Geweld in
M-Oosten
neemt toe
Uitvoering doodstraf onder de loep in VS
'Regering milt
Betancourt niet
tegen rebel'
Zimbabwaanse presidentskandidaat
gehoord vanwege 'moordcomplot'
Tegenstrijdige verklaringen bij proces Milosevic
FBI: afzender miltvuurpost nog steeds onbekend
iefdochter horrordominee weigert te getuigen
Twee functionarissen van
idonesische openbaar mi
ne zijn vandaag in Oost-
r aangekomen om de
rd op de Nederlandse jour-
Sander Thoenes te onder
in. Thoenes werkte voor
lederland en de Financial
s, en werd in september
doodgeschoten bij een
lire wegblokkade in het
•Timorese Dili.
intig doden
instorten flat
- Zeker twintig mensen
2jisteren omgekomen door
.torting van een flatge
in de Egyptische stad Da-
a. Vijftien mensen raakten
gewond, meldde de poli
et zoeken naar eventuele
e slachtoffers duurt voort,
niet bekend hoeveel
en zich in het gebouw be
en toen het instortte. In
and, dat vijf verdiepingen
was onder meer een kap-
gevestigd waar zich op
loment van instorting ver-
dene bruidsparen met fa-
en vrienden ophielden.
nan gaat
ten met Irak
jroRK - Secretaris-generaal
in van de Verenigde Naties
j> 7 maart een gesprek heb-
net minister van buiten-
le zaken Sabri van Irak. De
ve 'dialoog' zal ook gaan
ken terugkeer van wapen-
jcteurs naar Irak, aldus de
^teren. Mede door de
pmenten van de VS met
ire aanvallen, liet Bagdad
ir weten te willen praten.
nhoudingen
islag Omagh
pi - In Ierland zijn drie
ien aangehouden voor
lor in verband met de
lanslag in 1998 in het
ii-Ierse Omagh, waarbij 29
pn om het leven kwamen
'n driehonderd gewond
tn. De verantwoordelijk-
foor de aanslag is opgeëist
ifle 'Real IRA', een splinter-
ïring van het verboden
ipublikeins Leger die niet
|rd gaat met het Noord-
redesakkoord.
onderschepte
75 illegalen
in - De Britse ferry-onder-
hg P&O Stena Line heeft
lelopen veertien maanden
illegale vluchtelingen, die
ierden Groot-Brittannië
in te komen, tegengehou-
'&0 onderzoekt alle voer-
die gebruik maken van
ïrdiensten sinds de Britse
hg aankondigde dat ver-
ers een boete zouden krij-
jor iedere illegale immi-
Üie zij naar Brits grondge-
fansporteerden.
joenenroof
^transport
:furt - Bij een overval op
ildtransport in Frankfurt
in drie overvallers gister-
nd meer dan tien miljoen
j uitgemaakt. Hoofdver-
e is de chauffeur van het
lort, een 23-jarige Frans-
Deze zou naar een afgele-
irkeerplaats zijn gereden
h de bijrijder van het
lort met een pistool heb-
bdreigd. Twee handlan-
adden het geldtransport
pacht en knevelden de bij-
waarna de rovers er met
dauto vandoor gingen.
E is
I erfelijk'
n - De gekkekoeienziekte
niet niet erfelijk. Dat
;en Britse regeringsadvi-
isteren bekendgemaakt,
i onderzoek naar het
lagen van BSE werden
p s van geïnfecteerde
l in de baarmoeder van
de koeien geplaatst. Van
jjes die bij de surrrogaat-
er waren geboren, was er
pet BSE. De adviseur stelt
nderen BSE alleen kun-
ijgen door het eten van
festen en diermeel.
door onze correspondent
Ad Bloemendaal/ANP
tel aviv - De ineenstorting van
het Israëlisch-Palestijnse defen
sie-overleg lijkt het geweld in het
conflict een nieuwe impuls te
hebben gegeven. Israëlische mili
tairen hebben vanochtend weer
een inval gedaan in autonoom
Palestijns gebied in de Gaza-
strook. Met drie tanks drongen
de Israëliërs een kilometer in Pa
lestijns gebied binnen. In een
groot aantal schietincidenten in
de bezette gebieden kwamen
gisteren twee Israëliërs en een
Palestijn om het leven. Zeker acht
mensen raakten ernstig gewond.
