Meer dan goud in Salt Lake City
GELOOF SAMENLEVING
Irakese pelgrims bidden voor overwinning op VS
Ongeloofwaardige verliefdheid op Erasmus
Handel met de vijan(
Tibetaanse monnik
maar onder huisarre
Geen kosjere hamburgers in Nederlan
Israëlisch hof: Niet-orthodoxe
bekering is ook een bekering
Duitse moslims
voor democratie
berlijn - De Centrale Raad van
moslims in Duitsland heeft zich
openlijk uitgesproken voor de
rechtsstaat en het democratisch
bestel. In de gisteren in Berlijn
gepresenteerde 'islamitische
charta' verklaren de moslims
dat zij instemmen met het
meerpartijenstelsel, het actief
en passief kiesrecht van de
viouw en godsdienstwijheid.
„Deze verldaring moet een bij
drage leveren aan de verzach
ting van de discussie over de is
lam", zei voorzitter Nadeem
Elyas van de raad. In de charta
staat ook dat voor moslims die
in Duitsland wonen dit land het
middelpunt van hun leven
moet zijn. Integratie moet wél
met behoud van de islamitische
identiteit plaatsvinden.
Bisdom: Geen
toename geweld
breda - In het bisdom Breda
komt soms geweld tegen pasto
res voor, maar er is geen sprake
van een toename. Dat heeft de
bisdomraad gemeld aan de bis
schoppenconferentie, die on
derzoek doet naar geweld waar
aan pastores blootstaan. Hulp
bisschop De Korte van Utrecht
pleitte eind oktober vorig jaar
voor een onderzoek naar de
verschillende vormen van
agressie binnen het pastoraat.
Aanleiding was het verhaal van
een pastoor uit Bussum, die
twee jaar geleden door een
zwerver werd ontvoerd en tus
sen de spoorrails werd vastge
bonden. De pastoor overleefde
het en riep de bisschoppen op
een onderzoek te doen naar
veiligheid op de pastorie. Uit
onderzoek in Groot-Brittannië
bleek vorig jaar dat zeven van
de tien anglicaanse geestelijken
de afgelopen twee jaar te ma
ken hadden met geweld. Het
gaat daarbij vooral om verbaal
geweld, bedreiging en lichame
lijke en psychische mishande
ling. Een op de vijf geestelijken
was bedreigd.
'Leerlingen weten
niets van joden'
keulen - Duitse leraren en
scholieren weten 'schokkend'
weinig over de joodse geschie
denis en cultuur, vindt voorzit
ter Paul Spiegel van de centrale
raad van Duitse joden. Hij
noemde kennis over de 2000
jaar oude geschiedenis van de
joden in Duitsland en het be
grip van de joodse religie giste
ren in Keulen 'onontbeerlijk'.
Spiegel denkt dat een degelijke
kennis van het jodendom Duit
se leerlingen minder ontvanke
lijk maakt voor rechts-extremis
tische denkbeelden. De ge
schiedenis van het anti-semitis-
me hoort daarom thuis in het
onderwijs, vindt hij. Volgens de
voorzitter moeten onderwijzers
hun leerlingen ook meteen dui
delijk maken dat zij schuldig
noch verantwoordelijk zijn voor
de misdaden van de nazi's.
donderdag 21 februari 2q
mekka/rtr-afp-anp - Duizenden Irakese
pelgrims in Saudi-Arabië zijn gisteren de
jaarlijkse bedevaart (hadj) naar Mekka
begonnen met het gebed dat de Verenig
de Staten in de oorlog tegen de terreur
aan het kortste eind zullen trekken. Dit
gebeurde ondanks een waarschuwing
van de Saudische minister van binnen
landse zaken Nayef dat de autoriteiten
geen enkel anti-Amerikaans protest dul
den.
De ongeveer veertienduizend Irakezen
lieten weten niet bang te zijn voor de VS
'of wie dan ook'. Hun gebed lijkt een re
actie te zijn op uitspraken van de Ameri
kaanse president Bush vorige maand dat
Irak met Iran en Noord-Korea 'de as van
het kwaad' vormt. ,Als Allah (God) het
wil, zullen we overwinnen", verklaarde
een van de moslims op het hoofdkwar
tier van de Irakese pelgrims in Mekka. De
pelgrims vroegen verder om een ophef
fing van het elf jaar oude VN-embargo te
gen Irak.
