'Ik heb altijd tussen culturen in gestaan'
KUNST CULTUUR
Adrian Borland van The Sound leeft nog een beetje in Leiden
'Met dubbel s, van super sexy'
Componist Leo Ornstein overleden
R7
Groningse
Repin-expositie
trekt 150.000
bezoekers
Koninklijke Bibliotheek krijgt getijdenboek
woensdag 6 MAART 2002
ANP/Gerard Damoiseaux
leeld van
'leuni Touw
bosch - Actrice Pleuni
v heeft een bronzen beeld
egen in de artiestengajerie
Theater aan de Parade in
Den Bosch. Het beeld, dat
tteravond in bijzijn van de ac-
e werd onthuld, is gemaakt
tor Karoly G. Meszaros.
mfanfare
IOS kampioen
eterwoude - Drumfanfare
DS uit Zoeterwoude is kam
pen van Nederland gewor-
n. Het kampioenschap, dat
Nederweert werd gehouden,
tond uit een stilstaand deel
een marcherend deel. Voor
jelegenheid had VIOS een
uw nummer ingestudeerd,
drumfanfare viert het beha
van de kampioenstitel vrij-
in het muziekcentrum aan
Ichenkelweg in Zoeterwou-
prkfilmhuis
roeit snelst
hen aan den rijn - Het
kfilmhuis in Alphen maakt
i ongekende groei door. Het
c vorig jaar 12.080 bezoe-
s, het jaar daarvoor waren
er nog 6.508. Dat komt neer
een groei van 85,6 procent.
ree is het Parkfilmhuis
I snelst groeiende filmhuis
h Nederland, dat een gemid-
Jde stijging van 14,7 procent
It. Een en ander blijkt uit cij-
I van de Associatie van Ne-
indse Filmhuizen.
ominaties
tor filosofieprijs
haag - De schrijver Arnon
inberg is een van de vijf ge-
nineerden voor de Socrates-
V selbeker, een nieuwe literai-
irijs voor het meest prikke-
de, Nederlandstalige filoso-
roek. Naast Grunberg zijn
ll Cliteur, Helena Klitsie, Mi-
el Leezenberg en Antoine
ftbij genomineerd. De prijs
rdt uitgereikt tijdens de
ht van de Filosofie op 6
door Herman Joustra
leiden - Nee, je kunt niet echt zeggen dat het
storm loopt. Honderden cd's vliegen er niet
over de toonbank van Plato in de Vrou-
wensteeg. Maar het is op zijn minst opvallend
dat drie schijfjes van een al lang opgeheven
band als The Sound, ineens gretig aftrek vin
den. Zeker omdat het cd's betreft met voorna
melijk opgefrist oud-materiaal van een toch
allesbehalve wereldberoemde groep. De schijf
jes zijn koud een week op de markt. Maar in
totaal verkocht Plato er al een stuk of 25. En
Velvet zeker twintig. Rara, hoe kan dat?
„Nou het zijn natuurlijk prachtige cd's, die al
een heel lang werden verwacht", zegt een ver
koper van Velvet. „Platen die nu eindelijk op
cd zijn gezet. Van een legendarische groep."
Dat is ook ongeveer het commentaar van Pla
to. „Ja, het zijn platen voor echte liefhebbers."
Het betreft hier de eerste drie platen van de
band die destijds bij het platenlabel Korova
verschenen, waar ook een band als Echo
The Bunnymen onder contract stond. De pla
ten, 'Jeopardy', 'From the lions mouth' en 'All
fell down' verschenen tussen 1980 en 1983. De
eerst en de laatst genoemde plaat tellen in de
cd-uitvoering nog een paar extra nummers:
van een live-optreden en van een sessie.
Dat Leiden een behoorlijk aantal liefhebbers
telt, is volgens Plato niet zo vreemd. Zanger en
drijvende kracht achter The Sound, Adrian
Borland, was voor hij begin negentig een eind
aan zijn leven maakte, behoorlijk vaak in Lei
den te vinden.
