'SoW verdierf
beter bestuur
GELOOF SAMENLEVING
Protsen met sieraden onmisbaar in communicatie
Pinguïn kan door vogelpoepwinning zijn ei niet meer kwi
Verhaal over castratie
voor het slapen gaan
VHP-Europa neemt afstai
van geweld bij tempelboui
WETENSCHAP
Defensie op zoek naar
anti-zenuwgaspleister
Bejaarde koeien krijgen
kalfje uit de reageerbuis
Dominee Baudet
signeert boek
alphen aan den rijn - 'Waar-
Om mag een protestant niet zo
maar deelnemen aan de katho
lieke viering van de Eucharistie
en waarom erkent de RK-Kerk
het protestantse Avondmaal
niet? Over deze vragen schreef
de Alphense dominee G.H.
Baudet het boek 'Water bij de
Wijn'. Zaterdag overhandigt hij
in boekhandel Haasbeek aan de
Van Mandersloostraat rond
10.00 uur een exemplaar aan de
Alphense pastoor F. Somerwil.
Baudet signeert ook.
Boeddhistische
lezingen in Aktief
leiden - De komende maanden
worden in het buurthuis Aktief
boeddhistische lezingen gehou
den. De reeks begint op vrijdag
met een lezing over 'De eerste
leringen van Boeddha'. De
tweede lezing, op 19 april, heet
'Liefde en mededogen'. De
reeks wordt op 24 mei afgeslo
ten door 'Het ontwikkelen van
de geest in een materialistische
tijd'. De lezingen in het buurt
huis aan de Berlagestraat be
ginnen om half acht en de toe
gangsprijs is zes euro. Meer in
formatie bij het Boeddhistisch
Centrum Ghantapa: 020
6334921 www.kadampa.nl.
Spelletjes doen
voor kindertehuis
rijnsburg - De christelijke jon
gerenvereniging Azarjah houdt
vrijdag van 19.00 uur tot 24.00
uur een spellenavond in de
Voorhof in Rijnsburg. Het
avondje moet geld opbrengen
voor een kindertehuis in de Oe
kraïne, een jeugdproject van de
Hervormde Gemeente De en
tree bedraagt drie euro.
BEROEPEN
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Amerongen (wijk 1),
EJ. de Ruiter te Vroomshoop.
GEREFORMEERDE KERKEN (VRIJG.)
Aangenomen: naar Meppel, P H. van
der Laan te Leiden.
NEDERLANDSE GEREFORMEERDE
KERKEN
Aangenomen: naar Katwijk, L.G.
Compagnie te Rotterdam.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Kruiningen. A H. Ver
hoef te St. Catherines (Can.)
woensdag 6 MAART 2002
Philipse leest voor in Leidse Ekklésia
door Ilse Keuenhof
leiden - De schrijver van het
Atheïstisch Manifest die voor
leest voor het slapen gaan. Is dat
een goed idee? Hoogleraar wijs
begeerte en schrijver Herman
Philipse droeg gisteravond in de
Leidse Studenten Ekklésia voor
uit zijn meest geliefde literaire
werken. Helaas schoot Philipse
zijn doel voorbij; na zijn enthousi
aste lezing leek geen van de gre
tige jonge academici nog zin te
hebben om hun bedje snel op te
zoeken.
Let us go out atui make our visit.
Deze zin uit een gedicht van T.S.
Eliot nemen de bezoekers ter
harte. Met een gezellig kopje
thee zitten ze om de grote ronde
tafel in het huis van de Studen
ten Ekklésia aan het Rapenburg.
Dan begint Philipse op zachte
toon voor te lezen uit de dicht
bundel van de christelijk geïn
spireerde schrijver. De handen
van de hoogleraar trillen licht
wanneer hij aarzelend start met
een inleiding van Dante.Als ik
geloof dat mijn antwoord gege
ven wordt aan de persoon die
naar de wereld zal kunnen te
rugkeren, dan zal deze vlam
zonder flakkeren zijn gebleven.
In the room the women come
and go, talking about Michelan-
gelo."
„Het is interessant te weten",
licht Philipse toe „dat Michelan
gelo een beeldhouwer was van
heroïsche beelden, terwijl de
hoofdpersoon een typische anti
held is." Het vlinderstrikje om
Philipses keel blijft keurig op
zijn plaats terwijl hij met een
aardappel in zijn keel zijn Ox
ford Engels laat dalen en stijgen.
Should I, after tea and cakes
and ices, have the strength to
force the moment to its crisis?"
