M 'Rapport over
Srebrenica
niet eerder af
BINNENLAND 1
Tentoonstelling over discriminatie vooral familie-uitje
:;hh:H
nn
'Derde van patiënten
met HIV is asielzoeker'
World Press Photo
Limburgers kwakkelen jaren langer
17 FEB.
Partijgeld
Leefbaar Nederland wil
geldschenkingen houden
'Het politieke buikgevoel of
de stabiele onderstroom'
tetvoeten
eren bieb
Zware tijden voor de bi-
tekvan de Technische
siteit Delft. Al ruim een
stert een 39-jarige Rot-
jner met een uiterst pe
te zweetvoetengeur per
en bezoekers van het ge-
De man heeft de onbe-
>are neiging zijn schoe-
te trekken als hij in de
leek is. ,,En als hij dat
)opt de hele bibliotheek
rerzucht bibliothecaris
Ma herhaalde maar ver-
waarschuwingen werd
tie ingschakeld. De
etenman moet zich op
I voor de politierechter
voorden voor huisvrede-
De man vindt het alle-
elachelijk. „Bolletjesslik-
irden vrijgelaten en ik
istgezet."
vrijdag 15 FEBRUARI 2002
noei met
lebanken
/int;
dieI
bes (advertentie)
te - Veel zonnebankstu-
erken niet volgens de re-
tchts twee procent van
honderd bedrijven in
and beschikt over een
ng. In fitnesscentra met
anken wordt nauwelijks
laai geen voorlichting
voordat iemand de
itige zon opzoekt,
willen de Stichting
oord Zonnen en der
en (huidartsen) dat de
I zich gaat bemoeien
vildgroei aan studio's.
der eist
Tioek
lm - Een moeder eist
jmiologisch onderzoek
twee kinderen. De
zijn onderzocht in het
het Medisch Onder-
igramp Bijlmermeer. Er
geen wetenschappelijk
vsAek verricht naar het
ch I tussen hun klachten
iegramp. Dinsdag eist
snog in een kort geding
it ministerie van volks-
leid.
I il plaksel
toed hebben
m
la am - De Socialistische
Vla 1 dat burgemeester Co-
1. Amsterdam twee door
ni) e weggegooide potjes
Bij ;oed. De üjm werd
kl igavond in beslag ge
rit van plakkers die voor de
ezingsposters wilden
lig) gen. „Het betreft twee
kin iet de allerbeste kwali-
o[ irijft SP-gemeente-
ligi Paquay.
Z
igscode
ns [enluiders
ges c - Minister Vermeend
Cis zaken) wil een gedrags-
j 0 ir zogenoemde klok-
rict irs, werknemers die
lm ien op hun werk naar
70 rengen. Uit onderzoek
rv het slecht afloopt met
>yd van de klokkenluiders
uil edrijfsleven. Vermeend
Stichting van de Arbeid
ïeii 1 een gedragscode op te
ni 'aarin wordt vastgelegd
in 1 welke procedure met
ori enluider moet worden
»ng in. Ook moet daarin
no n welke rechten en
■ikt scherming een klok-
;tg r heeft,
iet
lat >r verdrinkt
a il in vijver
haa in - Een 2-jarige peuter
Dor liddag in zijn woon-
tig leldoorn verdronken
1 va in een vijver was ge-
liss e jongen was volgens
e aan de aandacht van
il d ileiders ontsnapt toen
151 j de vijver aan het spe-
zel Een voorbijganger ont-
isai peuter en haalde hem
[ie] ater. Een andere pas-
ichift het kind gereani-
1 dellle inspanningen
ink niet baten, het kind
(in het ziekenhuis.