Gisteravond opende een Pales
tijn het vuur op Israëliërs bij een
bushalte in Neve Yacov, een Is
raëlische wijk in het bezette Ara
bische deel van Jeruzalem. Acht
mensen raakten gewond, van
wie vijf ernstig. Politie en solda
ten wisten de aanvaller neer te
schieten, waarna hij door om
standers werd mishandeld. Hij
is levensgevaarlijk gewond naar
een ziekenhuis overgebracht.
Onder de Israëlische gewonden
zijn drie politiemensen
De verantwoordelijkheid voor
de aanslag werd opgeëist door
de Aksa-brigade, een aan Jasser
Arafats Fatah-beweging gelieer
de militie. Volgens deze militan
te Palestijnse organisatie was de
aanslag 'een onmiddellijk ant
woord' op de dood van twee Pa-
lestijnen eerder op de dag.
Ten zuiden van Bethlehem,
eveneens op de Westoever, kwa
men gistermiddag twee Israëli
sche kolonisten om het leven
toen hun auto werd beschoten
door Palestijnse militanten.
Twee andere inzittenden raak
ten gewond, van wie een ern
stig. Een van de gewonden is
een 33-jarige zwangere vrouw.
De Aksa-brigade zegt de aanslag
te hebben uitgevoerd. Bij een
soortgelijke beschieting in de
buurt van Hebron, eerder op de
dag, raakte een Israëlische jon
gen zwaar gewond.
Naar aanleiding van de aansla
gen van gisteren heeft Israël la
ten weten dat het de beloften
die het de afgelopen dagen aan
de Palestijnen heeft gedaan,
heeft ingetrokken. Dat wil zeg
gen dat het de luchtmachtbom
bardementen op Palestijnse
doelen en de liquidaties van Pa
lestijnse verdachten hervat.
De vertegenwoordiger van de
EU voor buitenlands beleid So-
lana, heeft Israël opgeroepen
Arafat 'volledige bewegingsvrij
heid geven'. Hij zei gisteren na
een ontmoeting met Arafat in
Ramallah dat de Palestijnen wel
bereid zijn om de besprekingen
tussen Palestijnse en Israëlische
veiligheidsfunctionarissen te
hervatten. Bij deze besprekingen
zijn ook Amerikaanse functiona
rissen aanwezig.
De Israëlische president Katsav
heeft de Saudische kroonprins
Abdallah bin Abdul Aziz uitge
nodigd naar Jeruzalem te ko
men om diens vredesinitiatief te
bespreken. De Saudische kroon
prins suggereerde zondag dat
alle Arabische landen de joodse
staat moeten erkennen als Israël
de bezette gebieden opgeeft.
Een vierjarig Palestijns jongetje, Hussein Jarboo, bereidt zich wel erg goed voor op de strijd tegen Israël. Foto: AP
bogota/anp-dpa-afp - De
Colombiaanse regering ziet
niets in de uitwisseling van
gevangen zittende linkse re
bellen en de ontvoerde presi
dentskandidate Ingrid Betan
court. De marxistische rebel
lenbeweging FARC, die Be
tancourt zaterdag ontvoerde,
liet gisteren weten haar te
willen vrijlaten als de rege
ring op haar beurt gevangen
rebellen vrijlaat.
De Colombiaanse strijd
krachten weten inmiddels
waar Betancourt wordt vast
gehouden. Zij zijn vooralsnog
niet van plan tot een bevrij
dingsactie over te gaan. Een
hoge militair verklaarde dat
deze operatie is opgeschort
op verzoek van de familie van
Betancourt. De familie zegt
bang te zijn dat het leven van
de vrouw bij een actie in ge
vaar komt.