Philipse kocht het bundeltje in
zijn studententijd en het staat
vol met zwarte penaantekenin-
gen. .Alles in dit gedicht draait
om het mannelijke seksuele ver
langen. Maar uiteindelijk durft
hij zijn belangrijke vraag niet te
stellen."
Eliot, die zich in zijn latere leven
tot het katholieke geloof bekeer
de, verwijst in zijn werk regel
matig naar bijbelse figuren.'
Though I see my head (grown
slightly bald) brought in upon a
platter Ham no prophet - and
here's no great matter'. „Een di
recte plastische verwijzing naar
Johannes de Doper", zegt Phi
lipse, „een verwijzing naar cas
tratieangst ook." Het mannelijk
publiek, veelal gekleed in wollen
sweaters over een blokjesbloes
je, is nu geboeid. Als kleine kin
deren kijken ze bewonderend
naar die wijze man, die mis
schien net als pappa vroeger
groter lijkt dan groot.
Het tweede gedicht ('ik lees
nooit gedichten voor maar ik
krijg er plezier in') is Awater van
Martinus Nijhoff uit 1934. Phi
lipse ontplooit zich tot een waar
verteller. Met opgeheven kin
kijkt hij zijn toehoorders een
voor een aan. Ik hoorde dat ze
mij geloof voorhield maar zon
der dat het hoop of vreugde op
riep. Ook deze dichtbundel is
met aantekeningen bezaaid, dit
keer rode. Al wat geschiedt ge
schiedt nog voor het eerst. Gepre
zen! Noach bouwt maar geen ark
meer, En Jonas preekt, maar niet
te Nineve.
Met een luid applaus schrikt de
enkele bezoeker die de aange
name stem van Philipse bijzon
der fijn vond om eens lekker bij
weg te doezelen, wakker. De
stoelen schuiven en de studen
ten bestellen onder begeleiding
van de klanken van de Buena
Vista Social Club nog een lekker
slaapmutsje. Geen van hèn ver
langt ernaar om na dit literaire
warme bad direct tussen de la
kens te duiken.
utrecht/anp - Een andere sa
menstelling van het bestuur van
de Samen-op-Wegkerken is 'on
vermijdelijk'. Zolang de huidige
bestuurders blijven zitten, is een
vooruitstrevende koers van de
SoW-kerken weinig aannemelijk.
Dat zei prof.dr. A. Hoogerwerf,
voorzitter van 'SOW in Bewe
ging', vandaag tijdens een bij
eenkomst van de groepering in
Utrecht. Deze vooruitstrevende
gereformeerden, midden-ortho
doxe en vrijzinnige hervormden
streven naar een meer eigentijd
se opvatting van het kerkzijn
dan de huidige leiding van de
SoW-kerken voorstaat.
„Wij willen dat het beeld van de
SoW-kerken veel meer wordt
bepaald door de vele goed func
tionerende plaatselijke kerkelij
ke gemeenten en niet wordt ge
schaad door de treurnis op lan-
cu
WiH
delijk niveau", zei Hoogenv
De groepering mist in het
ken van de SoW-leiding de e
delijke weerklank van de
nieuwende kracht van het ente
gelie. „Wij willen dat onze ules
ken meer als een inspirer Ze
voorhoede en minder als;riaa
deprimerende achter!
gaan functioneren."
De teleurstelling onder k^dvo
den over wat er in de land .UM
kerk gebeurt, is door het al
ciële fiasco van het Lan eadi
Dienstencentrum in Utrecl
leen nog maar toegeno >er e
Hoogerwerf sprak de hoo eerz
dat de commissie-Van Dijfentei
de bezuinigingsoperatie
voorbereiden, orde op zaki dttei
stellen. „Maar onze bezv n;
tegen de behoudende koe
het hiërarchisch denken v^hat.
SoW-leiding zullen d;
niet worden weggenomen' eite
L 1
nds<
Herman Philipse leest voor uit zijn meest geliefde klassieken.
Foto: Mark Lamers -
den hjvag/anp - De herbouw
van een omstreden tempel in de
Indiase stad Ayodhya mag niet
met geweld gepaard gaan, vindt
bestuurslid S. Tewarie van de
Europese afdeling van de We
reld Hindoe Federatie (VHP).
Tewarie, hindoepriester in Den
Haag, distantieert zich daarmee
van de fanatieke koers die de
VHP-leiding in India vaart.
De aanleiding voor de geweld
dadige onlusten in India van de
afgelopen dagen, is de aankon
diging van de VHP dat ze zo snel
mogelijk met de tempelbouw
wil beginnen op de plaats waar
een 16e eeuwse moskee stond.
Fanatieke hindoes verwoestten
in 1992de moskee, omdat die op
de plaats van een eerdere hin
doetempel zou staan in de ge
boorteplaats van de god Rama.
