God van de gaten is nog steeds niet dood
GELOOF SAMENLEVING
Statenbijbels doelwit van georganiseerde bendes
a
'Afgoderij' in VS
ligt onder vuur
Kerken: asielzoekers
niet op straat zetten
Predikantsopleiding
definitief weg bij VU
'Acht Mei' stopt met?
jaarlijkse manifestat
Wierook voor vrede
Kerkleiders: Israël moet stopper^
dinsdag 12 MAART 2002
door Wim Schrijver
Amersfoort - Asielzoekers
die al jaren in Nederland in
de «opvang zitten, kunnen
niet zomaar op straat worden
gezet. Dat schrijft de Raad
van Kerken (RvK) in een brief
aan staatssecretaris Ella Kals-
beek van asielzaken.
Kalsbeek maakte begin vorige
maand bekend dat het kabi
net meer gaat doen om er
voor te zorgen dat uitgepro
cedeerde asielzoekers Neder
land daadwerkelijk verlaten.
Het zou om zo'n 10.500 men
sen gaan. Veel van die uitge
procedeerde asielzoekers ver
blijven al jaren in Nederland.
De RvK doet in de brief een
dringend beroep op de over
heid haar verantwoordelijk
heid te nemen voor de op
vang van asielzoekers die niet
naar hun land van herkomst
kunnen terugkeren. In haar
notitie gaf Kalsbeek zelf aan
dat terugkeer in niet alle ge
vallen mogelijk is.
Volgens de RvK is de be
trouwbaarheid van de over
heid in het geding. „Het lang
durig verblijf in de opvang is
vaak te wijten aan de trage
procedures en onzorgvuldige
beschikkingen die door de
rechter werden vernietigd.
Terugkeer van mensen die al
jaren in Nederland zijn is
vaak geen reële optie meer",
aldus de brief.
Samen met organisaties als
Vluchtelingenwerk voert de
RvK de campagne Voor een
humaan bestaan'. Als onder
deel van deze campagne zal
de RvK volgende maand aan
Kalsbeek een manifest aan
bieden.
'Kerken kunnen steun niet missen'
leiden/doorn - De Vrije Univer
siteit van Amsterdam is defini
tief haar gereformeerde predi
kantsopleiding kwijt. Pogingen
dit besluit van de synode van
vorig jaar in feite te herzien, le
den vrijdag op de synode in
Doom schipbreuk. Met slechts
drie stemmen tegen schaarde de
vergadering zich achter het sy-
nodebestuur.
Wel sprak de kerkelijke vergade
ring uit dat de bijzondere positie
van de VU met haar universitai
re opleiding in de gereformeer
de traditie ook tot haar recht
kan komen bij een overeen
komst met de erkende predi
kantsopleidingen van de Sa-
men-op-Wegkerken in Leiden,
Utrecht of Kampen.
Op verzoek van het ministerie
van onderwijs besloten de SoW-
kerken enkele jaren geleden het
aantal predikantsopleidingen te
verminderen van zes tot drie.
Daarbij vielen de Universiteit
van Amsterdam, de VU en Gro
ningen af.
Laatstgenoemde theologische
faculteit heeft een overeenkomst
met de Theologische Universi
teit Kampen, waarbij Groninger
studenten die predikant willen
worden, de laatste twee jaar in
Kampen studeren. Een soortge
lijke oplossing bestaat er nu ook
voor de VU.
„U bent bezig de christelijke
theologie aan de VU om zeep te
helpen", hield VU-hoogleraar
dr. E. Talstra de synode vrijdag
voor. Die christelijke theologie is
in Nederland toch al zwak, om
dat de opkomst van de algeme
ne religiewetenschap 'een plaag'
voor de traditionele godgeleerd
heid is. Hij pleitte voor ruimte,
die nog niet in de besluitvor
ming wordt ingevuld. Anders
maaJkt u ons kapot."
Volgens synodelid prof. dr. E. de
Boer uit Nijmegen kunnen de
protestantse kerken de steun
van een protestants-christelijke
universiteit niet missen bij het
overdenken van de problemen
in de postmoderne samenle
ving. „Als de kerken voorbij
gaan aan de wetenschappen,
verliezen zij het contact met de
samenleving."