Meer dan zestig Pakistaanse pelgrims
zijn tot dusver tijdens de hadj overleden.
De meesten van hen waren boven de
zestig en bezweken aan de gevolgen van
een hartaanval, zo meldde het Pakistaan
se staatspersbureau APP. Nog eens 37
Pakistaanse moslims kwamen vorige
week om het leven door een busongeval
in het oosten van Saudi-Arabië.
In verband met de terreuraanslagen in de
VS op 11 september vorig jaar hebben de
Saudische autoriteiten voor de bedevaart
van dit jaar strenge veiligheidsmaatr ege
len genomen. Meer dan 20.000 soldaten
en zo'n 10.000 politieagenten moeten de
bedevaartgangers bescherming bieden.
Vanuit de lucht houden negen helikop
ters de situatie in de gaten.
De hadj duurt vijf dagen. Donderdag be
reikt de tocht een hoogtepunt als de pel
grims de berg Arafat bereiken.
De hadj vormt een van de vijf zuilen
(voorschriften) van de islam. Als gevolg
van de voettocht, die de profeet Moham
med in 632 zou hebben afgelegd, berei
ken de bedevaartgangers volgens de is
lam een staat van reinheid. Iedere mos
lim die daar lichamelijk en financieel toe
in staat is, moet de tocht naar Mekka
minstens een keer in zijn leven afleggen.
Een feest bij thuiskomst en een levenlang
aanzien is vervolgens zijn deel.
De andere vier zuilen van de islam zijn
het houden van de ramadan (jaarlijkse
vastenmaand), het geven van aalmoezen,
het gebed en de geloofsbelijdenis.
salt lake city - Aan beeldspraak
geen gebrek voor christenen die
tijdens de Olympische Spelen
willen evangeliseren. 'Meer dan
goud' is het motto waaronder
de Zuidelijke Baptisten tijdens
de winterspelen in Salt Lake City
actief zijn. De 'Mormonen' zelf
hebben ervoor gekozen om tij
dens de Spelen af te zien van
opzichtige zending op hun
grondgebied. Maar de Baptisten
grijpen de gelegenheid met bei
de handen aan. Duizend kerkle
den, afkomstig uit 21 staten,
werken mee, aldus een opgave
van deze grote protestantse
kerk. In opgetogen persberich
ten laten de Zuidelijke Baptisten
weten dat er heel wat afgepraat
wordt op de straten.
Zo sprak Angela Wilkins uit Ar
kansas met een voorbijganger
die opgegroeid was in een chris
telijk gezin en de bijbelse verha
len kende. Ze heeft hem een
Meer-dan-goud-speldje en een
nieuwe testament meegegeven.
De vrouw heeft er een goed ge
voel aan overgehouden. „Het
brak het ijs voor de rest van de
dag."
De baptisten geven het speldje
'Meer dan goud' aan mensen
die interesse tonen in hun
boodschap over redding in Je
zus. Het motto verwijst naar 1
Petrus 1:7 („...de echtheid van
uw geloof, kostbaarder dan on
vergankelijk goud...").
Om wat makkelijker met men
sen in gesprek te komen, heb
ben de evangelisten her en der
'warmtestations' geïnstalleerd:
vuurtjes waar wandelaars hun
handen kunnen warmen. Daar
naast kan een glimlach veel
doen, weten de organisatoren.
De vrijwilligers verhullen niet
dat ze evangeliseren op straat
best eng vinden. Nancy Gostic
uit Pennsylvania vertelt, dat ze
er van tevoren erg tegenop heeft
gezien. Maar eenmaal ter plaat
se verwondert ze zich erover dat
het publiek zo openstaat voor
een gesprekje over het geloof.
Daar heeft ze van geleerd. Go
stic denkt dat ze thuis in Mc-
Murray, Pennsylvania, nu ook
veel gemakkelijker over het
evangelie kan praten.
Debbie Wohler van de zen
dingsraad van de Zuidelijke
Baptisten ziet dat vaak gebeu
ren: wie deelneemt aan een
evangelisatieproject in een
vreemde omgeving, praat daar
na thuis met meer zelfvertrou
wen over zijn geloof. Iedereen
zou zoiets een keer moeten
doen, vindt ze.
Wohler zelf loopt op straat in de
gedaante van een sneeuwpop.
