KUNST CULTUUR
Fraai requiem voor de molenaar
Grace' is gestopt
liet roze konijntje en de slangenarend
De vele losse invalletjes
van talent Mike Boddé
Instortingsgevaar
Fantasia: energieke dans
vol warmte en emotie
nteressante mix van jazztradities
R7
Oog in oog met Mexico
Archief Boon naar Universiteit Antwerpen
unst Kitsch
t Oudheden
den - De aflevering van het
programma 'Tussen Kunst
sch' die vorig jaar is opgeno-
in in het Rijksmuseum van
ïdheden, wordt maandag 25
lart uitgezonden. De AVRO
gint 18 maart met een nieu-
reeks van het programma.
zzfest komt
aar Nederland
megen - Het metalfestival
zfest komt zaterdag 1 juni
ar het Nijmeegse Goffertpark.
zy Osbourne, Tool, Slayer en
thin Temptation treden op.
;t concept van Ozzfest is in
ïerika bedacht door Ozzy Os-
urne, de grootvader van de
avy metal. De voorverkoop
gint morgen.
vrijdag 1 MAART 2002
muziek recensie
Lidy van der Spek
Lunchconcert: Mattijs van de Woerd,
bariton en Rixt van der Kooy, piano.
Gehoord: 28/2, Kapelzaal, Leiden
De fraaiste voorbeelden van
Schuberts liedkunst zijn te vin
den in twee liederencycli op ge
dichten van Wilhelm Müller:
'Die schone Müllerin' (1823) en
'Winterreise' (1827). Ze vormen
een hoogtepunt in de geschie
denis van de Duitse liedkunst.
Tussen woorden en klank is
geen kunstmatige scheiding
meer. Melodie en harmonie,
vocale lijn en pianopartij vullen
elkaar organisch aan. In die
'Winterreise', en in meer gema
tigde vorm in 'Die schone Mül
lerin', kan Schubert zijn troos
teloze melancholie en angst
aanjagende visioenen niet meer
onder een schijn van uitgela
tenheid verbergen. Stem en
piano hebben beide een sug
gestieve functie.
Het duo Mattijs van de Woerd
(bariton) en Rixt van der Kooy
(piano) heeft bepaald een eens
gezinde opvatting in 'de balla
de' van de molenaar die in
voortdurend wisselende ge
moedstoestanden zijn 'schone
Müllerin' opvoert, midden in
de natuur. In dat land van wind
en wolken, groen en bloemen,
en vooral ruisende beken zingt
Van de Woerd over opgaan,
blinken en verzinken. Zijn zang
en 'declamatie' is van een pure
eenvoud. Ingetogen laat hij de
strofische en doorgecompo-
neerde liederen voor zich zelf
spreken. Met een poëtisch ge
voel voor de Duitse taal, een
heldere articulatie en verfijnd
kleurenpalet maakt hij elk lied
'deel van een geheel'. Zoals de
(volgens traditie) veertien sta
ties langs de muren van een ka
tholieke kerk een hecht emotio
neel totaalbeeld kunnen oproe
pen.
Van de Woerds stem is voor een
bariton licht en wendbaar, kan
verrassend mooi 'verkleuren'.
In sterke vocale lijnen bloeit de
klank verhevigd op. In zachte,
en hoog gelegen passages blijft
de boog echter minder gespan
nen, gaat de fut uit betekenis
volle woorden. Zijn stem is dan
(nog) niet in staat overtuigend
klank te maken, dóór te zingen.
Rixt van der Kooy speelt met
groot inlevingsvermogen en net
als Van der Woerd zonder te
overdrijven. Zij roept op, inten
siveert, geeft de muziek psy
chologische diepgang.