De 40-jarige presidentskandi
date en haar campagneleid
ster verdwenen zaterdag toen
zij een bezoek brachten aan
een streek die tot voor kort
onder controle van guerrilla
strijders stond. Het leger had
Betancourt afgeraden zich in
het gevaarlijke gebied te be
geven.
De Colombiaanse president
Pastrana zegde vorige week
de vredesonderhandelingen
met de rebellen op. Vervol
gens gaf hij het leger op
dracht het gebied binnen te
trekken waar de FARC heer
en meester was. Vier jaar ge
leden wees hij de enclave toe
aan de rebellen in de hoop
daarmee de vredesonderhan
delingen te bespoedigen.
De afgelopen twee dagen
kwam het op meerdere plaat
sen in Colombia tot gevech
ten tussen rebellen en leger,
waardoor achttien mensen
om het leven kwamen. De
Colombiaanse presidentsver
kiezingen zijn op 26 mei.
door onze correspondent
Eelco van der Linden
pretoria/gpd - Erin geluisd of
niet, Morgan Tsvangirai kan nog
voordat hij over twee weken de
stembusstrijd aangaat met pre
sident Mugabe, de doodstraf te
gen zich horen uitspreken. De
Zimbabwaanse oppositieleider
werd gisteren door de politie
verhoord vanwege vermeende
deelname aan een complot om
Mugabe te vermoorden.
Tsvangirais advocaat zei dat zijn
cliënt na een twee uur durend
verhoor werd vrijgelaten, maar
opnieüw zal worden opgeroe
pen voor ondervraging. Hoewel
zijn partij, de Beweging voor
Democratische Verandering
(MDC), laconiek stelt dat de ver
kiezingscampagne ook doorgaat
als Tsvangirai in de gevangenis
zit, kunnen de aantijgingen for
se schade opleveren voor de
voormalige vakbondsleider.
Een mysterieuze videoband ligt
ten grondslag aan de tweede
poging van het Mugabe-regime
om Tsvangirai veroordeeld te
krijgen wegens hoogverraad.
Een obscure adviseur van Mu
gabe, de Israëliër Ari Ben-
Menashe, werd vorig jaar naar
eigen zeggen door Tsvangirai
benaderd 'om Mugabe te elimi
neren' en filmde vervolgens in
het geheim een van de vier ont
moetingen met de MDC-leider
in zijn kantoor in Canada.De
beelden zijn slecht en volgens
een onafhankelijk mediabedrijf
in Harare duidelijk gemanipu
leerd. Tsvangirai is niet te her
kennen, maar zou wel de per
soon zijn die een zeer slecht te
verstaan scenario bespreekt
'voor de periode na de elimina
tie van Mugabe'.
door Frans van den Houdt
den haag - Zaten in Landovice
in Kosovo strijders van het Alba
nese bevrijdingsleger (UCK) die
vanuit huizen Servische solda
ten onder vuur namen en dood
den? Waarop het leger op zijn
beurt terugschoot? Of was in het
dorp geen enkele UCK-strijder
te vinden en sloegen Servische
soldaten zonder reden aan het
moorden, plunderen en brand
stichten onder de voornamelijk
Albanese bevolking?
Die vraag stond gisteren cen
traal tijdens het proces voor het
Joegoslavië-tribunaal tegen
Slobodan Milosevic. Tegenstrij
dige en onduidelijke verklarin
gen van getuige Halil Morina
waren koren op de molen van
Milosevic, die bleef doorzagen
over bepaalde feiten en de ge
tuige zo nog meer in verwarring
bracht.
Zelfvoldaan, met de armen over
elkaar, sloeg hij vervolgens rech
ters, aanklager en 'vrienden van
het hof gade. Allemaal kwamen
zij in het geweer om het krediet
van de getuige op te vijzelen en
duidelijkheid te krijgen over wat
zich in maart 1999 nou precies
afspeelde in het Kosovaarse
dorp. Totdat de rechter bepaal
de dat de getuige hierover met
rust gelaten moest worden en
Milosovic boos opmerkte 'dat
hier verkeerde getuigen verschij
nen, die niks weten en mij on
heus bejegenen'.