Ze deelt stickers uit aan kinde
ren en speldjes aan volwasse
nen. Jongerenpastor Andrew Jo
nes uit Stone Mountain loopt
rond in een eland-pak, verge
zeld door studentenpastor Mar
ty Youngblood uit Savannah.
Youngblood introduceert de
eland aan voorbijgangers als een
officieuze mascotte, verslagen
door de prairiewolf, die figureert
als officiële mascotte van de
winterspelen.
De pastor legt uit dat ze de ge
sprekken niet krampachtig in
een bepaalde richting duwen.
Sportliefhebbers worden vol
gens hem geconfronteerd met
een groeiend aantal agressieve
evangelisten rond de Olympi
sche Spelen. De folders die deze
evangelisten uitdelen, laten de
ontvangers maar al te graag
weer ergens liggen. Zoiets heeft
Youngblood nog niet zien ge
beuren met het Meer-dan-
Goud-gidsje dat het team van de
Zuidelijke Baptisten uitdeelt.
Oorzaak is volgens hem dat het
gidsje alleen weggegeven wordt
aan mensen die er interesse
voor tonen. Wat verder kan
meespelen is dat de pocketgids
informatie biedt over de Olym
pische Spelen, inclusief platte
gronden. Achter in het boekje is
een presentatie opgenomen van
het evangelie.
Baptist Press, de persdienst van
de Zuidelijke Baptisten, kan ook
melden dat Tim Mugridge, een
voormalig mormoon, christen is
geworden. Het speldje Meer dan
Goud, dat hij kreeg tijdens de
zomerspelen in 1996, was een
factor van betekenis in zijn be
keringsgeschiedenis, aldus het
bericht.
Zelden waren de Olympische Winterspelen zo religieus gekleurd als dit jaar in Salt Lake City. Hier het be
zoekerscentrum van de tempel van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen.
Foto: AP/Peter Dejong
BOEKBESPREKING
„Ik heb weer een partner, en
wat voor een. Het was nage
noeg een blind date", schrijft
Barber van de Pol op een van
de eerste bladzijden van haar
boek 'Lieve Erasmus. Verkeren
met een denker'. De nieuwe
man in haar leven is er nu eens
niet een die haar e-mailtjes on
gevraagd aan Jan en alleman
doorstuurt, of haar bedriegt
met een ander. Hij is niemand
minder dan de wereldberoem
de Rotterdamse humanist Eras
mus, en die is al eeuwen dood.
De verliefdheid die Van de Pol
zo breed uitvent - 'Uw serene
gelaatstrekken en uw frêle ge
stalte. U merkt het: ik verheer
lijk u, u bent mijn nieuwe lief
de' - is dan ook niet meer dan
een stijlfiguur.
Op zich is daar niks op tegen. Je
bent een vrouw, je onderwerp
is een man, waarom zou je daar
geen gebruik van maken. Voor
al als het gaat om een schim uit
een ver verleden (1469-1536),
een tweedimensionale figuur
waar we ons alleen een voor
stelling van kunnen maken aan
de hand van een paar overgele
verde portretten. Een denker
wiens idealen zo breed geac
cepteerd zijn dat ze de oren
niet meer doen spitsen. Cru ge
zegd: Barber van de Pol moest
een lijk opwarmen. En welk
menselijk vuur brandt feller
dan verliefdheid?
De blind date van de
schrijfster/vertaalster met Eras
mus was gearrangeerd door
uitgeverij Athenaeum, Polak
Van Gennep. Afgelopen jaar
was het Erasmus-jaar, vandaar.
Het verslag van hun verkering
komt dus een beetje laat, maar
ach, een kniesoor die daar op
let. Erger is
dat de kop
pelpoging niet
bepaald een
succes blijkt.
Van de Pol
kan nog zo
hard van de
daken
schreeuwen
dat ze o zo
verliefd is,
overtuigen
doet ze niet.
Het gevaar bij
een opzet als
deze Ügt voor
de hand: de
schrijver gaat
tussen de le
zer en het on-
derwerp in
zitten. Dat is precies wat Van de
Pol doet. Ze had daar overigens
heel goed mee weg kunnen ko
men: Lieve Erasmus had een
mooi portret kunnen worden
van de invloed van een oude fi
losoof op de gedachtewereld
van een eeuwen later geboren
mens.