Haar spel is met de zangstem
verweven. Tot het desolate wie
genlied van de beek toe; ver
tolkt als een requiem voor de
molenaar.
n haag - De musical Grace is
iteren met onmiddellijke in-
ng gestopt. Na 109 voorstel
gen en zestigduizend bezoe-
rs heeft initiatiefnemer Bert
aas besloten om met directe
»ang de voorstellingen van
ace The Musical te staken, zo
eft de producent meegedeeld,
e medewerkers van de musi-
en het tijdelijke theater nabij
Amsterdam ArenA zijn naar
lis gestuurd,
ilgens Maas, die negen mil-
:n euro in het project heeft
stopt, is er de afgelopen we-
n alles aan gedaan om de mu-
va :al, die twee jaar had moeten
aaien, met medewerking van
rden te redden. Dit is echter
gelukt. Om de schulden niet
rder op te laten lopen is daar-
ean besloten het doek te laten
llen. De berichten die de afge
lopen dagen in de media zijn
rschenen dat op 28 april 2002
laatste voorstelling zou zijn,
f de musical nog de hoop dat
kaartverkoop zou aantrek-
n. Maar waarschijnlijk hebben
berichten over een fail-
a. sementsaanvraag de verkoop
uihinderd, aldus de producent.
Lil
Maas onderzoekt nog of het the
ater een doorstart kan maken
met andere programmering tot
eind 2003. Het is nog onduide
lijk hoe de afwikkeling met de
schuldeisers verder zal verlopen.
Bezoekers die in het bezit zijn
van kaarten wordt verzocht een
kopie van de kaarten te zenden
aan Maaster Theater Producties
b.v. postbus 12860, 1100 AW
Amsterdam. De producent heeft
beloofd hen zo spoedig mogelijk
te berichten over de terugbeta
ling van hun kaarten.
Grace, de Musical, gebaseerd op
het leven van de voormalige
filmster en latere prinses van
Monaco, Grace Kelly, had van
het begin af alles tegen. De pro
ductie, die eind oktober 2001 in
première ging, zou per maand
zo'n miljoen euro verliezen. De
zaalbezetting lag in de regel tus
sen de twintig en veertig pro
cent.
De matige recensies konden het
publiek niet enthousiast maken.
Sterren als Ernst Daniël Smid en
Joke de Kruijff speelden soms
voor slechts enkele tientallen
bezoekers in een zaal waar 1200
pluche stoelen staan.
Amsterdam - Dit kolossale hoofd is tussen 1200 en 900 voor Christus
vervaardigd door het oudste volk van Mexico, de Olmeken. Het beeld
vormt het topstuk van de expositie 'Mexico, een goddelijke reis' in de
Nieuwe Kerk in Amsterdam, die maandag door koningin Beatrix
wordt geopend. Na de komst van de Spanjaarden in 1519 verdwenen
oude volkeren, zoals de Azteken, de Olmeken en de Maya's, voorgoed
van de Mexicaanse bodem. De spooksteden die tot vandaag de dag in
de jungle te vinden zijn, bevatten culturele schatten, die getuigden
van de oude beschavingen. In de Nieuwe Kerk zijn beelden en andere
objecten te zien die in de overwoekerde ruines van de oude steden ge
vonden zijn. De tentoonstelling loopt tot en met 30 juni.
Foto: ANP
muziek recensie
Ken Vos
Concert: Mayafra. Gezien 28/2 ir
sociëtiet de Burcht, Leiden
eloberto Haliffï heeft met een
rzatrigerende, andere bezetting
djn band Mayafra nieuw leven
ai igeblazen. De identiteit van
ayafra was altijd net zo multi-
ïltureel als die van Haliffï zelf.
aliffï, van joods-Italiaanse af-
)mst en in Libië geboren, is
joral bekend als drummer van
e formatie Klezmokum. Klez-
ïokum, zoals de naam impli-
eert heeft ondanks zijn Am-
erdamse zetel een duidelijk
kosmopolitisch karakter en ver-
indt de muzikale cultuur van
e joodse diaspora aan elkaar.