Soms trad hij, gewoon voor de lol, in zijn een
tje op. Met een gitaartje in De WW, in de Wol-
steeg.
Adrie Heinsbroek van het 'Drank Lokaal' kan
zich dat nog goed herinneren. „Ja, dat is inder
daad een paar keer gebeurd. Dan stond hij
daar met een gitaar en een glas wodka-jus.
Een paar keer zo maar, maar ook een paar
keer afgesproken.
The Sound had het altijd al behoorlijk goed
gedaan in Leiden. En als hij dan solo optrad in
De WW, trok dat natuurlijk aardig wat publiek.
Borland logeerde vaak in Leiden bij vrienden,
zo is hij ook met De WW in aanraiang geko
men."
De cd's van The Sound staan nog niet in de
bakken van De WW. „Maar", zo zegt Heins
broek, „ik realiseer me nu ook dat er regelma
tig naar wordt gevraagd." Borland leeft dus
nog een beetje in Leiden.
Najib Amhali in Leidse Schouwburg
larlotte Kohier
ijzen toegekend
sterdam - Het Rotterdamse
ectief daf-architecten, de
atervormgever Marcel Sch-
Igemeijer, het kunstenaars-
LA. Raeven en beeldend
istenaars Saskia Olde Wol-
en Folkert de Jong krijgen
Charlotte Kohier Prijzen
2. De prijzen worden sinds
8 uitgereikt door het Prins
ïhard Cultuurfonds als aan-
idiging voor jong talent.
door Coen Polack
leiden - Juist toen cabaretier Na
jib Amhali een idee kreeg welke
kant hij op wilde met zijn nieuwe
programma 'Freefight', werd het
New Yorkse World Trade Center
getroffen door aanslagen. „Op
eens werd ik geconfronteerd met
hele oude angsten. Geweld, daar
ben ik vooral erg bang voor. Je
hoorde al snel op tv: 'Het waren
islamieten die het gedaan heb
ben'. Nou was ik al 'Marokkaan',
maar nu besefte ik dat ik opeens
ook 'islamiet' was. Mensen wer
den van de ene op de andere dag
aangesproken op hun godsdienst,
ze werden zelfs op straat in el
kaar geslagen. Daar gaat het ook
over in mijn programma."
Vlak voor de aanslagen had Am
hali promotiemateriaal voor
'Freefight' verspreid: een poster
met een afbeelding van Amhali
in boksersoutfit. Op zijn arm
een tatoeage 'In Allah we trust'.
„Wat begon als een grapje werd
opeens zo zwaar beladen, dat ik
besloot die posters en flyers te
rug te halen. Ik wilde gewoon
helemaal niets met die aansla
gen van doen hebben. Het is nu
iets geheel anders geworden."
'Freefight' gaat zondag in de
Leidse Schouwburg in première.
Maar eigenlijk speelt Amhali
evenveel voorstellingen voor als
na de première. „Ik begon in
september met een half uur ma
teriaal, waarvan ik eigenlijk
dacht dat het genoeg was voor
een uur. Dat was wel even slik
ken toen ik na dertig minuten
uitgeluid was. De voorstelling is
eigenlijk op het podium ont
staan door improvisatie en door
steeds nieuwe dingen te schrij
ven en andere stukken te
schrappen. Na anderhalve
maand lag het redelijk vast,
sindsdien heb ik alleen nog
maar een beetje geschaafd en
dat blijf ik altijd wel doen."
„Ik noem de voorstellingen al
lang geen try-outs meer. Ik vind
het nog steeds moeilijk om tij
dens de voorstelling ook echt te
laten merken dat het een try-out
is. Sommige cabaretiers lezen
stukken tekst van papier; ik heb
tegenover publiek altijd nog een
soort gêne. De zaal is vaak net
zo uitverkocht als bij een regu
liere voorstelling, dus vind ik dat
je toch kwaliteit moet leveren."