Van de Pol glijdt echter uit over
haar eigen stijlfiguur. Ze blijft te
vaak steken in bakvissenproza
en vervalt in gebabbel over haar
eigen persoontje, dat nergens
echt interessant wordt. Dat ze
ooit een partner'heeft gehad
die haar e-mailtjes doorstuurde
aan anderen, dat hij of een an
der haar ontrouw is geweest: al
lemaal intieme informatie die
los wordt rondgestrooid en
daardoor binnen het kader van
dit boek geen enkel doel dient.
De relatie tussen Erasmus en
Van de Pol heeft veel weg van
die van een oudere, beroemde
man en een overspannen de-
Barber van de Pol
Lieve Erasmus,
Xerkerm met een denker
butante. Zij
fladdert be
haagziek om
hem heen,
tracht hem
nu eens te
imponeren
met haar per
soonlijkheid
(ik ben een
vrouw, dus te
eerlijk), dan
weer met
haar intellec
tuele bagage
(ik lees Dante
weer eens),
en houdt ge
durende al
die inspan
ningen nau
welijks haar
mond om nu eens echt naar
hém te luisteren.
Haar bedoeling is kennelijk om
onze tijd te spiegelen aan de
ideeën van Erasmus, maar he
laas levert wat Van de Pol te
melden heeft over deze tijd
weinig interessante lectuur op.
Een tenenkrommend voor
beeld is haar discussie met
vrienden over de vraag wie de
hedendaagse Erasmus is. Ar-
non Grunberg komt als serieu
ze kandidaat voorbij, maar zo
zonder enige uitleg, dat je bijna
gaat vermoeden dat hij alleen
wordt genoemd omdat hij zich
in opdracht van dezelfde uitge
ver met Erasmus bezig heeft
gehouden (De mensheid zij ge
prezen). Als Van de Pol tenslot
te uitkomt bij de Duits/Ameri
kaanse filosofe Hannah Arendt,
blijft de lezer wederom versto
ken van het waarom. Sterker
nog, Van de Pol meldt schaam
teloos dat ze het niet kan uitleg
gen, omdat de feiten zijn weg
gezonken. Zo gaat zo'n hele
passage rieken naar al te ge
makkelijke namedropping.
Erasmus van zijn kant blijft on
der dit alles vriendelijk doch
ongenaakbaar Hij hoort de on
onderbroken woordenstroom
beleefd aan. Zo beleefd, dat ons
nauwelijks een zinnige blik
wordt gegund op zijn eigen ge
dachten. Gaandeweg dringt de
gedachte zich op dat Van de
Pol gewoon geen grip heeft
kunnen krijgen op haar onder
werp. Ze lijkt op een wanhopi
ge kokkin die allerhande Maf
jes opdient omdat ze geen
hoofdgerecht kan maken.
Makkelijk kan het zeker niet
zijn geweest, om deze oude
denker leven in te blazen. Zijn
humanisme is zo vermengd
met ons wereldbeeld dat hij
daar zelf in lijkt te zijn opgelost.
Zijn filosofie daagt ons niet
meer uit, maai- noopt ons tot
een schouderophalend knik
ken: tuurlijk, weten we toch.
Van de Pol lijkt zich uitstekend
bewust van deze fantoomachti
ge kwaliteit van de oude huma
nist, want ze stipt het al na
twintig bladzijden aan (we heb
ben ons naar zijn gelijk ge
voegd). Helaas maakt dit in
zicht haar zogenaamde dol
dwaze verliefdheid gezocht,
sterker nog: ongeloofwaardig.
Ook als stijlfiguur.
Afke van der Tooien
Titel: Lieve Erasmus. Verkeren
met een denker
Auteur: Barber van de Pol
Uitgever: Athenaeum-Polak
Van Gennep
Prijs: 20,95 euro
jeruzalem/ap - Het Israëlische
hooggerechtshof heeft gisteren
in een historische uitspraak be
sloten dat de Israëlische staat
bekeringen tot het jodendom
door Reform-joden en andere
niet-orthodoxe joodse groepe
ringen moet erkennen.
De uitspraak lijkt vooralsnog
vooral van symbolische beteke
nis. Het ministerie van binnen
landse zaken wordt gedwongen
iemand die door een niet-ortho
doxe rabbijn tot het jodendom
is bekeerd als joods te accepte
ren. De religie wordt op de iden
titeitskaart vermeld. Het ortho
dox-joodse establishment, dat
het voor het zeggen heeft wat
betreft huwelijk, scheiding en
begrafenis, kan echter dergelijke
bekeerlingen blijven weigeren.
