Ik zal al die gezellige Leidse vrouwen danig missen'
""VOORBIJGAAN
LEIDEN REGIO
m
ZATERDAG 23 MAART 2002
R9
eet nu al dat ze het danig zal gaan missen,
het ging gewoon niet meer. „Vroeger zei ik
de cursisten: spring op de tafel, dan kan ik je
3 fspelden. Maar die vrouwen zijn op een leef-
at ze dat niet meer kunnen, dus moest ik
s vaker op mijn knieën. En dat lukte me
5 minder, want ik ben ook geen twintig meer.
6 jm vond ik het wel mooi om er nu een punt
r te zetten."
Vroom (van 29-06-1929) is onlangs gestopt
R iaar werk in het Leidse Volkshuis, waar ze de
ssen naaien en kleding maken verzorgde,
ijaar in totaal hield de inwoonster van
[geest zich daarmee bezig, nadat ze de daar-
enodigde aktes had gehaald. Eerst op scholen
ar geboorteplaats Vlaardingen en in clubhui
zen in Schiedam, vervolgens een kwart eeuw in De
Vrolijke Arcke in Leiden en nadien in het Volkshuis.
Daar werd ze recent uitgeluid met bloemen en ca
deaus van heel veel vrouwen die ze in de loop der
jaren naailes gaf. „Gezellige Leidse moeders, tus
sen wie ik me heel goed thuisvoelde en van wie ik
zelf ook heel wat heb geleerd. Die zal ik missen",
zegt de bejaarde docente, die haar tijd vroeger aar
dig vooruit was. Zo was ze in het midden van de
jaren vijftig van de vorige eeuw de eerste vrouwe
lijke handbalscheidsrechter van Nederland en or
ganiseerde ze wat later ook dagjes uit voor haar
cursisten. „Tot woede van veel echtgenoten, die
vonden dat hun vrouwen zich tot het huishouden
moesten beperken. Maar daar heb ik me nooit wat
van aangetrokken."
n
m huldiging in het Volkshuis
en complete verrassing
me. Zelf had ik me voorge-
>n na de laatste les ergens
te gaan drinken met
vrouwen, om daarna weg
zen. Maar ineens stond di
rectrice Hilde Jansen voor me
en werd ik naar een zaal ge
bracht, die vol zat met al die
moeders die in al die jaren cur
sist bij me waren geweest. Mijn
kinderen waren er (mijn man
was ziek), ik werd toegespro
ken, ik kreeg bloemen en ca
deaus. Compleet overdonderd
was ik.
Achteraf begreep ik pas dat ik
daar dus toch wel iets betekend
heb en dat ze het hebben ge
waardeerd dat ik altijd mijn
best heb gedaan om die ouder
wetse naaicursses voort te laten
bestaan, tussen al die moderne
lessen die er worden gegeven.
Aanvankelijk waren er wel meer
docenten op kledinggebied,
maar die hielden het niet vol,
dus draaide ik de cursus de
laatste vijf jaar in mijn eentje.
Maar daar daar heb ik nooit
moeite mee gehad, want de
groepen die ik les gaf, waren
vriendinnengroepen en ik was
trots op de organisatie.
Die organisatie in het Volkshuis
is perfect, dat wil ik nog wel
graag even benadrukken om
aan te tonen dat de subsidie die
wordt gegeven daar heel goed
wordt gebruikt. Er wordt kei
hard gewerkt, er heerst sfeer en
er is altijd wat te doen. Als ik er
op maandagmiddag binnen
kwam om mijn cursus te geven,
hoorde ik er zingen, Engels en
Duits spreken en computerge
luiden. Dan voelde ik me al
meteen thuis. En als ik eenmaal
was begonnen, werd het alle
maal nog leuker. Niet alleen
omdat ik graag les gaf, maar
ook om de verhalen die tijdens
die uren werden verteld. Dat
was soms net een revue, want
daarbij kwam van alles ter spra
ke: van grappige en tragische
gebeurtenissen, tot huwelijks
moeilijkheden.
Vaak bespraken die vrouwen
met mij persoonlijk ook proble
men, waar ze het met anderen
niet over durfden te hebben.
Tegen leiders en docenten werd
vroeger nogal eens opgekeken,
maar ik stond altijd middenin
de groep en had direct contact
met ze, dus bij mij hadden ze
die angst niet. Mij konden ze
Jo de Vroom met een van haar groepen. Foto: privé-archief
rustig vertellen dat ze aan een
abortus dachten als ze in ver
wachting waren van hun der
tiende kind. Dan hadden de an
dere vrouwen erop aangedron
gen dat ze het moest laten weg
halen, maar dan zei ik: als er
nou al twaalf rondlopen, laat
die dertiende dan ook maar lek
ker komen. Later kon ik dan
zien dat die raad ter harte was
genomen.
Ik heb er ook nog eens voor ge
zorgd dat een gemengd huwe
lijk alsnog werd goedgekeurd
door de bisschop van Rotter
dam. Op het moment dat de
man op sterven lag en bang was
om in de hel te komen. Nadat ik
er werk van had gemaakt,
kwam de kerkelijke goedkeu
ring voor het huwelijk alsnog af.