Secretaris dr. H. Dane van de
Gereformeerde Kerken waar
schuwde de synode voor 'uiter
mate veel spanning' met de Sa
men op Weg-partners als het
oorspronkelijke besluit zou wor
den ingetrokken. Ook synode
adviseur dr. L. Koffeman, overi
gens hoogleraar in Kampen,
drong er bij de synode op aan
een helder en consistent besluit
te nemen.
kathmandu - Een Tibetaanse vrouw strooit wierookpoeder over het
vuur bij de Bouddha Nath Stupa in de buitenwijken van Kathmandu,
Nepal. Meer dan tweeduizend vluchtelingen, boeddhistische monni
ken en studenten kwamen rond dit boeddhistische heiligdom bij el
kaar om te bidden voor de drieënveertigste 'Dag van de Tibetaanse
opstand'. De Dalai Lama riep op tot 'meer en effectieve steun van de
internationale gemeenschap voor niet-gewelddadige bewegingen die
zich richten op vreedzame veranderingen'. Ook zei hij dat de Chinese
regering 'meer waardering en respect moest opbrengen de Tibetaanse
cultuur en religie en dat Tibetaanse de vooruitgang en verbetering die
de Chinese regering heeft gebracht moeten accepteren en aanvaar
den'. Foto: EPA PHOTO AFPI/Devendra Singh
barneveld/gpd - Na de aansla
gen van 11 september zijn vrijwel
alle Amerikanen als één blok ach
ter de regering gaan staan. Ook
in de ogen van de meeste kerken
kon president Bush geen kwaad
meer doen. Fout, zegt een verkla
ring van de organisatie Kingdom
Now (Koninkrijk nu). „We moeten
ons bekeren van de afgoderij van
onze natie."
In 95 stellingen - een herinne
ring aan het optreden van Maar
ten Luther - wordt de houding
van de kerk tegenover de Ameri
kaanse staat gehekeld. De ver
klaring kwam uit ter gelegen
heid van de lij denstijd. De op
stellers zijn vier voorgangers van
huiskerken uit Cincinnati. Ze
zijn onderdeel van een netwerk
van de charismatische Vinyard
gemeenten.
Volgens de verklaring vormen
de Verenigde Staten een natie
die wel sterk religieus is, en
wordt de naam van God in het
openbaar vaak genoemd, 'maar
nooit de naam van Jezus als on
derdeel van de Godheid'. Wan
neer er al in het openbaar over
God wordt gesproken, is dat
'unitarisch' (God als één Per
soon), aldus de stellingen.
Het ging al fout bij de stichting
van de Verenigde Staten, aldus
de auteurs. „De Founding
Fathers (de stichters) hielden er
een breed spectrum van gods
dienstige opvattingen op na."
Daarbij werd de godsdienst on
der invloed van de Verlichting
teruggebracht tot de privé-sfeer.
In de negentiende eeuw, toen
religie meer een cultureel ver
schijnsel was geworden, kwam
de zogenaamde civil religion
(burgerlijke religie) op. „De
hoogste waarde van deze Ame
rikaanse burgerlijke religie is
niet de liefde van de christenen
voor Jahweh en de naaste, n
persoonlijke vrijheid",
stelling 15. Allerlei Amerikaj
waarden zoals democratie,
heid, kapitalisme komen
onder vuur te liggen. Zo zij
naam van de vrijheid tal
oorlogen gevoerd, 'waarin
derdduizenden levens wei
genomen, inclusief die
christenen'. En dat terwijl Je
koninkrijk geen geweld ni
heeft ter verdediging, aldus i
ling 20 met een beroep op
hannes 18:36.
„Rijkdom is nauwelijks
ken van Gods zegen", zegi
verklaring. Bovendien
Amerika daar verkeerd mee
„In die gevallen waarin J<
een persoon of een volk
met rijkdom, is het de bedoé
dat die rijkdom wordt
om anderen helpen en niet
die op te potten." In tegen v
ling daarmee is de macht va; e
Verenigde Staten behalve
politieke overheersing ook
economische overheersing
stand gekomen, aldus ste
52. Daartegen zouden de ka
volgens de opstellers een
kritischer houding moeten cl
nemen.