0 is ook het nieuwe Mayafra
en interessante mengeling van
koizztradities. Saxofonist Stanisl-
nov Mitrovic, bijvoorbeeld, die
bi|en stevig geluid koppelt aan
traien frasering die doet denken
aan de onderkoelde hysterie
van Michael Brecker, is al meer
dan tien jaar actief op de Ne
derlandse podia sinds hij uit
Joegoslavië kwam. Zijn spel op
de Electric Wind Instrument
(ewi) maakt meer technisch
dan muzikaal indruk naast het
soms erg mechanisch klinken
de keyboardspel van Mark Mi
lan, die in de groep ondanks
zijn technisch inzicht, harmo
nisch overtuigend slow-werk en
goede timing een te passieve rol
speelt.
In het begin lijkt het dat
Mayafra bij zijn eerste concert
in deze bezetting niet goed
weet wat te doen in de harde
akoestiek van de Burcht, maar
de musici passen zich vrij snel
aan. Mayafra maakt vooral
cross-overmuziek die, zoals
haast gebruikelijk in de moder
ne Nederlandse jazz, funk, bop
en fusion aan elkaar koppelt.
Haliffï doet weinig moeite om
zijn roots te manifesteren. Inge
togen, als hij is, eist hij weinig
soloruimte voor zich op. In zijn
speelwijze concentreert hij zich
op de continuïteit en de kleine
variaties in het ritme, en min
der op de opbouw naar een
duidelijke climax, een speelwij
ze die lijkt voort te komen uit
de meestè Nöórd-Afrikaansë
muziekgenres.
Ook in de stevige buikstukken
behoudt Haliffï de vloeiende ti
ming die zijn Noord-Afrikaanse
achtergrond verraadt, scherpe,
hoog ingezette nuances zijn
dan belangrijker dan de altijd in
crescendo aangezette fraserin
gen die we in de traditionele
jazz en pop kennen. In de stuk
ken met een hardere groove,
maar ook in de meer akoestisch
georiënteerde composities van
Haliffï maakt Surinaams-Ne-
derlandse contrabassist en bas-
gitarist Johnny Tevreden als so
fist en begeleider nog de meeste
indruk.
Als Mayafra zijn eigen identiteit
muzikaal duidelijker vorm weet
te geven, kan het een stilisti
sche verrijking zijn voor de mu
ziek in Nederland.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: Alles is kampioen,
cabaretvoorstelling van en door Mike
Boddé. Gezien: 28/2, schouwburg Leiden
De echte doorbraak voor Mike
Boddé wil maar niet komen. Hij
is wel sinds vorig seizoen van
de Kapelzaal naar de schouw
burg zelf verhuisd. Dus kunnen
er meer bezoekers komen.
Maar van een stampvolle zaal is
nog lang geen sprake. En gezien
de populariteit van vele collega
cabaretiers moet dit voor hem
een veeg teken zijn.
Boddé beschikt over vele kwali
teiten. Hij is muzikaal, kan raak
typeren en improviseren. Zijn
programma's echter blijven te
duidelijk op losse-ideetjes-ni-
veau steken. Hij doet soms leu
ke dingen, alleen hangen de in
valletjes als los zand aan elkaar.
Bovendien is het allemaal vrij
wel uitsluitend als pure lol be
doeld. Van enige diepgang valt
geen spoor te bekennen. Daar
mee vult hij ruim tachtig minu
ten. Als geheel laat zijn pro
gramma daardoor op geen en
kele manier bijzondere indruk
ken achter.
Voor zijn vorige voorstelling
gold dat ook al enigszins. Eerlijk
gezegd was dat vorige program
ma zelfs afwisselender en dus
eigenlijk ook beter. Hij creëerde
toen een vrolijk, ongedwongen
sfeertje. Nu' is dat beduidend
minder. Dat Boddé zijn optre
den bijna defensief opent, is
dan ook waarschijnlijk geen
toeval. Hij somt alle fouten op,
die een cabaretier kan maken.
En maakt die fouten vervol
gens, onder het motto: dan
hebben we dat ook maar weer
gehad. Grappig, maar doorzich
tig-
Zittend achter de vleugel is hij
nog het meest in zijn element.
