i)INGEN
""VOORBIJGAAN
LEIDEN REGIO
Een keihard gevecht om erkenning
uit de Leidsch DagbladARCHIEVEN
ANNO 1902
Maandag 24 Februari
RIJNSBURG - De gezellige aard van den mensch
drijft ons zooveel mogelijk elkanders nabijzijn te
zoeken. Daardoor ontstonden gezelschappen, krans
jes, bijeenkomsten, vergaderingen, enz. Het bijwo
nen van vergaderingen heeft zeker zijn goede zijde,
al moppert de vrouw wel eens, dikwijls met recht,
dat manlief te druk de vergaderingen bezoekt en er
zoodoende van het huiselijk familieleven niet veel
terecht komt. De gulden middenweg is ook hier weer
de beste, niemand zal ontkennen dat deze bijeen-
ANN
komsten hun nut hebben. Door wrijving der gedach
ten wordt de geest gepolijst, ontstaan andere en
nieuwe denkbeelden. In den winter uit zich de be
hoefte aan dit vereenigingsleven het sterkste, vooral
op het platteland en dus ook in deze gemeente. Het
aantal vereenigingen in ons dorp is reeds over het
dozijntje heen, toch werden dezen winter weer twee
vereenigingen in het leven geroepen. Deze week
werd opgericht de 'Vereeniging ter bevordering van
Tuin- en Landbouw en Bloembollencultuur van
Rijnsburg e.o.' Het doel is dus de belangen van tuin
en landbouw en bloembollenteelt te behartigen.
I 1977
Foto's In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen \eertk-n dagen na plaatsing 2,50 (voor een exemplaar vun 13
bl) 18 in zwart wit) over te maken op gironummer 57055 t.n.v. Dagblad uitgeverij Damiaie b.v. Postbus 507, 2003 PA Haarlem,
onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het
Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
De strijd heeft negentien jaar geduurd en heeft me persoonlijk heel wat gekost. Maar ik ben toch blij dat
ik vooropgelopen heb. Foto: Hielco Kuipers
sen en tandartsen. Die opleiding
heb ik gedaan en na twee jaar
was ik gediplomeerd, al werd
dat nog niet erkend door de
Maatschappij voor Tandheel
kunde. Voor die erkenning zijn
we vervolgens keihard gaan
vechten in de tijd dat ik voorzit
ter was van de ONT. Die strijd
heeft negentien jaar geduurd en
heeft me persoonlijk heel wat
gekost. Maar ik ben toch blij dat
ik daarin vooropgelopen heb.
Collega's beschouwen me als
een van de grondleggers van het
vak. Dat streelt me. Maar de
meeste voldoening geeft toch
wel dat de opleiding tot tand-
protheticus per september is
opgenomen in het vakkenpak
ket van de hbo in Utrecht. Dat is
de mooiste waardering."
Paul de Tombe
enschuur. Foto: Henk Bouwman
LEIDEN - De bijeenkomst in het Dienstencentrum.
Woensdag 23 februari
LEIDEN - "Moeteen heel blok woningen tegen de
vlakte? Een hoop mensen zijn er ingetuind. Geen
mens heeft tegen hen gezegd: koop dat huis niet,
want er moet nog zoveel aan gedaan worden. In de
Bronkhorststraat is een huis voor negentigduizend
gulden verkocht. Straks wordt die eigenaar nog ge
dwongen om zijn gevel opnieuw te laten voegen. En
voor hoe lang? Voor twee jaar? Zijn ze er bij de ge
meente op uit, dat we hier met zijn allen eruit gaan
en naar huizen van vijfhonderd gulden in de maand
in de Merenwijk vertrekken?"
Er was niemand van de gemeente aanwezig in het
Dienstencentrum aan de Van Hogendorpstraat om
opmerkingen als bovenstaand te weerleggen. Vol
gens de woordvoerder van het actiecomité had de
ambtenaar op het stadhuis gezegd 'niet als boksbal'
te willen worden gebruikt.