Ook wordt democratie ten
rechte hoog op het schild g
ven, aldus de makers van H
stellingen. Want de macht
bijn steeds in de handen vai ai
rijken. En de VS slaagden er se
in 'de grondrechten van bi
meest machteloze minderhe ig
te beschermen: van indianet
zwarten, vrouwen en ongeb
nen'.
HANS
JANSEN
ai
Wegens ziekte komt de coie'
lumn van Hans Jansen var!r^
daag te vervallen.
door Jelle Boonstra
zwolle/nunspeet - Kerken zijn het
doelwit van wat een georganiseerde
strooptocht lijkt: alleen al dit jaar werd
er in 22 kerken in Overijssel ingebroken
en in 15 kerken op de Noordwest-Velu-
we. Behalve geld hebben de inbrekers
het vooral voorzien op de eeuwenoude
bijbels.
De politie kreeg dit weekeinde vijf aan
giften binnen: uit Hardenberg en de
nabijgelegen kernen Heemse, Klooster
haar en Sibculo. Het lijkt erop dat ker
ken systematisch worden afgewerkt: el
ke keer zijn ze in een beperkte gebied
aan de beurt. Het aanhouden van een
aantal daders uit Bilthoven vorig jaar
zomer had nauwelijks een dempend ef
fect op de cijfers. Vooral Statenbijbels
zijn populair.
Het zou Richard Hessink niet verbazen
als er 'in opdracht wordt gestolen'. De
waarde van bijbels kan tot tienduizen
den euro's oplopen. Hessink is eige
naar en veilingmeester van het Ven
duehuis in Zwolle en heeft inlicht in de
markt en de prijzen. „Er zijn grote ver
schillen in waarde", zegt hij. „Een ge
wone bijbel met koperbeslag doet mis
schien zevenhonderd euro, tenzij er
nog getekende kaarten in zitten. De
Statenbijbels die na de Dordtse synode
uit 1619 in omloop kwamen hadden
zes sepia-kleurige platen: onder meer
een wereldkaart, een kaait van het
Middellandse Zeegebied, van Jeruza
lem."
„In goede staat kan dat de prijs van een
bijbel naar 7.000 euro opstuwen. En
een mooi exemplaar met zilverbeslag
en ingekleurde kaarten kan tot 20.000
euro opleveren."
Het verbaast Hessink niet dat de aan
dacht van dieven naar de kerken is ver
legd. „In supermarkten en benzinesta
tions is tegenwoordig bewaking, video
en je loopt als dief een groot risico voor
vier- tot vijfduizend gulden kasgeld.
Wat dat betreft is het in de kerk gewoon
winkelen geblazen: je wandelt er zo
naar binnen en zelfs de sobere her
vormde kerken hebben vaak nog enor
me kunstschatten binnen hun muren.
Ik heb wel bekers voor het avondmaal
getaxeerd voor anderhalve ton. Die
waarde is ook zo hoog omdat er nau
welijks iets van dat soort kerkelijke
kunstvoorwerpen op de markt wordt
gebracht. Ook Oudheidskamers, bezit
ten soms zaken van onschatbare w ia
de: schilderijen die inmiddels au tk
halve ton doen en er nog zomaai nii
de muur hangen."
De politie waarschuwt de kerken
alles goed achter slot op te bei ais
„Die plicht hebben ze ook", zegt in<
sink. „De bijbel wordt in de kerk nd
gewoon als een boek gezien - nie mi
het hele kostbare bezit dat het im mi
dels is geworden. Het Woord staal
drukt op papier dat duizenden gul
waard kan zijn. Berg het weg, zegi
tijd, want onze lieve Heer hou
avonds echt niet de wacht.
door Silvan Schoonhoven
Charles Darwin stak zijn dolk met
dodelijke prècisie in de rug van
God. Net zo trefzeker als Newton,
Einstein en andere natuurweten
schappers dat deden. Toch is het
te vroeg om te roepen dat de
moordaanslag op de Schepper is
geslaagd. Alle ontdekkingen ten
spijt geloven verrassend veel we
tenschappers nog altijd in God,
zo blijkt uit een onderzoek onder
Britse academici. Vanaf morgen
zendt de IKON een driedelige do
cumentaire uit, waarin natuur
kundigen en biologen bekennen
dat ze God niet hebben kunnen
wegverklaren.