Gelukkig doet hij dat vaak. Zijn
muziek swingt goed, maar de
bijbehorende teksten zijn veelal
mager. De pogingen tot absur
distische teksten verzanden na
melijk vaak in flauwekulletjes.
Sterk zijn de momenten waarop
Mike Boddé muzikaal improvi
seert op twee losse zinnetjes uit
de zaal. Sterk ook is de Drs P.-
persiflage, waarin voor een ver
bod op Zweeds sprekende ne
gers wordt gepleit. De rest ech
ter bestaat uit losse invalletjes
die een professioneel kader no
de missen.
In het jaar 1512 stortte tijdens
een hevige najaarsstorm met
donderend geraas de toren van
de Pieterskerk in. Wonder bij
wonder vielen er die nacht geen
doden, in acht genomen dat de
toren 110 meter de hemel in
reikte en daarmee het hoogste
gebouw van ons land was. De
Coningh der Zee gold, toen hij
nog overeind stond, voor de
Kativijkse schippers als een ba
ken waarop zij navigeerden.
De spits is nooit herbouwd. De
kerk zelf, oorspronkelijk date
rend uit de elfde eeuw, staat
daarentegen anno 2002 nog al
tijd overeind. Maar als we de
verhalen van de Stichting Pie
terskerk mogen geloven, zal dat
niet lang meer duren. Dan stort
op zekere nacht de kerk van Pe
trus - die als dank voor de ver
noeming de sleutels van de he
mel uitleende voor het wapen
van de stad - net als de toren
als een kaartenhuis in elkaar.
Zo rot is die.
Dat besef je niet direct als je je
eens in de zoveel tijd met opzet
of bij toeval door en langs dat
goddelijke gebouw begeeft.
Waar het gebed weliswaar stil
aan is vervangen door het ge
murmel van spiritisten op de
paranomiaalbeurs, het gekwet
ter van vakantiegangers op de
reisdagen van Djoser of de gos
sip van VIPS op de jaarlijkse
schranspartij voorafgaande
aan 3 oktober. Maar waar de
metersdikke muren, het onver
woestbare marmer van de gra
ven en de gigantische ruimte, je
voortdurend het gevoel geven
dat dit huis is gebouwd voor de
eeuwigheid en nog ver daar
over heen. En dat het eigenlijk
en op elk gewenst moment zo
weer kan volstromen met gelo
vigen.
Maar de schijn bedriegt. Wat
van buiten zo solide lijkt als
een rots, is in werkelijkheid van
binnen zo zacht als boter. Het
gebouw mankeert van alles.
Van barstende binten tot verrot
voegwerk en van verzakte
vloerdelen tot rammelende ra
men. Een aantal jaren geleden
reeds hief directeur Ton Boon
een waarschuwend vingertje.
Omdat toen niemand wilde
luisterde - en net als ieder an
der dacht dat het wel losliep
met die pfachtige Pieterskerk -
luidt hij nil de noóÜklók.
Hoewel het in eerste instantie
toch de taak van de overheid is
ons cultureel erjgoed te
conserveren en te
bewaren,
ondersteun ik bij het uitblijven
van voldoende subsidie de actie
van de Stichting Pieterskerk om
dan maar de boer op te gaan
bij de particulier en bij het be
drijfsleven. Wie voor 17,50
meedoet, wordt Vriend van de
Pieterskerk Zó gemakkelijk is
er in de geschiedenis van de
kerk nog nooit een aflaat verge
ven. Een buitenkansje. Voor ie
dereen uit Leiden en omstre
ken.
Daarnaast heb ik nog een we-
reldtip voor Boon. Bel die Jere
my Bangs eens op, van de
Stichting Pilgrim Fathers. Toen
een tijdje terug de paar restan
ten steen van de Vrouwekerk
op het punt stonden te verdwij
nen, schreeuwde hij moord en
brand en mobiliseerde hij half
Amerika in een bijna-boycot te
gen Albert HeynWant de Pil
grims, de latere grondleggers
van het moderne Amerika, wa
ren ooit daar wel eens ter kerke
gegaan waar nu ten koste van
die muurresten een supermarkt
dreigde te komen.