Dat er evenwel 'vrees, verontwaardiging en twijfel'
Foto: archief Leidsch Dagblad
onder de bewoners van het zuidwestelijk gedeelte
van de wijk Noorderkwartier is ontstaan (zoals wijk-
comité-voorzitter Vervoorn het uitdrukte), was duide
lijk. Alleen al uit de opkomst naar deze buurtavond
bleek dat zonneklaar; honderd mensen waren naar
het zaaltje van het Dienstencentrum gekomen, de
toeloop was nauwelijks te verwerken.
De onrust is ontstaan doordat een bouwkundige van
de Nationale Woningraad, zonder dat de bewoners
van tevoren waren gewaarschuwd, aan het begin van
deze maand een onderzoek naar kwaliteit van de wo
ningen instelde. Dat gebeurde in de volgende stra
ten: Bronkhorststraat, Willemstraat, Mauritsstraat,
Prins Frederikstraat, Prins Hendrikstraat- en plein.
Koningstraat en het gedeelte van de Maresingel tus
sen de gasfabriek en het Prins Hendrikplein.
Het onderzoek wordt verricht als voorbereiding op
het maken van een bestemmingsplan voor de hele
wijk Noorderkwartier. De gemeente heeft daarvoor
een opdracht gegeven aan de Nationale Woningraad.
bakker in de buurt en vervol
gens bij een tante in Gelderland
- tot ook daar de rantsoenen op
waren. Ben ik gaan lopen naar
Utrecht. Daar heb ik de trein ge
nomen naar Rotterdam, en van
daar ben ik gaan lopen naar
mijn ouderlijk huis. Onderweg
ben ik door allerlei trucs ont
snapt aan arrestatie. Door me
voor te doen als gewonde uit
Duitsland en door me te verber
gen onder de jassen van de
Duitse soldaten waar de trein
vol mee zat.
Thuis waren ze niet zo blij met
me, want als onderduiker had je
geen rantsoenkaart en er was al
totaal geen voedsel. Ja, gekookte
suikerbieten en een beetje grijs
water, waar een wortel in dreef.
Nauwelijks genoeg om in leven
te blijven. In de hongerwinter
stierven dan ook 8500 mensen
in Den Haag en dat vergeet je
nooit meer.
Zoals ik ook de bevrijding nooit
vergeet. Na die dag heb ik me
meteen opgfegeven voor het Ne
derlandse leger. Om te vechten
tegen Japan, dat Nederlands-In-
dië had ingepikt. Ik heb vijf jaar
in het leger gezeten, bij de tand
heelkundige dienst. Ik heb er
mijn opleiding tot tandtechni-
cus voltooid en werd later met
die dienst uitgezonden naar In
donesië, onder meer om gebit
ten te maken voor militairen.
Door een administratieve fout
kwam ik ook nog in de ge
vechtshandelingen terecht. Als
soldaat, tijdens de tweede poli
tionele actie, op Midden-Java.
Convooibeschermer was ik
daar: mijnopruimer, voedsel-
voorziener en bewaker van de
staf.
Terug in Nederland deed ik exa
men voor laboratoriumhouder
bij militaire tandartsen en kon ik
een eigen laboratorium begin
nen in Winterswijk. Maar drie
maanden later moest ik herha
lingsoefeningen doen, dus ging
het snel mis met die zaak. Toen
ben ik bij mijn ouders thuis ge
bitten gaan maken, maar ook
daar kon ik het niet bolwerken.
Omdat ik in Canada aan de slag
kon in een laboratorium, ben ik
vervolgens geëmigreerd en heb
jaren in Toronto gewerkt. Daar
ben ik weggegaan omdat ik er
geen examen voor zelfstandig
laboratoriumhouder mocht
doen. Daarvoor moest je vier
jaar in de tandtechniek in Cana
da werkzaam zijn en dat was ik
wel, maar de examencommissie
trok viermaal een week vakantie
af van die tijd en weigerde de
aanvraag daarom. Daar was ik
zo nijdig over dat ik meteen te
rug ben gegaan naar Nederland
en hier in Leiden, eerst in de
Merenwijk en later in de Van der
Waalsstraat, een praktijk ben
begonnen.