Onweer, oorlog, een regenboog,
geboorte of dood: vroeger was
er meer dan genoeg werk voor
opperwezens. Vandaag liggen
de kaarten anders, althans wat
veel natuurwetenschappers be
treft. Steeds minder wordt God
gebruikt om een gebeurtenis of
natuurverschijnsel te verklaren.
De commentator in de docu
mentaire Testing God noemt de
Schepper daarom zelfs een 'be
dreigde diersoort', wiens territo
rium steeds meer in de verdruk
king komt. God is door ontdek
kingen op het terrein van de
sterrenkunde, natuurkunde en
biologie steeds meer op een
'God van de gaten' gaan lijken.
Alleen als hier of daar een enkel
verschijnsel nog niet helemaal
naar tevredenheid kan worden
verklaard, mag Hij nog even bij
springen.
Een van de wetenschappers die
aan het woord komt in Testing
God is de Britse natuurkundige
Paul Davies. „Het christendom
heeft alleen maar stappen terug
moeten nemen, terwijl de we
tenschap voortschreed. Ik denk
dat we nu op het punt staan
De 'mier-nevel', een overblijfsel van een stervende ster. Waar astronomen hun telescopen ook op richten, God heeft zich nog niet laten zien
in de diepten van het universum. Foto: Reuters/Nasa
waarop de meeste mensen het
gevoel hebben dat de weten
schap de strijd heeft gewonnen,
en dat de religie nog maar bar
weinig heeft te bieden als het er
op aan komt de natuurlijke we
reld te verklaren."
„Evolutie ondermijnt de nood
zaak van God", zegt evolutiebio
loog Richard Dawkins het nog
wat stelliger. „Het ondermijnt
de enige reden waarom iemand
nog in hem zou willen geloven.
Evolutie maakt God overbodig,
een onnodige hypothese. Goed,
het kan misschien geen kwaad
om te geloven in het bovenna
tuurlijke, of iets anders dat niet
bestaat. Als dat je troost of ge
ruststelt. Maar het kan wél
kwaad als je denkt dat je daar
mee iets hebt verklaard."
Hoewel God steeds minder
wordt betrokken bij prangende
kwesties als 'waar komt de mens
vandaan', 'hoe is het leven be
gonnen', 'hoe is het heelal be
gonnen', is de strijd nog niet
verloren. Maar zwaar hebben
traditionele gelovigen het wel.
De eerste aflevering van de
IKON-documentaire laat zien
hoe God zich inmiddels op Zijn
laatste bolwerken heeft terugge
trokken.
„Als je denkt dat de wetenschap
het mysterie heeft weggenomen,
heb je het mis", zegt Roger Pen
rose. Hij is een wis- en natuur
kundige van grote naam en be
toogt dat het 'probleem God'
niet is opgelost, maar slechts
verplaatst. Zelfs wie accepteert
dat het heelal begon met een
oerknal, blijft met vragen zitten.
Waarom was er een Big Bang?
Wie stak de lont aan? En wie
heeft de natuurwetten ontwor
pen zoals ze zijn?
Paul Davies verzucht: „Is er iets
speciaals aan de hand met de
natuurwetten? Het antwoord is
'ja'. Er is zelfs een vrij lange lijst
van speciale eigenschappen. Als
de zwaartekracht een klein beet
je sterker was geweest, of elec-
tromagnetisme net wat zwakker,
of de massa van een electron
net een tikje zwaarder, dan zou
het universum er volkomen an
ders uitzien. Er zouden geen
complexe structuren bestaan,
waarschijnlijk ook geen leven en
dus ook geen mensen zoals wij
die erover zitten na te denken."
Dus toch een ontwerper, een re
gisseur die zich schuilhoudt
achter de achterste coulissen?
John Polkinghome, natuurkun
dige én theoloog in Cambridge,
geeft toe dat het daar wat hem
betreft wel op lijkt. In Testing
God zegt hij dat de 'rationele
schoonheid' en 'fijn afgestemde
doelmatigheid' van de natuur
wetten suggereren dat er meer
in het spel is dan toeval. „Het
lijkt me niet meer dan natuurlijk
om te geloven dat de rationele
orde en schoonheid een uit
drukking zijn van een Goddelij
ke geest en een Goddelijke doel
bewustheid."