Maar Father John Robinson en
zijn volgelingen frequenteerden
ten tijde van hun verblijf hier
in Leiden toch vooral de Pie
terskerk boven de door hen
slechts incidenteel bezochte
Vrouwekerk Jeremy Bangs
heeft vandaag de dag naar ver
luidt anderhalf miljoen ge
loofsgenoten in de VS verenigd
in de United Church of Christ.
Als die vernemen dat 'hun' ou
de Pieterskerk - zo mogen ze
Item van mij gerust beschou
wen - momenteel op instorten
staat, moeten ze gezien het
voorgaande toch over de brug
komen. Ik bedoel, de teloor
gang van een hele kathedraal is
toch aanzienlijk serieuzer busi
ness dan het verwijderen van
een paar stukken steen, niet
waar?
Wat is dan, omgerekend, 15
dollar de man voor een godvre
zende afstammeling van de Pil
grims? Daar een schijntje. Hier
in één klap de redding van een
monument - als ze allemaal
meedoen. Dat zijn ze ons, als
dank voor het gastvrije onder
dak in de zeventiende eeuw, ei
genlijk wel verplicht. Want
waar hadden ze nu helemaal
geweest zonder Leiden? Of zon
der Pieterskerk?
Verder blijf ik van mening dat
de eerder gedempte grachten in
Leiden weer open moeten.
Te beginnen met de
Lange Mare.
oor Herman Joustra
eiden - Het is een tafereel dat
pvalt. Het kleine roze konijntje
it de Duracell-reclame - u weet
=wel van die batterijen die zo
ing heten mee te gaan - klapt
rofijk in zijn pootjes. Onwetend
'an het grote gevaar dat boven
em hangt. Daar, een meter of
ijf van de grond, zweeft een
slangenarend in de zo karakte
bidhouding, klaar voor
de duik naar beneden, boven op
fijn prooi. Die duik geschiedt
zénkele seconden later. De roof-
l iivogel trapt, ook heel herken-
bedaar, vlak voor zijn landing nog
even zijn poten recht vooruit en
dtieemt dan het knaagdier te gra-
deen. Fuck Duraceü heet het
tiverk.
oeHet tafereel vormt een onder-
paÜeel van de tentoonstelling We-
n&enlijke Machines in Naturalis,
tievan de Amsterdamse kunste-
ja laar Christiaan Zwanikken.
(enmerkend voor al zijn kunst
verken: de combinatie van dier-
ijke skeletten, schedels en op
beesten met computer-
jestuurde motortjes. Zwanik-
Jken, die studeerde aan de Rijks-
academie en de Rietveld Acade
mie, maakt met name kunst-
Werken die bewegen. Het dyna-
van zijn creaties ver-
voordt hij zo: „Ik probeer bewe-
:rkging als een extra dimensie in
'olmijn kunstwerken te brengen,
uc zodat de kijker tijd ervaart, een
ui tijdsbeleving heeft."
jiibat dierlijke elementen daarbij
ui een grote rol spelen, ziet hij als
D niet meer dan logisch. De mens
'ol associeert beweging toch mees
tentijds met de biologische we-
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Feel good' door Fantasia en
andere groepen. Gezien: 28/2 LAKtheater
Leiden
'You are frozen, when your
heart is not open,' klonk de
tekst van Madonna. De danse
ressen van Fantasia bewogen
erbij en het was onmogelijk
koud te blijven voor de sfeer en
de energie die zij uitstraalden.
Eigenlijk gold dit voor alle groe
pen die optraden en 'Feel good'
tot een veelzijdige avond maak-
tén.
Bijna de helft van de nummers
was van Fantasia. De groep ver
taalde de muziek helder en
nauwkeurig in bewegingen,
zonder dat er een al te letterlij
ke uitbeelding werd gegeven.
