overdrachtsbelasting
te verlagen (opbrengst nu: 6 mil
jard euro). De minister „Fortuyn
zegt dat hij de belastingen niet
verlaagt, maar hij doet het wel.
Hij wil geen extra geld uitgeven,
maar komt met onbetaalbare be
loftes."
Vérgaand zijn alle voorstellen van
Fortuyn wel, stelt Zalm. Hij ziet daar een pa
troon. „Fortuyn is een extremist. Het is bij
hem de alles-of-niets-show. Als we nog
dienstplicht hadden gehad, zou Fortuyn
hem beslist afschaffen. Nu wij hem hebben
afgeschaft, wil hij 'm weer invoeren. Hij
draagt op alle terreinen steeds extreme en
erg simpele oplossingen aan. Het aantal mi
nisteries moet gehalveerd, het aantal ge
meenten verdubbeld. De" verkoop van ben
zine moet genationaliseerd en de tarieven in
de gezondheidszorg meteen vrijgegeven.
Wat overigens in een schaarse markt met
weinig concurrentie meteen tot een kosten-
explosie leidt. Hij is een hemelbestormer.
Die mensen betrap je nooit op zorgvuldig
heid."
En toch. Is het niet hoog tijd voor een beetje
fantasie en verbeelding? Heeft (^Paarse sa
menwerking het politiek bedrijffliet de afge
lopen acht jaar de hals omgedraaid? Zalm
geeft toe: „Een brede coalitie van PvdA, WD
en D66 geeft wat meer saaiheid. Overigens
zijn we onderweg wel twee ministers kwijt
geraakt - Peper en Apotheker - en hebben
we een kabinetscrisis gehad over het refe
rendum. Maar de mensen vinden het altijd
leuk als iemand tegen de gevestigde orde
aanschopt. Fortuyn is verfrissend voor het
debat. Een bijzonder mens met briljante
trekjes. Zijn probleem is wel dat hij zijn be
perkingen blijkbaar niet kent."
Zalm bladert doelgericht in Fortuyns boek.
Op pagina 52 blijft zijn vinger haken bij een
onderstreepte zin, een passage over For
tuyns jeugd. Hij leest voor.daarnaast was
ik een dromerig kind met een rijke fantasie.
Dus keek ik naar buiten en fantaseerde daar
mijn veel mooiere en interessantere we
reld." Pretogen: „Fortuyn is wat dat betreft
geen steek veranderd!"