Polkinghome gaf zijn carrière
als hoogleraar natuurkunde er
aan en werd predikant. Niet
omdat de wetenschap hem te
leurgesteld had, maar omdat
theologie diepere vragen aan
durfde te roeren dan de natuur
kunde. Vragen over doel, bete
kenis en oorzaak bijvoorbeeld.
„Natuurlijk vertelt ook de theo
logie mij niet waar God vandaan
komt. Maar iedereen heeft een
onverklaarbaar startpunt nodig.
En om een wereld te begrijpen
met mensen erin, en waarden,
en prachtige wetenschap, is God
een logischer startpunt dan al
leen de brute materie."
Testing God, woensdag 13,20
en 27 maart. Nederland 1
22.50 uur
jeruzalem/anp - Israël moet ophouden dood en verderf te zaaii
de Palestijnse Gebieden en de Palestijnen moeten stoppen met
gewelddadige reacties op de Israëlische aanvallen. Dat is de b |$pr
schap van dertien kerkleiders in Jeruzalem aan de beide partij:
het 'conflict.
Alleen een rechtvaardige vrede waarbij de Palestijnen de vrijhei
rechten krijgen die hen toekomen, kan de veiligheid van Israê
randeren, aldus de verklaring die de rk-vredesbeweging Pax C
Nederland gisteren verspreidde. „De manier waarop de huidij
raëlische regering met de situatie omgaat zorgt noch voor vi
heid, noch voor een rechtvaardige vrede", stellen de rooms-la
lieke, orthodoxe, anglicaanse en lutherse kerkleiders.
door Jan Meulemeesters
utrecht - De Acht Mei-Bewe
ging (AMB) wil op 11 mei haar
laatste landelijke manifestatie in
de Jaarbeurs in Utrecht houden.
De interesse voor het katholieke
protest is via een 'kaasschaaf
methode' teruggelopen van
10.000 man in de negentiger ja
ren tot 3000 man, vorig jaar in
de Utrechtse Veemarkt.
AMB-voorzitter H. Baars durft
niet te voorspellen hoe groot de
opkomst op 11 mei zal zijn. „De
bekendmaking dat het de laatste
zal zijn, zou de reactie kunnen
oproepen: Daar wil ik bij zijn",
zegt hij hoopvol. „Bovendien is
het vlak voor de verkiezingen en
toevallig is het thema van de
manifestatie 'De kleuren van het
Nieuwe Land' actueel geworden
door 11 september en als verkie
zingsthema. Onze christelijke
achterban staat lijnrecht tegen
over Pim Fortuyn en de 'Leefba
ren' in een strijd tegen de ar
moede en uitsluiting van de
vluchteling."
Baars wil de honderd aangeslo
ten katholieke organisaties op
23 maart voorstellen verder te
gaan met twee concrete projec
ten per jaar: in 2003 liturgie en
religie/politiek.
In het verleden was er sprake
van 110 aangesloten organisa-
)-
ties. „Er waren zeven veren
gen van pastoraal werken
Die zijn nu verenigd in één
eniging. Op papier zijn da:
verenigingen minder; in w
lijkheid is er weinig verafl
Wél is er één organisatie c
heven. Uit intern onderzo:
wel gebleken dat die orga
ties het beu zijn voortduren
te boksen tegen de onverai joe|
lijke standpunten van de mer
schoppen. Religieuzen, pas
en leken in de beweging v |aai
liever aandacht voor punte
armoede en uitbuiting. Dal mej
ma hebben we vorig jaar u
werkt in zogenaamde startd erz'
zoals in de Bossche San S
tor-kerk in april. De opl szaa
daar was niet onaardig, n
geringer dan in de Haagse S
derswijk en in Assen van een
het verzet daar tegen de m&
ningse bisschop Van Eijk." neer
De AMB ontstond op 8 mei SQ
aan de vooravond van he:
zoek van paus Johannes P<
II aan Nederland, toen 1' byj.
katholieken op het Me1"*
protesteerden tegen de
ting van progressieven bij
bezoek. Elk jaar in mei won
manifestatie herhaald,
door de afwijzing van elke
nieuwing door de bisschoi
groeit de desillusie en daal I(joc
aantal deelnemers. oold
toin
nmc
teit.
ken
inde
ttafi
