Mariëtte Veldhuyzen van Zanten
kijkt nu anders naar de ramp
Achtergrond
Interview
ZATERDAG
23 MAART
2002
Ton van de Ven
verbeeldde
37 jaar lang
sprookjes
fantasieën
Joop ter Haar
h?d met Oad
'de grootste'
willen zijn
Fictief
scenario voor
'watertoekomst'
Leids centrum
Mariëtte Veldhuyzen van Zanten: „Ik kan nu pas toegeven dat mijn vader
fouten heeft gemaakt" Foto: Frank Uijlenbroek
Nabestaanden
herdenken komende
woensdag na een kwart
eeuw familieleden en
geliefden die
omkwamen bij de ramp
op Tenerife. Onder hen
de 48-jarige Mariëtte, de
dochter van KLM-
gezagvoerder Jaap
Veldhuyzen van Zanten.
Het is de eerste keer dat
zij andere nabestaanden
opzoekt. Eerder durfde
ze dat niet uit angst voor
beschuldigende vingers.
„Tenerife betekent voor
mij niet de grootste
vliegramp in de
geschiedenis van de
burgerluchtvaart. In
essentie is het nog
steeds het ongeluk
waarbij ik mijn vader
heb verloren."
door Jacob van der Meulen
U et dat tk de dochter
van de gezagvoerder
ben, heeft grote invloed
gehad op mijn rouwverwerking. Ik
ben altijd bang geweest om andere
nabestaanden te ontmoeten. Ik was
bang dat ze mij de schuld van mijn
vader voor de voeten zouden wer
pen. Ik heb dat gevoel nog steeds. Ik
denk ook niet dat het over zal gaan.
Ik moet dat een plaats geven. Ik was
heel blij dat ik vorige maand bij de
presentatie van het boek Tragedie op
Tenerife Robina Wessels heb ont
moet. Zij is de enige passagier die de
ramp overleefde omdat ze tijdens de
tussenlanding besloot op Tenerife te
blijven. Robina zei: 'Ik denk hele
maal niet over jou in termen van
schuld'. Ik heb ook begrepen dat de
84-jarige meneer Van der Werf van
mening was dat hij met het uiten
van beschuldigingen toch zijn doch
ter, schoonzoon en drie kleinkinde
ren niet zou terugkrijgen. Dat weet
ik allemaal wel, maar toch heb ik het
gevoel dat mijn vader verantwoorde
lijk wordt gehouden voor al die
slachtoffers. Daarom ben ik ook
nooit op zoek gegaan naar andere
nabestaanden. Ik heb dat niet ge
durfd."
„De laatste keer dat ik mijn vader
zag, staat me nog helder op het net
vlies. Die zondagochtend vertrok hij
heel vroeg. Ik sprong uit mijn bed
om hem uit te zwaaien. Hij boog
zich in zijn auto naar het raam en
zwaaide terug. Ik zie nog die hand.
Het laatste wat ik van hem heb ge
zien.
Hij was een voorbeeld voor me. Van
hem heb ik de voorliefde voor En
gels, de Verenigde Staten en muziek.
Mijn vader stond in het gezin een
beetje op de achtergrond. Werk was
voor hem nummer een. Hij was veel
en onregelmatig weg. Hij was een
vader voor ons als het hem uitkwam.
Het gevoel van geborgenheid had ik
meer bij mijn moeder. Mijn moeder
was echt de spil van het gezin.
Ik was die zondagavond bij mijn
aanstaande schoonouders in Nieuw-
Vennep. We zaten om een uur of
acht aan de koffie toen mijn broer
Ron belde. Hij zei dat ik meteen naar
het ouderlijk huis in Sassenheim
moest komen. Mijn vriend en ik
hadden het voorgevoel dat er iets
goed fout zat. Toen ik thuiskwam en
Ron de deur opendeed werd dat
door zijn gezicht bevestigd. „Papa
heeft een ongeluk gehad", zei Ron.
Dan weet je meteen dat het hele
maal mis is. Maar dat het iets met
het vliegtuig was, kon ik niet bevat
ten. Dat iemand met zo'n staat van
dienst dit zou overkomen, verwacht
je gewoon niet. Pas na weken drong
de realiteit tot mij door. Heel lang
heb ik gedachte bij me gehad dat hij
opeens weer binnen zou komen lo
pen. Daarbij heeft ongetwijfeld mee
gespeeld dat mijn vader een van de
slachtoffers was die niet geïdentifi
ceerd zijn. Er is echt helemaal niets
van hem teruggevonden. We hebben
nooit zeker geweten dat hij was
overleden. Mijn verstand zei van
wel. Maar ik dacht ook dat hij mis
schien wel een enorme klap had ge
had, uit het vliegtuig geslingerd was
en zijn geheugen kwijtgeraakt. In het
begin had ik steeds dezelfde fanta
sie. Dat mijn moeder mij belt: .Pap
pa is teruggekomen! Hoe vind je dat
nou!? Kom gelijk naar Sassenheim!'
Maar ach, dat kon natuurlijk niet."
„Gezagvoerder vertrekt zonder toe
stemming, stond de dinsdag na de
ramp al in de krant. Iedereen in mijn
omgeving riep meteen dat dit abso
luut niet waar kon zijn. Hem treft
geen schuld, was de overtuiging. Hij
heeft absoluut niets fout gedaan.
Pas later ga je het anders zien. Je
leest de onderzoeksrapporten en
gaat zelf over de hele zaak naden
ken. Dan denk je: Hij heeft wel fou
ten gemaakt. Hij was ook een mens.
In het boek over Tenerife staat een
foto van mijn vader. Daaronder
staat: Hij was een bijzonder mens.