Volgens de Kosovo-Albanees
Morina hadden Servische solda
ten dorpelingen op brute wijze
vermoord en 75 procent van de
huizen, waaronder het zijne,
platgebrand. Hij zag hoe een
verlamde vrouw levend werd
verbrand in haar huis en ont
dekte bij de buurman dertien lij
ken. Morina, die zich had
schuilgehouden, zocht na de ge
welddadigheden naar 39 fami
lieleden en andere dorpelingen,
maar vond niemand meer.
Enkele dagen later sloeg ook hij
op de vlucht. In een verderop
gelegen plaats schaarde hij zich
bij een groep van zeker 800 Al
banese vluchtelingen uit de re
gio. De plaatselijke Servische
bevolking hier gaf hen echter te
verstaan dat ze zo snel mogelijk
weer moesten vertrekken en re
gelde bussen om hen naar Alba
nië te brengen.
Milosovic' lezing van de gebeur
tenissen in Landovice stond
haaks op deze verklaring. Vol
gens hem waren regeringssolda
ten door UCK-strijders bescho
ten en gedood toen zij naar een
winkeltje in het dorp gingen om
iets te kopen. Het leger nam
daarop het gebied rondom de
winkel onder vuur. In de nabij
heid zou zelfs een UCK-hoofd-
kwartier zijn gevestigd, zei Milo
sevic. Opnieuw schreef hij de
vernielingen in de dorpen toe
aan de Navo-bombardementen.
Getuige Morina hield hardnek
kig vol geen bombardementen
gehoord of gezien te hebben en
bleef ontkennen dat zich UCK-
strijders in zijn dorp ophielden.
Een eerdere op schrift gestelde
verklaring dat de soldaten wel
degelijk door het UCK waren ge
dood, had Morina reeds als 'een
vergissing' ingetrokken, aldus
aanklager Ryneveld.
De aanklager wil aantonen dat
de Servische troepen de wanda
den in Kosovo uitvoerden in op
dracht van Milosevic. In de pro
vincie werden duizenden men
sen gedood en 800.000 gedepor
teerd.
Tsvangirai. Foto: AP
De oppositieleider, die volgens
peilingen en ook eigen onder
zoek van Mugabe goede kans
maakt de verkiezingen te win
nen, zegt dat hij is benaderd
door Ben-Menashe om te pra
ten over 'fondsenwerving in het
buitenland'. Hij voelt zich 'erin
geluisd' door Mugabe, die overi
gens heeft gezegd dat hij al
sinds december wist van 'het
complot'. Op de vraag van
Tsvangirai waarom hij er nu pas
een zaak van maakt, antwoord
de de 78-jarige president dat hij
de aanloop van de verkiezingen,
door zijn eigen toedoen al zo ge
welddadig, niet wilde laten 'ont
aarden in een chaos'.
De door Mugabe gecontroleerde
staatsmedia hebben zich inmid
dels vastgebeten in de zaak en
brengen dagelijks lange verha
len en dito tv-uitzendingen. De
band zal de overtuigde MDC-er
niet van zijn geloof brengen,
maar kan effect sorteren onder
de traditioneel voor Mugabe
stemmende plattelandsbevol-
king.
washington/ap - De Amerikaanse federale
recherche (FBI) weet nog steeds niet wie er
achter de miltvuurbrieven zat die afgelopen
najaar in de Verenigde Staten werden ver
stuurd aan een aantal nieuwsorganisaties en
politici. Ondervraging van honderden men
sen heeft geen hoofdverdachte opgeleverd,
gaf een woordvoerder gisteren toe.
Volgens het Witte Huis heeft de FBI een lijst
opgesteld met de namen van een aantal
mogelijke verzenders van de miltvuurpost,
maar is het vooralsnog niet gelukt die lijst
terug te brengen tot de naam van de dader.