7f\
Ar latum voor
■n ie 'Petten'
den
19! Er is grote onenigheid
vaairuim honderd perso-
in van de kernreactor
ie 1 en de directie over de
5e A lorwaarden. De bon-
nge en Abva/Kabo hebben
3 bi latum gesteld aan de
ïva toezicht van het Ener-
ritii zoek Centrum Neder-
de *0. Ze willen een nieu-
irs ie-onderhandelaar.
epc -CN-directievoorzitter
i da ar die heeft het ver-
de bonden. Bovendien
ien rijn vertrek per 1 sep-
wf angekondigd.
onn
COMMENTAAR
den haag/gpd - Het rapport van
het NIOD, het Nederlands Insti
tuut voor Oorlogsdocumentatie,
over de val van Srebrenica kan
niet eerder verschijnen. Publicatie
voor de voorgenomen datum van
10 april zit er absoluut niet in, al
dus onderzoeker Barnouw.
Een Kamermeerderheid van
CDA, WD en D66 dringt er op
aan het rapport eerder te pre
senteren, nu het NIOD blijkbaar
geen toegang heeft gehad tot de
archieven van de Joegoslavische
regering. Het onderzoek in Bel
grado was vorig jaar immers de
reden om het rapport een paar
maanden uit te stellen, zo zegt
het CDA. „Het wordt bij de
drukker en de binder al keihard
aanpoten om april te halen",
benadrukte Bamouw. „Er is ab
soluut geen denken aan dat het
sneller zou kunnen."
Hij wilde niet reageren op de
uitzending van 2Vandaag eerder
deze week, waarin de Joegosla
vische generaal Stankovic zei
dat de archieven in Belgrado ge
sloten zijn gebleven voor het
NIOD. „Wij doen al vanaf het
begin geen uitspraken over het
verloop van het onderzoek", al
dus Bamouw.
De regering vroeg het NIOD in
november 1996 de val van de
moslimenclave Srebrenica in
kaart te brengen. Dit Bosnisch
stadje werd in juli 1995 door
Bosnisch-Servische troepen on
der de voet gelopen. Na de ver
overing werden naar schatting
zevenduizend moslimmannen
vermoord. De Nederlandse
blauwhelmen die de enclave
moesten beschermen, bleken
machteloos.
Oorspronkelijk zou het NIOD al
in het voorjaar van 2000 met
haar rapport komen. De publi
catie werd echter twee keer uit
gesteld omdat het Instituut
meer informatie wilde verzame
len.
Dat betekent dat het rapport nu
vlak voor de verkiezingen van
mei uitkomt, waardoor de Ka
mer daarover met demissionaire
ministers zal moeten debatte
ren. Vooral oppositiepartij CDA
heeft er keer op keer op aange
drongen het rapport eerder,
'desnoods als een stapel papier
met een nietje erdoor', naar de
Kamer te sturen.
Expert vindt dat preventie gevaar loopt
peshawar - Het lichaam van een Afghaans vluchtelingetje wordt voorbereid op zijn begrafenis. Voor deze
foto, genomen in een opvangkamp in Pakistan, heeft de Deense fotograaf Erik Refner de World Press Photo
2001 gekregen. Foto: GPD/Erik Refner
den haag/gpd - Inwoners van
Zuid-Limburg kwakkelen ge
middeld zo'n tien jaar langer
met him gezondheid dan bewo
ners van de Veluwe. In Neder
land lopen de jaren dat iemand
gezond is per regio fors uiteen,
blijkt uit een onderzoek van het
Rijksinstituut voor Volksgezond
heid en Milieu (RIVM). Rond
Haarlem, Delft, Alkmaar en Zoe-
termeer leven Nederlands het
gezondst.
Dat rijke en succesvolle mensen
meestal gezonder zijn dan men
sen die het minder breed heb
ben, was al langer bekend. Ook
dat plattelandsbewoners meest
al fitter zijn dan stedelingen is
niet nieuw. Maar dat er ook per
regio grote verschillen zijn, ver
baasde de onderzoekers zeer.
Is het verschil niet te verklaren
doordat er in de ene regio sim
pelweg meer arme mensen wo
nen dan in de andere? „Ik geloof
niet dat mensen in de Veluwe
rijker en succesvoller zijn dan in
Zuid-Limburg", zegt onderzoe
ker Zwakhals. „Rijkdom en suc
ces zijn redelijk gelijkmatig over
Nederland verdeeld. Er moet
dus nog iets aan de hand zijn."