„Het begon voor mij echt toen
ik in 1998 het Leids Cabaret Fes
tival won. Mijn carrière raakte in
een stroomversnelling. Het is
daarom leuk om mijn première
in Leiden te houden. Daarbij is
de schouwburg een mooie zaal,
zeker als je het vergelijkt met de
zalen waar ik soms try-outs
houdt: van de gemeenteraads
zaal in Houten tot de Gaviolizaal
in Helmond, wat een soort or
gelmuseum is. Ik kom soms 's
middags een zaal binnen en dan
zegt mijn technicus 'als de bin
go straks afgelopen is schuiven
ze de tafels aan de kant en dan
mag jij daar staan'."
Amhali begon zijn podiumcar
rière als acteur. Na zijn oplei
ding aan de Utrechtse toneel
school speelde hij grote en klei
ne rollen in toneelstukken, tv-
scries cn films. „Ik ben daarmee
gestopt omdat ik alleen maar
getypecast werd. Ik was altijd de
stereotype Marokkaan, de
vluchteling. Alleen Theo van
Gogh en Eddy Terstall hebben
mij rollen gegeven om mijn ac
teerprestaties. Het is opvallend
dat je in jeugdtheater nooit op je
afkomst wordt beoordeeld. Zo
dra je opkomt roep je 'ik ben
een kikker' en die kids geloven
dat. Niemand zal zeggen: je bent
een bruine kikker."
„Ik heb altijd tussen culturen in
gestaan", zegt Amhali. In 'Freef
ight' zet hij de Nederlandse cul
tuur tegenover de Marokkaanse.
Hij kiest geen partij. Ik keek naar
de Nederlanders en dacht 'wat
doen ze belachelijk' en ik keek
naar de Marokkanen en dacht
'wat doen ze belachelijk'. Ik heb
die cultuurverschillen altijd heel
bewust meegemaakt, ik ben er
door gevormd. Van beide kan
ten kon ik de leuke dingen op
pikken. Ik wil ook helemaal niet
kiezen als dat al zou moeten."
Amhali besloot, na het acteren
De promotieposter van de voorstelling 'Freefight' waarin Najib Amhali de Nederlandse cultuur tegenover
de Marokkaanse zet. Foto: ANP
op een laag pitje te hebben ge- medy en kwam terecht bij Co-
zet, zijn heü te zoeken in de co- medytrain, de groep stand-up
comedians rond de Amsterdam
se comedyclub Toomler. 'Freef
ight' is ontstaan in samenwer
king met Hans Sibbel, beter be
kend als Lebbis. Zijn vorige pro
gramma ontstond uit samen
werking met Raoul Heertje, die
hij net als Sibbel kent van de
Comedytrain. Amhali: „Het
voordeel wat ik als comedytrain-
lid heb, is dat ik met de beste
cabaretiers en stand-up come
dians van Nederland kan sa
menwerken. Met Hans en Raoul
klikt het goed, dus waren ze be
reid me te helpen."
Als het uitkomt staat Amhali
graag op het podium van Toom
ler. Een optreden van vijftien
minuten in de club is voor hem
honderd keer spannender dan
een avond op het podium in de
schouwburg. „Je wordt vergele
ken met vier of vijf anderen die
dezelfde avond optreden. Je zal
maar na Hans Teeuwen of
Marc-Marie Huijbregts het po
dium op moeten. In de schouw
burg komen de mensen alleen
voor mij. Daar heb ik negentig
minuten de tijd om alles rustig
op het publiek over te brengen,
terwijl je als stand-up comedian
in een kwartier alles moet ge
ven."
„Ik hou ook wel van de symbo
liek van het vrije gevecht: geen
regels, je mag alles in de strijd
gooien en de sterkste wint.