Het ging om de emotionele
waarde van de muziek. Er was
een voorkeur voor ernstige the
ma's. Levenswanhoop en het
gevecht om niet in de massa
ten onder te gaan, werden dra
matisch vertolkt. De danseres
sen deden dit met grote con
centratie, die ook aanwezig in
lichtere nummers, zoals de
eenvoudige heen- en weer be
wegingen in een stuk over keu
zes maken en het soepel stro
mende 'Flow', waarin het leek
of de vrouwen zich prettig lie
ten meedrijven op de energie
stroom die ze zelf hadden op
geroepen. Een bijzonder mo
ment vormde de kwetsbare solo
'Verdriet' van Karin Waltman.
De manier waarop zij emoties
liet zien, nu eens overweldi
gend, dan weer dierbaar, was
indrukwekkend, omdat ze zo
zuiver en persoonlijk overkwa
men. Mooi was aan het eind de
afdaling naar het allereerste
moment van haar leven.
Toch kon Fantasia ook vrolijk
uit de hoek komen. Het titel
nummer van de voorstelling
was een hilarische scène met
autosturen en kleurige jurken
en zorgde voor een hoop lol op
het toneel. Deze vitaliteit ken
merkte ook de andere groepen.
Leerlingen van Inge van den
Broek dansten een vlotte cho
reografie met gestroomlijnde
bewegingen waarin toch plaats
was voor grillige momenten.
Erg goed was de streetdance-
groep van DOS uit Alphen aan
den Rijn. Het was bewonde
renswaardig hoe trefzeker, ge
disciplineerd en toch onge
dwongen deze groep zijn rijk
gevarieerde nummers uitvoer
de. Ita de Hes en leerlingen van
haar balletschool in Oegstgeest
lieten als geen ander zien dat ze
het naar hun zin hadden op het
toneel. 'I like it' heette de mu
ziek, die de basis vormde voor
een vrolijke, pittige, swingende
dansscène. Door de glittertjes
op hun kleding spatte het dans
plezier er nog meer af. In 'Zoo'
bewogen deze daders met de
lenigheid vén doren, net zo
sluipend, draaiend en dreigend.
Aan het eind werd er door alle
deelnemers gewoon even lekker
geswingd op het toneel en dat
de harten van de toeschouwers
niet bevroren waren gebleven,
bleek toen veel van hen zich lie
ten uitnodigen mee te komen
dansen.
Christiaan Zwanikken voor een van
reld. „De schedels, de skeletten
in mijn kunstwerken gebruik ik
als een symbool voor het leven."
Het machinale past daar mooi
bij, vindt Zwanikken. „Het is de
versmelting van de technische
wereld met de natuur."
Nog een opvallend tafereel, Put
zijn creaties: „Het is de versmelting
your head together. Twee geiten
schedels bewegen naar elkaar
toe, dan weer van elkaar af. On
derwijl ook nog eens draaiend.
En dan is er Fabels. Een bonte
verzameling van bewegende
schedels (onder meer van de
gnoe, de koedoe en het hert),
van de technische wereld met de natuur." Foto: Henk Bouwman
skeletten (van een hond), opge
zette dieren (een vos en een hal
ve struisvogel). En een zwaan
met een doek over zijn kop.
Vraag van een van de vele be
zoekers. „Waarom heeft die een
doek over zijn kop?"
Antwoord van Zwanikken. „Er
zit geen kop op." Soms is kunst
simpel, begrijpelijk en zonder
diepere boodschap.
De tentoonstelling van Zwa
nikken is nog te zien tot en met
7 april in Naturalis, Darwin-
weg, Leiden.
Antwerpen Het volledige ar- dat is verbonden aan de Univer- veel heeft gedaan voor de studie
chief van de Vlaamse schrijver siteit Antwerpen. van zijn vaders werk. Over de
Louis-Paul Boon gaat over naar Zoon Jo Boon heeft besloten tot verkoopsom doet zowel Boon
het Archief en Museum voor het de verkoop, omdat de Antwerp- als het AMVC geen mededelin-
Vlaamse Cultuurleven (AMVC), se universiteit in het verleden gen.