Ach ja, ik was niet alleen do
cente, maar eigenlijk ook maat
schappelijk werkster.
Maar vergis je niet, er werd na
tuurlijk ook gewerkt tijdens de
cursus. Ik waakte er altijd voor
dat de les een veredeld thee
kransje zou worden. Kletsen
was prima, maar er moesten tij
dens het seizoen ook wel mini
maal vier kledingstukken wor
den gemaakt. Daar kwamen die
vrouwen tenslotte voor, om
voor weinig geld leuke kleding
te fabriceren. Doordat het klet
sen en werken altijd hand in
hand ging, heb ik het waar
schijnlijk zo lang volgehouden.
Dik vijftig jaar geleden ben ik
begonnen met het geven van
naailes. Op een lagere school
en een mulo in Vlaardingen,
waar ik ben geboren. Ik had net
mijn aktes naaldvakken gehaald
op de kweekschool en een op
leiding voor coupeuse voltooid,
en ik verviel al snel van de
jeugd in de moeders. Kwam
omdat ik in Schiedam en Vlaar
dingen op de padvinderij had
gezeten en bekend was gewor
den in de wereld van de club
huizen. Toen die na de oorlog
weer volop begonnen te draai
en, werd ik door de leidingge
vende paters gevraagd om de
moeders die er kwamen naailes
te geven. Dat ben ik er toen bij
gaan doen, bij de lessen die ik
gaf op die scholen.
Dat het later mijn hoofdtaak
werd, kwam omdat ik in 1960
trouwde en met mijn man naar
Leiden verhuisde. Naar een
nieuw flatje aan de Burgraven-
laan. Omdat huishouden nooit
mijn favoriete bezigheid is ge
weest, was ik daar snel uitgeke
ken en liep ik danig met mijn
ziel onder mijn arm. Tot ik op
een dag op de Steenschuur een
bordje 'Mater Amabiles' zag
hangen, vroeger een school
voor jonge, werkende meisjes
die nog een aantal uur onder
wijs in de week moesten vol
gen. Ik heb er aangebeld en de
deur werd opengedaan door El-
ly Kerckhoffs, die net bezig was
de curssen op te zetten. Zij
vroeg me meteen of ik er de
naailessen wilde komen geven
en dezelfde avond belde pater
Sweers, die in het bestuur zat
van die school en directeur was
van De Vrolijke Arcke in de Pie-
terskerkchoorsteeg, of ik ook in
dat clubhuis les wilde komen
geven aan moeders.
Ook dat wilde ik wel en daar
kwam ik terecht in de Leidse
moedergroepen, Met van die
eenvoudige, maar heel gezellige
vrouwen, tussen wie ik me pri
ma thuisvoelde en van wie ik
ook heel wat heb geleerd. Ik gaf
ze naailes, zij gaven mij kookre
cepten, voor de hutspot, en ad
viezen over welke zeem ik
moest gebruiken na het wassen
van de ramen. Vond ik zo leuk,
dat ik er ook ben doorgegaan
toen de Mater Amabiles-school
verdween in de jaren zeventig.
Vijfentwintig jaar heb ik daar
gewerkt, in de Vrolijke Arcke.
Op basis van vrijwilligheid. Pas
na mijn overstap naar het
Volkshuis ging ik een salaris
verdienen, al deed ik het ook
toen niet voor het geld, maar
voornamelijk voor het plezier.
Plezier in mijn werk heb ik al
tijd gehad, want ik deed het
met liefde en er waren leuke
bijkomstigheden. Zo mocht ik
graag uitjes organiseren voor de
dames die bij me op cursus za
ten. Gingen we lekker een dag
op stap. De vrouwen vonden
dat prachtig, die spaarden er
het hele jaar voor, maar hun
echtgenoten vonden dat min
der leuk. Ik kreeg nogal eens
boze mannen aan de lijn, die
vonden dat hun vrouw op zulke
dagen het huishouden hoorde
te doen. Zat ik absoluut niet
mee. Niet dat ik de dames wilde
opruien, maar ik vond wel dat
ze recht hadden op een eigen
leven.
Op dat gebied was ik mijn tijd
wel een beetje vooruit, ja, maar
dat had ik ook eerder al gehad,
want ik was eerder al de eerste
vrouwelijke handbalscheids
rechter van Nederland geweest.
Inliet midden van de jaren vijf
tig. Moest ik in een rok wed
strijden fluiten, omdat een
vrouw niet in een korte broek
mocht lopen. Belachelijk eigen
lijk, als je er op terugkijkt. Maar
goed, in die tijd had ik wel ge
leerd om voor mezelf op te ko
men in een mannenwereld en
dat deed ik later ook voor de
vrouwen die meegingen met de
uitjes. Naar de zomerhuisjes
van het Volkshuis in Noordwij-
kerhout bijvoorbeeld, of met
z'n allen naar Stiphout in Bra
bant, om daar in een fabriek af-
vallapjes te kopen. Dat diende
twee doelen: ten eerste was het
een gezellig tripje en ten tweede
kon je er heel voordelig stof op
de kop tikken, waar je nog hele
leuke kleren van kon maken.