Wat dat is, weet het RIVM niet.
Nederlanders worden gemid
deld 78 jaar oud. De gemiddelde
Nederlander is in zijn leven 61
jaar gezond en 17 jaar ziek. De
'ongezondste' regio's zijn de vier
grote steden en Zuid-Limburg.
De 'gezondste' gebieden liggen
rond Haarlem, Amstelveen,
Zoetermeer, Delft en Alkmaar.
Maar ook in Midden-Drenthe
en Veluwe is het gezond.
den haag/gpd - Naar schatting
een derde van de HlV-patiënten
die in ziekenhuizen binnenko
men is asielzoeker. Dat zeggen
aids-specialisten Danner van
het Amsterdamse VU-zieken-
huis en Ten Napel van het Me
disch Spectrum Twente in En
schede.
Zij spreken van 'een sterke toe
name' van het aantal HIV-pati-
enten onder vluchtelingen. Ten
Napel vindt dat het preventiebe
leid in Nederland gevaar loopt.
Ten Napel: „Het is simpel: we
weten dat vluchtelingen een ri
sicogroep is. Door ze niet te tes
ten op HIV lopen we risico's.
Het zou standaard onderzoek
moeten zijn." Dit najaar pleitte
de Raad voor het Gezondheids
Onderzoek (RGO) al voor een
landelijke aidsmonitor. Minister
Borst (volksgezondheid) heeft
dat advies inmiddels overgeno
men. Zij zondert asielzoekers
echter uit, 'omdat zij toch naar
het land van herkomst terugke
ren', aldus de bewindsvrouwe in
november vorig jaar.
Directeur Beuze van de GGD
Nederland vindt die argumenta
tie nergens op slaan. „We weten
allemaal dat veruit het meren
deel van de afgewezen asielzoe
kers niet terugkeert, maar in de
illegaliteit verdwijnt", zegt hij.
„Dan kun je maar beter weten
hoe groot het probleem daad
werkelijk is en waar de geïnfec
teerde mensen zich bevinden.
Al was het alleen maar om ze
adequaat te kunnen voorlich
ten."
Het is volgens Beuze nog te
vroeg om te spreken van een ca
tegorie asielzoekers die speciaal
voor de goede gezondheidszorg
naar Nederland komt.
„De constatering van de medi
sche specialisten hoeft niet eens
te betekenen dat asielzoekers
vaker met HIV geïnfecteerd zijn
dan Nederlanders, zegt hij. „Het
kan ook zijn dat deze groep ge
woon goed op de hoogte is van
de risico's en eerder een arts
raadpleegt.
Om daar achter te komen is ge
woon goed onderzoek nodig."
IKTHALLEN
door Carine Neefjes
Amsterdam - De ritmische hiphopartiest
Eminem verschijnt levensgroot op het vi
deoscherm. Een swingende jongen met
kort blond haar, hip trainingsjack en wijde
broek, hét idool van veel jongeren. Vooral
zijn provocerende, agressieve nummers,
waarin homo's en vrouwen worden mis
handeld én seksueel vernederd, spreken
tot de verbeelding.
De videoclip van Eminem maakt onder
deel uit van de tentoonstelling Grensge
vallen' in het Anne Frank Huis in Amster
dam. In een serie korte filmpjes wordt
het publiek geconfronteerd met racis
tisch getinte uitspraken, van paus tot po
liticus en popartiest. De centrale vraag
luidt: hebben zij recht op vrijheid van
meningsuiting of is'hier sprake van dis
criminatie? Met een druk op de knop
kunnen toeschouwers hun stem uitbren
gen. De tentoonstelling, waarin het span
ningsveld tussen de twee grondrechten
treffend zichtbaar wordt, is met het ver
trek van Leefbaar Nederland-leider Pim
Fortuyn, een actueel familie-uitstapje.