Naarmate ik er langer over na
dacht, kwam ik tot de conclusie
dat het leven eigenlijk echt zo in
elkaar zit."
De titel 'Freefight' moest Amhali
al ver voordat de voorstelling
ook maar in de steigers stond
opgeven, zodat de theaters pro
grammafolders konden druk
ken. „Dan vragen ze een titel en
een stukje over de inhoud. Je
krijgt twee dagen om erover na
te denken terwijl je nog geen
idee hebt wat je gaat doen. De
titel 'Freefight' kwam vrij snel,
maar hij staat uiteindelijk nogal
los van de inhoud." Eventuele
verwarring neemt Amhali voor
lief. „Ik heb van een schouw
burg gehoord dat ze werden op
gebeld of er nog vier kaartjes
voor het Freefight gala te koop
waren."
Najib Amhali, zondag 10 maart
(première) en dinsdag 28 mei,
Leidse Schouwburg.
groningen/anp - Het Gro
ninger Museum heeft van
middag de 150.000ste bezoe
ker ontvangen voor de ten
toonstelling van de Russische
schilder Ilja Repin. Het be
haalde aantal is voor het Gro
ninger Museum een record:
de expositie rond de schilder
overtreft eerdere succesnum
mers als tentoonstellingen
van fotograaf Andres Serrano
(89.000), 'Hel en Hemel' van
Peter Greenaway (82.000) en
modekoning Alaia (70.000).
De tentoonstelling bestaat uit
meer dan tachtig schilderijen
en tekeningen die een over
zicht geven van Repins ont
wikkeling als kunstenaar.
Een woordvoerder van het
museum stelt volkomen
overdonderd te zijn door de
belangstelling voor repin. „In
de Randstad zijn musea dit
soort aantallen wel gewend,
maar het is zeer bijzonder dat
er zoveel mensen voor een
tentoonstelling naar Gronin
gen reizen", vindt ze.
Uya Repin (1844-1930), die de
bijnaam 'de Russische Rem
brandt' draagt, schilderde tij
dens de grootste culturele
bloei die Rusland tot dat mo
ment had beleefd. Onder an
deren de schrijver Tolstoj en
de componisten Shostako-
vitsj en Moessorgsky zijn
door Repin geportretteerd en
behoorden tot zijn directe so
ciale kring. Ook verwierf Rep
in faam als schilder van het
Russische leven.
De tentoonstelling is gereali
seerd door bemiddeling van
koningin Beatrix bij president
Poetin en de goede Russische
contacten van de Gasunie,
die met zijn steun de eerste
levering van gas aan het Rus
sische staatsbedrijf Gazprom
viert. De Hermitage in Sint-
Petersburg leende zelfs het
doek De Wolgaslepers uit.
Het is zeer uitzonderlijk dat
deze 'Russische Nachtwacht'
de Hermitage verlaat. De ex
positie is nog tot en met 7
april in het Groninger Muse
um te zien.
b Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor de amateur-
i kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad- en regiogenoten die
husiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fotograferen of op andere
wijze actief zijn. Vandaag: Toneelvereniging Kunst na Arbeid uit
Hillegom.
(Zo, de planten zijn ook al ge-
IS| racht." Tevreden neemt regis-
e ïur Piet van Schie de jungle in
P (enschouw die in de oefen-
n limte van toneelvereniging
unst na Arbeid is ontstaan.
Iet al die planten wordt straks
e tuin van het kuuroord gecre-
?rd, waar het stuk 'Amoureuze
1 trikelen' zich afspeelt. En zo-
s de titel al suggereert, gaat
et in dit geval eerder om een
1st- dan een kuuroord. Van
;hie: „Ja, de 'patiënten' komen
iar om heel andere redenen
r an om opgelapt te worden."
laar voordat het publiek kan
inieten van deze klucht, wordt
1 de komende anderhalve
ftk nog stevig gerepeteerd.