Via mijn werk kwam ik in con
tact met andere tandtechnici,
die dezelfde idealen hadden als
ik, 'in de mond wilden werken'
en daar een studie voor wilden
volgen. Daartoe hadden ze de
Organisatie Nederlandse Tand-
prothetici (ONT) opgericht, die
een school begon waar je kon
worden opgeleid tot tandpro-
theticus. Via onderwijs van art-
STADSGEZICHT
ij kan worden beschouwd als de 'godfather' van
jn beroepsgroep. Pieter Brouwer, van 2 maart
27, is al zestig jaar bezig in de tandtechniek en
idde in de jaren zeventig en tachtig van de vorige
luw in binnen- en buitenland de fanatieke strijd
n de wettelijke erkenning van het vak van tand-
otheticus. Als voorzitter van de nationale organi
se en president van de internationale federatie
as hij aanwezig bij alle processen die daarover
sstijds werden gevoerd en liep hij voorop bij de-
onstraties. Het gevecht met 'de tandartsen, die
mg waren dat prothetici ook zouden gaan trek-
n en vullen', vrat zoveel tijd dat hij niet aan zijn
nsioenvoorziening kon werken. Nu komt hij
nd van zijn aow en van 'af en toe meewerken' in
praktijk aan de Leidse Van der Waalsstraat, die
tien jaar geleden overdeed aan zijn zoon Rem-
co. De rest van zijn tijd vult de energieke inwoner
van Leiderdorp met filmen en video's maken.
Brouwer is zo'n type dat nooit stil kan zitten en al
tijd iets moet hebben om voor te vechten. Als jon
gen werkte hij in de Tweede Wereldoorlog voor de
'ondergrondse', nadien meldde hij zich aan bij het
leger waarmee hij de tweede politionele actie in
Indonesië meemaakte en later ging hij vechten
voor de tandprothetici. Nationaal en mondiaal. De
Hagenaar van geboorte, ook nog een van de op
richters van het Indië-monument in Leiden en een
tijdlang voorzitter van het 5 Mei-Comité, werd er in
diverse landen voor beloond met het erelidmaat
schap van de beroepsgroep. Maar de mooiste er
kenning vindt hij dat de opleiding tot tandprothe-
ticus in Nederland per september is opgenomen in
het vakkenpakket van de hbo.
ze voor zo'n morgen zegge en
schrijve een gulden verdiende.
Schraalhans was dus keuken
meester in ons gezin, maar des
ondanks heb ik wel een gelukki
ge jeugd gehad in het Laakkwar
tier en het Transvaalkwartier. Ik
heb er de lagere school gedaan
en de Ambachtsschool en ging
daarna naar de MTS, omdat ik
vliegtuigmecanicien wilde wor
den. Maar na drie dagen werd ik
al van die school afgetrapt, om
dat ik een jongen die bij de Hit-
lerjugend zat, had uitgescholden
voor landverrader. Het leek de
directeur maar beter dat ik ver
dween, voordat ik werd opge
pakt door de Duitsers.
Via een kennis van mijn vader
ben ik daarna terechtgekomen
in de tandtechniek, als leerling
in een laboratorium, en dat
werk vond ik meteen erg leuk.
Het sprak me aan dat het vak al
zo lang bestond, want 4000 jaar
geleden werd er al aan tandver-
vanging gedaan omdat niemand
voor aap wilde lopen, en dat elk
werkstuk anders was. Een vorm
van kunst vond ik dat, al was het
destijds heel anders dan nu. Ge
bitten werden nog gemaakt van
hard rubber, dat gevulcaniseerd
werd. En omdat het oorlog was,
moest je bij tandartsen tweede
hands tanden op de kop zien te
tikken. Heel primitief allemaal
en ook verder was het geen leu
ke tijd voor tandtechnici, want
je mocht dus alleen voor tand
artsen werken. Wie daarvan af
week, kon zijn keel wel aan de
kapstok hangen, want die had
geen inkomen meer.
Via dat lab kwam ik ook in de
ondergrondse terecht - het ver
spreiden van illegale blaadjes.