De vrouwen die ik in mijn groe
pen had, hebben dat altijd heel
er leuk gevonden en veel van
die moeders zijn ook altijd cur
sist gebleven. Dat had als na
deel dat de cursisten de laatste
tien jaar, steeds ouder werden,
net als ik, waardoor we bijvoor
beeld de modeshows van ei
gengemaakte kleding moesten
staken. Bovendien konden die
vrouwen niet meer zo gemak
kelijk op een tafel klimmen om
een rok af te laten spelden, zo
dat ik steeds vaker op mijn
knieën op de grond lag en dat
was niet meer vol te houden.
Maar het had als voordeel dat je
ze door en door ging kennen en
intieme vriendinnen met ze
werd. Ik weet nu al dat ik dat ga
missen. Maar ja, ik vond dat ik
er een punt achter moest zet
ten, voor ik met een rollator het
Volkshuis binnen zou komen."
Paul de Tombe
STADSGEZICHT
- -,v
idellaan. Foto: Henk Bouwman
uit de Leidsch Dagblad IIIh\ lilV
ANNO 1902
Zaterdag 22 Maart
KATWIJK-AAN-ZEE - Uit de dagbladen zal men het
verblijdend bericht vernomen hebben, dat geduren
de dezen zomer te Katwijk-aan-Zee zal gehouden
worden de eerste uitsluitend voor de Nederlandsche
visscherij bestemde Tentoonstelling.
Wij vinden dit een verblijdend verschijnsel, nu het
geen tentoonstelling zal zijn van gewonen aard, een
soort openbare vermakelijkheid, een kermis, doch
een om in de eerste plaats de Nederlandsche vis-
scherij meer op den voorgrond te plaatsen, meer lief
hebberij voor dezen tak van bedrijf aan te kweeken
en dientengevolge den lust bij de jongelui op te wek
ken zich meer dan tot heden aan den vischhandel en
de zeevisscherij te wijden, daar voor velen inderdaad
hierin een goede toekomst is gelegen. De vischhan
del en meer bepaald de zeevisscherij is een bedrijf
geworden van zeer groot gewicht en verkreeg een
omvang, als voor oningewijden niet valt te beseffen.
Het belang van Nederland brengt mede, dat de aan
dacht in alle opzichten en in al haar vertakkingen er
op gevestigd wordt, vóór dat alles in verkeerde han
den geraakt.
ANNO 1977
LEIDEN - Het op
maken van een
vleeswaren-
mand is één van
de dingen, die
de verkoopsters
van slagerij
Teekens leren
op de cursus
Verkoopster fij
ne vleeswaren'.
Foto: archief
Leidsch Dagblad
Woensdag 23 maart
LEIDEN - "De klant van vandaag wil méér dan een
paar runderlappen en een stuk worst". Dat is de vas
te overtuiging van de heer E.D. Veer van de firma
Teekens. "De klant wil kiezen uit een groot assorti
ment vleeswaren, wanneer hij of zij voor de vitrine
staat. Wij zijn dan ook van plan het assortiment aan
vleeswaren flink te verbreden, want die worden bij
ons tot nu toe een beetje stiefmoederlijk bedeeld".
Vleeschmeester Teekens gaat de vleeswaren dus an
ders aanpakken. Niet meer 'mag het anderhalf ons
zijn?' als je gewoon een ons bestelt, maar een aan
pak die moet blijken uit de belangrijker plaats die de
vleeswaren in de filialen van de groot-slager zullen
gaan innemen en vooral uit de presentatie van de
vleeswaren door het winkelpersoneel.
Aan dat laatste wordt op het ogenblik hard gewerkt
via een avondcursus 'Verkoopster fijne vleeswaren',
die Teekens in nauwe samenwerking met de firma
Stegeman uit Deventer heeft georganiseerd.
Drie avonden lang hebben zo'n 180 van de in totaal
240 verkoopsters, die in de vijftig Teekens-filialen
werken, deelgenomen aan een cursus. Op de cursus
avond kwam deze week de 'consumentenbenade
ring' aan de orde. De heer De Zeeuw van de firma
Stegeman trachtte in gloedvol betoogde aanwezige
verkoopsters duidelijk te maken dat hun houding en
uiterlijk belangrijke elementen zijn in de verkoop.
"Zorg daarom altijd voor een schone, witte jas", zegt
hij. "Zorg er altijd voor dat je haar goed zit. Zorg er
voor dat je handen goed verzorgd zijn. Sta nooit ach
ter de toonbank aan je hoofd te krabben en veeg
nooit je neus met je hand af. Vergeet niet: Jullie zijn
winkeldame. Bij een dame past ook geen 'Zegt u 't
maar', of wat ook voorkomt, 'En?'. Zeg liever: 'Wat
wenst u' of 'Waarmee kan ik u van dienst zijn'," al
dus de heer De Zeeuw.