Dat was hij helemaal niet. Mijn va
der was een gewoon mens, zoals jij
en ik, met zijn fouten en tekortko
mingen. In de serie missers en fou
ten op Tenerife heeft hij er ook een
of twee gemaakt. Ik wil niet zeggen
dat alleen zijn fout fataal was, maar
alles bij elkaar was het dat wel. Bin
nen de familie is daar nauwelijks
over gepraat. Maar Ron en ik zijn het
er over eens dat hij onbewust - want
we zijn ervan overtuigd dat hij voor
zichzelf dacht dat hij kon starten -
een fout heeft gemaakt. Als je moe
bent dan kun je beslissingen nemen
die je niet genomen zou hebben als
je uitgerust en fit zou zijn. Hij zal
zich absoluut niet bewust zijn ge
weest van de consequenties van zijn
beslissing. Hij moet hebben gedacht:
'Ik kan wel starten. Het zit wel goed.'
Ik ben bang voor de reacties als dit
in de krant komt, maar ik vind dat ik
eerlijk moet zijn. Het heeft 25 jaar
geduurd voordat ik kon toegeven dat
mijn vader fouten heeft gemaakt.
Vijf jaar geleden was er een docu
mentaire op televisie met een recon
structie van de ramp. Toen hadden
wij nog heel sterk het gevoel dat
mijn vader ten onrechte alle schuld
kreeg toegeschoven. Maar we wer
den ook aan het twijfelen gebracht
over de werkelijke toedracht. Ron en
ik wilden weten wie welke fouten
had gemaakt. Nu heb ik zoiets: Ja.
het is duidelijk. Er zijn een door ver
schillende mensen fouten gemaakt.
Nu kan ik erkennen dat mijn vader
ook verkeerde beslissingen heeft ge
nomen. De gezagsverhoudingen in
de cockpit waren toen natuurlijk
heel anders dan nu. Ik vind het een
goede ontwikkeling dat mensen
meer durven te zeggen tegen een
hoger geplaatste. Ik kan me niet
voorstellen dat mijn vader niet
openstond voor meningen van een
ander. Dat de co-piloot bijvoorbeeld
benauwd was om mijn vader te cor
rigeren. Het was toen wel zo dat als
de gezagvoerder zei: We gaan, dat
het vliegtuig dan ook vertrok."
„Tenerife betekent voor mij niet de
grootste vliegramp in de geschiede
nis van de burgerluchtvaart. In es
sentie is het nog steeds het ongeluk
waarbij ik mijn vader heb verloren.
De omvang wordt wel duidelijk als ik
in de plakboeken van mijn moeder
weer alle rouwadvertenties zie. Ach
terin Tragedie op Tenerife staat een
namenlijst van alle Nederlandse
slachtoffers. Je laat dat op je inwer
ken, maar ik denk dat het nooit echt
goed tot je door kan dringen. Zo veel
slachtoffers, daar kun je je geen
voorstelling van maken. Ik denk dat
dat vooral komt omdat mijn vader
erbij betrokken was. Als je ergens
heel dichtbij staat, zie je maar een
klein onderdeel van het geheel.
Het geloof heeft altijd een belangrij
ke rol in mijn leven gespeeld. Elke
keer als mijn vader voor een vlucht
vertrok, bad ik voor een behouden
terugkomst. Die zondagochtend heb
ik dat niet gedaan. Daarin zie ik nu
de leidende hand van God. Opdat ik
niet opstandig zou worden. Het was
alsof Hij zei: Ik kan je gebed niet ver
horen, dus bidt ook niet. De waar
om-vraag - Waarom moest hem dit
nu overkomen? - heb ik dan ook
nooit gesteld. In al die missers en
fouten zie ik Gods leiding. Het heeft
mij bevestigd dat Hij echt bestaat.
Daar put ik troost uit. Als God dit zo
heeft gestuurd, dan hoef je mensen
niet de schuld te geven. Dan hoef je
ook niet bang te zijn voor je eigen
toekomst, omdat je eigen leven ook
zo wordt bestuurd.
Ik zit niet lijdzaam te wachten met
mijn armen over elkaar. Maar ik heb
wel de zekerheid dat dingen gebeu
ren omdat God wil dat ze gebeuren.
Dat geeft heeft veel steun in de ver
werking van verdriet. Ik heb wel
eens getwijfeld of er wel een God
was. Maar als ik naar Tenerife kijk
dan weet ik het weer zeker. Als de
ramp tot doel had mij dat in te laten
zien, dan kun je zeggen: Voor één
mens? Moesten zoveel mensen ster
ven, om één mens te laten begrijpen
dat er een God is? Nee. ik denk dat
veel meer mensen door de ramp Zijn
leiding en bestuur zagfn. /Ms dat het
doel was van Tenerife^lan zou het
een grote zegen zijn. Het neemt je
eigen verantwoordelijkheid beslist
niet weg, maar je mag dan inzien dat
je afhankelijk mag zijn van en ver
trouwen kan op Gods besturing van
het leven.
Ik hoop niet dat andere mensen zich
door deze woorden pijnlijk getroffen
voelen. Ik kan me voorstellen dat zij
zeggen: Dat is nogal makkelijk pra
ten. Maar ik voel het zo en put er
troost en kracht voor mijn leven uit.
Ik ben bang dat veel mensen zullen
zeggen dat ze hier helemaal niets
mee kunnen. Voor hun blijft het een
grote ramp. Zij ballen nog steeds
hun vuist en roepen: Waarom? Dat
vind ik heel triest. Het enige wat ik
kan doen is bidden of God het ook
in het leven van die mensen duide
lijk kan maken."
Zie ook elders in deze bijlage
Jaap Veldhuyzen van Zanten.
Foto: privé