Een videoclip met Fortuyn in krijtstreep-
pak, waarin hij zegt dat 'de islam een
achterlijke cultuur is', en 'er komt geen
asielzoeker meer binnen', had hier zeker
niet misstaan.
Op de knie van hun vader kijken de zus
jes Tessa (12) en Sanne (14) geboeid naar
het televisiespotje 'Je bent een rund als je
met vuurwerk stunt'. Twee mooie, opge
dofte pubers komen sjansend een disco
theek binnen. Ze vleien zich aan tafel bij
drie vrienden, één van hen heeft een half
verbrand gezicht. Ongegeneerd keren de
meiden hun rug naar de jongen met
brandwonden toe en storten zich volle
dig op de twee goed uitziende knapen.
Dan komt er in het filmpje een meisje in
rolstoel in beeld. Ze zegt: „Ik vind het
spotje discriminerend, alsof mensen met
een handicap geen vrienden kunnen ma
ken. Zelf heb ik wielen, maar ik ben geen
kneus. De 14-jarige Sanne vindt dat het
filmpje wel kan. „Waarschuwen voor
vuurwerk is belangrijk, ook al vind ik het
wel zielig voor die jongen."
De Franse nationalist Jean-Marie Le Pen
Actief meedoen met de tentoonstelling over de grensgevallen van discriminatie. Foto: GPD/Phil Nijhuis
verschijnt op het doek. Hij is politiek lei
der van Front National, een extreem
rechtse partij die nog niet zo lang gele
den tien tot vijftien procent van de kie
zers achter zich kreeg. In 1997 baart Le
Pen opzien als hij op een persconferentie
in Duitsland voor de tweede keer betoogt
dat 'de gaskamers van de nazi's een de
tail van de Tweede Wereldoorlog zijn'.
Openlijk trekt hij de holocaust in twijfel,
'ik heb de gaskamers niet gezien'. De
Duitse justitie wil hem vervolgen wegens
antisemitische uitspraken, maar als lid
van het Europese Parlement is hij on
schendbaar. Heeft een parlementariër al
tijd het recht op vrijheid van meningsui
ting of moeten hier grenzen aan worden
gesteld? Het publiek in het Anne Frank
Huis stemt unaniem voor het laatste:
dergelijke politici moet de mond worden
gesnoerd.
Dat geldt echter niet voor paus Johannes
Paulus II. In 2000, het jubeljaar voor het
Vaticaan, dansen schaars geklede homo's
tijdens de Gay Pride door de heilige stad
Rome. De paus kan de blote stoet niet
aanzien, voor de leider van de katholieke
kerk is de homoseksuele levensstijl zon
dig. Hij spoedt zich naar zijn balkon van
de St. Pieterskerk en spreekt de gelovige
goegemeente op het plein toe: „Homo
seksualiteit is tegen de wetten van de na
tuur." Het publiek vindt een aanklacht
tegen de paus wegens discriminatie te
ver gaan en stemt voor vrijheid van me
ningsuiting.
Vooral oudere kinderen zijn onder de in
druk van de 'interactieve tentoonstelling'.
„Discriminatie kan echt niet", zegt Justi
ne (12). „En trouwens, ik vind Nederland
helemaal niet vol. Wij zijn hier gelukkig
en hebben het goed. Mensen die hier
naartoe komen omdat ze het slecht heb
ben, moeten wij gewoon helpen." De
kleintjes begrijpen nog weinig van het
educatieve uitstapje. Een jochie tegen z'n
vader: „Pap, wat heeft dit nou met Anne
Frank te maken?"
Fundraising en collecteren zijn lang onbekende begrippen
geweest in de Nederlandse politiek. De partijkassen werden
gevuld met contributies en - via omwegen - wat overheids
subsidie. Politieke partijen behoren daarnaast giften van
meer dan 4.500 euro openbaar te maken, maar meer dan
een morele verplichting is dat niet. Het gevolg van die krap
pe boekhouding is dat de politici zich nooit te buiten kon
den gaan aan geldverslindende campagnes. Met folders
langs de deuren gaan, is nog altijd gebruikelijker dan een
bombardement van dure reclameboodschappen.