Een golf van geweld tussen hin-
eger
Un
does en moslims was het gi
„Wat nu in India gebeui% d
niet", zei Tewarie. „In dez aast
waarin respect en begrip t iject
de godsdiensten moeten kuni
sen, kan die tempel allee |eb(
overleg worden gebouwd,
benadrukte dat de VHP in nm
pa een onafhankelijke
vaart ten opzichte van
hoofdkwartier in India.
Tewarie heeft wel bandei
secretaris-generaal i hat.
Singhal van de VHP en be r en
het jaarlijkse intemati
VHP-congres in New Delhpnt
betekent niet dat hij in ft jui
met de 'fanatieke' koers v
organisatie in India, benai
hij. De hindoepriester vin4==
ook dat de tempel in Ai
moet worden herbouwt
alleen op een vreet
nier.
>ter vrni
1 in AyAH
Douwd,
edzamemj
Militairen die worden uitgezon
den naar gebieden waar moge
lijk zenuwgas wordt gebruikt,
kunnen beter worden be
schermd met een speciale 'anti-
zenuwgaspleister'. In opdracht
van het ministerie van defensie
wordt daar momenteel aan ge
werkt.
Zenuwgassen, zoals sarin en so
man, hebben het gemunt op
ons zenuwstelsel. Ze zorgen er
voor, dat een stof die een signaal
van de ene naar de andere ze
nuwcel overdraagt, of van een
zenuwcel naar een spiercel, niet
wordt afgebroken. Normaal ge
beurt dat wel. Het gevolg is, dat
deze stof (neurotransmitter)
zich ophoopt en het zenuwstel
sel van streek raakt. Dat kan tot
epileptische aanvallen leiden,
maar ook tot spierkrampen of
slappe spieren. Een belangrijke
doodsoorzaak van een zenuw
gas is verstikking.
Aan mensen die in aanraking
komen met zenuwgas kunnen
verschillende medicamenten
worden toegediend. Eén daar
van is atropine, een stof die in
het zenuwstelsel op de receptor
voor de neurotransmitter acetyl
choline gaat zitten. Als gevolg
van die bezetting kan het acetyl
choline, dat door het zenuwgas
in overmaat aanwezig is, zijn
werk niet doen. Volgens Ameri
kaanse onderzoekers zou een
andere stof, scopolamine, effec
tiever zijn. De Amerikanen ver
bazen zich er in het medisch
vakblad The Lancet over, dat de
ze verbinding nog steeds niet tot
het arsenaal middelen tegen ze
nuwgas behoort. „Dat komt,
doordat atropine redelijk vol
doet," zegt dr. Ingrid Philippens
van het Prins Mauritslaboratori-
um, een onderdeel van TNO
waar defensieonderzoek wordt
gedaan. „Beide stoffen hebben
het op dezelfde receptoren in
het centrale zenuwstelsel voor
zien. Maar ook uit mijn onder
zoek blijkt dat scopolamine ef
fectiever is dan atropine, door
dat het beter in de hersenen
komt. Wat mijn onderzoek ech
ter vooral laat zien, is dat je bei
de stoffen zou moeten combi
neren. Da geeft bij proefdieren
een gigantisch beschermend ef
fect. Veel beter dan beide stof
fen afzonderlijk."
Philippens verbaast zich erover,
dat er op dit gebied zo weinig
belangstelling voor een andere
receptor in de hersenen bestaat,
de nicotine-receptor. ,Als we
ook deze receptoren met een
stof afdekten, zagen we een ex
treem veel betere bescherming."
In opdracht van defensie bereidt
ze een advies voor om militairen
tegen een aanval met zenuwgas
te beschermen. „Het wordt
waarschijnlijk een pleister waar
in zowel atropine, scopolamine
als de nicotine-receptorblokker
mecamylamide voorkomen. Een
pleister heeft het voordeel, dat
de stoffen langzaam aan het li
chaam worden afgegeven. Is het
gevaar geweken, dan trek je hem
er gewoon weer af."
door Johan Lamoral
Guano, de vaak metersdikke lagen gedroogde uit
werpselen van zeevogels langs de Zuid-Ameri
kaanse westkust, is een zeer gezochte organische
meststof. Guano is rijk aan fosfaat-, stikstof- en
kaliumverbindingen. Het verzamelen van deze
kostbare guano door de kustbewoners van Chili
en Peru bedreigt de zeldzame Humboldt-pinguïns
in hun voortbestaan. De redenen voor het uitster
ven van deze pinguïns zijn hun broedgewoonten,
waarbij guano een essentiële rol speelt.