'as in die laatste weken krijgt
1 n stuk plotseling kleur, hè",
sgtVan Schie. Ook vanavond -
kel is net na achten - hebben
a leden van Kunst na Arbeid
k ch verzameld in het repetitie-
'kaal. Onder het genot van een
ikkie troost worden de laatste
euwtjes doorgenomen. De tij-
p ng van vanavond is niet gun-
'Éf een sterfgeval in het dorp.
moge duidelijk zijn: Kunst
na Arbeid is diep geworteld in
Hillegom. Al bijna 75 jaar is de
toneelclub, met een kleine vijf
honderd donateurs, een con
stante in het verenigingsleven
van het dorp. „We zijn een van
de oudste toneelverenigingen
in de regio", zegt Van Schie.
Met gepaste trots wijst hij op de
banier die tegen de muur staat.
'Tooneelvereen. Kunst na Ar
beid' staat er in gouden letters
op het groene doek. Daaronder
de datum van oprichting: 10
april 1930. „Maar daar zijn de
meningen over verdeeld", zegt
Van Schie. „In de notulen
wordt 11 april als oprichtings
datum genoemd."
En Van Schie kan het weten. Al
meer dan vier decennia is de
Hillegommer (63) aan de to
neelvereniging verbonden.
„Kijk, die foto is gemaakt toen
ik veertig jaar lid was." Na jaren
te hebben gespeeld, is Van
Schie de laatste paar jaar ver
antwoordelijk voor de regie van
voornamelijk kluchten en blij
spelen. „Vroeger deden we ook
wel 'serieus' toneel, maar de
mensen vragen om amuse
ment. Ze willen een avondje la
chen, er een avondje uit. Daar
moet je dan wel gehoor aan ge
ven."
In dat opzicht zal het publiek
ook dit keer niet bedrogen uit
komen. Centraal staan de
amoureuze verwikkelingen van
een aantal bezoekers van een
kuuroord. Als een stel pubers
zitten ze achter elkaar aan, wat
garant staat voor veel dubbel
zinnige opmerkingen en kluch
tige verwildcelingen.
Met de opkomst van snelle jon
gen Menno Janssen ('met dub
bel s, van super sexy') wordt de
toon gezet. Deze gladde patje-
peeër zit achter Dolly aan. Een
weduwe, maar wel van het 'vro
lijke soort', zoals ze zelf zegt.
Dolly valt echter op Charles,
een stotterende vrijgezel die in
zijn vrije tijd het liefst knutselt.
„Bah, wat saai", roept Dolly.
Om met zwoele stem te vervol
gen: „Een man als u verdient
toch een veel interessantere
hobby? Ik wil u daarbij wel hel
pen."
Maar ook Dolly heeft pech,
want Charles heeft een zwak
voor Eileen. Een dame met
spraakgebrek, die op haar beurt
is geinteresseerd in Menno, de
man van haar vroegere school
vriendin. Volgt u het nog? In
deze centrifuge van menselijke
relaties probeert ieder zijn bed
gevuld te krijgen. Tot overmaat
van ramp verschijnen dan ook
nog de vrouw van Menno en de
moeder van Charles ten tonele.
Daarmee is de klucht compleet.
Amoureuze Perikelen - To
neelvereniging Kunst na Ar
beid, vrijdag 15 en zaterdag 16
maart, aanvang 20.00 uur in
zaal 'De Ark' van Huize
Parkwijk, Parklaan te Hille
gom.
Rody van der Pols
den haag/anp - De Koninklijke Bibliotheek in Den
Haag heeft een zeer kostbaar vijftiende-eeuws gebeden
boek gekregen. Het rijkelijk geïllustreerde boekwerk
heeft een waarde van bijna 6 miljoen euro. Het gaat om
het duurste geschenk ooit dat door een particulier aan
een Nederlandse culturele instelling is geschonken.