Het daderprofiel dat de FBI van de brie-
venstuurder heeft opgesteld, geeft aan dat
hij of zij een wetenschapper met laboratori
umervaring moet zijn die alleen heeft ge
opereerd. De dader denkt op 'heldere en ra
tionele' wijze en lijkt uiterst georganiseerd te
werk te gaan.
De FBI heeft het daderprofiel verzonden
aan de Amerikaanse Vereniging voor Micro
biologie. De afzender van de miltvuurbrie
ven heeft vermoedelijk buiten kantooruren
in laboratoria zitten knutselen. Door inade
ming van miltvuursporen in de enveloppen
kwamen vijf mensen om het leven.
Executie geesteszieke op laatste moment afgelast
door onze correspondent
Ans Bouwmans
nze correspondent
Thewissen
l/c pd - In het proces tegen de Hon-
hoiTordominee Andras Pandy, die in
l terecht staat voor de moord op zes
leden, is een nieuwe getuige opgedo-
|n klusjesman die beweert dat hij An
ti dochter Agnes heeft horen ruziën
e moorden. Een andere belangrijke
stiefdochter Timea, heeft afgehaakt,
sjesman, een Hongaar, meldde zich
ien vrijdag. De man beweert dat hij
aren negentig door Pandy naar Brus-
i gehaald om klusjes op te knappen in
let gekibbel tussen Andras en Agnes
ij weinig serieus. Pas toen hij vorige
1 een Hongaarse krant een bericht las
et geruchtmakende proces in België,
hij naar de politie te stappen. Hij
nog deze week naar Brussel overge
vlogen om tegen Pandy te getuigen.
De tweede verrassing gisteren, was dat Ti
mea niet tegen haar stiefvader zal getuigen.
Timea, dochter van de tweede echtgenote
van Pandy, Edit Fintor, werd gezien als
kroongetuige in het bizarre moordproces,
dat zijn tweede week is ingegaan.
Timea werd vanaf haar zeventiende door
Andras Pandy misbruikt. In 1984 baarde ze
zijn zoon. Toen ze zich uit de greep van
Pandy probeerde los te maken en dreigde
haar moeder te vertellen over het seksueel
misbruik, probeerde stiefzus Agnes (die sa
men met haar vader terecht staat) haar te
vermoorden. Volgens Timea was Agnes
daartoe gedwongen door haar vader.
De moordpoging op Timea in 1985 vormde
volgens de Belgische justitie de aanzet voor
de andere moordpartijen. Timea zelf vlucht
te naar Canada. Tegenwoordig woont ze in
Hongarije. Nadat haar man onlangs zelf
moord pleegde, besloot ze af te zien van
haar getuigenis. Ze wil niet meer met het
verleden geconfronteerd worden.
Intussen blijft Andras Pandy volhouden dat
hij onschuldig is. Hij beweert dat Agnes alle
aantijgingen heeft verzonnen. De 44-jarige
Agnes beweert dat Pandy zijn twee echtge
notes, twee zonen en twee stiefdochters ver
moordde en hun lichamen oploste in een
agressief ontstoppingsmiddel. Agnes hielp;
ze had een incestueuze relatie met haar va
der en was volledig in zijn ban.
De Hongaarse dominee op zijn beurt be
weert dat zijn kinderen en Edit Fintor nog in
leven zijn. Waar ze wonen, wil hij niet kwijt.
Volgens Pandy heeft hij contact met zijn
kinderen 'via de engelen.' Alleen zijn eerste
echtgenote zou dood zijn: bezweken aan
kanker. Op de vraag waar ze dan begraven
ligt, moest Pandy gisteren het antwoord
schuldig blijven.
Washington - Een psychisch ge
stoorde man uit Georgia die op
zijn zeventiende een meisje ver
moordde, wordt niet terechtge
steld. Na breed protest, ook door
de Europese Unie, is zijn straf
omgezet naar levenslang. De
meeste Amerikanen zijn nog
steeds voor de doodstraf, maar
het klimaat verandert.
Alexander Williams (33) heeft
conversaties met God, die vol
gens hem verschijnt in de ge
daante van actrice Sigoumey
Weaver. Hij is schizofreen, en
heeft de afgelopen zestien jaar
doorgebracht in de dodencel.