Nu de ledenaantallen van de politieke partijen al jaren ge
staag dalen, komt ook de bodem van de partijkassen vaker in
zicht. Tegelijkertijd worden de campagnes duurder, nu kost
bare reclamebureaus worden ingeschakeld om de lijsttrekker
'in de markt' te zetten. WD-voorzitter Eenhoorn doorbrak
enige jaren geleden een taboe door te pleiten voor openlijke
sponsoring van het partijwezen door bijvoorbeeld het be
drijfsleven. De meeste partijen reageerden afwerend, bang
als ze zijn voor Amerikaanse campagnes.
De kwestie van de partijfinanciering is opnieuw actueel ge
worden, nadat Pim Fortuyn Leefbaar Nederland beloofde rij
ke geldschieters mee te brengen voor een stevige campagne.
Nagel en de zijnen gingen er gretig op in. Wat er van die mil
joenen terecht is gekomen, blijft vooralsnog een raadsel.
Maar nu Fortuyn aan de dijk is gezet, eisen enkelen hun geld
van Leefbaar Nederland terug. Dat is het bedenkelijke slotak
koord van een even bedenkelijke ontwikkeling.
Partijen moeten er voor waken dat zij zelf, en niet de finan
ciers, bepalen wie de lijsttrekker wordt en wat het program
ma gaat inhouden. Er is niets op giften tegen, wel op een on
doorzichtige boekhouding en het 'kopen' van politiek. De
miljoenen van Fortuyn waren waarschijnlijk, zoals zoveel bij
de professor, grotendeels bluf. Maar Leefbaar Nederland zou
ook op dit punt met hem moeten breken door nu absolute
openheid van zaken te betrachten. Een eis overigens die
voor de boekhouding van alle politieke partijen geldt.
den haag/gpd - Leefbaar Neder
land wil de giften van welgestel
de Nederlanders voor de verkie
zingscampagne houden, on
danks het beslag dat de weldoe
ners hebben laten leggen op het
geld. „De giften werden gedaan
aan de stichting Vrienden van
Leefbaar Nederland", aldus
campagneleider Van de Linde
op de vraag of het geld bedoeld
was voor voormalig lijsttrekker
Fortuyn.
Een groep zakenlieden, onder
wie makelaar/tv-presentator
Mens, liet gisteren weten het
geld te hebben gedoneerd onder
voorwaarde dat Fortuyn lijst
trekker zou zijn. Die moest ech
ter het veld ruimen na voor het
bestuur onverteerbare uitspra
ken. Het geld was onder meer
bestemd voor advertenties en
spotjes op tv. Om hoeveel het
gaat is niet bekend. Van de Lin
de weigert te zeggen hoeveel
van de acht miljoen gulden aan
toezeggingen die Fortuyn naar
eigen zeggen had, ook daadwer
kelijk zijn nagekomen.
PvdA-voorzitter Koole noemde
het gebruik van Leefbaar Neder
land van giften van welgestelden
gisteren 'naïef en 'onthutsend'.
De donateurs geven dat geld
niet zomaar, zegt hij, maar om
politieke invloed te kopen.
Koole pleit voor een nieuw fi
nancieringssysteem van politie
ke partijen, waarin ook nieuwe
partijen worden gesubsidieerd.
De zoektocht van Leefbaar Ne-
Fortuyn alleen verder
Pim Fortuyn doet mee aan
de verkiezingen voor de
Tweede Kamer onder de
naam Lijst Pim Fortuyn. Hij
heeft zijn partij gisteren in
geschreven bij de Kamer
van Koophandel in Rotter
dam. Hij kan zich tot en
met maandag inschrijven
bij de Kiesraad voor deelna
me aan de verkiezingen.