De schenker van het getijdenboek wenst anoniem te
blijven. Het boek bevat 382 bladzijden met gebeden en
is versierd met 28 bladgrote miniaturen en 16 initialen
met geschilderde voorstellingen. De versieringen zijn
aangebracht door drie van de meest vooraanstaande
schilders uit de vijftiende eeuw. Het gaat om Lieven van
Lathem uit Antwerpen, Simon Marmion uit Valencien
nes en een waarschijnlijk Gentse kunstenaar wiens
naam onbekend is, maar wordt aangeduid met de
naam Meester van Maria van Bourgondië.
„Het was in die tijd gebruikelijk om, als je geld had. een
persoonlijk getijdenboek te laten maken", aldus de
woordvoerster van de bibliotheek L Selles. „Des te rij
ker je was, des te meer gebeden en illustraties er in het
boek kwamen. Het werk dat wij nu hebben gekregen is
duidelijk van een bijzonder welgestelde persoon ge
weest."
Het getijdenboek van de Koninklijke Bibliotheek was
lang verloren gewaand. Over de middeleeuwse eigenaar
is niets bekend, maar het staat vast dat het ooit deel uit
maakte van de beroemde verzameling van de prinsen
van Trivulzio te Milaan. Toen de stad Milaan die collec
tie in 1935 verwierf, was het boek echter verdwenen.
Het was in het begin van de twintigste eeuw op een vei
ling gekocht door de familie van de huidige schenker,
naar nu is gebleken.
Het boek is van 6 tot en met 15 maart te zien in de vitri
ne bij de ingang van de leeszalen van de Koninklijke Bi
bliotheek.
Een bladzijde uit het getijdenboek van de Ko
ninklijke Bibliotheek waarvan de waarde
wordt geschat op bijna 6 miljoen euro.
Foto: ANP a
new york/dpa/anp - De Ameri
kaanse pianist en componist
Leo Ornstein is op 24 februari in
Green Bay in de staat Wisconsin
overleden. Zijn dood werd giste
ren pas bekend door een bericht
in de New York Times.
Ornstein, in het Russische Kre-
mentsjoeg geboren, is 108 of 109
jaar geworden. Hij heeft be
kendheid gekregen als vertolker
van eigentijdse muziek en com
ponist van avantgardistische
werken.
De componist werd in de jaren
twintig van de vorige eeuw in
een adem genoemd met Stra-
winsky en Schönberg. Hij had
echter een hekel aan optredens
en sloot daarom zijn loopbaan
als pianist reeds in 1933 af. Na
dat het symfonieorkest van St.
Louis in 1937 zijn werk 'Noctur
ne and Dance of Fate' voor het
eerst had uitgevoerd, liet Orn
stein zich niet meer in het open
baar zien.
Maar volgens de New York Ti
mes bleef hij componeren. Zijn
laatste werk. de achtste pianoso
nate, ontstond in 1990. toen
Ornstein de negentig was gepas
seerd. Andere werken zijn 'The
Fog' (1915), de 'Lysistra Suite'
(1930) en een reeks liederen.
Volgens zijn zoon Severo is de
nu overleden componist in de
cember 1892 of 1893 ter wereld
gekomen. Op zijn derde zat hij
al achter de piano. Toen hij tien
was, ging hij naar het conserva
torium in Sint Petersburg, waar
hij onder meer les kreeg van de
componist Aleksandr Gla-
zoenov. Omsteins familie
vluchtte in 1907 naar de Ver
enigde Staten. Vier jaar later de
buteerde Ornstein daar als pia
nist. Hij was leider van de pia
noklas aan de Ornstein School
of Music in Philadelphia
Va&Je auteur ran:
Jrt/// Jf'-H-rob
//'M /'.-ff
Repetitie bij toneelvereniging Kunst na Arbeid: „Pas in die laatste weken krijgt zo'n stuk plotseling
kleur, hè." Foto: Henk Bouwman