Wetenschappers van de befaamde Wildlife Con
servation Society in de Peruaanse hoofdstad Lima
hebben dat ontdekt tijdens een jarenlang onder
zoeksprogramma naar de nestgewoonten van
zeevogels. Zij slaan nu alarm. Humboldt-pinguïns
zijn één van de ongeveer veertien soorten pin
guïns. De Humboldt-pinguïns waren indertijd
wijd verbreid langs de Zuid-Amerikaanse west
kust, maar zijn intussen zo zeldzaam geworden
dat de biologen vrezen voor hun voortbestaan.
Het totale bestand wordt op ongeveer twintigdui
zend dieren geschat.
De grootste concentratie met zo'n achttienhon
derd paren bevindt zich bij Punta San Juan, een
rotsige kuststrook vierhonderd kilometer ten zui
den van Lima. Een hoge rotswand verspert de
mens de toegang tot de broedplaatsen van pelika
nen, aalscholvers en andere zeevogels, die zich
daar ongestoord kunnen voortplanten én dus ook
vlijtig enorme hoeveelheden guano produceren.
De guano wordt door kustbewoners met behulp
van bootjes en touwladders langs de zeekant ver
wijderd. Het is voor de arme lokale vissersbevol
king een onmisbare bron van inkomen.
Wanneer niet aan guanowinning wordt gedaan
vinden hier ook de Humboldt-pinguïns een veilig
onderkomen. Meestal zoeken zij een plaatsje op
de klippen, ongeveer twintig meter boven de zee
spiegel. Daar zitten de pinguïnparen om beurten
op hun ene ei, blootgesteld aan weer en wind. An
ders dan de meeste pinguïns, die hun ei op hun
voeten in een huidplooi uitbroeden, graven de
Humboldt-pinguïns een hol in de guano en gaan
er bovenop zitten. Hoe dikker de guanolaag, hoe
dieper de pinguïns hun ei kunnen begraven.
Volgens de wetenschappers hebben de pinguïn-
wsg
jongen in deze mestlaag vijftig procent meer e di
levingskans dan in de openlucht. En hier rijs p. Di
probleem. Door het stelselmatig afgraven vai
guanolaag verliezen de pinguïnjongen imme verpi
hun natuurlijke bescherming en moeten de
guïns tijdens de guanowinning naar een and aag
meestal minder geschikte plaats uitwijken, wsseni
overlevingskansen vermindert. i).
Het gevolg is dat het pinguïnbestand de afge
jaren zo dramatisch achteruit is gegaan, dati
Wildlife Conservation Society de noodklok h »etrc
geluid. Een totaal verbod op guanowinning I iasc
onmogelijk, want voor de lokale bevolking is jger
guano brood op de plank. Samen met de aul kelij
teiten en met de kustbewoners probeert meiZe
een compromis te vinden. ite g
01
vel
tokio/anp - Op een boerderij
van de Iwate Universiteit in Ja
pan is een kalfje geboren met de
erfelijke eigenschappen van
twee oude koeien. Hun erfelijke
materiaal werd in het eitje van
een koe van drie jaar geplaatst,
die het kalfje ter wereld bracht.
Van twee koeien, van 15 en 19
jaar oud (vergelijkbaar met een
mensenleeftijd van ongeveer 70
jaar), werden de kernen van ei
cellen geplaatst in van de kem
ontdane eicellen van een jonge
koe. De via een reageerbuis be
vruchte eitjes werden later in
vier surrogaat-moeders getrans
planteerd. Twee koeien werden
drachtig.
Het experiment werd uitgevoerd
in samenwerking met de Kato
Vrouwenkliniek in Tokio. De
onderzoekers hopen dat de
proef voor vrouwen die de
vruchtbare leeftijd voorbij zijn,
de weg vrij maakt om toch een
kind te krijgen dat hun genen
erft. Bij de vrouwenkliniek heb
ben wetenschappers al gene
tisch materiaal van een 45-jarige
vrouw in een eitje van een circa
20-jarige vrouw geplaatst. Dat is
na bevruchting ingevroren. De
kliniek overweegt de eicel in de
45-jarige vrouw terug te plaat
sen zodra experimenten met
koeien en muizen hebben aan
getoond dat dat veilig is.
door Martijn Hover
Piercings en tatoeages ontston
den 40.000 jaar geleden als ge
volg van de groeiende bevolking,
concluderen wetenschappers. Li
chaamsdecoraties waren onmis
baar om te laten zien wie je was.