Niettemin beschouwen seculie
re en niet-orthodoxe religieuze
groeperingen de uitspraak als
een belangrijke stap in de rich
ting van volledige gelijkwaardig
heid van orthodoxe en niet-or
thodoxe joden. Niet-orthodoxe
joodse bewegingen hebben in
bijvoorbeeld de Verenigde Sta
ten veel meer aanhangers dan
orthodoxe, maar vormen in Is
raël een kleine minderheid.
Rabbijn Andy Sacks van de niet-
orthodoxe Conservative Move
ment in Israël zei de komende
dagen duizenden aanvragen
voor bekering te verwachten.
Het orthodoxe kamp lijkt zich
voor te bereiden op een langdu
rige strijd. Minister van binnen
landse zaken Eli Yishai, die lei
der is van de ultraorthodoxe
Shaspartij, zei een wetsontwerp
voor te bereiden dat de uit
spraak teniet zal doen. Hij zei
verder te onderzoeken of het
mogelijk is op de identiteitskaart
aan te geven dat het gaat om
een Reform-jood of een anders
zins niet-orthodoxe bekeerling.
Na de beschrijving van het
draagbare heiligdom volgt nu
de beschrijving van de pries
terkleren van Mozes' broer
Aharon en diens zonen. Net
als bij het heiligdom is de be
schrijving zeer gedetailleerd.
Aron moest verschillende on
gebruikelijke kledingstukken
dragen. Met ongebruikelijke
versieringen. Onderaan het
lange bovenkleed van Aharon
hangen gouden granaatappel
tjes, die afgewisseld worden
met gouden belletjes. Bij iede
re stap die hij doet in het hei
ligdom, klinkt Aron als een
berggeit.
betrekkingen worden hersti
via de handel.
Om handel te kunnen drijw
hoef je niet van elkaar te ho
den. Het is genoeg als de ee
iets te bieden heeft dat de a
der nodig heeft en niet opt
andere manier kan verwen
Maar voor handel heb je \vt
vertrouwen nodig. De enei
tij moet erop kunnen vertri
wen dat de kwaliteit wordt
leverd die is afgesproken. I
de andere partij moet erop
kunnen vertrouwen dat er
wordt betaald voor de gele
de goederen.
TAMARAH
BENIMA
tisch linnen' worden gemaakt.
(Exodus 28:6, 15, 29) Linnen
dus dat uit het land komt, dat
de Israëlieten net zijn ont
vlucht.
De dramatische vlucht door de
Rietzee, waarin het Egyptische
leger van de Farao is verdron
ken, ligt nog vers in het geheu
gen. Maar dat is blijkbaar geen
belemmering om weer handel
te drijven met de vijand. Ster
ker nog: de handel met de vij
and wordt kennelijk voorge
schreven. Niet expliciet, maar
wel impliciet.
Dat wil zeggen, de hoogste re
ligieuze vertegenwoordiger van
het volk kan God slechts op de
heiligste plek - het Heilige dei-
Heilige in het Tabernakel - te
gemoet treden in kleren waar
in ook materiaal dat is gekocht
van de vijand is verwerkt.
Als er ooit nog hoop te vinden
is voor de Israëliërs en de Pa-
lestijnen en voor alle volkeren
die slaags zijn geraakt met el
kaar, dan is het misschien wel
in de woorden over het ge
twijnde Egyptische linnen. Als
de strijdende partijen uit el
kaar zijn gehaald, kunnen de
en deze afhankelijkheid. Ii
Midden-Oosten waarin de
economieën verregaand o|
kaar zijn afgestemd en gei
greerd, net als in de Europ
Gemeenschap, worden oo
en gewapende conflicteni
tra-productief.
Deze visie van Israëls mini
van buitenlandse zaken v»
al een jaar lang in bloed gi
smoord. Peres is tot nogK
de regering gebleven om 'i
redden wat er te redden vi
Misschien heeft hij premii
Sharon van nog harder op
den weten te weerhouden
maar daar wijst bitter wei
op.