Met de vrijwillige bijdrage die
daarvoor werd gegeven, werden
onderduikers geholpen. Daar
heb ik ook een inval van de Si-
cherheitsdienst meegemaakt en
op de uitkijk gestaan bij de over
val op het distributiekantoor in
de Goudenregenstraat. Nadien
heb ik ondergedoken gezeten in
de tijd van de razzia's. Toen
werden alle mannen boven de
zestien opgepakt en naar Duits
land gestuurd om daar te wer
ken in de oorlogsindustrie. Eerst
zat ik bij buren, later bij een
tandprotetici voor de erkenning
egenwoordig is de samenwer-
'j ig prima en kunnen alle tand-
jthetici in Nederland een
ede boterham verdienen,
aar dat is in het verleden wel
ders geweest. Vechten, vech-
1 en nog eens vechten. Dat
s het in de jaren zeventig en
:htig voor onze beroepsgroep,
- nt de Maatschappij voor
ndheelkunde deed er van al-
aan om te voorkomen dat
ld technici 'in de mond' zou-
1 gaan werken als ze werden
igevormd tot tandprotheti-
i. In 1971 was daarvoor net
1 opleiding begonnen en dat
stond dus nog in de kinder-
ioenen. Officieel bestond het
oep van tandprotheticus
15 fs helemaal niet, al werd het
1 uitgeoefend door tandtech-
i, die geregeld door mensen
rden gevraagd een kunstgebit
rervaardigen, zonder verwij-
g van een tandarts. Dat was
boden, volgens een wet uit
!5, waarin was bepaald dat
u dtechnici alleen voor tand-
;en mochten werken en niet
01 ir particulieren. Deden ze dat
Ih, dan kregen ze een zware
ite, omdat ze dan een stuk
1 j 1 het inkomen van de tand-
afpikten, volgens de Maat-
appij voor Tandheelkunde,
ts had in die tijd speciaal zes
33 ocaten in dienst om proces-
is aan te spannen tegen, wat
a ïoemden, 'onbevoegde tand-
ilkunde'.
1 groep tandtechnici wilde
ter heel graag protheticus
9 den en door middel van stu-
het recht krijgen om de pad-
rechtstreeks te helpen. Zij
onnen dan ook met die op-
ing. Maar dat botste natuur-
op de belangen van de tand-
te en dat leidde tot een fana-
g e strijd tussen beide groepe-
;en. Haat en nijd was het
tijds. Niet eens met de tand
en zelf, want je werkte voor
;k n je kon goed met ze op
schieten, maar van de Maat
schappij voor Tandheelkunde
moesten zij tegen ons zijn. Die
maatschappij was bang dat
'trekken en vullen' door prothe
tici de volgende stap was als het
in de mond werken erkend
werd. Maai' trekken en vullen
wilden we helemaal niet. We
zochten alleen erkenning voor
het nieuwe vak. Die hebben we
ten slotte gekregen, in 1990,
maar daar is wel een keihard ge
vecht voor nodig geweest. Com
pleet met demonstraties in Den
Haag en een aantal processen.
Als voorzitter van de Nederland
se organisatie was ik daar voort
durend bij betrokken en daarbij
was ik vaak de gebeten hond. Ze
hebben me ook een keer gepakt,
omdat ik een gebit had vervaar
digd voor een particulier, en me
veroordeeld. Inclusief proces
kosten, moest ik twaalfduizend
gulden betalen, terwijl je zo'n
gebit in die tijd maakte voor zes
tig gulden. Maar dat had ik er
voor over, want ik was bezield.
Ik geloofde in die strijd om er
kenning en ik was overal bij.
Reed 120.000 kilometer per jaar
voor de organisatie, versleet vier
nieuwe auto's in die tijd, en
moest als ik 's avonds thuis
kwam nog aan het werk voor
mijn eigen klanten. Dat vrat zo
veel tijd en geld, dat het me
thuis veel moeilijkheden bracht
en dat ik nooit aan een pensi
oenvoorziening heb kunnen
denken. Rijk ben ik nu dan ook
niet, wel gelukkig. Gelukkig dat
ik er toen zo voor heb gevoch
ten.
Dat vechten zat al vroeg in me.
Heb ik van mijn moeder, ver
moedelijk. Die moest keihard
werken nadat bij mijn vader, die
chef was bij de Residentie Melk
inrichting, in 1936 een been was
geamputeerd. Omdat hij als
minder valide heel slecht be
taald werd, ging zij ook aan de
slag. Iedere ochtend een uur
hollen naar een werkhuis, waar
Pieter Brouwer was een van de voorvechters in de jarenlange strijd van
van hun vak. Particuliere foto