De tatoos en piercings waarmee
westerse jongeren zich tooien,
zijn niks nieuws. Een zeventien-
de-eeuwse VOC-kapitein merkte
al op dat de mannelijke inwo
ners van Patani 'gulden belle
tjes' aan hun 'manlijckheyt'
hadden bengelen. Desgevraagd
deelden zij kapitein Van Neck
mee dat 'die vrouwen daer
onuytsprekelijck wellust in ra
pen'. Men wil er immers graag
een goede indruk maken, al
kunnen de meningen over wat
'een goede indruk' betekent ui
teraard nogal verschillen. Als
koningin Beatrix voor Koningin
nedag haar mooiste hoed opzet,
verschilt ze niet wezenlijk van
haar onderdaantje dat voor een
house-party haar mooiste neus-
ringetje indoet.
In feite, concluderen antropolo
gen, vervult dit soort decoraties
een belangrijke rol in de mense
lijke communicatie. Niemand
zal koningin Beatrix met haai
zondagse hoed op voor een bij
standsmoeder verslijten, net zo
min als het gepiercete disco
meisje per ongeluk voor een
jonge non zal worden gehou
den.
Een Turks-Amerikaans team van
paleo-antropologen (dat zijn an
tropologen die zich bezig hou
den met de studie van onze pre
historische voorouders) heeft
Een navelpiercing ter gelegenheid van het koninklijk huwelijk. Foto: ANP/Dolph Cantrijn
vergelijkend onderzoek verricht
naai" sieraden die mensen meer
dan 40.000 jaar geleden hebben
vervaardigd en gedragen. Het
gaat om decoratieve schelpen,
tanden en botjes die voorzien
van gaatjes waar een koord
doorheen kon worden gehaald,
zodat ze als hals-, pols-, of en
kelversiering konden dienen.
Het opmerkelijke is, aldus de
onderzoekers, dat zulke primi
tieve sieraden ongeveer tegelij
kertijd opduiken op verschillen
de, ver uiteengelegen plekken:
van Oost-Afrika tot Libanon en
van Turkije tot Centraal-Europa.
Het tijdstip van deze eerste 'ju
welen' valt min of meer samen
met het verschijnen van artistiek
verantwoorde tekeningen en
graveringen in grotten en op
rotswanden.
Eigenlijk is dat betrekkelijk laat,
want anatomisch moderne
mensen, die uiterlijk niet van de
lezers van deze krant te onder
scheiden zijn, waren er toen al
een kleine 150.000 jaar. Volgens
sommige wetenschappers duidt
dat op een biologische verande
ring die aan de skeletstructuur
van de toenmalige mensen niet
viel af te lezen: een neurologi
sche mutatie die 'symbolisch
denken' mogelijk maakte.
Daarmee zijn Steven Kuhn,
Mary Stiner, David Reese en
Erksin Güle<; het niet eens. Zij
hebben meer dan 40.000 jaar
kta
rijer
ïn 1
ïmei
akje
oude sieraden bestudeerd ,aat
banon en Turkije, en die v D'
leken met soortgelijke, eve mos
de vondsten uit Afrika en f P b'
pa. De overeenkomst is fra
pant, concluderen zij. „He
dat tradities met betrekkin een
het vervaardigen van siera ^or
op drie continenten vrijweP aad
gelijkertijd tot ontwikkelin er*f
gekomen, pleit sterk tegen ?en-
opvatting dat zij het gevol{,e" I
van een specifieke gebeurl 5che
in de cognitieve evolutie vle gt'
een enkele populatie", sch
ze. Ze bedoelen daarmee 1
waarschijnlijk eerder 'aanj 'e ef
leerd' dan 'aangeboren' g( oe^f
betreft. !p
Volgens de onderzoekers! ^ji
waarschijnlijk dat de men; '00£
bevolkingsaantallen om eis Z1J'
de 50.000 jaar geleden een Ï0SSI
sche grens overschreden.10 a«
sen leefden toen waarschi War
in betrekkelijk kleine en ge ever
leerde familiegroepen, die er vc
ter steeds vaker met elkaai &en.
contact kwamen naarmati 'aasl
meer mensen bijkwamen,
den en andere vormen vai
chaamsdecoratie dienen* Kw
om status en identiteit tel te8ei
drukken, aldus de onderzi 31 sn
zoals de hoeden van konii jjp-
Beatrix.
Binnen de context van de üter>
groep, waar iedereen ieder Van
van haver tot gort kent, isl ?en
drukking van de eigen ide
overbodig, stellen zij. Het
seling opduiken van sierai rsie 1
duidt er volgens hen dant 'e er
dat mensen in dat stadiufl
de prehistorie steeds mee 311
contact kwamen met and*mios
groepen. En voor al die vi
delingen wilden ze er wel
hun best uitzien.
vijft