Twee andere bestuursleden
zijn de Rotterdammers P.
Langendam en A. de Booij.
Volgens laatstgenoemde
zijn ze „goede vrienden van
Pim. „We hebben geen
plannen om de politiek in te
gaan. We willen hem alleen
even op weg helpen.
derland naar een opvolger van
Fortuyn is voorlopig nog zonder
resultaat. „Kandidaten kunnen
zich alleen schriftelijk aanmel
den en de post heeft nog niks
gebracht", zegt Van de Linde.
De partij heeft zichzelf tot 7
maart de tijd gegeven om een
nieuwe lijsttrekker te vinden.
Daarbij wordt ook naar niet-le-
den van de partij gekeken. Enige
voorwaarde is dat ze bereid zijn
alsnog lid te worden. Dat gold
indertijd ook voor Fortuyn.
den haag/anp - Ze zijn geliefd
en gevreesd, al naar gelang ze de
Haagse politici welgevallig zijn:
de opiniepeilingen. Onder
zoeksbureaus zorgen nu vrijwel
wekelijks voor nervositeit aan
het Binnenhof wanneer zij aan
geven hoeveel zetels in de
Tweede Kamer de partijen zou
den krijgen als er nu verkiezin
gen zouden zijn.
In 1948 maakte Nederland voor
het eerst kennis met opiniepei
lingen. Actueel konden ze toen
niet zijn, omdat het ontzettend
lang duurde voordat de gege
vens bij elkaar waren geraapt.
Desondanks waren zij meteen
heel populair.
In de jaren zestig steeg het aan
tal peilingen plotseling enorm.
Volgens C. de Boer van de Uni
versiteit van Amsterdam, die
een proefschrift schreef over
opiniepeilingen in de media,
was die toename het gevolg van
de technologische vooruitgang.
„Opeens was het mogelijk snel
informatie van mensen te verga
ren."
Inmiddels kent Nederland ver
schillende spelers op de markt
van politieke peilingen. Naast de
bekende Interview en het NIPO
zijn dat onder meer Intomart,
Centerdata en Motivaction. In
de aanloop naar de raadsverkie
zingen (6 maart) en de Kamer
verkiezingen (15 mei) neemt het
aantal peilingen snel toe. Als
daar bovenop politiek tumult
ontstaat, zoals afgelopen week
rond Leefbaar Nederland, komt
elk bureau snel met zijn eigen
statistische gevolgen.
Meestal zijn media de opdracht
gever. Afgelopen maandag volg
den na de peiling van het NIPO
in het tv-programma 2Vandaag
een Intomart-onderzoek in Net
werk en een Interview-NSS-en-
quête in Nova.
De bureaus hadden geen eens
luidende cijfers: bij het NIPO
zakte Leefbaar Nederland na het
vertrek van lijsttrekker Fortuyn
van vijftien naar zes Kamerze
tels, bij Interview viel de partij
terug van 22 naar vijf. Vorige
week vrijdag waren de verschil
len nog groter. Beide waren het
bijvoorbeeld eens over de neer
gaande lijn bij de WD, maar de
precieze omvang van de schade
week af.
Een verklaring voor de verschil
len is moeilijk te geven. Voorop
staat dat er bij elke péÉng reke
ning moet worden genouden
met een statistische afwijking. In
het geval van grote politieke
partijen kan dat oplopen tot vier
of rijf zetels. Verder werkt het
NIPO met een vaste groep van
ongeveer 1.200 personen en
zoekt Interview elke keer onge
veer 1.200 nieuwe kiezers.
„Een vaste groep geeft continuï
teit waardoor we veranderingen
goed kunnen zien", zegt R. Fre-
richs van het NIPO. „Met elke
keer een nieuwe groep kiezers
voorkom je dat ze een soort po
litieke waarnemers worden
zegt R. Heutink van Interview.
„Ik denk dat wij het politieke
buikgevoel i'an Nederland weer
geven en dat het NIPO zicht
geeft op de stabiele onder
stroom."