Vorige week zou hij worden ge-
executeerd, maar na een weekje
bedenktijd heeft de adviesraad
van het gevangeniswezen in de
Amerikaanse staat Georgia als
nog besloten clement te zijn.
Het illustreert de discussie in de
Verenigde Staten over de dood
straf. Die gaat over de uitvoe
ring, niet over het bestaan en de
wenselijkheid ervan. Dat het
mogelijk moet zijn iemands le
ven te nemen als straf voor zijn
of haar daden, is een moreel uit
gangspunt dat veel sympathie
oogst in Amerika. Uit opiniepei
lingen blijkt telkens weer dat
een overgrote meerderheid van
de Amerikanen (68 procent in
oktober 2001) vóór de doodstraf
is. Maar er is wel sprake van een
veranderend klimaat.
Er is meer twijfel of het systeem
wel altijd even goed werkt en
fair is. Die twijfel is gevoed door
de toepassing van nieuwe DNA-
technieken waarmee terdood-
veroordeelden hun onschuld
konden bewijzen. Dat heeft de
anti-doodstrafbeweging de afge
lopen jaren een zetje gegeven.
Er zijn zorgen dat mensen uit de
sociale onderklasse veel meer
kans lopen op de doodstraf dan
welgestelde misdadigers. In
Texas loopt een beroep omdat
zwarte mensen systematisch uit
jury's werden geweerd. Con
gresleden hebben voorstellen
ingediend om een betere juridi
sche vertegenwoordiging in
halszaken te garanderen.
En er is meer huiver om psy
chisch zieken, zwakbegaafden
of minderjarige daders ter dood
te stellen. Van dat laatste is
Alexander Williams het levende
voorbeeld.
De man was zeventien toen hij
zijn misdaad beging. In de
meeste landen waar de dood
straf bestaat, worden uitzonde
ringen gemaakt voor minderja
rigen. In de VS niet; het hoogste
gerechtsorgaan de Supreme
Court heeft in 1989 de executie
van 17- en 18-jarigen toege
staan, en in 23 staten wordt
daarnaar gehandeld. Dat de VS
daarmee thuishoren in het rijtje
Iran, Saudi-Arabië, Nigeria,
Congo, Jemen en Pakistan
wordt op de koop toe genomen.
Van groot belang is dat Alexan
der Williams ernstig gestoord is
en was. Williams kreeg verder
onder dwang medicijnen toege
diend opdat hij zou voldoen aan
de mentale minimumeisen voor
een executie. Volgens een uit
spraak van de Supreme Court is
het niet toegestaan iemand te
executeren die krankzinnig is,
maar onduidelijk is of dat ook
geldt als iemands psychoses via
medicatie worden onderdrukt.
De adviesraad in Georgia heeft
het oordeel van de hoge rech
ters niet afgewacht, maar Wil
liams straf gisteren omgezet in
levenslang.
Een ander gevoelig punt is de
executie van zwakbpgaafden
Daryl Atkins werd lil 996 in Vir
ginia ter dood veroordeeld om
dat hij een luchtmachtsoldaat
doodde. Daryl heeft een IQ van
59, en zit daarmee onder de
grens van 70 die meestal wordt
aangehouden om te beoordelen
of iemand zwakbegaafd is. De
Supreme Court buigt zich nu
over zijn zaak. De vraag is of het
in strijd is met de grondwet om
een zwakbegaafd mens ter dood
te brengen.
Twaalf jaar geleden vond de Su
preme Court dat niet, omdat
slechts een enkele staat de
doodstraf voor zwakbegaafden
afwees. Het aantal staten dat
zwakbegaafden uitsluit van de
doodstraf is sindsdien sterk toe
genomen tot achttien (van de
38). Volgens tegenstanders van
de doodstraf komt dat neer op
een nationale consensus. De
uitspraak wordt tegen de zomer
verwacht.
.derzoek naar BUITENLAND
>ord journalist
dinsdag 26 FEBRUARI 2002