Maar dat neemt niet wegi
Peres' visie juist is. Hande
drijven kan een brugfunci
hebben, omdat de wens c
bepaalde goederen te hél
gelukkig vaak sterker is da
ideologie van de scherps!
pers, die het volk liever h(
en gebrek laten lijden, da
handel mogelijk te makei
Totdat het volk genoeg he
van honger en gebrek. Da
verandert er iets. Daar mi
we op hopen.
peking/afp - China heeft de Ti
betaanse monnik Chadrel Rin-
poche vrijgelaten. De 62-jarige
abt is onder huisarrest geplaatst.
Rinpoche werd in 1997 tot zes
jaar cel veroordeeld, nadat hij
de zoektocht had geleid naar de
reïncarnatie van de Panchen La
ma, na de Dalai Lama de hoog
ste geestelijke in het Tibetaanse
boeddhisme.
De vrijlating is een symbolisch
gebaar van de Chinese regering
dat vreemd genoeg samenvalt
met het aanstaande bezoek van
de Amerikaanse president Bush,
zei een woordvoerder van het
Tibetaanse centrum voor de
mensenrechten en de democra
tie gisteren. Bush begint van
daag aan een bezoek aan China.
Rinpoche staat onder huisarrest
in de Tibetaanse stad Shigatse.
Details over zijn precieze ver
blijfplaats en zijn gezondheids
toestand waren niet beschik
baar, aldus het centrum.
De Dalai Lama, de Tibetaanse
geestelijk leider in ballingschap,
erkende in mei 1995 de zesjarige
jongen Gedhun Choekyi Nyima
als elfde Panchen Lama. Die
kandidaat was door ht
~van Chadrel Rinpoche i
zen. In reactie op de ke
de Dalai Lama benoeir
Chinese autoriteiten ee;
kandidaat, de eveneens z
Gyaincain Norbu, tot c
van de in 1989 overledei
Panchen Lama.
De rechtbank in Xigaze
deelde Rinpoche wegeni
gen om Tibet van Chin
weken en het laten u
van staatsgeheimen,
een functionaris van di
bank had de monnik tij(
zoeken naar de Panche
met de Dalai Lama sa
spannen. Een assistent
abt, Champa Chung, ki
celstraf van vier jaar.
Nyima en zijn familie
nen kort na de benoei
mei 1995 spoorloos. Drif
ter onthulden de Tibetai
toriteiten dat de jongen
woont. Tot dat momi
China alleen gezegd dat
der de hoede van de i
bij zijn ouders woon
waarschijnlijk een eul
was voor huisarrest.
den haag/gpd - Er zitten geen kosjere
hamburgers aan te komen voor de Neder
landse markt. De oproep van enkele rab
bijnen in Jeruzalem om verschillende Mc-
Donald's-restaurants om te dopen tot
McKoosjer zal in Nederland geen navol
ging vinden.
„Het zou ook nergens op slaan", vindt
rabbijn D. Lilienthal van het Verbond van
Liberaal-Religieuze Joden in Nederland.
„Zoiets kun je in New York of Londen
doen, maar in Nederland is dat echt niet
aan de orde."
De rabbijn vraagt zich af of hier geen spra
ke is van een grap. „Volgende week vieren
de joden een soort 1 april en het zou best
kunnen dat dit bericht daarom in de we
reld is gebracht."
Voor McDonald's Nederland is het, na de
vegetariërs, veganisten en moslims, in elk
geval een groep minder waar rekening
mee hoeft worden gehouden.
De reactie van de joodse organisaties in
Nederland bevestigen wat McDonald's
reeds dacht „Er is geen enkele belangstel
ling voor kosjer snacken", aldus woord
voerder Simonis van McDonald's Neder
land. „De joodse gemeenschap in ons
land is zo klein, dat dit niet de moeite
waard is." Volgens hem zijn de enkele ko
sjere producten die de keten in zijn
timent heeft voldoende. „We hebbe
tuurlijk wel het complete groentenbi
menu, dat door zowel vegetariërs
den gegeten kan worden." Zitten da<
helemaal geen melk- of vleesprod
in? „Eh, alleen van de mayonaise
jammer."
Rabbijn Soetendoip van de Liberaal
se Gemeente Beth Jehoeda in Den
ziet toch wel wat in kosjer snacken
zou McDonald's sieren om aan zo'i
ne groep te denken", aldus de ra
„Een uitbreiding van het aantal k
eetgelegenheden is altijd welkom."
